Πάνος Κοσμάς
Δύο πρόσφατες παρεμβάσεις προσώπων με θεσμικό ρόλο, του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα και του προέδρου του ΣΕΒ Σπύρου Θεοδωρόπουλου, άνοιξαν με έμφαση τη δημόσια συζήτηση για την παραγωγικότητα και τη σχέση της με τις αυξήσεις των μισθών. Κοινός παρονομαστής στις παρεμβάσεις αμφοτέρων, η αναγνώριση του προβλήματος παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας. Στο ζήτημα των μισθών ή της πιθανής «ευθύνης» των εργαζομένων, όμως, οι εμφάσεις ήταν διαφορετικές:
Ο Γιάννης Στουρνάρας επέλεξε να δώσει την έμφαση στο ότι η αύξηση των μισθών δεν πρέπει να είναι «αλόγιστη» αλλά να κινείται εντός των περιθωρίων που αφήνει η παραγωγικότητα της εργασίας, γιατί αλλιώς θα χρεοκοπήσουμε, χωρίς να κατανέμει ευθύνες για τη χαμηλή παραγωγικότητα. Ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος, αντίθετα, «απάλλαξε» τους εργαζομένους από οποιαδήποτε ευθύνη.
Οι δηλώσεις
Πέρα από αυτή τη διαφορά έμφασης, ωστόσο, η σχέση μισθών και παραγωγικότητας έμεινε αδιευκρίνιστη στις δηλώσεις αμφοτέρων. Πέρα από διαπιστώσεις, δεν τέθηκαν καν τα βασικά ερωτήματα: Γιατί ο ελληνικός επιχειρηματικός τομέας υποεπενδύει, παρά τον πακτωλό πόρων που έχει στη διάθεσή του τα τελευταία χρόνια; Αν η ευθύνη για την υποεπένδυση που κρατάει την παραγωγικότητα χαμηλά δεν είναι των εργαζομένων, τότε γιατί θα πρέπει να τιμωρούνται οι μισθοί για τη χαμηλή παραγωγικότητα;
Ας δούμε πρώτα τα σημαντικά σημεία των σχετικών δηλώσεων: «Οταν οι επενδύσεις υστερούν, σημαίνει ότι υστερεί η παραγωγικότητα και τα πραγματικά εισοδήματα, υπάρχει αλληλουχία. […] Αν αυξήσουμε 30% τον μισθό αύριο, θα χρεοκοπήσουμε. Θέλω να πω, δεν μπορείς να αυξάνεις τους μισθούς σε μια χώρα αν δεν αυξάνεις πρώτα την παραγωγικότητα». Γιάννης Στουρνάρας, συνέντευξη στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, 22/9/2025
Η περιγραφή του προβλήματος δεν είναι σαφής: η παραγωγικότητα υστερεί επειδή υστερούν οι επενδύσεις – ο σημαντικότερος, μεταξύ άλλων, λόγος. Γιατί όμως υστερούν οι επενδύσεις; Μήπως τα κέρδη είναι χαμηλά; (Μην ξεχνάμε ότι το νεοφιλελεύθερο δόγμα trickle down economics ισχυρίζεται πως τα σημερινά κέρδη είναι οι αυριανές επενδύσεις, που γίνονται απασχόληση και αύξηση των μισθών.)
Η μακροοικονομική βάση δεδομένων της Κομισιόν (ameco macroeconomic data bases) δεν αφήνει κανένα περιθώριο για μια τέτοια «παρεξήγηση»: ο δείκτης κερδών του ιδιωτικού τομέα της ελληνικής οικονομίας είναι ο μακράν υψηλότερος στην Ευρώπη, με ραγδαία αύξηση από το 2019 μέχρι σήμερα. Μήπως δεν υπάρχουν άλλοι διαθέσιμοι χρηματικοί πόροι; Οι επιδοτήσεις της πανδημίας, το Ταμείο Ανάκαμψης, η νέα προγραμματική περίοδος του ΕΣΠΑ 2021-2027 και τα κέρδη της περιόδου μετά το 2019 και ιδιαίτερα της περιόδου 2021-2025 ισοδυναμούν με έναν πακτωλό χρηματικών πόρων που ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ, ήτοι με το 40% του ελληνικού ΑΕΠ, συγκεντρωμένων σε μία πενταετία!
Με το εργατικό κόστος σε μνημονιακά επίπεδα, αφού μόλις πρόσφατα ο κατώτατος μισθός ξεπέρασε τα επίπεδα του 2011, πρόκειται για ευνοϊκή συνθήκη για επενδυτικό «μπουμ» πραγματικά ανεπανάληπτη! Κι όμως, επενδυτικό «μπουμ» δεν είχαμε, αφού οι επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Δικαιούμαστε λοιπόν να πούμε ότι η επιχειρηματική τάξη της χώρας σπαταλά πόρους και «επενδύει κάτω από τις δυνάμεις της», κι όταν αυτά την εκθέτουν σε κρίσεις, απευθύνεται στους εργαζομένους κατηγορώντας τους ότι «καταναλώνουν πάνω από τις δυνάμεις τους»…
Ας δούμε τώρα τι δήλωσε σχετικά ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος: «Για εμάς, η παραγωγικότητα είναι η δημιουργία προστιθέμενης αξίας και είναι ζήτημα οργάνωσης, τεχνολογίας, επενδύσεων, θεσμών, ποιότητας εκπαίδευσης και κατάρτισης σε κάθε επίπεδο, λειτουργικότητας των υποδομών και σταθερότητας των κανόνων. Με άλλα λόγια, κύριοι υπεύθυνοι για την αύξηση της παραγωγικότητας είναι η πολιτεία και οι επιχειρήσεις, και οι αντίστοιχες πολιτικές και επιχειρηματικές επιλογές» (oμιλία στην ανοιχτή γενική συνέλευση του ΣΕΒ, Τρίτη 7/10/2025). Ο πρόεδρος του ΣΕΒ «απάλλαξε» τους εργαζομένους από κάθε ευθύνη και την έριξε στις επιχειρήσεις και στο κράτος. Δεν έγινε όμως σαφής ποια είναι η γνώμη του για τη σχέση παραγωγικότητας και μισθών. Αν πάντως ακολουθήσουμε τη γνώμη του κ. Στουρνάρα, πρώτα πρέπει να αυξηθεί η παραγωγικότητα και ύστερα οι μισθοί.
Η σύγκριση
Ο παρατιθέμενος πίνακας δείχνει τι περιθώρια αφήνει η παραγωγικότητα για αύξηση των μισθών: Αν υποθέσουμε ότι το περίπου 1% της ετήσιας αύξησης την τελευταία τριετία μοιραστεί μεταξύ μισθών και κερδών, η παραγωγικότητα θα δώσει ετήσια αύξηση μισθού 0,5%. Αν σε αυτό προσθέσουμε και τον ετήσιο πληθωρισμό (2,4% το 2025), τότε προκύπτει συνολική αύξηση 2,9%...
Απορία γεννά η αναφορά του Γ. Στουρνάρα στο ότι αν αυξήσουμε τους μισθούς 30% θα χρεοκοπήσουμε. Δεδομένου ότι θέμα για τέτοια αύξηση δεν έχει τεθεί από καμία πλευρά, η μόνη σύγκριση που μπορεί να γίνει είναι με τη σωρευτική αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2021, που είναι λίγο πάνω από 32%. Μήπως λοιπόν αυτό το «ξεκάρφωτο» 30% είναι ένα μήνυμα προς την κυβέρνηση ότι οι αυξήσεις του κατώτατου μισθού έχουν ήδη… ξεπεράσει τις «αντοχές της οικονομίας» και πρέπει να «προσγειωθούν»;
Σε κάθε περίπτωση, η επαναφορά της απειλής περί χρεοκοπίας, σε μια περίοδο που έχουμε «πάρτι» κερδών και μερισμάτων, για τους εργαζομένους της χώρας είναι μια προκλητική αναφορά.
==================
====================
--------------------
-------------------
----------
===============
======================
-------------------
Σχόλια