Ο παγκόσμιος πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το 2090 προσεγγίζοντας τα 11 δισ. άτομα
Των Σάββα Γ. Ρομπόλη και Βασίλειου Γ. Μπέτση *
Το
φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού, μακροπρόθεσμα προκαλεί την μείωση
του πληθυσμού. Πράγματι, σύμφωνα με τις δημογραφικές προβολές των
Ηνωμένων Εθνών, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι
το 2090, προσεγγίζοντας τα 11 δις άτομα και μέχρι το τέλος του αιώνα
μας θα αρχίσει για πρώτη φορά να μειώνεται. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Ο
βασικός λόγος είναι επειδή ο δείκτης ολικής γονιμότητας στην αρχή
του 21ου αιώνα ήταν 2,7 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία,
το 2023 μειώθηκε σε 2,3 παιδιά και από το 2050 και μετά θα είναι κάτω
από 2,1 παιδιά (θεωρητικό όριο αναπλήρωσης του πληθυσμού προκειμένου
να διατηρηθεί ένας πληθυσμός περίπου σταθερός).
Η
Κίνα, η χώρα με το μεγαλύτερο πληθυσμό παγκοσμίως, είναι ήδη αντιμέτωπη
με τη γήρανση του πληθυσμού και σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η Ινδία
την ξεπέρασε από το τέλος του 2023. Επιπλέον, από τις δημογραφικές
προβολές προβλέπεται ότι η Κίνα από 1,4 δις πληθυσμό θα μειωθεί σε 900
εκατ. άτομα μέχρι το 2100.
Αντίστοιχα, η
Ιταλία, έχει από τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας με μόλις 1,23
παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία και οι δημογράφοι
υποστηρίζουν ότι ο πληθυσμός της Ιταλίας, θα μειωθεί από τα 59 εκατ.
άτομα σε 48 εκατ. άτομα μέχρι το 2070 εφόσον ο δείκτης γονιμότητας
αυξηθεί σε 1,5 παιδιά.
Διαφορετικά η μείωση
του πληθυσμού θα είναι ακόμα μεγαλύτερη. Στη Ρωσία η ανώτατη σχολή
εμπορικών επιστημών (HSE) της χώρας επισημαίνει τις επιπτώσεις της
γήρανσης του πληθυσμού στην οικονομική ανάπτυξη, υπολογίζοντας ότι
για να διατηρηθεί ο πληθυσμός σταθερός στα επίπεδα του 2023 και να μην
επηρεαστεί το εργατικό δυναμικό θα πρέπει να δέχεται ετησίως ένα αριθμό
μεταναστών ίσο με 390.000 άτομα.
Αυτό σημαίνει
ότι μέχρι το 2070, ο προερχόμενος από μεταναστευτικές ροές πληθυσμός
στην Ρωσία θα αντιστοιχεί περίπου στο 10% του πληθυσμού της
συγκεκριμένης χώρας. Αντίστοιχα, η Γερμανία αναζητά περίπου 8 εκατ.
άτομα (περίπου 10% του πληθυσμού) ως εργατικό δυναμικό μέχρι το 2035,
επειδή αναμένεται έλλειψη εργατικού δυναμικού η οποία θα έχει αρνητικές
επιπτώσεις στον παραγωγικό τομέα και την ανάπτυξη της γερμανικής
οικονομίας.
Σε αυτό το περιβάλλον του
παγκόσμιου φαινομένου της δημογραφικής γήρανσης, σύμφωνα με τις προβολές
της Eurostat (Europop2023), ο πληθυσμός της χώρας μας θα μειωθεί σε 7,8
εκατ. άτομα μέχρι το 2070 και σε 7,3 εκατ. άτομα μέχρι το 2100, ακόμα
κι΄ εάν ο δείκτης γονιμότητας αυξηθεί από 1,3 παιδιά ανά γυναίκα σε
αναπαραγωγική ηλικία το 2023 και σε 1,55 παιδιά μέχρι το 2070.
Λαμβάνοντας
υπόψη αυτά τα δεδομένα διερευνήσαμε την αιτία της μείωσης αυτής
του πληθυσμού στην Ελλάδα, συγκρίνοντας τις δημογραφικές προβολές της
Eurostat που είχε πραγματοποιήσει για τη χώρα μας το 2010, το 2019 και
το 2023. Από το Διάγραμμα 1, παρατηρούμε ότι το 2010 ο πληθυσμός της
χώρας μας ήταν 11,1 εκατ. άτομα και η Eurostat προέβλεπε ότι το 2025 ο
πληθυσμός θα ήταν 11,6 εκατ. άτομα και το 2070 θα ήταν 11,2 εκατ. άτομα,
δηλαδή θα παρέμενε σταθερός.
Διάγραμμα 1
Σε αυτές τις δημογραφικές προβολές θεωρήθηκε ότι ο δείκτης
γονιμότητας το 2010 ήταν 1,5 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική
ηλικία και θα αυξάνονταν σε 1,6 παιδιά μέχρι το 2070.
Επιπλέον,
όμως θεωρήθηκε ότι μέχρι το 2070 θα υπήρχε θετικό μεταναστευτικό
ισοζύγιο ίσο με 31.000 άτομα ετησίως κατά μέσο όρο. Αντίστοιχα, στις
δημογραφικές προβολές του 2019, όπου ο πληθυσμός εκτιμώταν ότι θα
μειωθεί στο επίπεδο των 8,6 εκατ. ατόμων μέχρι το 2070, θεωρήθηκε
ότι ο δείκτης γονιμότητας θα αυξάνονταν σε 1,55 παιδιά μέχρι το 2070
και η μέση ετήσια μεταναστευτική ροή θα ήταν θετική αλλά μειωμένη σε
16.000 άτομα.
Το ίδιο, για τις προβολές του
2023, όπου οι προβλέψεις είναι πιο δυσοίωνες αφού εκτιμάται ότι ο
πληθυσμός θα μειωθεί σε 7,8 εκατ. άτομα μέχρι το 2070, υποθέτοντας ότι ο
δείκτης γονιμότητας θα αυξηθεί σε 1,55 παιδιά μέχρι το 2070 (από 1,3 το
2023), ενώ η μέση ετήσια μεταναστευτική ροή θα μειωθεί σε 8.000 άτομα
ετησίως (Διάγραμμα 2).
Διάγραμμα 2
Τούτων δοθέντων, σύμφωνα με το Διάγραμμα 2, οι βασικές
παράμετροι που συμβάλλουν στη μείωση του πληθυσμού στο επίπεδο των
7,8 εκατ. ατόμων (2070) είναι οι υποθέσεις εργασίας που αφορούν την
μέση ετήσια καθαρή μεταναστευτική ροή και το επίπεδο της
γονιμότητας στα ίδια επίπεδα (1,42 παιδιά κατά μέσο όρο).
Στο
περιβάλλον αυτό, εξετάζοντας ως υπόθεση εργασίας την περίπτωση να
αποτελεί ο μεταναστευτικός πληθυσμός το 10% του πληθυσμού,
όπως για παράδειγμα σε άλλες χώρες της Ευρώπης (Γερμανία,
Ελβετία, Ρωσία, κ.λ.π.) προκειμένου ο πληθυσμός και το εργατικό
δυναμικό στην χώρα μας να διατηρηθεί στο σημερινό επίπεδο,
διαπιστώθηκε από τις σχετικές ποσοτικές προσεγγίσεις μας ότι το
επίπεδο γονιμότητας στην Ελλάδα απαιτείται να αυξηθεί σε 1,85
παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία.
Σε αυτό δημογραφικό περιβάλλον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η
χώρα μας θα έχει κατά μέσο όρο ετήσια μακροχρόνια ανάπτυξη ίση με 1,1%
λόγω του φαινομένου της γήρανσης του πληθυσμού, αφού το εργατικό
δυναμικό θα μειωθεί από 4,7 εκατ. άτομα το 2023 σε 3,2 εκατ. το 2070.
Στη προοπτική αυτή επιβάλλεται καταρχήν και έγκαιρα να
κατανοηθεί σε βάθος στην Ελλάδα από τους φορείς σχεδιασμού και
άσκησης των δημόσιων πολιτικών η πολυπαραγοντική και μακροχρόνια
διάσταση του δημογραφικού προβλήματος.
Αυτό
σημαίνει ότι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση εξειδικευμένων και
συγκεκριμένων μέτρων (αναπτυξιακά, κοινωνικών υποδομών, εισοδηματικά,
στεγαστικά, κοινωνικο-ασφαλιστικά-συνταξιοδοτικά, κ.λ.π.) δημογραφικής
πολιτικής, απαιτείται, μεταξύ άλλων, να συνοδεύεται από την ανά
πενταετία αξιολόγηση στόχου-αποτελέσματος, προκειμένου η ασκούμενη
πολιτική, σε επιχειρησιακό επίπεδο, να διατηρεί σε βάθος χρόνου
συνεκτικότητα, εσωτερική δυναμική και αποτελεσματικότητα.
Στην κατεύθυνση αυτή εκτιμάται ότι η χώρα μας θα
«διαψεύσει» τις εκτιμήσεις (1,1% μέσος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ την
περίοδο 2023-2070 και 7,8 εκατομ. άτομα το 2070) της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής και θα επιτύχει υψηλότερο μέσο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (1,7%
και 1,85 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία), με
αποτέλεσμα ο πληθυσμός στην Ελλάδα το 2070 να είναι 9.550.000
άτομα.
* Σάββας Γ. Ρομπόλης, Ομότ. Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου - Βασίλειος Γ. Μπέτσης, Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου
===============
----------------------------- Η υπογεννητικότητα απειλεί σχολεία! Μείωση περίπου 20% των μαθητών Γυμνασίου τα επόμενα τρία χρόνια
Aν εξετάσει κάποιος τα στοιχεία γεννήσεων από την ΕΛΣΤΑΤ για τα τελευταία 30 χρόνια, θα διαπιστώσει ότι ο αριθμός των μαθητών στο Γυμνάσιο έπιασε “κορυφή” το 2022-2023, οπότε στην Α+Β+Γ Γυμνασίου πήγαιναν οι γεννηθέντες το 2010+2009+2008, δηλ. 351.001 (Σ.Σ.
ναι, υπάρχουν και μαθητές που επανέλαβαν το Νηπιαγωγείο ή “έμειναν” σε
κάποια Τάξη του Δημοτικού και πήγαν σε μεγαλύτερη ηλικία στο Γυμνάσιο,
αλλά η γενική εικόνα είναι αυτή).
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία γεννήσεων της ΕΛΣΤΑΤ (https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SPO03/-) έρχονται δύσκολες μέρες για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, πρώτα στο Γυμνάσιο και μετά από λίγα χρόνια στο Λύκειο.
ΕΤΟΣ | ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ |
2010 | 114.766 |
2011 | 106.428 |
2012 | 100.371 |
2013 | 94.134 |
2014 | 92.149 |
2015 | 91.847 |
2016 | 92.898 |
2017 | 88.553 |
2018 | 86.440 |
2019 | 83.756 |
2020 | 84.764 |
2021 | 85.346 |
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ (ΕΛΣΤΑΤ) |
Σύμφωνα με τον Patreas στο εκπαιδευτικό Φόρουμ pde:
Πρώτο
“χτύπημα” στη Δευτεροβάθμια υπήρξε πέρσι (2023-2024) στο Γυμνάσιο.
Εισήλθαν αυτοί του 2011, ενώ αποφοίτησαν αυτοί του 2008. Αποτέλεσμα :
-11.874
Το 2024-2025 εισήλθαν αυτοί του 2012, ενώ έχουν αποφοιτήσει αυτοί του 2009. Αποτέλεσμα : -17.562
Το 2025-2026 θα εισέλθουν αυτοί του 2013, ενώ θα έχουν αποφοιτήσει αυτοί του 2010. Αποτέλεσμα : -20.632
Το 2026-2027 θα εισέλθουν αυτοί του 2014, ενώ θα έχουν αποφοιτήσει αυτοί του 2011. Αποτέλεσμα : -14.279
Δηλ. το 2026-2027 ο αριθμός των μαθητών στο Γυμνάσιο θα είναι -64.347 σε σχέση με το 2022-2023
Αυτή είναι μια μείωση περίπου 20% των μαθητών, η οποία θα επηρεάσει περισσότερο τα αστικά κέντρα.
Ο
λόγος είναι ότι οι ανάγκες σε εκπαιδευτικό προσωπικό προκύπτουν από τα
Τμήματα. Σε ένα μικρό Γυμνάσιο με 20 μαθητές ανά Τάξη, ακόμα και 50% να
μειωθεί ο αριθμός των μαθητών, πάλι ένα Τμήμα θα έχει σε κάθε Τάξη. Μία
αντίστοιχη μείωση του μαθητικού δυναμικού σε Γυμνάσιο μεγάλου αστικού
κέντρου, θα οδηγήσει σε απώλεια πολλών Τμημάτων.
Tο υπουργείο Παιδείας περιμένει
σαν «μάννα εξ ουρανού» τη δραστική μείωση του μαθητικού πληθυσμού για
να ξετυλίξει τον σχεδιασμό που κρατάει χρόνια στο «μούσκιο». Σχεδιασμό που αν υλοποιηθεί θα αλλάξει δραματικά το εκπαιδευτικό τοπίο.
Από
την Έκθεση του ΟΟΣΑ του 2011, το 3ο Μνημόνιο (του 2015), μέχρι και την
Έκθεση Πισσαρίδη (2020) και τη νέα συμφωνία υπουργείου Παιδείας – ΟΟΣΑ
(2024) διατυπώνεται η οδηγία ότι οι συγχωνεύσεις σχολικών
μονάδων πρέπει να αποτελέσει ένα από τα βασικά manual της πολιτικής του
υπουργείου Παιδείας.
Τώρα είναι ευκαιρία, πέρα από τα μέτρα που αντιμετωπίζουν την υπογεννητικότητα και την ερήμωση της υπαίθρου, τα
εκπαιδευτικά σωματεία και οι ενώσεις γονέων να εντείνουν τον αγώνα
τους για μείωση των μαθητών ανά τμήμα έτσι ώστε να "αναπνεύσουν" οι
τάξεις και να γίνεται καλύτερα το μάθημα.
Γιατί
αν δεν το κάνουν όσοι αναπνέουν την κιμωλία στην τάξη είναι σίγουρο ότι
θα το κάνουν τα υπουργικά επιτελεία και η κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική
η οποία ονειρεύεται να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες μέσα από τη μείωση
των προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικών.
============
Σχόλια