Για τον Bruno Maçães,μαθητή του Samuel Huntington, η νέα τάξη του κόσμου πρέπει να αναζητηθεί στην απέραντη ευρασιατική ήπειρο.
Ο Emmanuel Macron προσπαθεί συχνά να μας εμπνεύσει την ιδέα ότι η Ευρώπη είναι υπερδύναμη. Σύμφωνα όμως με το νέο βιβλίο του Bruno Maçães, η ιδέα ότι η Ευρώπη είναι ένας γεωπολιτικός παράγοντας με επιρροή είναι απατηλή, ακόμη και αστεία.Το βιβλίο του On the Trail of the New World Order είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά, αν και ανησυχητικά, αναγνώσματα των τελευταίων μηνών. Ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι η εποχή της δυτικής κυριαρχίας έχει τελειώσει. Καθώς οι ΗΠΑ απομονώνονται από τον κόσμο και η Ευρώπη αναδιπλώνεται στον εαυτό της, οι αναδυόμενες ασιατικές δυνάμεις είναι αυτές που θα διαμορφώσουν την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι νέοι κανόνες θα είναι ευνοϊκοί για τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες.
Ο Bruno Maçães, του οποίου η διδακτορική διατριβή πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη του Samuel Huntington, διάσημου για τη θεωρία του για τη σύγκρουση των πολιτισμών, δεν είναι πολύ αισιόδοξος για την εποχή μας. Πιστεύει ότι από πολλές απόψεις ο κόσμος θα παραμείνει «κατακερματισμένος λόγω διαφορετικών και εν τέλει ασυμβίβαστων οραμάτων». Όμως, σε αντίθεση με ό,τι παρατηρήθηκε στο παρελθόν, όπου οι διάφοροι πολιτισμοί υπήρχαν ανεξάρτητα – όπως η δυναστεία Qing, οι Mughals ή οι Habsburgs, τα διάφορα πολιτικά και «πολιτιστικά» μοντέλα σήμερα συνδέονται μεταξύ τους. Εξ ου και η έννοια της Ευρασίας – μιας υπερηπείρου στην οποία συσωρρεύονται βαθιά διαφορετικές κοινωνίες, από τη Λισαβόνα έως την Τζακάρτα, σε έναν στενά συνδεδεμένο χώρο. Αυτός ο νέος κόσμος θα γίνει πεδίο τριβών και συγκρούσεων.
Ένα από τα λάθη που κάνουν οι Ευρωπαίοι είναι «να αντιλαμβάνονται τον κόσμο ωσάν να ήταν όπως η Ευρώπη», παρατηρεί ο συγγραφέας. Αυτή η αντίληψη είχε ισχύ μέχρι και τη δεκαετία του 1990, όταν οι δυτικές δημοκρατίες φαινόταν να αντιπροσωπεύουν ένα μοντέλο προς το οποίο συγκλίνουν άλλες χώρες, ιδιαίτερα εκείνες της μετακομμουνιστικής Ανατολικής Ευρώπης. Όμως τα προγράμματα διεύρυνσης της ΕΕ και του ΝΑΤΟ έχουν χάσει την ελκυστικότητά τους, εκτός ίσως από την Ουκρανία. Αντί να επεκτείνει την επιρροή της, η Ευρώπη επδιώκει τον κατευνασμό : «Η στρατηγική των Βρυξελλών αρχίζει να μοιάζει με εκείνη της δυναστείας Τσινγκ της Κίνας: αν το μόνο που ζητάμε είναι να μείνουμε στην ησυχία μας, γιατί να μην μας την προσφέρουν οι άλλοι ; »
Έτσι, «τα σύνορα μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας γίνονται όλο και περισσότερο περιοχές σκιάς και χάους». Ο λόγος δεν είναι μόνο η ευρωπαϊκή ανικανότητα αλλά και η παρεμβατική πολιτική της Μόσχας. Η φύση της εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου απαιτεί να δημιουργείται χάος. «Η Ρωσία δεν φιλοδοξεί να αντικαταστήσει τη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη πραγμάτων με έναν κόσμο χωρίς κανόνες, αλλά πιστεύει ότι το χάος είναι η φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας και αυτό το χάος μπορεί να το τιθασεύει μόνο με την εξουσία ενός πανίσχυρου ηγεμόνα.»
Η σχετική παρακμή της Ευρώπης αντανακλά εν μέρει την έλλειψη οικονομικού δυναμισμού της. Παρά την τεχνολογική καινοτομία, η αύξηση των ευρωπαϊκών ποσοστών παραγωγικότητας παραμένει κοντά στο μηδέν. Οι τομείς στους οποίους οι τεχνολογικές εξελίξεις ήταν οι πιο σημαντικές τα τελευταία δέκα χρόνια είναι τα κοινωνικά δίκτυα και τα μέσα επικοινωνίας και όχι ο φυσικός κόσμος. Οι Ευρωπαίοι έχουν γίνει πολύ καχύποπτοι για καινοτομίες όπως οι πλατφόρμες τύπου Uber – που έχουν σημαντικές οικονομικές και φυσικές επιπτώσεις – ή το bitcoin.
Από την άλλη, οι Ασιάτες και συγκεκριμένα οι Κινέζοι υιοθετούν πολύ πιο εύκολα τις νέες τεχνολογίες. Εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται στον τομέα της μεταποίησης και της γεωργίας και αλλάζουν ριζικά τις ζωές των ανθρώπων. Όταν τα αυτόνομα αυτοκίνητα βγουν στην αγορά, μας διαβεβαίωσε ο Bruno Maçães σε μια πρόσφατη συνομιλία μας, μπορούμε να στοιχηματίσουμε ότι θα αναπτυχθούν σε μεγάλη κλίμακα στην Κίνα και γρήγορα. Θα έχουν οι Ευρωπαίοι το θάρρος να προκαλέσουν την ανεργία εκατομμυρίων φορτηγατζήδων και οδηγών ταξί ; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι πολύ λιγότερο σαφής.
Φυσικά παραμένει πιθανό το αυταρχικό καθεστώς στο Πεκίνο να μην μπορέσει να επιτύχει τεχνολογικές επιτυχίες αν δεν διασφαλίζει τις προϋποθέσεις για ανεξαρτησία στην έρευνα και την καινοτομία που είναι το βασικό χαρακτηριστικά μιας δυναμικής οικονομίας της αγοράς. Γιγάντια έργα όπως ο νέος δρόμος του μεταξιού δείχνουν ωστόσο την πλήρη έκταση των κινεζικών φιλοδοξιών στην υπερήπειρο.
Για τους Ευρωπαίους, το ερώτημα είναι πώς να αντιμετωπίσουν τις νέες αναδυόμενες δυνάμεις. Η ευρωπαϊκή προσέγγιση, τόσο στην εσωτερική πολιτική όσο και στις εξωτερικές υποθέσεις, βασίζεται πολύ συχνά στην εφαρμογή διαδικασιών και κανόνων, αντί να καθοδηγείται από τη φιλοδοξία επίτευξης συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Οι υπερβολικά περίπλοκοι κανονισμοί εμποδίζουν τον οικονομικό δυναμισμό. Η Ευρώπη πρέπει να υιοθετήσει μία πιο ανταγωνιστική προσέγγιση. Πρέπει να μελετήσουμε τον χάρτη του κόσμου, να σκεφτούμε τι είναι πιο σημαντικό σήμερα για να αυξήσουμε την επιρροή μας και να σκεφτούμε με όρους δύναμης. Η ανάδειξη πολιτικών ηγετών που βλέπουν τις διεθνείς σχέσεις υπό αυτό το πρίσμα θα είναι μια πρόκληση για την Ευρώπη – και, γενικότερα, για τη Δύση.
Le Point
8/9/20
καμία πολιτική εξουσία δεν μπορεί να του αφαιρέσει. Γνωρίζετε άλλωστε ότι κάποτε Ευρώπη και Χριστιανοσύνη ταυτίζονταν. Αν κοιτάξουμε και νωρίτερα στην Ελληνική Ιστορία η Αντιγόνη διεκδικώντας το νεκρό σώμα του αδελφού της από τον βασιλιά Κρέοντα του αντιτείνει ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να του αρνηθεί μια αξιοπρεπή ταφή.
Στην Αγγλία πολύ αργότερα είχαμε την Magna Carta το 1215 και το Bill of rights το1689. Την επέτειο αυτής της αναίμακτης και διακριτικής Glorious Revolution τιμήσαμε με εξίσου διακριτικό τρόπο πρόσφατα. Πολύ πιο διακριτικά εν πάση περιπτώσει από τον τρόπο που εορτάζονται τα 200 χρόνια από την Γαλλική Επανάσταση, της οποίας το σύνθημα "Ελευθερία Ισότητα Αδελφοσύνη" χωρίς να λέει τίποτα για καθήκοντα και υποχρεώσεις δεν συνάδει και πολύ με τις βιαιότητες που ακολούθησαν με πρωταγωνιστές τον Ροβεσπιέρο και τον Ναπολέοντα.
Le Monde
11/7/89
via Babis Georges Petrakis
https://www.lepoint.fr/monde/phebe-eurasie-le-nouveau-centre-du-monde-08-09-2020-2390814_24.php
Σχόλια