ΜΙΧΑΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ
Ο νεοελληνικός μας συστημικός μικρόκοσμος
επιτέλους αφυπνίστηκε και ανακάλυψε το θέμα της επιδείνωσης του
κλίματος ανάμεσα στις δυο χώρες. Ένα κλίμα που κρατείται τεχνηέντως σε
ύφεση και διαταράσσεται κάθε φορά που έρχεται στη δημοσιότητα, κάτι το
οποίο κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση από το πλούσιο αναθεωρητικό της
πακέτο. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δεν μπορεί παρά να υπενθυμιστεί ότι το Defence-Point έχει εγκαίρως προειδοποιήσει με την αρθρογραφία που φιλοξενεί για τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά. Ξεκαθάριζε ότι τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο έχουν ημερομηνία λήξης και ότι είναι θέμα χρόνου η ολική επαναφορά στην ιδιότυπη «κανονικότητα» της περιοχής. Υποστήριζε επίσης, ότι μοναδικός τρόπος να αποκτήσει νόημα η πολιτική των ήρεμων υδάτων, είναι να χρησιμοποιηθεί το διάστημα αυτό, ώστε στον επόμενο γύρο αντιπαράθεσης, η χώρα να εμφανιστεί πιο έτοιμη στρατιωτικά.
Να υπογραμμιστεί βέβαια εμφατικά, ότι η αφύπνιση των Μίντια, κάποια
εκ των οποίων κάνουν λόγο και για εκνευρισμό της Αθήνας, δεν σημαίνει
ότι η διάσταση του προβλήματος έχει επανέλθει στα δεδομένα άλλων εποχών.
Προς το παρόν, οι Τούρκοι δεν έχουν αλλάξει ουσιωδώς το υπόδειγμα των
τελευταίων μηνών. Σε μια προσπάθεια προειδοποίησης της ελληνικής
πλευράς, έχουν αυξήσει -περιστασιακά προς το παρόν- τις παραβάσεις των
κανόνων εναέριας κυκλοφορίας και εισήγαγαν στην εξίσωση μαχητικά
αεροσκάφη.
Ας περιμένουμε όμως. Καλό είναι η πολιτική ηγεσία να μην άγεται και φέρεται από την τακτική συγκυρία στα ελληνοτουρκικά. Οφείλει αν έχει μια ξεκάθαρη και ρεαλιστική στρατηγική θεώρηση των πραγμάτων. Αυτό το «δεν είμαστε αφελείς» που χρησιμοποιείται συχνά πυκνά τελευταία, απάντηση έχει ότι ουδείς εχέφρων το υποστηρίζει. Διότι δεν πρόκειται περί αφέλειας, αλλά για βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις. Καταλήγουν στο ότι ένας… ελληνικός αυτοπεριορισμός μπορεί να φέρει την ειρήνη. Συνήθως συνοδεύεται από το αφήγημα της αμοιβαίας οικονομικής ανάπτυξης… Εξαιρετικά απλουστευτικό, άρα εξ ορισμού προβληματικό σχήμα.
“Κατοχή” νήσων
Η Τουρκία έχει αρχίσει στο εσωτερικό της να συζητά εκ νέου τα περί “ελληνικής κατοχής” νήσων του ανατολικού κυρίως Αιγαίου. Ασφαλώς πρόκειται για μια ακόμα προσπάθεια ανοίγματος ενός ζητήματος προς αξιοποίηση στα ελληνοτουρκικά και ταυτόχρονα βραχυκύκλωσης κάθε προσπάθειας παραπομπής της ουσίας της διαφοράς που αφορά στην ερμηνεία του διεθνούς δικαίου, σε κάποιον διεθνώς αποδεκτό δικαιοδοτικό μηχανισμό. Η Άγκυρα παριστάνει ότι αποδέχεται παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αρκεί εκεί να παραπεμφθούν και ζητήματα κυριαρχίας που έχουν ρητώς εξαιρεθεί, όπως άλλωστε θα έκανε κάθε σοβαρή χώρα στον κόσμο.
Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς ελληνική κυβέρνηση που θα δεχόταν την παραπομπή ζητήματος κυριαρχίας της χώρας σε οποιονδήποτε διεθνή δικαιοδοτικό μηχανισμό. Το ερώτημα που εγείρεται είναι διπλό. Πρώτον, πόσο λογικό είναι να δημιουργείται συνειδητά μια αίσθηση αποκλιμάκωσης όταν από τουρκικής πλευράς έχουμε πλέον έχουμε και αμφισβήτηση ελληνικής κυριαρχίας; Δεύτερον, μήπως η ελληνική στάση συνιστά απόδειξη ότι όσοι εγείρουν ενστάσεις για την ακολουθούμενη πολιτική έχουν δίκιο;
Διότι εφόσον η Τουρκία παραμένει σταθερή στη στάση της ό,τι και να λέγεται, προφανώς αντικείμενο των -έστω διερευνητικών- συνομιλιών είναι η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας. Δηλαδή, η ελληνική πλευρά συζητά με την Τουρκία την αμφισβήτηση της κυριαρχίας της και την τουρκικής επιθυμία παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τέτοιων ζητημάτων, επισήμως, μέσω του συνυποσχετικού που θα πρέπει να συνταχθεί! Έστω κι αν λέει στην Τουρκία συνεχώς όχι. Αυτό είναι από μόνο του ένα σοβαρό ζήτημα.
Ελληνοτουρκικά: Θα απολογηθούμε για την γεωγραφία;
Η Τουρκία έχει τις τελευταίες μέρες «επαναστατήσει», διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει χάρτες στους οποίους τα χωρικά ύδατα των νήσων του Αιγαίου έχουν οριστεί στα 12 ναυτικά μίλια, με αποτέλεσμα το Αιγαίο να εμφανίζεται ως ελληνικός χώρος (“λίμνη” όπως αποκαλείται) και στην Τουρκία να επικρατεί παράκρουση. Καταλογίζεται στην Ελλάδα, όχι στη γεωγραφία και το διεθνές δίκαιο, πρόθεση περιορισμού της Τουρκίας σε μια πολύ στενή θαλάσσια λωρίδα στα παράλια της Μικράς Ασίας, αναλόγως της απόστασης των ελληνικών νήσων του ανατολικού Αιγαίου.
Τα ίδια ισχύουν και για την περιοχή της Μεσογείου, με την Τουρκία να επικεντρώνει στο ότι το μικροσκοπικό Καστελόριζο εμποδίζει την πρόσβαση της Τουρκίας στην ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) της περιοχής. Παραλείπει ασφαλώς να αναφέρει, ότι η σύγκριση της μεγάλης τουρκικής ακτογραμμής με το Καστελόριζο είναι αστεία. Το ελληνικό νησί έχει επήρεια επί των θαλασσίων ζωνών ανάλογη της έκτασής του!
Για τον ίδιο λόγο, η Τουρκία αρνείται στην Κύπρο το δικαίωμα ΑΟΖ, όπως άλλωστε κάνει και στο Αιγαίο! Επειδή όμως η Τουρκία “ασφυκτιά” και παραλογίζεται κατασκευάζοντας δικές της θεωρίες με τις οποίες “ερμηνεύει” κατά το δοκούν το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, επειδή δεν την εξυπηρετεί, η ελληνική πλευρά δεν έχει κανέναν λόγο να απολογείται για τη γεωγραφία, η οποία έχει καθοριστεί με διεθνείς συνθήκες.
Κάπου εκεί οι Τούρκοι ανοίγουν θέματα στα ελληνοτουρκικά σε μια προσπάθεια να σπάσουν αυτό που βλέπουν ως “αποκλεισμό”, καταλογίζοντας όμως ευθύνη όχι στη γεωγραφία, αλλά σε σκοπιμότητα της ελληνικής πλευράς! Το ερώτημα είναι εάν η Ελλάδα προσερχόμενη στο τραπέζι των συζητήσεων με αυτό το περιεχόμενο, νομιμοποιεί την καταφανώς παράλογη τουρκική αξίωση και επικουρεί την προσπάθεια της Άγκυρας να τη νομιμοποιήσει και επισήμως.
Είναι καταφανές ότι περιθώριο ουσιαστικής αντιμετώπισης τέτοιων θεμάτων που θέτει η Τουρκία δεν υπάρχει. Εκτός κι αν η Ελλάδα είναι φορέας της ψευδαίσθησης, ότι θα κάνει μεγάλες παραχωρήσεις εξασφαλίζοντας τα “ήρεμα νερά”. Εάν ισχύει, ας τους διαβεβαιώσουμε ότι στο τέλος δεν θα πετύχουν ούτε αυτό. Εάν η Τουρκία κατοχυρώσει κάτι από όλα αυτά, είναι νομοτελειακά βέβαιο ότι θα επανέλθει με κάποια νέα διεκδικητική αιτίαση και το παιχνίδι θα ξεκινήσει από την αρχή…
Ό,τι μπορείς να υπερασπίσεις…
Όσοι αναφέρουν ότι ο δυναμικός χαρακτήρας του διεθνούς δικαίου μετατρέπει σταδιακά ακόμα και την ΑΟΖ, πέραν των χωρικών υδάτων, σε χώρους άσκησης κυριαρχίας, έχουν δίκιο. Άλλο τόσο ισχύει όμως, το ότι στην πορεία των αιώνων, αυτό που έπαιζε ρόλο ήταν η ικανότητα υπεράσπισης ενός χώρου. Αυτό κατοχύρωνέ την άσκηση κυριαρχίας, με σημερινούς όρους. Πολύ λίγα πράγματα έχουν αλλάξει. Γι’ αυτό η Άγκυρα υπερεξοπλίζεται, ευελπιστώντας να εξασφαλίσει περισσότερα από όσα προβλέπει γι’ αυτήν το ισχύον διεθνές δίκαιο στα ελληνοτουρκικά. Γι’ αυτό χρησιμοποιεί στρατιωτικό καταναγκασμό.
Εάν κάνει ό,τι και η Ρωσία στην Ουκρανία, θα επαναλάβει όσα συνέβησαν το 1974 στην Κύπρο. Τόσα χρόνια μετά και τα τετελεσμένα της εισβολής και κατοχής δεν έχουν επισήμως νομιμοποιηθεί. Δεν είναι εύκολο. Δεν είναι όμως και απίθανο. Απόλυτο έλεγχο επί τους εδάφους ασκεί. Η χρονική συγκυρία όμως του πολέμου στην Ουκρανία, βοηθά την ελληνική αποτροπή. Κανονικά, η Ελλάδα έπρεπε να έχει εξ αρχής συνδέσει τη «δυναμικότητα» της στάσης της στο θέμα, με την επιδίωξη να αναγνωριστεί η αναλογία με την Κύπρο…
Πού καταλήγει όμως αυτό; Στο ότι πρέπει να ζυγίσουμε πολύ καλά όσα μπορούμε να διεκδικήσουμε στο διεθνές περιβάλλον, με τα μέσα υπεράσπισης που διαθέτουμε και την πραγματική τους ισχύ. Κάποιοι βασικοί κανόνες που διέπουν τις διεθνείς σχέσεις ανά τους αιώνες δεν έχουν αλλάξει. Ο βασικότερος είναι, ότι πολύ δύσκολα θα βρεις οποιονδήποτε να υπερασπίσει το όποιο δίκιο σου, εάν δεν είσαι πανέτοιμος να το πράξεις μόνος σου.
Η ουσία όμως της στρατιωτικής ισχύος, πιστέψτε μας, πάει πολύ πιο μακριά από εύπεπτα αφηγήματα προμηθειών οπλικών συστημάτων τεχνολογίας αιχμής. Εξάλλου, εάν δεν ήταν έτσι, η Τουρκία θα κατανοούσε από μόνη της τα όρια. Σε συνδυασμό πάντα με την ετοιμότητα και τη βούληση που θα επιδεικνύαμε για την υπεράσπιση των νομίμων δικαιωμάτων.
Η δε εικόνα που προσλαμβάνει η Τουρκία από την ελληνική προθυμία να συζητήσει επί παντός, δεν είναι αυτή ενός φιλειρηνικού κράτους (προς εκμετάλλευση). Αδυναμία εκπέμπουμε. Το ζητούμενο είναι να κατανοήσουμε επακριβώς τους στόχους και τα μέσα στη διάθεσή μας. Διότι όσο δεν το κάνουμε, οι όποιες διακηρύξεις των δυο άκρων στερούνται νοήματος. Παν μέτρον άριστον. Ας σκεφτούμε λίγο το πως διαμορφώθηκαν τα σημερινά σύνορα της χώρας. Τι είπαμε; Ό,τι μπορείς να υπερασπίσεις…
Σε συνεργασία με το defencepoint
Σχόλια