Ο υπερτουρισμός σκοτώνει τα νησιά

 

 – Η συγκλονιστική ανάρτηση της ψυχολόγου Χρηστίδη που έγινε viral

20 Αυγούστου 2025

Ο υπερτουρισμός πιέζει ασφυκτικά τα νησιά και οι συνέπειές του κινδυνεύουν να γίνουν καταστροφικές.Καθηλωτική είναι η ανάρτηση της ψυχολόγου Έλενας Όλγας Χρηστίδη η οποία όπως η ίδια περιγράφει βρέθηκε αναγκαστικά για ένα βράδυ στη Σαντορίνη.

Το συγκεκριμένο νησί είναι ένα από τα πιο όμορφα της χώρας και εκπέμπει sos εξαιτίας της διάβρωσης των χαρακτηριστικών του τόπου στο όνομα των παροχών, του υπερτουρισμού και της συμπεριφοράς μας με στόχο την ανάπτυξη. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Η ανάρτησή της

Βρέθηκα αναγκαστικά για ένα βράδυ στη Σαντορίνη, αφού το νησί λειτουργεί ως κόμβος αν θες να μετακινηθείς από ένα μικρό νησί των Κυκλάδων προς ένα άλλο.

Η τελευταία φορά που είχα πάει, και τότε είχα μείνει παραπάνω, ήταν πριν ακριβώς είκοσι χρόνια. Η φωτογραφία αυτή είναι η καλντέρα των Φηρών και αυτό που αντικρίσαμε φτάνοντας εκεί ήταν πέρα για πέρα σοκαριστικό (όσο κι αν ξέραμε όλα τα δεδομένα της υπερτουριστικής πορείας του νησιού).

Τα Φηρά είναι ένας συνδυασμός από Μαϊάμι και Μοναστηράκι στη νιοστή. Περπατάμε ανάμεσα σε McDonald’s, επώνυμα ρούχα οίκων, φτηνές απομιμήσεις, κράχτες εστιατορίων, παμπ και χίλια δυο άλλα καταστήματα εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Ένας κύριος μας ρωτάει φωνάζοντας στα αγγλικά αν μας ενδιαφέρει το skincare και μας δείχνει την είσοδο για ένα κέντρο αισθητικής στις έντεκα το βράδυ. Μία παρέα εικοσάχρονων κοριτσιών με βρετανική προφορά σταματάει έξω από μια σκοτεινή παμπ που μέσα παίζει δυνατή μουσική, σε έναν μαυροπίνακα δίπλα στην είσοδο ενημερώνει ότι έχει happy hour, μιλάνε με τον νεαρό υπάλληλο στην πόρτα, “τι παίρνουμε με 10 ευρώ;” “”Ένα κοκτέιλ ΚΑΙ ένα σφηνάκι!”, “Α, όχι, θέλω μια καλύτερη προσφορά”. Μια νεαρή Ελληνίδα μπροστά μου, καλοβαμμένη, κρατάει μια απομίμηση Λουί Βιτόν στο χέρι -σταματάει και λέει στο αγόρι της “αυτά είναι πολύ ωραία” δείχνοντάς του ένα ζευγάρι υπερκοστολογημένα σανδάλια κακής δερματίνης.

Παρακάτω ένα μαγαζί που κάνει πεντικιούρ σε λεκάνες με ψαράκια που σου τσιμπάνε τα πόδια. Ένα ινδικό fast food. Ένα μαγαζί που πουλάει πλαστικές κούπες και ποπ αρτ και έχει απ’ έξω κρεμασμένη μια rainbow σημαία, λίγο πιο πέρα ένα γκέι κλαμπ που δεν έχει σημαία αλλά ενημερώνει για ένα ντραγκ σόου που θα γίνει σε λίγες μέρες.

Το σκηνικό θυμίζει Λας Βέγκας: δυνατά φώτα παντού, άνθρωποι από κάθε χώρα, φυλή, οικονομικό background, βρήκαν τρόπο να έρθουν στη (φθηνότερη φέτος λόγω των σεισμών) Σαντορίνη για να ζήσουν κάτι που θα τους δώσει ένα μεγάλο hype -αλλά κι αυτό μετά θα τους αφήσει με το γνωστό πέσιμο της επαφής με την πραγματικότητα των ζώων τους, των ζωών μας, του κόσμου.

Βρίσκουμε μια ταβέρνα χωμένη σε ένα στενό, χωρίς θέα και κράχτη. Μπαίνουμε και τρώμε κάτι σχετικά αξιοπρεπές, σχετικά φτηνό. Ικανοποιούμαστε με το σχετικό αποτέλεσμα μέσα στην απελπισία της ασχήμιας και της εκμετάλλευσης γύρω μας και μας είναι σαφές ότι αυτό έχει πολλαπλές αναγνώσεις.

Η σερβιτόρα με βλέπει κάπως σαστισμένη, “πρώτη φορά έρχεστε;”, “έχω να έρθω είκοσι χρόνια”, “ε, πώς να μη σοκαριστείτε”. Η αλήθεια είναι ότι η Σαντορίνη είχε διαλέξει την πορεία της από τότε και έδειχνε όλα τα πρώτα στοιχεία του τι θα ακολουθούσε -όπως και η Μύκονος, ακόμα και με λίγο διαφορετικούς όρους. Η έκπληξη για μένα μάλλον έγκειται στον βαθμό που αυτό μπορούσε να φτάσει.

Τρώμε και περπατάμε ανάμεσα στα παραπάνω σα να βρισκόμαστε στο σκηνικό μιας ταινίας όπου γινόμαστε κομπάρσοι χωρίς να το καταλάβουμε. Με προσπάθεια φτάνουμε σε ένα άνοιγμα προς την Καλντέρα. Χρειάζεται να περιμένουμε μια παρέα μπροστά μας να τελειώσει τις φωτογραφίες μέχρι να προχωρήσουμε και να δούμε τη βραδινή θέα. Σοκ -αλλά και όχι. Από το καραβάκι που μας έφερε είδαμε τα πρώτα στοιχεία, νέες οικοδομές, σπίτια και ξενοδοχεία σε κάθε απίθανο σημείο του νησιού. Κι αν εδώ το φαινόμενο φτάνει πέρα από την πλήρη διάβρωση, ο κίνδυνος φαίνεται κι αλλού, κι ας υπάρχουν αντιστάσεις: Ανάφη, Αμοργός, Ικαρία -κι όχι μόνο.

Μία χώρα-τσίρκο. Από το Παγκράτι και τα Εξάρχεια μέχρι τη Σαντορίνη και την Πάρο, μια χώρα, πόλεις και νησιά παραδομένα σε μια ιδέα ανάπτυξης που οδηγεί νομοτελειακά στο κενό, μια χώρα-σκηνικό για τουρίστες, για όσους αναζητούν “εμπειρίες”, ζουν τη στιγμή, επιζητούν ένα κέλυφος πολυτέλειας -ενώ τα funds συγκεντρώνουν πρώτες κατοικίες και τις πετάνε σε μια χαβούζα επενδυτικών μηχανισμών.

Μία χώρα θεματικό πάρκο.

Ξυπνάω το πρωί στο δωμάτιο που κλείσαμε τελευταία στιγμή στη μισή τιμή και ανοίγοντας τα social media μου έρχεται διαφήμιση για υπηρεσίες στη Σαντορίνη, από αυτές που δεν ήξερα ότι υπάρχουν: “ανάληψη μετρητών, πληρωμή λογαριασμών ΔΕΚΟ, τραπεζικές εργασίες: αναλαμβάνουμε ό,τι χρειαστείτε για να έχετε τις πιο ξέγνοιαστες διακοπές. Βρείτε μας στα κέντρα μας σε όλο το νησί”.

Ο Δημητριάδης στο έργο του “Πεθαίνω σαν χώρα” γράφει: “…εύχομαι να έρθει γρήγορα ο θάνατος αυτός, γιατί ούτως ή άλλως δεν μπορούμε να τον αποφύγουμε. Είναι νομοτελειακό. Βρισκόμαστε στην κίνηση ενός μηχανισμού ο οποίος δεν θα σταματήσει παρά μόνο όταν θα έχει ολοκληρώσει την τροχιά του.”

Να πεθάνει κάτι από αυτή τη χώρα. Να σβήσει εντελώς γιατί όσο σαπίζει αργά και κάποιες στιγμές υποδόρια η αρρώστια εξαπλώνεται. Να πεθάνει κάτι, να δούμε πώς θα βγει κάτι άλλο. Όχι κάτι απλώς καινούριο, όχι γυαλιστερό, όχι σίγουρο -αλλά αυτό το άγουρο που γεννιέται από τη βεβαιότητα πως ό,τι είχαμε και πορευόμασταν ως τώρα τελείωσε.

Πηγή: www.thetoc.gr

 ====================

• Τουρισμός: «Η Ελλάδα έχει γίνει η Ταϊλάνδη της Ευρώπης» – Ο Guardian για τις χαμένες διακοπές των Ελλήνων

την Αυγούστου 21, 2025  

====================

Εσείς τα μάθατε πως εθνικό φαγητό των Ελλήνων θεωρείται πλέον το σεβίτσε; Αμ, δεν μου ενημερώνεστε!

Όσο συμβαίνουν τα παρακάτω, έτσι όπως τα κατέθεσε ο δημοσιογράφος, με τίτλο «Μια Ελλάδα που δε μοιάζει με Ελλάδα», εμείς θα έχουμε ευτυχώς τη Γαλλία που θα μοιάζει πάντα με Γαλλία. Όσο για τους Γάλλους που πουλάνε και φεύγουν πλέον από την Πάρο, το άκουσα και από τους ιδιοκτήτες ενός ξενώνα όπου έμεινα. Ο διάσημος δημοσιογράφος-παρουσιαστής Stéphane Bern, ο πρώτος που έφτιαξε σπίτι στο νησί και το έκανε μόδα, δηλώνει, λέει, τώρα, εξαιρετικά απογοητευμένος.

Μα γιατί; Δεν του αρέσει το σεβίτσε ή ο χορός με τα μαντήλια στις διάσημες ψαροταβέρνες; Περίεργος είναι κι αυτός…

«Όταν οι τουρίστες έρχονται στην Ελλάδα για διακοπές, περιμένουν να δουν Ελλάδα. Το ίδιο και εμείς όταν πηγαίνουμε σε ένα κυκλαδίτικο νησί, περιμένουμε να δούμε Κυκλάδες. Ούτε οι τουρίστες ούτε εμείς βλέπουμε Ελλάδα και Κυκλάδες. Η ανάπτυξη των νησιών είναι αλόγιστη, χωρίς σχέδιο, δεν λαμβάνει υπόψη της τα τοπικά χαρακτηριστικά, καταστρέφει όχι μόνο το περιβάλλον αλλά και τον χαρακτήρα της περιοχής. Το ερώτημα που τίθεται είναι εύλογο: Αν η Ελλάδα δε μοιάζει με Ελλάδα, αν οι Κυκλάδες δε μοιάζουν με Κυκλάδες, για ποιον λόγο θα συνεχίσουν να έρχονται οι τουρίστες; Όπως πάει το πράγμα, ο τουρισμός θα περιορίζεται διαρκώς σε πολύ φτηνιάρικο προϊόν και οι τουρίστες που θα έρχονται θα είναι μαζικός μπατιροτουρισμός μεθυσμένων ινσταγκράμερς που θα ζουν τον μύθο τους σε έναν κατεστραμμένο βρωμότοπο. Αυτή την εξαιρετικά δραματική πρόβλεψη κάνει έμπειρος τουριστικός επιχειρηματίας.

Στις φετινές διακοπές μου σε Πάρο και Νάξο έμαθα τα εξής: Στα δυο νησιά υπάρχουν συνολικά περίπου 5.000 ενεργές οικοδομικές άδειες. Χτίζονται παντού σπίτια και ενοικιαζόμενα πρόχειρα και βιαστικά διότι δεν υπάρχουν εργατικά χέρια και ειδικευμένοι τεχνίτες. Κάθε τόσο κύματα μπόχας από τις ανεπαρκείς αποχετεύσεις διασχίζουν την ατμόσφαιρα - ευτυχώς το μελτέμι φυσάει γερά. Στη Νάξο, πέρυσι υπήρχαν 4 πολυτελή μαύρα βανάκια, φέτος δεκαπλασιάστηκαν. Πέρυσι, υπήρχαν δυο - τρία μαύρα πολυτελή ενοικιαζόμενα φουσκωτά, τώρα υπάρχουν δεκάδες. (Για κάποιο λόγο το πολυτελές ταυτίζεται με το μαύρο χρώμα, παρόλο που στο μπαλόνι του μαύρου φουσκωτού μπορείς άνετα να τηγανίσεις αυγά μάτια λόγω θερμοκρασίας. Όμως έτσι αντιλαμβάνονται την πολυτέλεια οι ιδιοκτήτες τους κι οι πελάτες τους, συνεπώς η συζήτηση περιττεύει). Τα ενοικιαζόμενα φουσκωτά τα οδηγούν skippers πολλοί από τους οποίους μέχρι να πάρουν το στοιχειώδες δίπλωμα δεν είχαν μπεί σε βάρκα. Τώρα, με μηδενική εμπειρία και χωρίς καμία ναυτοσύνη πηγαίνουν βόλτα τους τουρίστες με τα μελτέμια. Ο Άγιος Νικόλαος ο προστάτης των ναυτικών έχει μεγάλο φόρτο εργασίας φέτος.

Στη Νάξο άνοιξαν πολλές νέες επιχειρήσεις ενοικίασης αυτοκινήτων που προσέθεσαν πάνω από χίλια νέα οχήματα.

Η κίνηση στους δρόμους είναι αφόρητη. Πάρος και Νάξος αρχίζουν και μοιάζουν σε κίνηση με τη Μύκονο, δηλαδή είναι σαν την οδό Σόλωνος με μποτιλιάρισμα. Για παρκάρισμα, παράτα το όπου να ΄ναι.

Εστιάτορας Ναξιώτης μου αποκάλυψε ότι πλέον δεν βρίσκουν κρέατα. “Δεν φτάνουν τα ζώα για να καλύψουν τις ανάγκες των επισκεπτών, σε λίγο θα αναγκαστούμε να εισάγουμε κρέατα στη Νάξο” υποστηρίζει. Αν το ψάξεις λίγο παραπάνω διαπιστώνεις ότι οι μικροκτηνοτρόφοι του νησιού μειώνουν την παραγωγή για πολλούς λόγους. Ακρίβυναν οι ζωοτροφές λόγω πολέμου στην Ουκρανία, πολλά χωράφια που τα νοίκιαζαν για βοσκοτόπια έβγαλαν άδεια οικοδομής και χτίζονται. Έχουν και ένα καινούργιο πρόβλημα τώρα. Οι φιλόζωοι τουρίστες καταγγέλουν τους κτηνοτρόφους για κακές συνθήκες διαβίωσης των ζώων. Αυτό είναι κωμικοτραγικό, διότι οι φιλόζωοι που “έσωζαν” γάτες και σκύλους στην Αθήνα, όταν είναι διακοπές θέλουν να “σώσουν” αγελάδες και κατσίκες. Καταγγέλουν στην Αστυνομία ότι οι αγελάδες είναι στον ήλιο. Η Αστυνομία κάνει παρατήρηση στον κτηνοτρόφο. Ο κτηνοτρόφος για να καθησυχάσει τους φιλόζωους τουρίστες στήνει πρόχειρα υπόστεγα για τις αγελάδες. Οι αγελάδες δεν μπαίνουν κάτω από τα υπόστεγα διότι προτιμούν τον ήλιο - ως γνωστόν ο ύπνος τρέφει τα μωρά κι ο ήλιος τα μοσχάρια. Οι καταγγελίες συνεχίζονται, η Αστυνομία τρελαίνεται, ο κτηνοτρόφος βρίζοντας σφάζει αγελάδες, κατσίκες, πρόβατα, για να ξεμπερδέψει με τους “τρελούς” και να αποφύγει τα πρόστιμα. Το ζωικό κεφάλαιο μειώνεται.

Πάμε σε κάτι πιο σοβαρό: Στην Πάρο την τελευταία δεκαετία είχαν αγοράσει σπίτια πολλοί εύποροι Γάλλοι. Τώρα τα πουλάνε και φεύγουν. Η απάντηση στο γιατί, είναι επειδή η Πάρος δεν είναι η Πάρος που γνώρισαν πριν από πέντε - δέκα χρόνια. Δεν τους αρέσει η υπερβολική κίνηση στους δρόμους, οι υποδομές του νησιού δεν μπορούν να αντέξουν τον αριθμό των επισκεπτών, οι επιχειρηματίες της εστίασης το έχουν γυρίσει όλοι στο “βλαχοκυριλέ”, ανοίγουν all day καφεμπαρ, σούσι και μεξικάνικα, η διεθνής κουζίνα επικρατεί, η “πειραγμένη” ελληνική κουζίνα από διάφορους τηλεοπτικούς ψευτοσεφ δεν τρώγεται, τα ταβερνάκια λιγοστεύουν, οι παραλίες εξαφανίζονται κάτω από ομπρέλες. Το νησί χάνει το “χρώμα” του, δε θυμίζει Κυκλάδες.

Στα βλαχοκυριλέ εστιατόρια των Κυκλάδων, οι θαμώνες χορεύουν πάνω στα πιάτα με τα χταπόδια και τις αστακομακαρονάδες υπό τους ήχους της “τραπ”! Τα ίδια φυσικά έχουν γίνει από δεκαετίες στη Μύκονο, που φέτος, όπως λένε οι επιχειρηματίες του τουρισμού, αντιμετωπίζει κάποια αισθητή πτώση.

«Η Ελλάδα δεν θυμίζει πια Ελλάδα” υποστηρίζει νησιώτης τουριστικός επιχειρηματίας. “Ειδικά οι Κυκλάδες αλλοιώνονται πολύ γρήγορα λόγω μικρού μεγέθους”. Ο ίδιος πιστεύει ότι δεν έχουμε βιώσιμη ανάπτυξη στον τουρισμό, έχουμε “αρπαχτή” που δεν θα κρατήσει. “Όταν η Ελλάδα δε μοιάζει με Ελλάδα, οι τουρίστες θα πάνε αλλού”, εξηγεί και μάλλον δεν έχει άδικο.

Υποστηρίζει ότι στα νησιά ο δρόμος της βιώσιμης ανάπτυξης είναι μονόδρομος: Τουρισμός και αγροτική - κτηνοτροφική παραγωγή σε ισορροπημένη και αρμονική ανάπτυξη. Αυτό είναι το μοντέλο, απλό και ξεκάθαρο και πρέπει να σχεδιαστεί και να επιβληθεί από την τοπική αυτοδιοίκηση η οποία θα πρέπει να θέσει και τους κανόνες για να προστατευτεί το τοπικό χρώμα και η παράδοση και για να είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη.

Στο πώς θα αλλάξει η σημερινή κακή κατάσταση, η απάντηση που δίνουν όλοι ανεξαιρέτως είναι άμεση: Δεν θα αλλάξει. Διότι δεν υπάρχει ούτε τοπική αυτοδιοίκηση, ούτε πολιτική καθοδήγηση, ούτε εφαρμόζονται οι νόμοι.»

Γρηγόρης Νικολόπουλος, 14/8/2023

Πηγή: Reporter.gr

Το 2025, τα πράγματα είναι τρις χειρότερα.

Σε αντιδιαστολή, μια από τις αναρίθμητες ελεύθερες πλαζ της Κυανής Ακτής, στη διάθεση των λουόμενων, εννοείται με τον διαμορφωμένο χώρο στάθμευσης και την ομαλοποιημένη πρόσβασή της.