Titos Christodoulou
Η Ιλιάδα είναι ένα ποίημα θανάτου.
Και της επιλογής του από τους ήρωες, ώστε μέσα από την «στιγμή» του ηρωϊκού θανάτου να κερδηθεί η αθανασία του «αφθίτου κλέους», της αθανασίας του «ονόματος». Ο θάνατος, όπως π.χ. του Πατρόκλου, θυμίζει την τελετουργία της «θυσίας». Μέσα από αυτή την «θυσία» κερδίζεται το «μνήμα», η αθανασία της μνήμης. Ήρωας είναι ο νεκρός που γνωρίζουμε, που σώζει το όνομά του, στο «άφθιτον κλέος».
Ο θάνατος είναι η μοίρα του ήρωα. Ο θάνατος του ήρωα, βίαιος θάνατος στην μάχη, είναι το κυρίαρχο θέμα των επών, στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Αλλά ο άνθρωπος ήρωας, αντίθετα από τα ζώα, γνωρίζει ότι θα πεθάνει, κι αναμετριέται με την μοίρα αυτή. Αγωνίζεται να πετύχει κάποια αθανασία, το ξεπέρασμα του θανάτου μέσα από την δόξα, «μέγα τι ρέξας, και εσσομένοισι πυθέσθαι» (κάνοντας κάτι ένδοξο, για να το μαθαίνουν οι κατοπινοί).
Στην Ιλιάδα, ο ήρωας «γνωρίζει» ότι θα πεθάνει, ή του γνωρίζεται προφητικά από τον αντίπαλο που σκοτώνει.
Εκεί, στον «θάνατο», βρίσκεται η κοινή ανθρωπιά των ηρώων, όπως φαίνεται στην περίφημη συνάντηση του Γλαύκου με τον Διομήδη, στο Ζ της Ιλιάδος: «μία, κοινή η γενηά των ανθρώπων με τα φύλλα, που φυσάει κάτω ο άνεμος, και ξαναφουντώνουν, άλλα, την ώρα της άνοιξης» (Ζ146-9):
οἵη περ φύλλων γενεὴ τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν.
φύλλα τὰ μέν τ' ἄνεμος χαμάδις χέει, ἄλλα δέ θ' ὕλη τηλεθόωσα φύει, ἔαρος δ' ἐπιγίγνεται ὥρη·
ὣς ἀνδρῶν γενεὴ ἣ μὲν φύει ἣ δ' ἀπολήγει.
Ξέρεις των φύλλων τη γενιά; και των θνητών την ξέρεις.»
Άλλα απ' τα φύλλα κατά γης σκορπάει τ' αγέρι, κι' άλλα»προβάλλουν με την άνοιξη στα φουντωμένα δάση·»
έτσι κι' οι άντρες άλλοι παν και ξαναβγαίνουν άλλοι.
Στην ραψωδία Σ, η Θέτις θρηνεί τον επικείμενο θάνατο του υιού της, που παρομοιάζει σαν ανθό που θα κοπεί πριν την ώρα του. Αν, στο Ζ της Ιλιάδος ο Έκτωρ θρηνείται σαν ο θνήσκων σύζυγος και πατέρας, στο Σ, και σε όλη την Ιλιάδα, ο Αχιλλέας θρηνείται σαν ο Νυμφίος που πεθαίνει, αισθησιακός στην νεανική κι ορμητική ομορφιά του, αλλά καταδικασμένος σε πρόωρο θάνατο, μακριά από πατέρα και σπίτι.
Στο Ω της Ιλιάδος, όταν καταλαγιάζει και θάβεται, μαζί με τον Έκτορα, η οργή, που ξεκίνησε το έπος, οι εχθροί Αχιλλέας και ο Πρίαμος θρηνούν την μαραμένη, στον πόλεμο, σχέση πατέρα και γιού. Ο αναγνώστης ξέρει ότι όταν ξεκινήσει σε 12 μέρες πάλι ο πόλεμος, μετά την ταφή του Έκτορα, ο γιός του καθενός θα σκοτώσει τον άλλο. Συνθλίβει τους πατέρες η πατρίς.
Σχόλια