ΑΟΖ, Χάγη και το “πακέτο” του Μεβλούτ: Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι η Τουρκία δεν θα αποδεχτεί ποτέ την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου

την

 

Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ* 

Ξαφνικά ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου επανέρχεται στο θέμα της Χάγης θέτοντας ξανά ζήτημα κυριαρχίας των νησιών του Αιγαίου και επιζητεί μία διαπραγμάτευση «πακέτο» για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Έτσι, συνεχίζει να παριστάνει ότι έχει ξεχάσει την απάντηση, που η Τουρκία έχει πάρει για την Χάγη από την Ελλάδα στις 14 Ιανουαρίου 2015.

Τότε, ο Αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών της ελληνικής κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος ξεκαθάρισε πιά είναι η θέση της Ελλάδας για την Χάγη η οποία ισχύει μέχρι σήμερα. Μάλιστα, την επικαλέστηκε και ο κύριος Νίκος Δένδιας, προχθές, σε τηλεοπτική του συνέντευξη.

Συγκεκριμένα, λίγες ημέρες πριν λήξει η θητεία του ως υπουργού Εξωτερικών, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, γνωρίζοντας τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζε η νέα κυβέρνηση, έκανε ένα μεγάλο δώρο στον Νίκο Κοτζιά, που τον διαδέχθηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Στις 14 Ιανουαρίου 2015 η Ελλάδα κατέθεσε μια δήλωση στα Ηνωμένα Έθνη , που συμπληρώνει τη δήλωση στην οποία είχε προβεί  το 1994 σχετικά με την αποδοχή της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Με την νέα δήλωση, η Ελλάδα εξαιρεί από την δικαιοδοσία της Χάγης τρεις κατηγορίες διαφορών.

  1. Οποιαδήποτε διαφορά σχετικά με στρατιωτικές δραστηριότητες και μέτρα που λαμβάνονται από την Ελληνική Δημοκρατία για την προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, για σκοπούς εθνικής άμυνας, καθώς και για την προάσπιση της εθνικής ασφάλειας.
  2. Οποιαδήποτε διαφορά σχετικά με τα σύνορα της Ελλάδας ή εδαφικής κυριαρχίας, συμπεριλαμβανομένων των διαφορών για το εύρος και τα όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εθνικού εναερίου χώρου.
  3. Οποιαδήποτε διαφορά την οποίαν ένα άλλο κράτος μπορεί στο μέλλον να αποδεχθεί μονομερώς την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου με σκοπό να προσφύγει κατά της Ελλάδας σε σχέση με μια συγκεκριμένη διαφορά ή το κράτος αυτό αμέσως μετά την δήλωση αποδοχής της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας της Χάγης ή σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους από την κατάθεση της δήλωσης αυτής, προσφύγει κατά της χώρας μας μονομερώς.

Αυτή ήταν μια ιδιοφυής κίνηση του Βενιζέλου, γιατί δίνεται η δυνατότητα στην Ελλάδα να αξιολογήσει τη δήλωση του άλλου κράτους και να αποφασίσει εάν επιθυμεί την επίλυση της διαφοράς από την Χάγη. Έτσι εάν η Τουρκία προσφύγει μονομερώς στη Χάγη και η Ελλάδα κρίνει ότι θίγονται θέματα εθνικού συμφέροντος, τότε η Αθήνα μπορεί να αποσύρει τη δική της δήλωση μέσα σε 12 μήνες.

  • ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΧΑΓΗΣ

Είναι δύσκολο και ίσως παράτολμο να επιχειρήσει κάποιος να προβλέψει τι είδους απόφαση θα λάβει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΧ), σε περίπτωση που τελικά παραπεμφθεί σ’ αυτό η ελληνοτουρκική διαφορά για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

Μελετώντας όμως τις προηγούμενες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου σε παρεμφερείς διαφορές, μπορούμε να εικάσουμε ότι το Δικαστήριο θα χρησιμοποιήσει σ’ αυτή την περίπτωση την αρχή της “ίσης απόστασης-ειδικών περιστάσεων”, αντί για μόνο την αρχή της ίσης απόστασης (μέσης γραμμής).

Το κύριο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι αυτό του Καστελλόριζου και της Στρογγύλης, διότι το Δικαστήριο, σε περιπτώσεις που ένα νησάκι βρίσκεται μπροστά σ’ ένα τεράστιο ηπειρωτικό χώρο ενός άλλου κράτους , ποτέ δεν δίνει «πλήρη επήρεια» σε αυτό το νησάκι. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο,  τότε η Ελλάδα δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο.

Βέβαια, ακόμα και σήμερα δεν είναι αργά να συμφωνήσουμε σε μια τριεθνή οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο, που θα δίνει πλήρη επήρεια στο Καστελόριζο και στην Στρογγύλη. Η Τουρκία, σίγουρα, θα μπορεί να ζητήσει παρέμβαση της Χάγης, κάτι που δικαιούται να κάνει, αφού όμως αναγνωρίσει προηγουμένως την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου, αλλά η θέση της Άγκυρας θα είναι πιο αδύναμη,  εάν προηγηθεί αυτή η τριεθνής οριοθέτηση, που θα διαθέτει μάλιστα και την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής  Ένωσης.

Σε περίπτωση που τελικά δεν έχουμε θαλάσσια σύνορα με τη Κύπρο, η ζημιά πέραν από  πολιτική, θα είναι και οικονομική. Διότι μπορεί να υπάρξει σοβαρή οικονομική ζημιά ,εάν τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που θα χάσουμε, σε περίπτωση μείωσης της ΑΟΖ του Καστελόριζου και της Στρογγύλης, είναι αρκετά μεγάλα

  • Βέβαια, το γεγονός που δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε, είναι ότι η Τουρκία δεν θα αποδεχτεί την απόφαση της Χάγης, ανεξάρτητα πόσο ενδεχομένως θετική θα είναι για τα συμφέροντά της, διότι την συμφέρει να διαιωνίζεται η ελληνοτουρκική διένεξη.

Ολόκληρη η φιλοσοφία του νεοθωμανικού κράτους βασίζεται στην ύπαρξη ενός μόνιμου εχθρού στα δυτικά τους και έτσι θα ακολουθήσει  την γραμμή  που ακολουθεί και η Κίνα μη συμμορφούμενη με την απόφαση της Χάγης.

Έτσι θα έχουμε μπροστά μας το εξής παράδοξο , η Κίνα να αγνοεί την απόφαση της Χάγης, επειδή υπέστη μια βαριά ήττα και η Τουρκία να μην εφαρμόσει μια απόφαση που, πιθανώς, θα είναι ευνοϊκή γι’ αυτήν.

Οι Αμερικανοί ξέρουν κάτι που δεν ξέρουμε εμείς και φαίνονται φοβερά ανήσυχοι και θέλουν να προλάβουν τον εφιάλτη ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, που τον θεωρούν καταστροφικό για τα συμφέροντά τους στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Αμερικανός πρώην ειδικός απεσταλμένος του Bureau of Energy Resources, και νυν Ανώτερος Σύμβουλος Ενεργειακής Ασφάλειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άμος Χοκστάιν, διαμεσολάβησε στην οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου και φαίνεται ότι τα κατάφερε.

Τώρα διαφαίνεται ότι οι Αμερικανοί θέλουν να τον στείλουν για να «βοηθήσει» στην οριοθέτηση των ΑΟΖ Ελλάδας, Τουρκίας και Κύπρου! Απλώς προσευχηθείτε.

=================

την
την
την
Παναγιώτης Γέροντας

Ανώμαλη προσγείωση!
Ο Ερντογάν επανέφερε σε ομιλία του στη τελετή παράδοσης του πολυδιαφημισμένου και πολυαναμενόμενου (καθώς προσπαθούν να το φτιάξουν πάνω από δεκαετία) ”αεροπλανοφόρου” TCG Anadolu το δόγμα της Γάλαζιας Πατρίδας.
Ο Ερντογάν είπε συγκεκριμένα ότι χάρη στο TCG Anadolu, μια δύναμη μεγέθους ενός τάγματος μπορεί εύκολα να μεταφερθεί σε περιοχές κρίσης, στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα χωρίς να απαιτείται βασική υποστήριξη (πηγή: Hellas Journal).
Αυτά τα ωραία! Είπαμε είμαστε στο 2023 και όχι στο 1930!
Παρακάτω μια υπενθύμιση των τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο. Για τη Κύπρο έχουμε μιλήσει σε άλλο άρθρο.
Υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ): το ανεδαφικό των τουρκικών διεκδικήσεων
Πριν την οποιαδήποτε συζήτηση κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια πολύ σημαντική επισήμανση: αυτή της διαφοράς των όρων «κυριαρχίας» και «κυριαρχικών δικαιωμάτων». Όταν λέμε ότι ένα κράτος ασκεί κυριαρχία σε μια περιοχή, εννοούμε ότι ένα συγκεκριμένο κράτος και μόνο αυτό έχει τη δυνατότητα να ασκήσει όλες τις αρμοδιότητες και εξουσίες επί της συγκεκριμένης περιοχής. Ως κυριαρχικά δικαιώματα από την άλλη, εννοούμε συγκεκριμένα δικαιώματα που παρέχονται σε ένα κράτος.
Η παραπάνω διαφορά μεταφέρεται στους ορισμούς αιγιαλίτιδας ζώνης, υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ως αιγιαλίτιδα ζώνη ορίζεται η θαλάσσια εκείνη ζώνη που εκτείνεται από τις ακτές και στην οποία το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία. Το κράτος μάλιστα έχει τη νομική ικανότητα να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 ν.μ. Ως υφαλοκρηπίδα ορίζεται η έκταση του βυθού και του υπεδάφους από το εξωτερικό όριο της αιγιαλίτιδας ζώνης και στην οποία το παράκτιο κράτος έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης του βυθού και του υπεδάφους. Δύναται να έχει έκταση 200 ν.μ. από την ακτή αλλά σε κλειστές θάλασσες με αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές απόστασης ίσης και μικρότερης των 400 ν.μ. η υφαλοκρηπίδα δύναται να καθοριστεί μόνο με ειδική συμφωνία και φυσικά δεν είναι δυνατόν να οριοθετηθεί μονομερώς.
Ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) νοείται αυτή η θαλάσσια ζώνη από το εξωτερικό όριο της αιγιαλίτιδας ζώνης στην οποία το παράκτιο κράτος έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης στο υπέδαφος, στο βυθό καθώς και στη θαλάσσια κολώνα πάνω από τον βυθό και στην επιφάνεια της θάλασσας (π.χ αλιεία). Και η ΑΟΖ δύναται να έχει απόσταση από την ακτή 200ν.μ. αλλά με παρακείμενες ή αντικείμενες ακτές ισχύουν οι ίδιοι περιορισμοί με την υφαλοκρηπίδα και ορίζεται κατόπιν συμφωνίας με τρίτα κράτη και δεν οριοθετείται μονομερώς. Στην ΑΟΖ τρίτα κράτη έχουν το δικαίωμα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας, υπερπτήσης και τοποθέτησης υπογείων καλωδιών και αγωγών. Στην αιγιαλίτιδα ζώνη από την άλλη ένα πλοίο μπορεί να πλεύσει μόνο υπό το καθεστώς της αβλαβούς διέλευσης (για περισσότερα δες εδώ: https://tinyurl.com/kjdn7uxa).
Ενώ η Σύμβαση της Γενεύης του 1958 συνδέει τη υφαλοκρηπίδα με γεωλογικά κριτήρια, από εκεί και πέρα το Διεθνές Δίκαιο και η νομολογία απομακρύνονται από το γεωλογικό κριτήριο υιοθετώντας σταδιακά το κριτήριο της απόστασης. Τελικά, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (UNCLOS 1982), που αντικατέστησε πλήρως τη Σύμβαση της Γενεύης, απέρριψε πλήρως το γεωλογικό κριτήριο λαμβάνοντας υπ’ όψη μόνο το κριτήριο της απόστασης. Παράλληλα, με την υιοθέτηση της ΑΟΖ που ξεπερνά τις έννοιες του βυθού και του υπεδάφους, δόθηκε πλέον ολοκληρωτική και καθολική ισχύς στο κριτήριο της απόστασης.
Επιπρόσθετα, «επήρεια» (effect) ενός νησιού ή μιας περιοχής είναι η νομική ιδιότητα σύμφωνα με την οποία οι ακτές του νησιού ή της περιοχής λογίζονται ως γραμμές βάσης υπολογισμού και οριοθέτησης της ΑΟΖ.
Οι τουρκικές διεκδικήσεις
Η Τουρκία υποστηρίζει ότι τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου επικάθονται πάνω στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα της Μ. Ασίας και ότι αυτά δεν διαθέτουν επήρεια. Η Τουρκία λοιπόν, εσκεμμένα δεν αναγνωρίζει τη νομική εξέλιξη τόσο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, όσο και της νομολογίας που προέκυψε σταδιακά από την επίλυση διαφορών μεταξύ κρατών σε θέματα οριοθέτησης ΑΟΖ.
Σε σχέση με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η Τουρκία υποστηρίζει ότι μπορεί να γίνει οριοθέτηση ΑΟΖ με «διαγώνιες γραμμές» μη αναγνωρίζοντας επήρεια στη Κρήτη και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, ενώ είναι πρόδηλο ότι, συμφώνως του Διεθνούς Δικαίου Θάλασσας και λόγω μεγέθους τους, η Κρήτη και τα νησιά διαθέτουν σαφέστατη επήρεια! Τονίζεται επίσης ότι οι συγκεκριμένες διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας έχουν ισχύ εθιμικού δικαίου ακόμη και για τα κράτη που δεν το έχουν υπογράψει.
Ενώ οι ελληνικές θέσεις υποστηρίζονται από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, πρέπει να καταστεί σαφές ότι το διακρατικό περιβάλλον, με τον χαοτικό χαρακτήρα που το διέπει, ακόμη καθορίζεται εν πολλοίς από την ισχύ των κρατών. Με λίγα λόγια, ο εξοπλισμός και η υψηλή μαχητική ικανότητα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων αποτελούν μονόδρομο για τη Χώρα μας.
Το Αιγαίο ως «ειδική περίπτωση»
Οι "διάλογος" και "δίκαιη κατανομή" είναι οι λέξεις κλειδιά της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ελλάδα που έχει ως θέση ότι το μόνο ανοικτό θέμα που έχει με τη Τουρκία είναι η οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας και κατ' επέκταση της ΑΟΖ, θεωρεί ως αρχή διαπραγμάτευσης τη μέθοδο της "μέσης γραμμής". Με απλά λόγια το Διεθνές Δικαστήριο σε κάθε διαφορά στην αρχή τοποθετεί τη μέση γραμμή ίσης απόστασης από τις ακτές ή τις γραμμές βάσεως των αντικειμένων ή παρακειμένων παρακτίων κρατών και κατόπιν μετακινεί τη γραμμή αυτή προς τη μία ή την άλλη πλευρά ανάλογα με τις "ειδικές" περιστάσεις.
Η Τουρκία όμως επειδή γνωρίζει ότι τόσο το Δίκαιο της Θάλασσας όσο και το εθιμικό δίκαιο (το Δίκαιο της Θάλασσας αποτελεί εθιμικό δίκαιο πλέον και είναι εφαρμοστέο καθ' ολοκληρίαν ακόμη και από τα κράτη που δεν έχουν υπογράψει τη σύμβαση αλλά και η μέθοδος της μέσης γραμμής ως αρχή οριοθέτησης αποτελεί εθιμικό δίκαιο) είναι εναντίον της, θεωρεί ότι στις διαπραγματεύσεις πρέπει να ακολουθηθεί η αρχή της επιείκειας (equity). Με απλά λόγια, η Τουρκία θεωρεί το Αιγαίο "ειδική περίπτωση" κατά την οποία δεν μπορεί να εφαρμοστεί το γενικό δίκαιο, ήτοι το Δίκαιο της Θάλασσας.
Τί σημαίνει αυτό εν προκειμένω; Πολύ απλά η Τουρκία θεωρεί ότι τα νησιά δεν διαθέτουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα αλλά μόνο χωρικά ύδατα, ενώ το νησιωτικό σύμπλεγμα Μεγίστη (Καστελλόριζο) - Ρω - Στρογγύλη είτε "εξαφανίζεται" ως προς τη αναλογική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα του, είτε δεν λογαριάζεται (από τη Τουρκία) ως μέρος του Αιγαίου και οργανικό - νομικό - οικονομικό κομμάτι του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων. Σε μια τέτοια περίπτωση το σύμπλεγμα Μεγίστη - Ρω - Στρογγύλη, απομονωμένο νομικά από τα Δωδεκάνησα, θα βρεθεί "απέναντι" στις πολύ μεγαλύτερες τουρκικές ακτές και αυτό θα οδηγήσει στην ελαχιστοποίηση της επήρειάς (effect) του στις διαπραγματεύσεις περί ΑΟΖ.
Το Καστελλόριζο όμως και τα γύρω νησιά ανήκουν διοικητικά στα Δωδεκάνησα. Αποδόθηκαν το 1947 στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων, ενώ και η Τουρκία είχε αποδεχθεί αυτή την ενότητα χώρου, αφού το 1932 υπέγραψε συμφωνία κι ένα πρωτόκολλο με την κατέχουσα - τότε - τα Δωδεκάνησα Ιταλία με την οποία χαράχθηκε οριοθετική γραμμή που συνέδεε τη Ρόδο με το Καστελλόριζο παρ' όλο που απέναντι από της τουρκικές ακτές - στη περιοχή του Καστελλορίζου - δεν υπάρχει παράκτιο κράτος αλλά ανοικτή θάλασσα.
Εν κατακλείδι, δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της "επίθεσης φιλίας" από τους γείτονες με δεδομένο ότι θα υπάρξουν και... εγχώριοι προπαγανδιστές των τουρκικών θέσεων.
Στο πρώτο σχεδιάγραμμα εικονίζεται κάπως σχηματικά το τί είναι αιγιαλίτιδα ζώνη, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ (πηγή: https://sites.tufts.edu/lawofthesea/chapter-two/). Στον δεύτερο χάρτη εικονίζεται το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Στον τρίτο χάρτη εικονίζεται η τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδος – Αιγύπτου σε σχέση με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Στον χάρτη του Καστελλόριζου και της γύρω περιοχής φαίνονται τα θαλάσσια σύνορα όπως "χαράκτηκαν" με την ιταλοτουρκική σύμβαση του 1932. Ο τελευταίος χάρτης είναι της Τουρκικής Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού που δείχνει τις βραχονησίδες Ίμια ως Ίμια και όχι Καρντάκ και βέβαια εμφανώς στην ελληνική πλευρά.

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου