Αποκαλυπτική η αγωγή της Αλεξίας Μπακογιάννη για το πως το διυλιστήριο της ISAB στην Σικελία πέρασε στον εφοπλιστή Γιώργο Οικονόμου

Θανάσης Κουκάκης 

Εχει περάσει ένας χρόνος περίπου από τότε που οι Financial Times απεκάλυπταν πως το διυλιστήριο της ISAB στην Σικελία, το οποίο ανήκε στην ρωσική εταιρεία Lukoil , πωλήθηκε στην κυπριακή GOI Energy Ltd, στην οποία είχε συμμετοχή ο Ισραηλινός επιχειρηματίας, Μπένι Στάινμετζ, αλλά και η Αλεξία Μπακογιάννη.ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Η είδηση προκάλεσε διεθνές ενδιαφέρον, καθώς το διυλιστήριο ISAB είναι το τρίτο μεγαλύτερο διυλιστήριο πετρελαίου στην Ευρώπη και αποτελεί ζωτικής σημασίας τμήμα της ενεργειακής υποδομής της Ιταλίας. Καλύπτει το 30% των εγχώριων αναγκών σε ντίζελ και συνεισφέρει το 20% της συνολικής ενεργειακής ικανότητας της χώρας, καθιστώντας το έναν από τους πλέον στρατηγικούς ενεργειακούς πόρους της Ιταλίας.

Ωστόσο, ήδη στο χρόνο που δημοσιεύθηκε το story των Financial Times η μετοχική δομή της συναλλαγής είχε διαφοροποιηθεί.

Έγγραφα που κατατέθηκαν στο Επαρχιακό Δικαστήριο της Λευκωσίας στη βάση αγωγής που κατέθεσε η κυπριακή εταιρεία της Αλεξίας Μπακογιάννη Completicos Holdings σε βάρος της GOI Energy, των μετόχων της και διευθυντικών στελεχών της, αποκαλύπτουν πως εκείνος που επένδυσε αρχικά το 90% των συνολικών χρημάτων για την αγορά του διυλιστήριού της ISAB ήταν στην ουσία ο Έλληνας εφοπλιστής Γιώργος Οικονόμου και πως ο Μπένι Στάινμετζ κάλυψε μόλις το 10%. Μπορεί η αγωγή της Αλεξίας Μπακογιάννη να απορρίφθηκε από το Κυπριακό Δικαστήριο, ωστόσο μας δίνει μια πλήρη εικόνα της δομής της συναλλαγής και ένα πλήρες ιστορικό των μετοχικών συσχετισμών, αλλά και των διενέξεων μεταξύ των εμπλεκομένων.

Η εξαγορά της ISAB

Όπως αναφέρεται στην αγωγή, στις 31η Δεκεμβρίου 2022, η κυπριακή GOI Energy Ltd, σε συνεργασία με επενδυτικά κεφάλαια, προχώρησε στην εξαγορά του 100% των μετοχών της ISAB μέσω μιας συμφωνίας SPA (Sales and Purchase Agreement). Στην αγορά αυτή περιλαμβάνονταν όλες οι μετοχές της Litasco, της τότε θυγατρικής του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού Lukoil, στην οποία ανήκε το διυλιστήριο. Η χρηματοδότηση του deal περιλάμβανε τη λήψη από την GOI Energy Ltd δανείου 115,7 εκατ. ευρώ με διάρκεια ενός έτους και επιτόκιο 8% από το κυπριακό επενδυτικό ταμείο ιδιωτικών κεφαλαίων (private equity fund) Argus New Energy Fund AIF V.C.I.C. Limited, το οποίο ελεγχόταν και εξακολουθεί να ελέγχεται από εταιρείες συμφερόντων του εφοπλιστή Γιώργου Οικονόμου.

Το εν λόγω δάνειο προέβλεπε τη δυνατότητα μετατροπής του σε μετοχές, παρέχοντας στην Argus τη δυνατότητα να αποκτήσει μεγαλύτερο μερίδιο στην GOI Energy Ltd αντί της επιστροφής του κεφαλαίου. Στην πράξη, εάν η Argus εξασκούσε το δικαίωμά της, το ποσοστό της στο μετοχικό κεφάλαιο της GOI Energy Ltd θα αυξανόταν δραματικά από 76% σε 99,7%. Η αλλαγή αυτή θα επηρέαζε όλους τους υπόλοιπους μετόχους, μειώνοντας σημαντικά τη συμμετοχή τους. Για παράδειγμα, το ποσοστό της Αλεξίας Μπακογιάννη (2%) θα μειωνόταν σε 0,0175%. Αυτό λοιπόν ήταν εξ αρχής γνωστό.

Τον Φεβρουάριο του 2023, το μετοχικό κεφάλαιο της κυπριακής GOI Energy αυξήθηκε σε 1.000.000 μετοχές. Το 76% των μετοχών πέρασε στον έλεγχο της Argus, το 20% στον Διευθύνοντα Σύμβουλο της GOI Energy Ltd, τον Michael Bobrov, ένας επιχειρηματία που φέρεται να έχει διπλή ρωσο-ισραηλινή υπηκοότητα, το 2% πέρασε στην Completicos Holdings της Αλεξίας Μπακογιάννη και το άλλο 2% στην αυστριακή Sanicula Holdings GMBH, εταιρεία του Ισραηλινού επιχειρηματία Itzik Gur, που διατελούσε Group CFO της GOI Energy.

Στις 4 Μαΐου 2023, η κυπριακή εταιρεία GOI Energy Ltd υπέγραψε τροποποιητική συμφωνία (novation agreement) με τη θυγατρική της, την ιταλική GOI Energy Srl και τη Litasco. Η συμφωνία αυτή προέβλεπε τη μεταβίβαση όλων των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων της GOI Energy Ltd, που απορρέουν από τη σύμβαση πώλησης μετοχών (SPA), στην ιταλική θυγατρική της. Με βάση τους όρους της συμφωνίας, η GOI Energy Srl ανέλαβε να καταβάλει στη Litasco ένα πρόσθετο χρηματικό ποσό ύψους 150 εκατ. ευρώ, γνωστό ως «Έλλειμα Ολοκλήρωσης» (Completion Shortfall Sum). Το ποσό αυτό αντιστοιχούσε στην τιμή αγοράς του περιουσιακού στοιχείου, μειωμένη κατά τα ποσά που είχε ήδη καταβάλει η GOI Energy Ltd.

Έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2023 η GOI Energy Srl δεν είχε καταβάλει το ποσό των 150 εκατ. ευρώ, εξέλιξη που οδήγησε την Litasco να στείλει ειδοποίηση ότι θα λάβει νομικά μέτρα επειδή δεν καταβλήθηκε το υπόλοιπο οφειλόμενο με βάση τη συμφωνία εξαγοράς της ISAB. Παράλληλα, εκείνο το διάστημα «έτρεχαν» και υποχρεώσεις της GOI Energy Ltd προς το ιταλικό δημόσιο σε σχέση με περιβαλλοντικά έργα που απαιτούσαν να καταβληθούν άμεσα 50 εκατ. ευρώ.

Η αναζήτηση χρηματοδότησης

Από το κείμενο της αγωγής προκύπτει πως εκείνη την περίοδο οι μέτοχοι και οι διευθυντές της κυπριακής GOI Energy, μεταξύ των οποίων η κ. Μπακογιάννη, αναζητούσαν τρόπους εξεύρεσης οικονομικών πόρων για την αποπληρωμή της Litasco, καθώς τα 150 εκατ. ευρώ δεν ήταν άμεσα διαθέσιμα. Από το κείμενο της αγωγής προκύπτει πως η κ. Μπακογιάννη είχε ήδη προτείνει να προχωρήσει η ίδια σε αναζήτηση πηγών χρηματοδότησης από τράπεζες στην Ελλάδα και πως «συγκεκριμένο τραπεζικό ίδρυμα ενδιαφέρθηκε» (δεν κατονομάζεται). Κατά τους ισχυρισμούς της οι λοιποί μέτοχοι απέρριψαν την εισήγηση της. Κατά τους ισχυρισμούς των εναγόμενων- που δικαιώθηκαν από το δικαστήριο- η Αλεξία Μπακογιάννη δεν υπέβαλε στο διοικητικό συμβούλιο οποιαδήποτε πρόταση για χρηματοδότηση της κυπριακής GOI Energy.

Στις 26 Οκτωβρίου 2023 η Αλεξία Μπακογιάννη παραιτήθηκε από το διοικητικό συμβούλιο της GOI Energy Ltd. Η ίδια υποστήριξε πως παραιτήθηκε λόγω πιέσεων. Η πλευρά των εναγόμενων παρουσίασε στο δικαστήριο αλληλογραφία, από την οποία προκύπτει πως δήλωσε πως παραιτείται λόγω «άλλων επαγγελματικών υποχρεώσεων της, που απαιτούσαν την αμέριστη προσοχή της». Η κ. Μπακογιάννη δεν έλαβε την επιστολή κάλυψης (indemnity letter) που ζητούσε (είναι ένα νομικό έγγραφο μέσω του οποίου ένα μέρος δεσμεύεται να αποζημιώσει ένα άλλο μέρος για οποιεσδήποτε απώλειες, ζημιές ή ευθύνες που μπορεί να προκύψουν από συγκεκριμένες ενέργειες ή παραλείψεις).

Κατά την πλευρά των εναγόμενων η κ. Μπακογιάννη προχώρησε σε μη εξουσιοδοτημένες πληρωμές με χρήματα της GOI Energy Ltd. Σε αυτές περιλαμβάνονται συμφωνίες της GOI Energy Ltd με εταιρείες δικών της συμφερόντων, όπως και άλλων εταιρειών, που όπως αναφέρεται «απέβησαν επιζήμιες» για την GOI Energy Ltd, αλλά και πληρωμές που έγιναν χωρίς έγκριση του διοικητικού συμβουλίου. Ως ενδεικτική επικαλούνται την περίπτωση της πληρωμής 8 εκατ. ευρώ προς την ισραηλινή εταιρεία Blue Sky του Ισραηλινού επιχειρηματία Μπένι Στάινμετζ. Η πλευρά της η κ. Μπακογιάννη υποστήριξε στο δικαστήριο πως ουδέποτε προέβη σε μη εξουσιοδοτημένες πληρωμές με χρήματα της GOI Energy Ltd, ουδέποτε τέθηκε θέμα κακοδιαχείρισης, και ουδέποτε υπήρξε οποιαδήποτε επιλήψιμη συνέργεια μεταξύ της ιδίας και άλλων στελεχών. Σε σχέση δε με την μεταφορά 8 εκατ. ευρώ στην εταιρεία του Μπένι Στάινμετζ, η πλευρά της κ. Μπακογιάννη υποστήριξε πως αυτό έγινε κατ’ ακολουθίαν απόφασης του διοικητικού συμβουλίου της GOI Energy Ltd με την οποία και συνάφθηκε σύμβαση με την Blue Sky.

Αμέσως μετά την αποχώρηση της κ. Μπακογιάννη η GOI Energy Ltd απευθύνθηκε εκ νέου για χρηματοδότηση στην Argus, ζητώντας 175 εκατ. ευρώ μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 2023. Η Argus ζήτησε πρόσθετη ενημέρωση για να αξιολογήσει τον βέλτιστο τρόπο αντιμετώπισης της οικονομικής κατάστασης της GOI Energy Ltd, αλλά και χρόνο διότι έπρεπε να ενημερωθούν οι μεριδιούχοι της (unit holders). Σε εκείνο το χρονικό σημείο ο Michael Bobrov, o CEO της GOI Energy Ltd και κάτοχος του 20% ζήτησε να συγκληθεί το ΔΣ της κυπριακής εταιρείας για να διοριστούν πέντε νέοι διευθυντές -κάτι που κατά τα λεγόμενα της πλευράς της κ. Μπακογιάννη έγινε προκειμένου να συναινέσει ο κ. Οικονόμου να χρηματοδοτήσει (εκ νέου) την GOI Energy Ltd -. Στις 6 Νοεμβρίου 2023 και ενώ είχε αλλάξει πλέον η διευθυντική της δομή, η Argus ενημέρωσε γραπτώς τους μεριδιούχους (unit holders) της ότι η GOI Energy Ltd αποτάθηκε για δάνειο ύψους 175 εκατ. ευρώ, χωρίς το οποίο θα είχε ζημιές και απώλειες με κίνδυνο να απωλέσει το διυλιστήριο. Στην αγωγή της η κ. Μπακογιάννη υποστήριξε ότι το πραγματικό οφειλόμενο ποσό ήταν πολύ χαμηλότερο και ότι η νέα διοίκηση της GOI Energy Ltd σκόπιμα φούσκωσε τις ανάγκες χρηματοδότησης για να εξασφαλίσει κεφάλαια που θα της επέτρεπαν να «αραιώσει» το μετοχικό κεφάλαιο της μειοψηφίας μέσω μιας νέας έκδοσης μετοχών ή δανείων μετατρέψιμων σε μετοχές.

Στις 17 Νοεμβρίου 2023 η πλευρά της κ. Μπακογιάννη πέτυχε να εκδοθεί προσωρινό διάταγμα για να αποτρέψει περαιτέρω αλλαγές στο μετοχικό κεφάλαιο της GOI Energy Ltd. Ωστόσο, λίγους μήνες μετά το Επαρχιακό Δικαστήριο της Λευκωσίας ακύρωσε προσωρινό διάταγμα με ένα σκεπτικό που δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Η Τώνια Νικολάου, η Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου ανέφερε μεταξύ άλλων στην απόφασή της τα εξής: «Στην παρούσα υπόθεση φαίνεται ότι οι νομικές θέσεις, τις οποίες η αιτήτρια προβάλλει, είναι συγκεχυμένες. Από τη μια μεριά εμφανίζεται να διαμαρτύρεται ως μέτοχος μειοψηφίας και να ζητεί διάταγμα που να της παρέχει προστασία από δόλια και τυχόν ζημιογόνο απόφαση του διοικητικού συμβουλίου, όπως και άρση καταπίεσης την οποία, κατ’ ισχυρισμόν, αυτή υφίσταται ένεκα της νέας πλειοψηφίας με το διορισμό νέων διοικητικών συμβούλων. Από την άλλη μεριά, προσβάλει ως παράνομη και αντικαταστατική την απόφαση του διοικητικού συμβουλίου για αναδιαμόρφωση του, και ζητεί ακύρωση της, όπως και ακύρωση οποιασδήποτε συνακόλουθης απόφασης. Επιπλέον, με το αίτημα που οδήγησε στο μονομερώς εκδοθέν διάταγμα, ζήτησε να μην επιτραπεί η λήψη αποφάσεων από το διοικητικό συμβούλιο μέχρι την εκδίκαση της αγωγής, ενώ ταυτόχρονα δηλώνει ότι η παρούσα αγωγή δεν είναι παράγωγη αγωγή. Θεωρώ ότι υπάρχουν ασάφειες που δεν παρέχουν έρεισμα για κατάληξη επί της νομικής ορθότητας ή μη της υπό εξέτασης διαδικασίας. Αυτές οι ασάφειες είναι διάχυτες σε ολόκληρο το φάσμα της αγωγής»...

Απευθυνθήκαμε στην κ. Αλεξία Μπακογιάννη, η οποία δεν θέλησε να σχολιάσει.