Le Point: Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί φέρουν μεγάλη ευθύνη για την καπιταλιστική παρακμή της Ευρώπης σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Le Point: Υπερβολικά ρυθμιστικά πλαίσια, όχι αρκετή καινοτομία: Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί φέρουν μεγάλη ευθύνη για την καπιταλιστική παρακμή της Ευρώπης σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αντιμέτωπη με τα αλλεπάλληλα σοκ, από το κραχ του 2008 έως μέχρι την πανδημία του Covid και από την εισβολή στην Ουκρανία μέχρι το ενεργειακό σοκ, η Ευρώπη αποκλίνει ολοένα περισσότερο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το ΑΕΠ της Ένωσης αντιπροσωπεύει τώρα μόνο το 65% του ΑΕΠ των Ηνωμένων Πολιτειών σε σύγκριση με το 91% του 2013. Ο κατά κεφαλήν πλούτος παραμένει στάσιμος στα 35.200 $ ετησίως στην ήπειρό μας, σε σύγκριση με τα 76.350 $ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα κέρδη παραγωγικότητας είναι μηδενικά ενώ στην Αμερική φτάνουν το 3% ετησίως.
Η στασιμότητα της Ευρώπης εξηγείται από την έλλειψη καινοτομίας, η οποία είναι αδιαχώριστη από το έλλειμμα κεφαλαίων. Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι ροές κεφαλαίων αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 20% στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ στην Ένωση παραμένουν στάσιμα. Η κεφαλαιοποίηση των αμερικανικών αγορών ξεπερνά τα 46 τρισεκατομμύρια δολάρια σε σύγκριση με τα 14,8 στην Ευρώπη – συμπεριλαμβανομένου του City. Οι μεγάλες αμερικανικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν το 61% του δείκτη MSCI σε σύγκριση με το 50% πριν από δέκα χρόνια. Ο αριθμός των IPO από το 2010 είναι 52% υψηλότερος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η μέση κερδοφορία των μετοχών από το 2000 έφτασε το 5,3%, έναντι 3% στη Γερμανία και 3,2% στη Γαλλία. Τέλος, η αγορά ομολόγων είναι πέντε φορές πιο ανεπτυγμένη στον Ατλαντικό.
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί φέρουν μεγάλη ευθύνη για την καπιταλιστική παρακμή της Ευρώπης σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πρόστιμα, φόροι, πρότυπα
Το πιλοτάρισμα της οικονομίας έγινε κυρίως από τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, η οποία υπέπεσε σε αλλεπάλληλα λάθη : αποπληθωριστική στρατηγική του Jean-Claude Trichet εν μέσω πιστωτικής κατάρρευσης με τις αυξήσεις των επιτοκίων το 2008 και το 2011, εθελοτυφλία με την επαναφορά του πληθωρισμού και συνέχιση μιας πολύ επεκτατικής πολιτικής το 2021. Υπερβολική άνοδος των βασικών επιτοκίων σχεδόν 5 μονάδων από την αρχή του 2022 και διατήρηση στο 4% το 2024, παρόλο που η ευρωζώνη είχε πέσει σε ύφεση και ο πληθωρισμός μειώθηκε από 2,8 σε 2,6% σε διάστημα δώδεκα μηνών από την αρχή του έτους.
Ενώ το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα ευθύνεται για το κραχ του 2008, οι ευρωπαϊκές τράπεζες ήταν αυτές που επωμίστηκαν το μεγαλύτερο μέρος του κόστους του, επιβαρυνόμενες με πρόστιμα, φόρους και πρότυπα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ως εκ τούτου, είναι υποκερδοφόρες και υπερρυθμιζόμενες, ιδίως από την ασφυκτική γραφειοκρατία της ΕΚΤ. Αυτό δεν συμβάλλει με κανέναν τρόπο στη σταθερότητα, αλλά καταστρέφει την ανταγωνιστικότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, τα οποία έχουν χάσει τις δραστηριότητές τους υψηλής προστιθέμενης αξίας προς όφελος των Αμερικανών ανταγωνιστών τους. Το χάσμα πρόκειται να γίνει αγεφύρωτο με την άρση των κριτηρίων RSE στις Ηνωμένες Πολιτείες και την πιθανή επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ανακοίνωσε ένα τεράστιο κύμα απορρύθμισης.
Η καθυστέρηση της Ευρώπης στην κινητοποίηση κεφαλαίων μπορεί τελικά να εξηγηθεί από την απουσία pension funds και την εξαφάνιση του τεχνολογικού τομέα. Ενώ η ήπειρός μας κυριαρχούσε στις τηλεπικοινωνίες το 2000, εξαφανίστηκε από τον χάρτη της ψηφιακής βιομηχανίας και της τεχνητής νοημοσύνης. Και αυτό με την απόφαση της Ένωσης να ευνοήσει τη ρύθμιση έναντι της καινοτομίας και τις χαμηλότερες τιμές για τον καταναλωτή έναντι της κατασκευής μιας ανταγωνιστικής προσφοράς.
Ανταγωνιστικότητα
Η φυγή κεφαλαίων και η επιδείνωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης είναι καταστροφικές. Απαγορεύουν τη χρηματοδότηση των seniors, την επαναβιομηχάνιση, την ψηφιακή επανάσταση, την κλιματική μετάβαση (150 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για την ευρωζώνη) και τον επανεξοπλισμό ενόψει της υπαρξιακής απειλής από τη Ρωσία. Θέτουν επίσης σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και τη σταθερότητα της ευρωζώνης. Τέλος, ενισχύουν την κίνηση μετεγκατάστασης βιομηχανικών επενδύσεων, ερευνητικών κέντρων και εξειδικευμένων θέσεων εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ένωση πρέπει επομένως να αποκαταστήσει την ανταγωνιστικότητά της για το κεφάλαιο, διαφορετικά θα εγκλωβιστεί σε μια σπείρα στασιμότητας, αποβιομηχάνισης, ανεργίας και φτωχοποίησης ενώ θα αποδειχθεί ανίκανη να υπερασπιστεί την ελευθερία της μπροστά στις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Μόσχας.
Ο Μάριο Ντράγκι, στην Ουάσιγκτον, τόνισε ότι η οικονομική πολιτική της Ένωσης, με επίκεντρο τη νομισματική πολιτική για τη διαχείριση των κραδασμών της ζήτησης από τη δεκαετία του 1980, πρέπει να αναθεωρηθεί για να ανταποκριθεί στα σοκ προσφοράς που χαρακτηρίζουν τον 21ο αιώνα. Είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να επαναδιατυπωθούν οι δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές και να δοθεί προτεραιότητα στην sovereignty και την ανταγωνιστικότητα. Αυτό πρέπει να ισχύσει κυρίως για τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Pension funds
Η αναβίωση της ενιαίας αγοράς, του πρωταρχικού πλεονεκτήματος της Ένωσης, απαιτεί τον τερματισμό του κατακερματισμού της αγοράς χάρη στην κεφαλαιακή ένωση και την τραπεζική ένωση, που προορίζονται να βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας της Επιτροπής, η οποία θα προκύψει από τις ευρωπαϊκές εκλογές. Θα πρέπει να ευνοηθούν οι εσωτερικές πράξεις τραπεζικής ενοποίησης στη ζώνη του ευρώ, όπως και η τιτλοποίηση, η οποία καθιστά δυνατή την ενίσχυση της σταθερότητας των ισολογισμών.
Όμως η επιτυχία τους εξαρτάται από τη βελτίωση της κερδοφορίας του κεφαλαίου, που δεν διαχωρίζεται από τον επαναπροσανατολισμό και τον απογραφειοκρατισμό της ΕΚΤ, την απλοποίηση των κανόνων που ισχύουν για τα δεδομένα και τις αποταμιεύσεις, καθώς και τον εξορθολογισμό των κριτηρίων ESG. Τέλος, είναι απαραίτητη η γενίκευση των pension funds, τα οποία είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση της χρηματοδότησης των συντάξεων καθώς και για τον προσανατολισμό της μακροπρόθεσμης αποταμίευσης προς την επανεκβιομηχάνιση, την ψηφιακή τεχνολογία και την οικολογική μετάβαση.
Η τεράστια ανάγκη χρηματοδότησης ενόψει των περιορισμένων πόρων αποταμίευσης και η αναδιάρθρωση της παγκοσμιοποίησης γύρω από μπλοκ ενισχύουν τον ανταγωνισμό. Η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει να καταπιέζει και να εξάγει το κεφάλαιό της. Πρέπει αντίθετα να το κινητοποιήσει και να το αξιοποιήσει.
Nicolas Baverez
Le Point
21/3/24

via Babis Georges Petrakis

================