Το κόλπο της Κίνας να παγιδεύσει την Αφρική

Της Theodore Murphy

Πριν μερικές ημέρες, ο Κινέζος ηγέτης Xi Jinping δήλωσε σε ένα ακροατήριο 51 Αφρικανών ηγετών ότι οι δεσμοί της Κίνας με την ήπειρό τους ήταν οι "καλύτεροι στην ιστορία". Πράγματι, στη σύνοδο κορυφής Κίνας-Αφρικής, το Πεκίνο συγκέντρωσε 50,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια και επενδύσεις –ακόμα και αν η λογιστική ήταν δημιουργική– και δημιούργησε νέα υποστήριξη για την εκπαίδευση, το εμπόριο και την ασφάλεια, καθώς και διμερείς ανταλλαγές. Η Κίνα αναβάθμισε επίσης τη σχέση της με την Αφρική σε "στρατηγική" και "παντός καιρού", υποστηρίζοντας ότι αυτό θα αντιπροσώπευε ένα "κοινό μέλλον για τη νέα εποχή". ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Πίσω από τη μεγαλοπρέπεια της Κίνας κρύβεται η υπεράσπιση της για μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων – μια εναλλακτική λύση στη δυτική καθοδηγούμενη τάξη που βασίζεται σε κανόνες που επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει την παγκόσμια διακυβέρνηση με όρους φιλικούς προς την Κίνα.

Τα στρατηγικά συμφέροντα της Αφρικής, εν τω μεταξύ, βρίσκονται στο να παίξει στο γεωπολιτικό πεδίο με όλους τους μνηστήρες. Αλλά το Πεκίνο έχει κερδίσει με μεγαλύτερη επιτυχία την ήπειρο προωθώντας το θαύμα οικονομικής ανάπτυξης της ίδιας της Κίνας ως πρότυπο. Η Κίνα επισημαίνει τη μετέωρη άνοδό της και πώς το πέτυχε αυτό χωρίς να εξαρτάται από το δυτικό αναπτυξιακό μοντέλο ή πολλή δυτική βοήθεια, προσφέροντας τον εαυτό της ως τον εναλλακτικό αναπτυξιακό εταίρο που χρειάζονται οι αφρικανικές χώρες. Με τις αφρικανικές κυβερνήσεις να δίνουν προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη της ηπείρου πάνω από όλα, αυτό αποτελεί μια νίκη.

Όμως, παρά το γεγονός ότι το Πεκίνο πούλησε το μοντέλο του και τη συνεργασία του ως εισιτήριο ανάπτυξης της Αφρικής, στοιχεία της οικονομικής προσέγγισης της Κίνας υπονομεύουν άδικα τις αφρικανικές οικονομίες. Η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα της Κίνας είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβαίνει αυτό. Με απλά λόγια, η οικονομία της Κίνας αντισταθμίζει επί του παρόντος τη χαμηλή εγχώρια κατανάλωση βασιζόμενη στον υπόλοιπο κόσμο ως αγορά της. Αυτό επιτρέπει στην Κίνα να διατηρήσει ένα υπερχρεωμένο, επιδοτούμενο μεγαθήριο παραγωγής παράλληλα με την πενιχρή κατανάλωση στο σπίτι. Αυτή η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, η οποία πλημμυρίζει τη διεθνή αγορά με προϊόντα κινεζικής παραγωγής, δημιουργεί διαφορετικές προκλήσεις για διαφορετικές οικονομίες. Για τις δυτικές οικονομίες, η υπερπαραγωγή αγαθών υψηλότερης προστιθέμενης αξίας από την Κίνα δημιουργεί εξαρτήσεις και απειλεί κάποια ευρωπαϊκή βιομηχανία. Σκεφτείτε φθηνά φωτοβολταϊκά ή ηλεκτρικά οχήματα σε προσιτές τιμές που παραγκωνίζουν τους Ευρωπαίους παραγωγούς του ίδιου είδους. Οι αναπτυσσόμενες αφρικανικές οικονομίες, από την άλλη πλευρά, έχουν ωφεληθεί από αυτά τα προϊόντα. Δεν τα παράγουν ακόμη, επομένως δεν υπάρχει ανταγωνισμός.

Αλλά η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα γίνεται πρόβλημα για τις αφρικανικές οικονομίες, καθώς οι οικονομικοί σχεδιαστές της Κίνας θέλουν να παίξουν και στα δύο άκρα του φάσματος της προστιθέμενης αξίας. Αντί να ακολουθεί την παραδοσιακή οικονομική τροχιά προς τα πάνω από την παραγωγή χαμηλής προστιθέμενης αξίας στην παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας, το 14ο πενταετές σχέδιο της Κίνας απαιτεί ρητά τη διατήρηση και της παραγωγής χαμηλού επιπέδου. Ο φόβος της πολιτικής δυσαρέσκειας στις αγροτικές επαρχίες της, όπου αυτές οι βιομηχανίες είναι σημαντικές για την απασχόληση, πιθανότατα επηρεάζει αυτές τις αποφάσεις.

Έτσι, καθώς οι αφρικανικές οικονομίες προσπαθούν να αυξήσουν την παραγωγή τους με χαμηλή προστιθέμενη αξία ως ένα βήμα προς τα πάνω στην αναπτυξιακή κλίμακα, πρέπει να αντιμετωπίσουν την Κίνα ως ανταγωνιστή για τις καταναλωτικές αγορές της Αφρικής. Τα παραδοσιακά μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης δίνουν στην Αφρική το πλεονέκτημα σε αυτόν τον τομέα λόγω του φθηνού εργατικού δυναμικού της. Αλλά η επιδοτούμενη παραγωγή της Κίνας κάνει την τιμή της ασυναγώνιστη, ακυρώνοντας το φθηνό εργατικό πλεονέκτημα της Αφρικής. Πλημμυρίζει τις αφρικανικές καταναλωτικές αγορές με φθηνά υφάσματα, ενδύματα και άλλα προϊόντα χαμηλότερης αξίας, ανταποκρινόμενη στη ζήτηση σε χαμηλότερη τιμή από ό,τι θα μπορούσε σχεδόν όλη η τοπική παραγωγή. Η παραγωγή της Κίνας, επομένως, θέτει ένα σημαντικό εμπόδιο στην ικανότητα της Αφρικής να ακολουθήσει τα βήματα της πρώτης ως το επόμενο "εργοστάσιο του κόσμου".

Στη σύνοδο κορυφής, το Πεκίνο πήρε πρωτοβουλίες για να εξομαλύνει την εμπορική της ανισορροπία με την Αφρική και να βοηθήσει την ήπειρο να ανέβει στη σκάλα της προστιθέμενης αξίας. Ωστόσο, απέσυρε την προηγούμενη υπόσχεσή της να εισάγει αφρικανικά προϊόντα αξίας 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων που είχε δοθεί στη σύνοδο κορυφής το 2021. Αντίθετα, η Κίνα πρόσφερε άρση δασμών για 33 από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της Αφρικής – μια συμβολική χειρονομία, καθώς υπάρχει μικρή προοπτική αυτές οι χώρες να παράγουν βιομηχανικά προϊόντα για εξαγωγή στην Κίνα.

Οι οικονομίες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν την άλλη όψη του νομίσματος της Κίνας σε σχέση με αυτές της Αφρικής. Η κινεζική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στο τέλος χαμηλής αξίας της παραγωγής κινδυνεύει να εμποδίσει την οικονομική ανάπτυξη της Αφρικής. Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές οικονομίες υποφέρουν από το υψηλό επίπεδο της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας της Κίνας, καθώς τα φθηνά κρίσιμα αγαθά τις θέτουν σε κίνδυνο υπερβολικής εξάρτησης και ασθενέστερων εγχώριων βιομηχανιών.

Όσον αφορά το πρώτο ζήτημα, οι ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής μπορούν να υπενθυμίσουν στους ομολόγους τους στην Αφρική την κινεζο-αφρικανική μακροοικονομική αναντιστοιχία. Με αυτόν τον τρόπο, οι Ευρωπαίοι θα έτειναν σε σαφές πλεονέκτημα. Σε αντίθεση με την Κίνα, οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν από καιρό εγκαταλείψει κάθε φιλοδοξία για παραγωγή χαμηλής προστιθέμενης αξίας. Δεν θα είναι ποτέ ανταγωνιστές των αφρικανικών οικονομιών σε αυτόν τον τομέα, αλλά οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να είναι δυνητικοί καταναλωτές.

Αλλά υπάρχει μια άλλη ευκαιρία για την Ευρώπη ένα βήμα πέρα από το ζήτημα της προστιθέμενης αξίας. Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη αρχίσει να μειώνουν τις εισαγωγές κινεζικών βιομηχανικών εισροών με ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές πολιτικές, όπως ο μηχανισμός προσαρμογής των συνόρων άνθρακα, ο οποίος εισάγει δασμούς σε προϊόντα όπως ο κινεζικός χάλυβας. Εδώ η Κίνα απειλεί επίσης τις πιο ανεπτυγμένες αφρικανικές οικονομίες. Ακολουθώντας τα βήματα της Ινδίας, η Νότια Αφρική επέβαλε πρόσφατα δασμούς στον κινεζικό χάλυβα για να προστατεύσει τις τοπικές βιομηχανίες της. Η τροχιά που δημιουργήθηκε από ευρωπαϊκά και αφρικανικά μέτρα που περιορίζουν τις εισαγωγές από την Κίνα θα μπορούσε να δημιουργήσει μεγαλύτερη ζήτηση στην ευρωπαϊκή αγορά για αφρικανικές εναλλακτικές λύσεις. Το επιχείρημα της γεωοικονομικής ασφάλειας για την ευρωπαϊκή σχεδόν ακτή ενισχύει περαιτέρω αυτή την υπόθεση. Αυτή η περίπτωση θα μπορούσε να παρακινήσει τις ευρωπαϊκές επενδύσεις σε αυτές τις αφρικανικές ικανότητες – μια ευπρόσδεκτη κίνηση δεδομένου ότι η Αφρική αντιμετωπίζει σοβαρά διαρθρωτικά εμπόδια σε αυτόν τον τομέα, όπως η ανεπαρκής παραγωγή ενέργειας.

Στο τέλος των αγαθών υψηλής αξίας, εμφανίζεται μια τρίτη επιλογή συνεργασίας Αφρικής-Ευρώπης. Η Νότια Αφρική έβαλε πρόσφατα τις κινεζικές εισαγωγές υψηλότερης προστιθέμενης αξίας με προειδοποίηση, με δασμούς στα ηλιακά πάνελ, για να δώσει στη δική της βιομηχανία ηλιακών πάνελ μια ευκαιρία μάχης. Οι Ευρωπαίοι στοχεύουν να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τη δική τους παραγωγική ικανότητα σε αυτόν τον τομέα, επομένως η ευκαιρία εδώ βρίσκεται στην από κοινού αντιμετώπιση της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας της Κίνας περισσότερο από τη μετατόπιση της ευρωπαϊκής παραγωγής στην Αφρική.

Καθώς οι ευρωπαϊκές και αφρικανικές ανησυχίες για την κινεζική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα συγκλίνουν, οι ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να συνεργαστούν με τους Αφρικανούς ομολόγους τους για την από κοινού αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης. Αυτό θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια κοινή θέση, σκοτώνοντας δύο πουλιά με έναν λίθο: δημιουργώντας ένα ευρύτερο μέτωπο για την αντιμετώπιση της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας της Κίνας, ανοίγοντας παράλληλα νέους τομείς για οικονομική συνεργασία Αφρικής-Ευρώπης. Για να εκμεταλλευτούν αυτή την ευκαιρία, οι ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει απλώς να συνδέσουν τις μακροοικονομικές κουκκίδες.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.