Του Κωστή Μηλολιδάκη *
Έγραφα
προ ημερών για το δημογραφικό πρόβλημα της Ουκρανίας, η οποία είναι
αμφίβολο αν θα επιβιώσει ως χώρα λόγω του αποδεκατισμού του παραγωγικού
πληθυσμού της, της μετανάστευσης και της υπογεννητικότητας που παγιώθηκε
λόγω της ανέχειας του πληθυσμού και της αδυναμίας να επιβιώσουν
οικογένειες–πόσο μάλλον να κάνουν και πολλά παιδιά. Το θέμα όσο αφορά την Ουκρανία είναι γνωστό και πολυσυζητημένο.
Αλλά τα ίδια ακριβώς ισχύουν και για την Ελλάδα, και μάλιστα οι συνθήκες
είναι ανάλογες. Ακόμη και οι αιτίες είναι παράλληλες: Η Ουκρανική
άρχουσα τάξη, περιορίζοντας το οπτικό της πεδίο αποκλειστικά στις
εμμονές και τα συμφέροντα της ουκρανικής ολιγαρχίας, οδήγησε τη χώρα
στον πόλεμο και η δημογραφική καταστροφή είναι συνέπεια της οικονομικής
καταστροφής. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Η Ελληνική άρχουσα τάξη, με ανάλογο τρόπο, περιορίζοντας επίσης το
οπτικό της πεδίο αποκλειστικά στις εμμονές και τα συμφέροντα της
ελληνικής εξαρτημένης ολιγαρχίας, οδήγησε τη χώρα στην ΕΕ, στον μαρασμό
της βιομηχανίας και στα μνημόνια. Και εδώ επίσης η δημογραφική
καταστροφή είναι συνέπεια της οικονομικής καταστροφής και παρουσιάζει τα
ίδια συμπτώματα: αποδεκατισμό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, μαζική
έξοδός του από την χώρα, υπογεννητικότητα, αδυναμία επιβίωσης των νέων
οικογενειών. Άλλωστε αποτελεί κοινή διαπίστωση των οικονομικών
σχολιαστών ότι η οικονομική καταστροφή της Ελλάδας μόνο με την
οικονομική καταστροφή χώρας που βγήκε από πόλεμο μπορεί να συγκριθεί.
Εξ αιτίας της δημογραφικής κρίσης, σ’ εμένα τουλάχιστον, είναι προφανές
ότι ένας ενδεχόμενος πόλεμος με την Τουρκία—και η Ελλάδα θάπρεπε να
ανησυχεί ιδιαίτερα μετά την ανοιχτή επίδειξη των νεο-οθωμανικών
επιδιώξεων της γείτονας χώρας—θα είναι η τελική καταστροφή της Ελλάδας
ως οντότητας, ανεξάρτητα από την έκβαση του (που προσωπικά επίσης θεωρώ ότι δεν έχει παρά μόνο μία εκδοχή).
Τα απτά αποτελέσματα της ερήμωσης της ελληνικής ενδοχώρας τα βλέπω
χειροπιαστά ο ίδιος καθώς επισκέπτομαι χωριά της ελληνικής υπαίθρου.
Πριν λίγες μέρες στα χωριά γύρω από τη Λίμνη Πλαστήρα, τον Οκτώβριο στα
χωριά του Ζαγοριού, της Κόνιτσας και του Γράμμου, την Άνοιξη στα χωριά
της Τριχωνίδας και στα χωριά της Καστοριάς, της Φλώρινας και των
Πρεσπών. Παντού η ίδια ιστορία της απελπισίας των νέων, των ελάχιστων
ηλικιωμένων που παραμένουν στα χωριά περιμένοντας τον θάνατο, που θα
οδηγήσει και το ίδιο το χωριό στον ίδιο προορισμό.
Εδώ μεταφέρω ένα άρθρο του αμερικανικού CNBC που στάθηκε η αφορμή γι’ αυτό το σημείωμα. Το άρθρο περιγράφει ανάγλυφα την πορεία της Ελλάδας προς την εξάλειψη ως χώρας λόγω της δημογραφικής καταστροφής που έχει προκαλέσει η ανέχεια. Εννοείται ότι το CNBC δεν κάνει κάποιου είδους ταξική ανάλυση ούτε αναφέρεται στις πολιτικές άγριας εκμετάλλευσης της χώρας από το ιμπεριαλιστικό σύστημα (κυρίως την ΕΕ κατά τις τελευταίες δεκαετίες) κάτω από την καθοδήγηση μιας αστικής τάξης που παίζει τον ρόλο του διαμεσολαβητή και εκπροσώπου του. Με άλλα λόγια, μην περιμένετε από το άρθρο κάποια αιτιολόγηση και βαθύτερη εξέταση των κινητήριων δυνάμεων που προκαλούν την ερήμωση της χώρας. Απλά κάνει διαπιστώσεις από μια επίσκεψη στην Πελοπόννησο για να καταλήξει σε όσα είπε ο Μητσοτάκης επί του θέματος.
Τις κυβερνητικές φανφάρες των εκπροσώπων της ελληνικής ολιγαρχίας, όπου με ασπιρίνες επιχειρείται να θεραπευτεί ο καρκίνος που οι πολιτικές τους προκάλεσαν στην χώρα, τις παραλείπω. Κυρίως επειδή δεν έχω τον χρόνο να σχολιάσω την εμετική δημαγωγία και την αλητεία όσων λέγονται περί “σοκ” που θα συνειδητοποιήσουν τον πληθυσμό της χώρας που δήθεν αυτός είναι ο υπεύθυνος για την καταστροφή επειδή έχει πλανεμένες απόψεις και επομένως η λύση είναι να του αλλάξουμε αυτές τις …απόψεις.
Μεταφράζω αποσπάσματα:
* * *
Οι πόλεις-φαντάσματα της Ελλάδας προσφέρουν ένα αποτύπωμα μιας χώρας που παλεύει με την «υπαρξιακή» πληθυσμιακή κατάρρευση
Τετάρτη, 11 Δεκεμβρίου 20241
Της Karen Gilchrist
Βασικά σημεία
- Οι εγκαταλελειμμένες πόλεις και χωριά «φαντάσματα» της Ελλάδας προσφέρουν μια ανατριχιαστική ματιά στο μέλλον μιας χώρας, ο πρωθυπουργός της οποίας προειδοποίησε για «υπαρξιακή» πληθυσμιακή κατάρρευση.
- Τα χρόνια της μείωσης των γεννήσεων, της οικονομικής δυσπραγίας και της μαζικής μετανάστευσης έχουν αφήσει κενές τεράστιες εκτάσεις της χώρας.
- Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η μείωση του πληθυσμού δημιουργεί τώρα μια μεγάλη επιβάρυνση για την κοινωνία – καθώς δεν υπάρχουν αρκετοί νέοι εργαζόμενοι για να αναπτύξουν την οικονομία και να στηρίξουν τους ηλικιωμένους.
Το σχολείο αυτό, που ιδρύθηκε το 1885, εκπαίδευσε γενιές παιδιών στη Λάστα
και τη γύρω περιοχή πριν κλείσει τις πόρτες του λόγω έλλειψης μαθητών. CNBC
Λάστα, ΕΛΛΑΔΑ – Δεν υπάρχει πια κανείς να στελεχώσει το καφενείο του Αγίου Γεωργίου στη Λάστα, ένα ορεινό χωριό στην Πελοπόννησο.
Αντ’ αυτού, υπάρχει ένα σύστημα τιμής – απλά πάρτε ένα ποτό, αφήστε μια δωρεά και απολαύστε τα απομεινάρια μιας άλλης εποχής.
Οι φωτογραφίες των δραστήριων κατοίκων στους τοίχους διαψεύδονται από την πραγματικότητα έξω, όπου μια έρημη πλατεία, ένα εγκαταλελειμμένο σχολείο και ερειπωμένα σπίτια προσφέρουν μια ανατριχιαστική ματιά στο μέλλον μιας χώρας που κινδυνεύει με πληθυσμιακή κατάρρευση.
Ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι πνιγμένο στα φυτά και τις φυλλωσιές –
ένα από τα πολλά στη Λάστα, ένα εγκαταλελειμμένο χωριό στην Αρκαδία. Από το άρθρο του CNBC
Η Λάστα είναι μόνο μία από τις εκατοντάδες ερημωμένες ή εγκαταλελειμμένες πόλεις και χωριά «φαντάσματα» που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα, σε ένα πολύ ορατό σημάδι της πολυετούς μείωσης των γεννήσεων, της οικονομικής δυσπραγίας και της μαζικής μετανάστευσης.
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η μείωση του πληθυσμού δημιουργεί τώρα μια μεγάλη πίεση σε μια χώρα που μόλις βγήκε από την κρίση – χωρίς αρκετούς νέους ανθρώπους για να στηρίξουν την οικονομία στις επόμενες γενιές. [ΣΗΜ. Πότε βγήκαμε από την κρίση και δεν έγινε αντιληπτό;]
«Ενώ η Ελλάδα βλέπει πολύ σταθερή ανάπτυξη προς το παρόν, αν κοιτάξουμε μπροστά, με λιγότερους ανθρώπους να κάνουν τη δουλειά, αυτό θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί», δήλωσε τηλεφωνικά στο CNBC ο Bert Colijn, επικεφαλής οικονομολόγος της ING.
Η μείωση των γεννήσεων αποτελεί «υπαρξιακή» απειλή
Η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας στην Ευρώπη: Στο 1,3, είναι το μισό από αυτό που καταγράφηκε το 1950 και πολύ κάτω από το 2,1 που απαιτείται για την αντικατάσταση του πληθυσμού.
Πέρυσι, η χώρα κατέγραψε λίγο πάνω από 71.400 γεννήσεις, τον χαμηλότερο αριθμό από τότε που άρχισαν οι καταγραφές πριν από σχεδόν έναν αιώνα, και περίπου 6% λιγότερες σε σχέση με το 2022. Η Ελλάδα έχει τώρα περίπου μία γέννηση για κάθε δύο θανάτους, και το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών είναι σχεδόν διπλάσιο από εκείνο των ηλικιών 0 έως 14 ετών.
Γράφημα του αριθμού γεννήσεων (μαύρη γραμμή) και του αριθμού των θανάτων
(γκρίζα γραμμή) κατά την περίοδο 1951-2022.
Η τάση είναι περισσότερο από σαφής.
Αυτή η παρακμή είναι πιο ορατή μέσα από την εμφάνιση δεκάδων πόλεων και χωριών-φαντασμάτων—τοποθεσίες χωρίς κανέναν ή με σχεδόν μηδενικούς κατοίκους, εγκαταλελειμμένες καθώς οι τοπικοί πληθυσμοί φεύγουν ή πεθαίνουν. Μπορεί να είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί ο ακριβής αριθμός αυτών των τοποθεσιών, λόγω της συχνά απομακρυσμένης φύσης τους, αλλά πρόσφατες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των εντελώς εγκαταλελειμμένων πόλεων και χωριών κοντά στις 200. [ΣΗΜ. Εδώ δεν αναφέρεται καθόλου στις χιλιάδες χωριά που αργοπεθαίνουν με μόνο λίγους ηλικιωμένους να παραμένουν σε αυτά]
Πολλά χωριά είναι σχεδόν ξεχασμένα, με τα ετοιμόρροπα κτίρια να είναι τα μόνα σημάδια της προηγούμενης ζωής τους. Άλλα, όπως η Λάστα, εν τω μεταξύ, έχουν γίνει πηγές παράξενου τουρισμού, με τους επισκέπτες του καφέ και των εγκαταλελειμμένων κτιρίων να επιθυμούν να γνωρίσουν ένα κομμάτι της ιστορίας.
Κατά την τελευταία απογραφή της Ελλάδας το 2021, η Λάστα είχε αναφερόμενο μόνιμο πληθυσμό 12 κατοίκων, αλλά όταν το CNBC την επισκέφθηκε το 2024 δεν υπήρχαν ενδείξεις μόνιμων κατοίκων.
Απομεινάρια της ελληνικής οικονομικής κρίσης
Η πρόσφατη δημογραφική μείωση της Ελλάδας μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στην κρίση δημόσιου χρέους της χώρας το 2009. Τα επακόλουθα προγράμματα διάσωσης προκάλεσαν χρόνια λιτότητας και οικονομικής δυστυχίας για τη χώρα, με την οικονομία να συρρικνώνεται έως και κατά το ένα τέταρτο κατά τη δεκαετία που ακολούθησε.
Οι νέοι ήταν από τους πιο σκληρά πληγέντες από την ύφεση, με την ανεργία των νέων να κορυφώνεται στο 59,5% το πρώτο τρίμηνο του 2013 – υπερδιπλάσια από το εθνικό υψηλό του 27% περίπου.
Ως αποτέλεσμα,πολλοί δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν νέα ζωή έξω από τα σπίτια των οικογενειών τους. Από αυτούς που το έκαναν, πολλοί το έκαναν στο εξωτερικό, καθώς εκτιμάται ότι περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι – ή το 9% του εργατικού δυναμικού – μετανάστευσαν κατά την περίοδο αυτή. Μεγάλο μέρος των υπολοίπων μετεγκαταστάθηκε στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, σε αναζήτηση καλύτερης εργασίας και εκπαίδευσης.
Σήμερα, πάνω από το ήμισυ (53,5%) του ελληνικού πληθυσμού ζει στην πρωτεύουσα, την Αθήνα, και τη γύρω περιοχή της Αττικής, καθώς και στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, τη Θεσσαλονίκη. Εν τω μεταξύ, όλες οι άλλες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των ανεκτίμητων νησιών της Ελλάδας, έχουν καταγράψει μείωση του πληθυσμού τα τελευταία χρόνια.
Πολλοί δημογράφοι λένε ότι η μείωση του πληθυσμού της χώρας ανάγεται ακόμη πιο πίσω, στη δεκαετία του 1980 – μια άλλη περίοδο οικονομικής παρακμής. Η μείωση των γεννήσεων κατά την περίοδο αυτή οδήγησε έκτοτε σε μείωση των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, με το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 20 έως 40 ετών να είναι σήμερα 150.000 λιγότερες από ό,τι πριν από πέντε χρόνια.
* * *
Το άρθρο καταλήγει με την προβολή απόψεων οικονομολόγων που προβλέπουν ότι η δημογραφική κρίση θα προκαλέσει μείωση του ΑΕΠ στις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού για το τέταρτο του τρέχοντος αιώνα (2024-2050), παρά τα όποια περιστασιακά ανοδικά έτη. Και φυσικά—τι CNBC θα ήταν διαφορετικά;—αυτά γράφονται για να προειδοποιήσουν τους κατόχους μετοχών. Από δικής μου πλευράς, για να τους καθησυχάσω, να αντικρούσω ότι υπάρχουν και πόλεμοι και πλούσιες εκτάσεις στην Ρωσική Ομοσπονδία που περιμένουν τις αναπτυγμένες καπιταληστρικές χώρες να τις αποικίσουν. Υπάρχουν και δισεκατομμύρια άνθρωποι έξω από τις ‘αναπτυγμένες’ ιμπεριαληστρικές χώρες που αν υποδουλωθούν, ο καπιταλισμός στο “ανώτατο στάδιό του” μπορεί και να την σκαπουλάρει.
Μόνο που…
* Κωστής Μηλολιδάκης, Αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μαθηματικών του ΕΚΠΑ.
Πηγή: antapocrisis.gr
===================
Blogger:
....επιδρομή υπέστη και η Ελλάδα το 2010, απλά δεν έγινε με παλαιά όπλα, αλλά με μοντέρνα χρηματοοικονομικά εργαλεί. Τα αποτελέσματα παρόμοια...
Σχόλια