Η πανδημία επανέφερε την απειλή της λιμοκτονίας

την

Ηλιόπουλος Γιώργος

Το απίστευτο κλίμα χάους που έχει δημιουργήσει η πανδημία, εξωθεί τους ανθρώπους να αδιαφορούν για το οτιδήποτε με εξαίρεση τα σχετικά με την επιβίωσή τους από την λαίλαπα του COVID-19. Την κατάσταση επιτείνουν και τα ΜΜΕ που δεν παρέχουν καμία άλλη πληροφόρηση, περιθωριοποιώντας ίσως σκόπιμα κάποιους άλλους χειρότερους κινδύνους. Μία από τις παράπλευρες έκτακτες ανάγκες που επιτείνονται και απειλεί την επιβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων ανά την υδρόγειο, επικεντρώνεται στην ανασφάλεια για την επάρκεια ή μη των τροφίμων στον πλανήτη.

Η πανδημία δυστυχώς οξύνει το πρόβλημα και οι τρέχουσες εκτιμήσεις προσδιορίζουν, στην καλύτερη περίπτωση, πως το φάντασμα της πείνας απειλεί σε επίπεδα λιμού 265 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο, τους διπλάσιους σχεδόν σε σχέση με τους συνηθισμένους μέσους όρους που πλήττονται σε περιόδους κρίσεων. Η τέταρτη κατά σειράν Παγκόσμια Αναφορά Κρίσεων Ειδών Διατροφής (Global Report on Food Crises-GRFC 2020) στοιχειοθετεί πως η ήδη επικίνδυνη τρέχουσα κατάσταση κλιμακώνεται, όπως και η συσσώρευση των προβλημάτων έλλειψης τροφίμων σε 55 χώρες.

Η αναφορά εστιάζεται στο φαινόμενο της οξείας ανασφάλειας στον τομέα των τροφίμων (Integrated Food Security Phase Classification – IPC), που επαγωγικά πλήττει θανάσιμα την δυνατότητα επιβίωσης των ανθρώπων και βαθμονομεί προοδευτικά πέντε στάδια διαφοροποίησης φάσεων εξέλιξης της ανασφάλειας στα τρόφιμα: Στάδιο 1: Μηδαμινή έως Ανύπαρκτη. Στάδιο 2: Πίεση. Στάδιο 3: Κρίση. Στάδιο 4: Έκτακτη Ανάγκη. Στάδιο 5: Καταστροφή και Λοιμός. Ήδη η IPC προειδοποιεί πως 135 εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν οδυνηρές εμπειρίες που αντιστοιχίζονται στο Στάδιο 3+ ή και χειρότερα στα επόμενα:

Αν και η πείνα αποτελεί ένα πιεστικό διεθνές ζήτημα, ακόμα και με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, η επέλαση της πανδημίας προσθέτει επιπλέον 135 εκατομμύρια εξαθλιωμένους ανθρώπους στους ήδη λιμοκτονούντες ανά την υδρόγειο, έως τα τέλη του 2020. Η τρομακτική εξέλιξη αυξάνει το σύνολο σε 270 εκατομμύρια, μέγεθος σχεδόν ισοδύναμο με το 80% του πληθυσμού των ΗΠΑ, ή με το σύνολο του πληθυσμού της Βρετανίας, της Γαλλίας της Γερμανίας και της Ιταλίας. Σύμφωνα με τον David Beasley, πρόσφατο αποδέκτη του βραβείου Νόμπελ για λογαριασμό του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ, ο αριθμητικός όγκος των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν δεινό πρόβλημα επιβίωσης λόγω ασιτίας είναι πρωτοφανής στην πρόσφατη ιστορία.

Μία ήπειρος σε κρίση

Τα πλήγματα της ανασφάλειας στον τομέα των τροφίμων αναδύονται σε ολόκληρο τον κόσμο, αν και η Αφρική αντιμετωπίζει τα χειρότερα προβλήματα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ήπειρο. Η τέταρτη κατά σειράν Παγκόσμια Αναφορά Κρίσεων Ειδών Διατροφής (Global Report on Food Crises -GRFC 2020) στοιχειοθετεί πως τουλάχιστον το 50% των πληθυσμών σε κρίση πείνας που ανιχνεύονται με βάση τα δεδομένα του 2019, ήτοι 73 εκατομμύρια άνθρωποι, εντοπίζονται στην Υποσαχάρια Αφρική, με πολλούς υποκείμενους παράγοντες να εξωθούν προς την απόλυτη εξαθλίωσή τους.

Ένας σημαντικός και σχεδόν διαχρονικός επικεντρώνεται στις εμπόλεμες συγκρούσεις, την ένοπλη βία μεταξύ εθνοτικών ομάδων, τις περιφερειακές αστάθειες και τις πολιτικές κρίσεις. Ένας άλλος και επίσης σχεδόν διαχρονικός εστιάζεται στις κλιματολογικές και καιρικές συνθήκες με ακραία δείγματα τις ξηρασίες και τα πλημμυρικά φαινόμενα. Ταυτόχρονα οι χώρες της ηπείρου έχουν να αντιμετωπίσουν και οικονομικά πλήγματα, με κυριότερα τα μακροοικονομικά δείγματα του υπερπληθωρισμού ή τις απότομες υποτιμήσεις και τα ανάλογα μικροοικονομικά της ανόδου των τιμών στα είδη διατροφής και την δραστική μείωση της αγοραστικής δύναμης.

Επιπλέον η ήπειρος μαστίζεται από συχνές επιδρομές παρασιτικών επιβλαβών εντόμων, τις ακρίδες της ερήμου ή τις κάμπιες και συχνά τραυματίζεται από υγειονομικής υφής πλήγματα, όπως οι επιδημίες που επιδεινώνονται από τις ελλείψεις στις υποδομές υγείας, την κακή ποιότητα του νερού και τις μολύνσεις του αέρα. Τέλος συχνά εκτοπίζονται χιλιάδες άνθρωποι λόγω συγκρούσεων, πείνας και αντίξοων καιρικών συνθηκών. Μία από τις χώρες με εφιαλτικά προβλήματα είναι το Κονγκό, όπου περισσότεροι από 15 εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν τρομακτικές ανασφάλειες διατροφής και από τον Μάρτιο του 2020 οι ένοπλες συγκρούσεις επαναφέρουν τον κίνδυνο επιδημίας του Ebola.

Ταυτόχρονα και στην ανατολική Αφρική μία νέα γενεά καταστροφικών ακρίδων στην κυριολεξία εξαφανίζει τις καλλιέργειες, αφαιρώντας πολύτιμα βασικά είδη διατροφής από εκατομμύρια ανθρώπους. Οι ακρίδες ευνοούνται κυρίως από τις καιρικές συνθήκες, επιτρέποντας τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό τους σε τρισεκατομμύρια σε περιοχές που σε κανονικές συνθήκες δεν έχουν συνηθίσει σε ανάλογα φαινόμενα, με συνέπεια τον απόλυτο αιφνιδιασμό των κατοίκων. Τα σμήνη τους αναπαράγονται με εκθετικό ρυθμό μέσα σε μόλις μερικούς μήνες,  με αποτέλεσμα το πρόβλημα να συνεχίσει να ταλανίζει τους κατοίκους και κατά την διάρκεια των υπολοίπων μηνών του 2020.

Μέση Ανατολή και Ασία

Στην Μέση Ανατολή 42 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν ανάλογες προκλήσεις, με την Υεμένη να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, όπου 15,9 εκατομμύρια (το 53% του συνολικού της πληθυσμού) απειλείται με πρωτοφανή λιμό και την χώρα να διανύει το καταστροφικό Στάδιο 5 της πείνας. Ένα άλλο ευαίσθητο σημείο εντοπίζεται στο Αφγανιστάν στην Κεντρική Ασία, όπου 11,3 εκατομμύρια άνθρωποι απειλούνται με οξύτατη ανασφάλεια διατροφής, με την επιστροφή 138.000 λαθρομεταναστών από το Ιράν και το Πακιστάν στην περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου του 2020, να επιδεινώνει την επισιτιστική κρίση. Πάντως και το 51% του πληθυσμού του Πακιστάν (το υψηλότερο στην Ασία) πλήττεται από ανάλογη επισιτιστική κρίση, με τις ακραίες καιρικές συνθήκες και την ξηρασία να επιδεινώνουν την ήδη άσχημη κατάσταση.

Με το διεθνές οικονομικό περιβάλλον σε φάση αποσάθρωσης λόγω πανδημίας, πολλά προγράμματα επιχορηγήσεων προς τις αγριότατα χειμαζόμενες χώρες του πλανήτη αναθεωρούνται, με κύριο χαρακτηριστικό τις μεγάλες περικοπές. Οι ανασχεδιασμοί συνεπάγονται μία μέση ημερήσια αύξηση των θανάτων ανά την υφήλιο, κατά 300.000 άτομα. Επιπλέον η Παγκόσμια Αναφορά Διατροφικών Κρίσεων του 2020 (Global Report on Food Crises 2020-GRFC), προειδοποιεί πως όλες οι εκτιμήσεις εμφανίζονται συγκεχυμένες και με μεγάλες αποκλίσεις, λόγω μεγάλων κενών στην πληροφόρηση και την συγκέντρωση δεδομένων.

Λόγου χάρη 16 χώρες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται το Ιράν και οι Φιλιππίνες, δεν κοινοποιούν στοιχεία για την κατάσταση των διατροφικών συνθηκών, με συνέπεια να απαιτείται χρόνος και έργο για να προσδιορισθεί με μεγάλη ακρίβεια το μέγεθος της παγκόσμιας διατροφικής ανασφάλειας. Όμως με την πανδημία σε εξέλιξη δεν υπάρχει ευχέρεια να προσεγγισθούν με αυξημένη αξιοπιστία κομβικά δεδομένα και μόνον μετά την πλήρη αποφόρτιση θα καταστεί δυνατόν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, αν και το μόνο βέβαιο είναι πως η επιδείνωση θα έχει σωρευτικό χαρακτήρα, με μεγάλους πολλαπλασιαστές.

Για τους Ευρωπαίους που τρέμουν με κάποιους χιλιάδες συγκεντρωμένους στην Λέσβο και σε άλλα σημεία του Βορείου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων, καλό θα είναι να αρχίσουν να σκέπτονται πολλαπλασιάζοντας τους αριθμούς, τουλάχιστον επί 1.000, για να αντιληφθούν το μέγεθος της απειλής. Επιπλέον η ΕΕ οφείλει να εξετάσει σοβαρά της ενδείξεις για μία επισιτιστική κρίση στην Τουρκία, όπου το 22% σχεδόν του πληθυσμού τελεί σε καθεστώς ανέχειας, υπάρχει σημαντική ανεπάρκεια σε είδη διατροφής, η δε αύξηση των τιμών εξελίσσεται αρνητικά, ενώ και η ξηρασία απειλεί με σημαντικές ελλείψεις σε βασικά είδη, όπως τα δημητριακά και τα όσπρια.

===================== 

===========================

Το ΔΝΤ προβλέπει ότι οι διεθνείς τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν 25% φέτος σε σχέση με το 2020 και στη συνέχεια θα σταθεροποιηθούν, ενώ οι λιανικές τιμές τους σε παγκόσμιο επίπεδο θα αυξηθούν 5%
Μεγαλύτερες αυξήσεις των λιανικών τιμών των τροφίμων στο δεύτερο εξάμηνο του 2021 και το 2022 προβλέπει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), οι οποίες θα είναι πιο έντονες στις αναδυόμενες αγορές, που είναι περισσότερο εξαρτημένες από τις εισαγωγές τροφίμων, και στις χώρες χαμηλού εισοδήματος. ΟΙ υψηλότερες τιμές τροφίμων θα ενισχύσουν, βέβαια, και την αυξητική τάση του παγκόσμιου πληθωρισμού.


Γιατί θα αυξηθούν οι λιανικές τιμές τροφίμων
Σύμφωνα με το imerisia.gr, σε μελέτη στελεχών του Ταμείου (αναρτημένη στο IMF Blog), με τίτλο «Τέσσερα δεδομένα για την αύξηση των λιανικών τιμών τροφίμων», αναλύονται οι λόγοι που οδηγούν στις αυξήσεις των τιμών:

ADVERTISING

Οι διεθνείς τιμές τροφίμων (τιμές παραγωγού) είχαν αυξηθεί τον Μάιο 47,2% σε σχέση με τα χαμηλά επίπεδα του Απριλίου 2020, φθάνοντας στο υψηλότερο (πραγματικό) επίπεδο από το 2014 (και το υψηλότερο ιστορικά σε τρέχοντα δολάρια). Οι τιμές της σόγιας και του καλαμποκιού αυξήθηκαν σε ετήσια βάση  85% και 111%, αντίστοιχα.
Οι τιμές των ναύλων για τις μεταφορές εμπορευμάτων έχουν διπλασιασθεί έως τριπλασιασθεί το τελευταίο 12μηνο, ενώ οι αυξημένες τιμές των καυσίμων ωθούν προς τα πάνω το κόστος των οδικών μεταφορών.
Η διαταραχή των εφοδιαστικών αλυσίδων λόγω της πανδημίας και η αποθεματοποίηση οδήγησαν σε αυξήσεις τιμών των τροφίμων σε πολλές χώρες
Οι τιμές των τροφίμων είχαν αρχίσει να αυξάνονται πριν από την πανδημία.

Πόσο θα αυξηθούν οι τιμές 

Ακολούθησε το Έθνος στο Google News! Live όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό, με την υπογραφή του www.ethnos.gr
Το ΔΝΤ προβλέψει ότι οι διεθνείς τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν 25% φέτος σε σχέση με το 2020 και στη συνέχεια θα σταθεροποιηθούν. Εκτιμά, επίσης, ότι από τις αυξήσεις των διεθνών τιμών μόνο το 20% περνά στις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές, καθώς οι τελευταίες ενσωματώνουν και μία σειρά από άλλα κόστη. Με βάση την εκτίμηση αυτή συμπεραίνει ότι θα υπάρξει μία αύξηση των παγκόσμιων λιανικών τιμών τροφίμων κατά 5%, από την οποία οι 3,2 ποσοστιαίες μονάδες θα φανούν φέτος και οι 1,75 μονάδες το 2022. Η αύξηση των λιανικών τιμών θα είναι μεγαλύτερη κατά επιπλέον μία ποσοστιαία μονάδα λόγων των αυξημένων ναύλων.

Τονίζει, ωστόσο, ότι ο αντίκτυπος θα διαφέρει πολύ μεταξύ των χωρών. Οι καταναλωτές στις αναδυόμενες αγορές πιθανόν να δουν ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις στα καταστήματα λόγω της μεγαλύτερης εξάρτησής τους από τις εισαγωγές τροφίμων. Για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, που δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν την πανδημία, οι συνέπειες από έναν υψηλότερο πληθωρισμό τροφίμων μπορεί να είναι ζοφερές και οι χώρες αυτές μπορεί να αντιμετωπίσουν ξανά το φάσμα της πείνας.


Αύξηση των τιμών στην Ελλάδα τον Μάιο
Στην Ελλάδα, οι τιμές των τροφίμων όπως και το γενικό επίπεδο τιμών παρέμειναν συνολικά σε χαμηλά επίπεδα μετά την πανδημία. Ωστόσο, τον Μάιο ο δείκτης των ειδών διατροφής και μη αλκοολούχων ποστών αυξήθηκε 0,5% σε σχέση με τον Απρίλιο, ενώ ο πλθωρισμός έγινε για πρώτη φορά μετά από πολλούς μήνες θετικός ( (0,1% σε ετήσια βάση). Από τα είδη διατροφής, τις μεγαλύτερες αυξήσεις τον Μάιο (σε σχέση με τον Απρίλιο) σημείωσαν οι τιμές των πουλερικών (7,2%), των πατατών (3,2%) και του ελαιόλαδου (2,8%), ενώ τη μεγαλύτερη μείωση σημείωσαν οι τιμές των νωπών λαχανικών (4,2%).

Οι λόγοι που αυξάνονται οι διεθνείς τιμές τροφίμων 
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι υπάρχουν τρεις λόγοι για την πρόσφατη αύξηση των διεθνών τιμών των τροφίμων:

Παραμένει υψηλή η ζήτηση τροφίμων, ιδιαίτερα από την Κίνα, καθώς οι χώρες διατηρούν αποθέματα λόγω των ανησυχιών σχετικά με την πανδημία και την ασφάλεια των τροφίμων.
Το πρόσφατο επεισόδιο La Niña (2020-2021) προκάλεσε ξηρασία σε βασικές χώρες εξαγωγών τροφίμων, όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ.
Η ισχυρή ζήτηση για βιοκαύσιμα αύξησε την κερδοσκοπική ζήτηση, ενώ οι εξαγωγικοί περιορισμοί είναι ένας πρόσθετος παράγοντας.

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου