Το ραδιόφωνο (& TV) ως μέσο προπαγάνδας

Γράφει ο Γρηγόρης Τσουκαλάς *

Σε κάθε πολεμική προσπάθεια, όλα υποτάσσονται στο σκοπό και καμιά φορά ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Το ραδιόφωνο, λοιπόν, κατά τους πολέμους, αλλά και σε περιόδους ειρήνης, έδωσε τη δυνατότητα σε διαφορετικά επιτεύγματα, που επιδιώκονταν συνδυαστικά με τη χρήση της φωνής, του ήχου, της μουσικής ή του στίχου. Στην προπαγάνδα οι σκοποί είναι ο επηρεασμός, η αναστάτωση, η αποθάρρυνση, η αποδιοργάνωση και η παραπλάνησης του αντιπάλου.

Το ραδιόφωνο έπαιξε σημαντικό ρόλο στον τομέα της προπαγάνδας ως μέσο. Οι Ναζί ήταν πρωταγωνιστές στη χρήση του για τους σκοπούς τους. Το ραδιόφωνο ήταν εκείνη την εποχή επαναστατική νέα τεχνολογία. Σύντομα θα το χρησιμοποιούσαν για να επηρεάσουν τα 70 εκατομμύρια τότε Γερμανών.  

  • Όταν ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος, ο υπουργός Προπαγάνδας Τζόζεφ Γκέμπελς υποχρέωσε τους Γερμανούς κατασκευαστές να πουλήσουν φθηνούς ραδιοφωνικούς δέκτες!

Η εξουσία ακολουθεί πιστά τη συμβουλή του Μακιαβέλλι ότι οι ηγέτες πρέπει να φαίνονται φιλεύσπλαχνοι, αλλά να είναι ανελέητοι, γιατί «οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν πως φαίνεσαι, ενώ λίγοι ξέρουν τι πραγματικά είσαι». 

Κύριος στόχος των προπαγανδιστών είναι το ευρύ κοινό. Αλλά τα πυρά πάντα εστιάζονται εναντίον όσων προσπαθούν να μην επιτρέψουν στην προπαγάνδα να κερδίσει. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Στην διεξαγωγή του ανορθόδοξου πολέμου -μέσω κωδικοποιημένων μηνυμάτων σε φίλιους παραλήπτες, ή παραπλανητικών μηνυμάτων για τους δέκτες του αντιπάλου- το ραδιόφωνο έπαιξε σημαντικό ρόλο. Σε κάθε ραδιόφωνο συνήθως αντιστοιχούσαν περισσότεροι του ενός ακροατή και αυτό είναι από τα πλεονεκτήματα του μέσου! Γνωστές φωνές του εργαλειοποιημένου ραδιοφώνου από την πλευρά του Άξονα, ήταν ο William Joyce aka “Lord Haw Haw” (Βρετανός φιλοναζιστής), o Fred W. Kaltenbach aka “Lord Hee Haw” (Αμερικανός φιλοναζιστής), Philippe Henriot (Γάλλος φιλοναζιστής), Iva Toguri aka “Tokyo Rose” (Γιαπωνέζα), Mildred Gillars aka “Axis Sally” (Αμερικανίδα συνεργάτιδα των Ναζί).

  • Στη Γαλλία, το Section germanique και στη Γερμανία το Büro Concordia οργάνωσαν ραδιοφωνικές εκπομπές στη γλώσσα του εχθρού, δύο είδη προγραμμάτων –”μαύρο” και “λευκό”– που στόχευαν στην αποθάρρυνση του άμαχου πληθυσμού και του στρατού του εχθρού με διάφορους τρόπους. Τα “μαύρα προγράμματα” ήταν μεταμφιεσμένα σε εθνικό ραδιόφωνο.

Εργαλείο για κάθε χρήση

Τα προγράμματα με τα περισσότερα αστέρια στην ιστορία του ραδιοφώνου εμφανίστηκαν επίσης κατά τα χρόνια του πολέμου, αν και δεν ακούστηκαν ποτέ από το μεγαλύτερο μέρος του ακροατηρίου. Αυτά ήταν προγράμματα που παράγονταν από το Armed Forces Radio Service (AFRS), μια μονάδα που εν καιρώ πολέμου εξέπεμπε στα βραχέα, στέλνοντας ηχογραφημένες εκπομπές σε ραδιοφωνικούς σταθμούς χαμηλής ισχύος σε όλο τον κόσμο.

Η προπαγάνδα κατά της κυβέρνησης Κάστρο μεταφέρθηκε στους ραδιοφωνικούς σταθμούς WMIE και WGBS στο Μαϊάμι, WKWF στο Κι Γουέστ και WWL στη Νέα Ορλεάνη. Σ’ αυτά προστέθηκαν και εκπομπές της CIA μέσω του σταθμού βραχέων WRUL. Η άμεση επικοινωνία και η ικανότητα στην παραπλάνηση πολλαπλασιάζεται με την επιδεξιότητα του χειριστή του μέσου. 

  • Ο πολίτης είναι, στόχος ανελέητου βομβαρδισμού μηνυμάτων, στα οποία πολύ δύσκολα μπορεί να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα, την ενημέρωση από την παραπληροφόρηση.

Καθώς οι πολιτικοί έχουν χάσει την παραδοσιακή επαφή με τους πολίτες, στρέφονται αναγκαστικά προς μια ατέρμονη επικοινωνία. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι με εάν έχουν μια έξυπνη επικοινωνιακή στρατηγική θα προσελκύσουν τους πολίτες, οι οποίοι παραμένουν κατά κανόνα αδιάφοροι. Εδώ μπαίνει το ραδιόφωνο ως εργαλείο, όπου η επικοινωνία αρκετές φορές οδηγεί σε ψευδή κατάργηση υφιστάμενων αντιθέσεων.

Σήμερα η κατάρρευση του πολιτικού λόγου και η αδυναμία πειθούς, αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Για τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας ο τρόπος με τον οποίο ο πολιτικός λόγος διαμεσολαβείται στο ραδιόφωνο έχει μετατραπεί πλέον σε εργαλείο δύναμης. Στη σύγχρονη πολιτική επικοινωνία με ραδιόφωνο, επικρατεί η τέχνη του μάρκετινγκ. Οι δημοσιογραφικές εκπομπές επικεντρώνονται σε ορισμένα επιδερμικά στοιχεία, χωρίς να αναζητούν το βαθύτερο πολιτικό ή μη περιεχόμενο. 

  • Άλλωστε, η γνήσια προπαγάνδα δεν σε κάνει να σκέφτεσαι αλλά να νιώθεις. Ο πολίτης σε σύγχυση είναι ελέγξιμος. 
  •  Ο πολιτικός λόγος μέσω των ΜΜΕ οδηγεί από την φαντασία στην εξουσία, μετατρέποντας οποιαδήποτε πολιτική κατασκευή σε φυσιολογική.

Οι επικοινωνιολόγοι, λένε ότι απαιτείται η σωστή δοσολογία μεταξύ της επικοινωνίας και της πολιτικής ώστε ένα πολιτικό προϊόν (πολιτικό πρόσωπο ή γεγονός) να γίνεται δεκτό από τους “καταναλωτές” του, με τέτοιο τρόπο ώστε στη μνήμη τους να αυξάνεται το κύρος του, μέσω της συνεχούς παρουσίας σε σπίτι, δουλειά, αυτοκίνητο. Τα μηνύματα μέσω ραδιοφώνου αποτελούνται από ήχους και σιωπές. Τα διαφορετικά είδη ήχων που συνυπάρχουν (λόγος, μουσική κ.α.) λειτουργούν ως σύμβολα, ως αρχέτυπα ή ως λέξεις-κλειδιά. Κάποιοι ήχοι λειτουργούν και ως μηχανισμός σκανδάλης στο ψυχισμό ή στη νόηση του ακροατή.

Το ραδιόφωνο έρχεται δεύτερο στις προτιμήσεις των μικρών επιχειρήσεων ως μέσο διαφήμισης, εξαιτίας του σχετικά χαμηλού κόστους. Στοιχεία άλλα πρέπει να μελετηθούν όπως η επιλογή του εκφωνητή και της μουσικής που θα συνοδεύσει το μήνυμα.

Προπαγάνδα ποικίλης ύλης

Η ραδιοφωνία σ’ όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα είναι πολιτισμός. Είναι καθημερινή ζωή, ενημέρωση, διάδοση ιδεών, πνευματική σχέση και ηχητική μαγεία. Αλλά μην ξεχνάς αναγνώστη: «Στην εποχή μας μια χώρα ανήκει σε αυτόν που ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης» (Ουμπέρτο Έκτο). 

  • Ο Νόαμ Τσόμσκι στις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχε χαρακτηρίσει τις σημερινές Δυτικές κοινωνίες “χειραγωγημένες δημοκρατίες”, θέτοντας το κρίσιμο πρόβλημα της προσπάθειας επηρεασμού της κοινής γνώμης, με τεχνικές ελέγχου και προπαγάνδας.

Ο όρος προπαγάνδα (propagare σημαίνει διαδίδω στα λατινικά) δεν γνωρίζει περιορισμούς στην ικανότητα προσαρμογής της ή στον τρόπο που προωθείται μέσω του ραδιοφώνου και όχι μόνο. Σκοπός της προπαγάνδας είναι να αλλάξει δραστικά τις απόψεις των άλλων αντί απλώς να μεταδώσει γεγονότα. Μεταδίδεται με τέτοιον τρόπο, ώστε να προκαλεί ισχυρά συναισθήματα και αυτό το κάνει κυρίως με το να υπονοεί παράλογες (μη ενορατικές) σχέσεις μεταξύ ιδεών.

Ακόμη και αν το μήνυμα μεταδίδει μόνον “αληθείς” πληροφορίες, αυτές δεν εκθέτουν το μήνυμα με πλήρη και ισορροπημένο τρόπο. Το υποκείμενο πρέπει να πειστεί ότι εάν δεν ακολουθήσει θα μείνει έξω από τις εξελίξεις και τον τρόπο ζωής, με αποτέλεσμα να απομονωθεί. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η τεχνική ο πολίτης οφείλει να ζυγίσει τα θετικά και τα αρνητικά της πρότασης χωρίς να τη φέρνει σε αντιδιαστολή με τις άλλες προτάσεις.

Σε έναν κόσμο όπου οι λέξεις πλάθονται σαν πηλός, οι εκφράσεις του ανθρώπινου προσώπου γεννούν αποτελέσματα. Συνήθως, συνοδεύονται από τη χρήση λέξεων, φράσεων, τοπικών ιδιωματισμών καθώς και σαρκασμών και χιούμορ που χρησιμοποιούνται στη καθημερινή ζωή. Το ραδιόφωνο χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον για να κατευθύνει τη συμπεριφοράς των πολιτών.  

  • Όταν τα γερμανικά στρατεύματα εισέρχονταν σε μία χώρα πρωταρχικό τους μέλημα ήταν η κατάληψη των ραδιοφωνικών σταθμών.

Την περίοδο εκείνη, το ραδιόφωνο ήταν υπό απόλυτο κρατικό έλεγχο, δεδομένου ότι η επιρροή του ήταν ιδιαίτερα μεγάλη και δεν έπρεπε να αφεθεί στους αντιπάλους. Όμως υπήρχε και η αντίστροφη λειτουργία. Σε περιόδους κατοχής, ήταν το ραδιόφωνο που ανέλαβε από την άλλη πλευρά να ενημερώσει και να ωθήσει σε αντίσταση. Οι εκπομπές από το Λονδίνου ενθάρρυναν τους σκλαβωμένους Έλληνες.

Σήμερα το ραδιόφωνο αποτελεί όπλο όλων των παρατάξεων της κοινωνίας αλλά και πολλών οικονομικών κολοσσών. Μέσω του ραδιοφώνου προσεγγίζει ο ακροατής προϊόντα, ιδέες, σχολιασμούς που ως στόχο έχουν την επιρροή του ακροατή καθώς και μουσικές που δημιουργούν μόδα στο κοινό. Είναι σαφές πλέον στο κάθε αναγνώστη ότι την επόμενη φορά που θα ανοίξει τον δέκτη του, θα έρθει σε επαφή με τον κόσμο της προπαγάνδας και των τεχνικών που πράττονται μέσω αυτής.


* Ο Γρηγόριος Τσουκαλάς ασχολείται ερευνητικά με την προπαγάνδα και τον ψυχολογικό πόλεμο. Είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού Vortex.

=============

Blogger: ... 

τώρα εγώ γιατί θυμήθηκα ότι το όχημα https://digea.gr/, η ψηφιοποίηση των συχνοτήτων των ΜΜΕ έγινε μια εποχή που δεν ήταν η προτεραιότητα σε μια χειμαζόμενη οικονομικά χώρα. Αλλά βλέπετε για την εμπέδωση των μνημονίων ήταν απαραίτητος ο βραχίωνας των ΜΜΕ που εξασφάλισε την χειραγώγηση του λαού και την πλήρη εξουθένωσή του.

".... ο κόσμος μοιάζει αποκαμωμένος σαν κακοποιημένο βρέφος και, ταυτοχρόνως, μαστουρωμένος εξαιτίας της ακατάπαυστης χρήσης τηλεναρκωτικών ουσιών, ανήμπορος γι’ αυτό να αντιληφθεί το σατανικό παιχνίδι που παίζουν σε βάρος του οι δήθεν υπερπροστατευτικές κυβερνήσεις, αποτελούμενες από αξιοθρήνητες μαριονέτες, οι οποίες, αν δεν ασκούσαν το σαδιστικό επάγγελμα του πολιτικού, θα ήταν καταδικασμένες σε ισόβια ανεργία, αν όχι σε ισόβια κάθειρξη λόγω των μαζικών εγκλημάτων που, με την καθοδήγηση του αόρατου μαριονετίστα, συνεχίζουν να τελούν εναντίον των ανυποψίαστων πολιτών...." Από εδώ

 ..ας θυμηθούμε ότι η τρόϊκα κατέλαβε τα δελτία ειδήσεων (καθορίζοντας  φυσικά τη θεματολογία - τι θα ακουσθεί, τι θα ειπωθεί, τι δεν πρέπει να ειπωθεί). Με τον τρόπο αυτό εμπεδώθηκε η ΤΙΝΑ...

===============

 

 --------------------------

 ---------

 --------------------
“…Για να καταπνιγεί κάθε εξέγερση πριν ακόμη προλάβει να εκδηλωθεί δεν απαιτούνται βίαια μέσα. Οι χιτλερικές μέθοδοι είναι ξεπερασμένες. Αρκεί να δημιουργηθούν εξαρτήσεις τόσο ισχυρές, ώστε η ιδέα και μόνο της εξέγερσης να μην έρχεται στο μυαλό κανενός.
Θα ήταν ιδανικό η διαμόρφωση των ατόμων να ξεκινάει από την ώρα που γεννιούνται, με τη συρρίκνωση των έμφυτων ικανοτήτων τους. Κατόπιν, η εξάρτηση θα θωρακιστεί με τον δραστικό περιορισμό της παιδείας, προσανατολισμένης στην επαγγελματική εκπαίδευση. Ένα ακαλλιέργητο άτομο έχει στενό ορίζοντα σκέψης και όσο η σκέψη του περιορίζεται σε ασήμαντες ασχολίες, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να εξεγερθεί. Πρέπει να δημιουργηθούν προϋποθέσεις, ώστε η πρόσβαση στην πραγματική γνώση να γίνει ολοένα δυσκολότερη για τους πολλούς. […]
Θα χρησιμοποιείται η πειθώ και όχι η ωμή βία.
Θα προβάλλονται μαζικά , μέσω της τηλεόρασης, ψυχαγωγικά προγράμματα, που θα κολακεύουν πρωτίστως το συναίσθημα και τα ένστικτα. Το πνεύμα θα απασχολείται με ό,τι ελαφρύ, ασήμαντο και παιδαριώδες. Σε ένα περιβάλλον ακατάσχετης φλυαρίας με αδιάκοπη μουσική υπόκρουση η ανάπτυξη της σκέψης θα παρεμποδίζεται.
Το σεξ θα τεθεί στην πρώτη γραμμή των ανθρωπίνων ενδιαφερόντων-δεν υπάρχει καλύτερο κοινωνικό ηρεμιστικό!
Γενικά, θα κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους για να αποβάλλουν τη σοβαρότητα από την ύπαρξη, να γελοιοποιήσουν τα υψηλά ιδανικά, να καλλιεργήσουν μια διαρκή απολογία της ελαφρότητας, έτσι ώστε η διαφημιστική εφορία να γίνει μοντέλο της ανθρώπινης ευτυχίας και της ελευθερίας.
…Ό,τι αποκοιμίζει τη διαύγεια του μαζικού ανθρώπου είναι κοινωνικά ωφέλιμο, ό,τι απειλεί να τον αφυπνίσει πρέπει να διακωμωδηθεί, να καταπνιγεί, να καταπολεμηθεί.
Κάθε θεωρία που θα αμφισβητεί το σύστημα πρέπει να καταδικάζεται ως ανατρεπτική και τρομοκρατική, το ίδιο κι εκείνοι που την υποστηρίζουν…”
H “κοινωνία της τηλεόρασης είναι μια κοινωνία με συνεχώς αυξανόμενο έλλειμμα πολιτισμού και παιδείας, η οποία σχεδόν διαμορφώνεται, ειδικά οι νέοι, από τα ισχυρά μέσα ενημέρωσης με κυρίαρχη την τηλεόραση..!
Γκύντερ Άντερς
(1902-1992)
Γερμανικής καταγωγής φιλόσοφος, δημοσιογράφος
============


Οι παθογένειες του μιντιακού συστήματος στην Ευρώπη με “πικρή” αναφορά για την Ελλάδα: Νομοσχέδιο της Ε.Ε. για την προστασία της Ελευθερίας του Τύπου με αναφορά στο ΑΠΕ

 

Στη Σοφία Μανδηλαρά αρέσει πολύ η δουλειά της. Ως ρεπόρτερ του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ – AMNA), είναι «συχνά στην πρώτη γραμμή σημαντικών γεγονότων», λέει. «Μέσα από εμάς ο κόσμος μαθαίνει τι συμβαίνει στη χώρα μας».

Αλλά δεν αναφέρονται όλα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα. Κι αυτό γιατί το ΑΠΕ-ΜΠΕ – AMNA ανήκει στο ελληνικό κράτος και υπάγεται στο Γραφείο του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Όποιος αναφέρεται επικριτικά στη συντηρητική κυβέρνησή του, λογοκρίνεται, λέει η 38χρονη.

Τα παραπάνω αναφέρονται σε δημοσίευμα του EuObserver, σε κείμενο των Sigrid Melchior και Harald Schumann του INVESTIGATE EUROP. Στο δημοσίευμα αναφέρονται και τα παρακάτω:

Πρόσφατα, οι αρχισυντάκτες της (σ.σ.: εννοεί της κ. Μανδηλαρά) έκοψαν αποσπάσματα από δύο δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου που μίλησαν κατά ενός κυβερνητικού νομοσχεδίου και οι δημοσιογράφοι «πολύ συχνά επιδίδονται σε αυτολογοκρισία» για να αποφύγουν προβλήματα με τη διεύθυνση (σ.σ.: του ΑΠΕ-ΜΠΕ).

Οι συνέπειες είναι δραματικές, καθώς πολλά από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης βασίζονται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ – AΜΝΑ για ειδήσεις, ενώ άλλα έχουν απομείνει για να καλύψουν το κενό στα κριτικά ρεπορτάζ.

Το σκάνδαλο «Greek Watergate», οι αποκαλύψεις πέρυσι ότι οι αρχές χρησιμοποίησαν λογισμικό υποκλοπής για να στοχοποιήσουν δημοσιογράφους, αποκαλύφθηκε από μικρά ανεξάρτητα μέσα όπως το Reporters United και το Inside Story και για μήνες αγνοήθηκε από τις κύριες εφημερίδες και τηλεοπτικούς σταθμούς.

Παρόμοια κατάσταση επικρατεί στον ιταλικό κρατικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό Rai.

Με περισσότερους από 10.000 υπαλλήλους, η Rai διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Αλλά βρίσκεται όλο και περισσότερο υπό την επιρροή της δεξιάς λαϊκιστικής κυβέρνησης της Ιταλίας.

Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων της τον Οκτώβριο του 2022, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι κάλυψε όλες τις διευθυντικές θέσεις με οπαδούς της. Οι δύο προηγούμενες κυβερνήσεις έκαναν το ίδιο, αλλά καμία τόσο ριζοσπαστικά όσο η Μελόνι.

Έφυγαν διακεκριμένοι ρεπόρτερ και ακόμη και η εκπομπή του υψηλού προφίλ δημοσιογράφου και συγγραφέα κατά της μαφίας, Ρομπέρτο Σαβιάνο, ακυρώθηκε αφού μπερδεύτηκε με τη Μελόνι.

Οι επιβεβαιωτικές αναφορές για την κυβέρνηση του Μελόνι, εν τω μεταξύ, αντιπροσωπεύουν περίπου το 70 τοις εκατό όλων των πολιτικών ειδήσεων στους σταθμούς Rai, σύμφωνα με το ερευνητικό ινστιτούτο μέσων ενημέρωσης Osservatorio di Pavia.

«Δεν υπάρχει ανάγκη λογοκρισίας εδώ τώρα», λέει ο Daniele Macheda, γραμματέας του συνδικάτου των ραδιοτηλεοπτικών φορέων. «Ολόκληρο το σύστημα είναι φιμωμένο· οι κρίσιμες ειδήσεις απλώς δεν μεταδίδονται πλέον».

Οι δημοσιογράφοι της Journal du Dimanche (JDD), της κορυφαίας κυριακάτικης εφημερίδας της Γαλλίας, υπέστησαν επίσης ριζική αλλαγή καθεστώτος.

Την άνοιξη, η Vivendi, που ανήκει στον δισεκατομμυριούχο Vincent Bolloré, πήρε το πράσινο φως να αγοράσει τον εκδοτικό γίγαντα Lagardère, συμπεριλαμβανομένου της εφημερίδας JDD. Ο Bolloré αρνείται δημοσίως οποιοδήποτε πολιτικό ενδιαφέρον.

Αλλά όπως και με τις εξαγορές του CNews το 2016 και του περιοδικού Paris Match πέρυσι, την εξαγορά ακολούθησε μια απότομη στροφή στον εκδοτικό προσανατολισμό της JDD προς την ακροδεξιά.

Ο αρχισυντάκτης σύντομα αποχώρησε και τη θέση του πήρε ο ακροδεξιός δημοσιογράφος Geoffrey Lejeune. Στην αρχή, ολόκληρο το προσωπικό προχώρησε σε απεργία, ισχυριζόμενος ότι ο Lejeune ήταν υπεύθυνος για «απεχθή» και «ρατσιστικά» άρθρα στην προηγούμενη θέση του στο Valeurs Actuelles, ένα περιοδικό που έχει μετατραπεί από δεξιό σε ακροδεξιό.

Ο διορισμός του, σύμφωνα με το απεργιακό επιτελείο, έδιωχνε τους αναγνώστες και «έθετε σε κίνδυνο την εφημερίδα».

Κρατικοί αξιωματούχοι που απαιτούν λογοκρισία, κομματικοί λειτουργοί που καταχρώνται τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς για την προπαγάνδα τους και δισεκατομμυριούχοι που αγοράζουν μέσα ενημέρωσης για να προπαγανδίσουν τα δικά τους πολιτικά συμφέροντα – αυτό που ήταν από καιρό γνωστό μόνο στην Ουγγαρία του Victor Orban – εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη.

Η υφέρπουσα πτώση της ελευθερίας και του πλουραλισμού των μέσων ενημέρωσης τεκμηριώνεται εδώ και χρόνια από το Κέντρο για την Ελευθερία των Μέσων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, ένα έργο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ.

Υπάρχει πλέον «ένα ανησυχητικό επίπεδο κινδύνου για τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες», έγραψαν οι ερευνητές στην ετήσια έκθεσή τους τον Ιούνιο. Αυτό θέτει την Ευρώπη σε μια «απελπιστική κατάσταση», λέει η Věra Jourová, η Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Επίτροπος για τις Αξίες και τη Διαφάνεια.

Η Τσέχα Επίτροπος έχει προσωπική εμπειρία ζωής χωρίς ελεύθερο τύπο. “Έζησα κάτω από τον κομμουνισμό, ήταν ανεξέλεγκτη εξουσία — και αδιαμφισβήτητη δύναμη. Αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει σε κανένα κράτος μέλος της ΕΕ“, λέει στο Investigate Europe.

Τα μέσα ενημέρωσης είναι “αυτά που κρατούν τους πολιτικούς υπό έλεγχο. Εάν θέλουμε τα μέσα ενημέρωσης να εκπληρώσουν τον σημαντικό ρόλο τους στη δημοκρατία, πρέπει να εισαγάγουμε ένα ευρωπαϊκό δίχτυ ασφαλείας”.

Αυτός είναι ο λόγος που πιέζει για την εφαρμογή ενός νόμου ορόσημο της ΕΕ «για την προστασία της πολυφωνίας και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης», ο οποίος θα έθετε νομικά δεσμευτικά πρότυπα για τη διατήρηση της ελευθερίας του Τύπου σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτή και οι συνάδελφοί της παρουσίασαν το νομοσχέδιο τον Σεπτέμβριο του 2022. Μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι:

  • Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης πρέπει να αναφέρουν “αμερόληπτα” και οι ηγετικές θέσεις τους πρέπει να “καθορίζονται με διαφανή, ανοιχτή και αμερόληπτη διαδικασία” και μπορούν να απολυθούν μόνο πριν από τη λήξη της θητείας τους σε σαφώς καθορισμένες νομικά “εξαιρετικές περιπτώσεις”.
  • Η διάθεση κρατικών πόρων στα μέσα ενημέρωσης για διαφημιστικούς και άλλους σκοπούς πρέπει να γίνεται «σύμφωνα με διαφανή, αντικειμενικά, αναλογικά και αμερόληπτα κριτήρια» μεταξύ όλων των παρόχων, ανεξαρτήτως πολιτικού προσανατολισμού.
  • Οι εταιρείες μέσων ενημέρωσης πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι υπεύθυνοι “οι συντάκτες είναι ελεύθεροι να λαμβάνουν ατομικές συντακτικές αποφάσεις”.
  • Οι ιδιοκτήτες και οι διαχειριστές εταιρειών μέσων ενημέρωσης πρέπει να αποκαλύπτουν «πραγματικές ή πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων» που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αναφορά.
  • «Δεν επιτρέπεται» να εξαναγκάζονται δημοσιογράφοι και άλλοι εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης να αποκαλύπτουν τις πηγές τους μέσω «κράτησης, παρακολούθησης ή κατάσχεσης» ή εγκατάστασης spyware στα τηλέφωνα και τους υπολογιστές τους.
  • ένα συμβούλιο που αποτελείται από εκπροσώπους των 27 εθνικών εποπτικών αρχών αξιολογεί εάν τα κράτη της ΕΕ συμμορφώνονται πράγματι με αυτούς τους κανονισμούς.

Όλα αυτά φαίνονται αυτονόητα για τα δημοκρατικά κράτη -και όμως συνάντησαν μαζική αντίσταση όχι μόνο από την Ουγγαρία και την Πολωνία, αλλά και από την Αυστρία και τη Γερμανία.

Υποστήριξαν ότι η πρόταση είναι υπερβολική, «αναφορικά με την πολιτιστική κυριαρχία των κρατών μελών», σύμφωνα με πρακτικά από τις νομοθετικές διαπραγματεύσεις στο Συμβούλιο της Ε.Ε., που έλαβε το Investigate Europe.

Οι τέσσερις κυβερνήσεις ήθελαν μια οδηγία και όχι μια νομικά δεσμευτική ρύθμιση. Μια αλλαγή που δίνει στις κυβερνήσεις πολλά περιθώρια όταν εφαρμόζουν τους κανόνες της Ε.Ε. σε εθνικό επίπεδο, κάτι που θα επέτρεπε στις κυβερνήσεις να υπονομεύσουν το ανεπιθύμητο δίκαιο της ΕΕ.

  • Πράξη «ανελευθερίας» των ΜΜΕ;

Παρά τις τέτοιες καταχρήσεις εξουσίας από τα μέλη της, που τεκμηριώνονται σε πολλές χώρες της ΕΕ, η Ένωση Ευρωπαίων Εκδοτών ισχυρίστηκε ότι η πρόταση της ΕΕ ήταν στην πραγματικότητα μια «πράξη ανελευθερίας των μέσων ενημέρωσης».

Ωστόσο, το λόμπι των εκδοτών απέτυχαν να παρουσιάσουν πρακτικές προτάσεις για το πώς θα σταματήσουν τις επιθέσεις κατά της ελευθερίας της σύνταξης από εκδότες όπως ο Bolloré στη Γαλλία και παρόμοιοι επενδυτές στην Ουγγαρία, την Ελλάδα ή ακόμα και την Ιταλία.

ΠΗΓΗ: EuObserver, Sigrid Melchior, Harald Schumann of INVESTIGATE EUROP – INVESTIGATION – A new EU law, and the battle to protect Europe’s journalists

Σχόλια