H απουσία στρατηγικού σχεδιασμού ελαχιστοποιεί το οικονομικό και κοινωνικό αποτέλεσμα των προσπαθειών

Τις μέρες αυτές κοινοποιήθηκε στα ερευνητικά κέντρα της χώρας η πρόθεση της κυβέρνησης να περικόψει τους προϋπολογισμούς τους κατά 10%. Οπως και η έκτακτη εισφορά στους φορολογουμένους, δείχνει απουσία πολιτικής και προτεραιοτήτων, αντιμετωπίζοντας αδιακρίτως τα διάφορα τμήματα της δημόσιας μηχανής. Το κενό ερευνητικής πολιτικής στην Ελλάδα ελαχιστοποιεί το οικονομικό και κοινωνικό αποτέλεσμα των πολλών και αξιόλογων ερευνητικών προσπαθειών που αναπτύσσονται, παρά τις αντίξοοες συνθήκες.

Ηδη από την προηγούμενη δεκαετία, η πολιτική για την έρευνα προσανατολίστηκε στην αποκλειστική χρήση της ως μέσου απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων. Η κατάργηση των Προγραμμάτων Δημοσίων Επενδύσεων και η αποκλειστική στροφή στα Συγχρηματοδοτούμενα Ευρωπαϊκά Προγράμματα αύξησαν μεν την εισροή κοινοτικών πόρων, αλλά αφαίρεσαν τη δυνατότητα προγραμματισμού και άσκησης εθνικής πολιτικής για την έρευνα.

Τη μακρόχρονη απουσία στρατηγικού σχεδιασμού για την έρευνα ενέτεινε η παρούσα κυβέρνηση με τον νόμο-πλαίσιο για την Ερευνα και την Τεχνολογία, ο οποίος δύο σχεδόν χρόνια μετά την ψήφισή του δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή, ενώ οι διατάξεις του περιπλέκουν την κατάρτιση εθνικού στρατηγικού σχεδίου, καθώς το εξαρτούν από δεκάδες προεδρικά διατάγματα, που δεν έχουν προωθηθεί και από νέες γραφειοκρατικές δομές, που δεν έχουν καν αρχίσει να συγκροτούνται.

• Οι περιπλοκές αυτές δεν βοήθησαν καθόλου την επίλυση προβλημάτων που μαστίζουν εδώ και πολλά χρόνια τα ερευνητικά κέντρα της χώρας. Η χρηματοδότηση μετά βίας καλύπτει τις ανελαστικές μισθοδοτικές και λειτουργικές τους δαπάνες. Στις συνθήκες οικονομικού στραγγαλισμό, μέσα στις οποίες λειτουργούν, το ανθρώπινο δυναμικό τους γηράζει και φθίνει αριθμητικά. Στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, για παράδειγμα, οι ερευνητές έχουν μέσο όρο ηλικίας τα 53 χρόνια, ενώ εδώ και πολύ καιρό οι συνταξιοδοτήσεις δεν μπορούν να αναπληρωθούν ούτε με ρυθμό 5 προς 1. Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ πληθαίνουν καθημερινά οι αξιόλογοι νέοι διδάκτορες, που θα χρειαστεί να υποστούν αρκετά χρόνια ανεργίας και υποαπασχόλησης μέχρι να κληθούν να συμβάλλουν στην, ζωτικής σημασίας πλέον, ανανέωση των κέντρων.

• Σε μια περίοδο οικονομικής και, ενδεχομένως, κοινωνικής κρίσης, η πολιτεία δεν στρέφεται στον ερευνητικό ιστό της χώρας, αναζητώντας επεξεργασίες που θα επέτρεπαν τη στήριξη αποτελεσματικότερων πολιτικών εξόδου από την κρίση, αλλά του επιβάλλει περαιτέρω οικονομικό στραγγαλισμό. Και –τραγική ειρωνεία– αυτά συμβαίνουν φέτος που ο «Δημόκριτος», το ΕΚΚΕ και το ΕΙΕ «γιορτάζουν» τα 50 χρόνια από την ίδρυσή τους. Το ερευνητικό δυναμικό της χώρας θα εξακολουθήσει να δουλεύει και να παράγει κάτω από αντίξοες συνθήκες, όπως κάνει πολλά χρόνια τώρα. Με τη συνέπεια και την επένδυση χρόνου και δεξιοτήτων που απαιτεί η σοβαρή ερευνητική προσπάθεια. Θα ήταν καλό να επιδείκνυε ανάλογη συνέπεια και σοβαρότητα η πολιτεία στην αντιμετώπιση του τομέα της έρευνας. Μόνο που σε αντίθεση με την ερευνητική δραστηριότητα που αξιολογείται συστηματικά, η χάραξη και η εφαρμογή πολιτικής για την έρευνα δεν αξιολογείται.

*Ο κ. Θωμάς Μαλούτας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και αντιπρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_100003_17/04/2009_311518

• Βlogger: Δύσκολα θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς με τις επισημάνσεις του συγγραφέα. Δυστυχώς όμως, για πολλούς και διάφορους λόγους, τα ερευνητικά κέντρα έχουν συνδεθεί πλήρως στη συνείδηση του κόσμου με τα Πανεπιστήμια και τους Πανεπιστημιακούς. βλ. "Το Πανεπιστήμιο των κολλητών--------->"