Ποτέ ο πλούτος και η δύναμη του οργανωμένου εγκλήματος δεν ήταν τόσο μεγάλος ενώ παράλληλα με τις παραδοσιακές δομές αφθονούν πλέον οι «αναδυόμενες» μαφίες,
Ποτέ άλλοτε οι εγκληματίες δεν είχαν καταλάβει τόσο χώρο. Αγνοούν τα σύνορα, διοικούν αυτοκρατορίες, έχουν διεισδύσει σε οικονομικά και πολιτικά συστήματα σε σημείο να ελέγχουν ολόκληρα τμήματα τους. Μερικές μαφίες είναι σήμερα πιο ισχυρές από πολλά κράτη. Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν το ετήσιο εισόδημα των «διεθνών εγκληματικών οργανώσεων» σε περίπου 1.000 έως 2.000 δισεκατομμύρια δολάρια. Στην Ιταλία, την ιστορική χώρα της Μαφίας, τα εισοδήματα της υπολογίζονται σε 150 δισεκατομμύρια, ή περίπου το 7% του ΑΕΠ. Η 'Ndrangheta, η τρομερή μαφία της Καλαβρίας, από μόνη της βγάζει περισσότερα από 60 δισεκατομμύρια ευρώ σε ετήσια κέρδη, περισσότερα από οποιαδήποτε «νόμιμη» εταιρεία. Κάτι που τους καθιστά ένα από τα πιο ισχυρά γκρουπ στον κόσμο.
Το φαινόμενο της μαφίας χαρακτηρίζει, αυστηρά, τις οργανώσεις της νότιας Ιταλίας ή τις κινεζικές τριάδες, μια «εγκληματική αριστοκρατία» που έχει καθοριστική κοινωνική αγκίστρωση. Αλλά έχει διαδοθεί ευρέως, αναπαραχθεί, ακόμη και παγκοσμιοποιηθεί με έναν ιλιγγιώδη τρόπο τα τελευταία τριάντα χρόνια.
821 ενεργές ομάδες που περιλαμβάνουν περισσότερους από 25.000 εγκληματίες
Όχι μόνο το τοπίο της μαφίας έχει διαφοροποιηθεί ευρέως, σε μια αγορά που έχει γίνει υπερανταγωνιστική, με την εμφάνιση «αναδυόμενων» μαφιών, όπως οι νιγηριανές cults, οι μεξικανικές ή βραζιλιάνικες συμμορίες, όπως η σκληρή PCC (First Commando of the Capital) , αλλά, πάνω από όλα, το πανόραμα έχει γίνει πιο σύνθετο, καθιστώντας τα οργανογράμματα δυσανάγνωστα. Μόνο στην ευρωπαϊκή ήπειρο, η τελευταία έκθεση της Europol, η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Απρίλιο, παρουσιάζει μια ανησυχητική εικόνα. Η ευρωπαϊκή αστυνομία εντοπίζει 821 ενεργές ομάδες μαφίας, στις οποίες εμπλέκονται περισσότεροι από 25.000 εγκληματίες 112 διαφορετικών εθνικοτήτων.
«Το πιο εμφανές πρόσωπο τους είναι τα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών και η βία. Αυτό όμως είναι ορατό μέρος. Η πραγματικότητα έχει να κάνει περισσότερο με συνεργασίες μεταξύ τους παρά με αντιπαράθεση. Δεν πρόκειται για μονοπώλια που πολεμούν μεταξύ τους αλλά για φορείς που αναθέτουν και συνεργάζονται για να πραγματοποιήσουν ενέργειες που δεν θα έκαναν μόνοι τους», αναλύει η Clotilde Champeyrache, οικονομολόγος και εγκληματολόγος συγγραφέας του Géopolitique des mafias.
«Ορισμένοι τοπικοί οργανισμοί είναι μικροί παίκτες με περιορισμένο εύρος δράσης. Άλλοι, λιγότεροι, είναι διεθνείς. Οι τελευταίοι τείνουν να αναθέτουν το ορατό τμήμα της κυκλοφορίας σε μικρές δομές. Υπάρχει και μια υλικοτεχνική διάσταση, βασιζόμενη στην τοπική τεχνογνωσία. Κάτι που εξηγεί γιατί αυτοί που συλλαμβάνονται είναι οι "μικροί". Οι δραστηριότητες είναι στεγανοποιημένες μεταξύ τους.
Η αγορά των ναρκωτικών είναι η πιο προσοδοφόρα
Η αγορά των ναρκωτικών είναι η πιο προσοδοφόρα και επομένως η πιο ελκυστική. Υπολογίζεται σε περίπου 250 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σημειώνει ο Bertrand Monnet, καθηγητής στο Edhec και ειδικός στη διακίνηση ναρκωτικών. Εχει εισβάλει στα λιμάνια όλου του κόσμου και δημιούργησε πραγματικούς σταθμούς συναλλαγών. Τα μεξικανικά καρτέλ είναι τα πιο δυναμικά, έχουν πρόσβαση στις μεγαλύτερες ποσότητες, έχουν εδαφική βάση και καταφύγιο. Η κοκαΐνη είναι η παγκόσμια υπερπαραγωγή του εγκλήματος. Η παραγωγή έχει εκραγεί, μιλάμε για + 15% το 2023. Αλλά η δομή της παραγωγής είναι πολύ κατακερματισμένη, είναι μια αποκεντρωμένη αγορά που δεν είναι καθόλου πυραμιδική. Τα περιθώρια είναι αστρονομικά, σημειώνει ο ερευνητής, επειδή το οικονομικό μοντέλο είναι «χαμηλού κόστους» : περιορισμένο κόστος παραγωγής, συμπιεσμένη μισθοδοσία και πληρωμή που συχνά γίνεται σε προϊόν.
Τα οργανογράμματα είναι πολύπλοκα στην αποκρυπτογράφηση. Ορισμένες συμμορίες έχουν «επιδοτήσει» τοπικές οργανώσεις, όπως στο Εκουαδόρ. Μερικές φορές οι ιταλικές μαφίες ανέθεταν με υπεργολαβία ορισμένες πτυχές του λαθρεμπορίου σε Αλβανούς, οι οποίοι έπαιρναν σημαντικές θέσεις. Για την εγκληματική ελίτ, η αγορά ναρκωτικών παραμένει ουσιαστικός τομέας. «Η εξέλιξη του σύγχρονου οργανωμένου εγκλήματος συνάδει με την απαγόρευση των ναρκωτικών», σημειώνει ο Fabrice Rizzoli, καθηγητής στη γεωπολιτική του εγκλήματος και ένας από τους συγγραφείς του τεύχους International Questions σχετικά με «Την γκανγκστεροποίηση του κόσμου».
«Πριν από τη δεκαετία του 1920 η μαφία της Κορσικής επικεντρωνόταν κυρίως στην πορνεία. Εκτοτε, η διακίνηση ναρκωτικών έγινε η πιο κερδοφόρα δραστηριότητα. »Και το μέλλον βρίσκεται στα συνθετικά ναρκωτικά, πιο εύκολα στην παραγωγή, λιγότερο εξαρτημένα από τους φυσικούς κύκλους. Τα μεξικανικά καρτέλ, που ευδοκιμούσαν στην κοκαΐνη, έχουν ήδη στραφεί στη φαιντανύλη, αυτό το ισχυρό φαρμακευτικό οπιούχο που κάνει πάταγο στις πόλεις της Βόρειας Αμερικής. «Η κερδοφορία της φαιντανύλης μεταξύ Μεξικού και Νέας Υόρκης είναι 4.000%,» εκτιμά ο Bertrand Monnet. Τα καρτέλ έχουν αρχίσει να επιτίθενται στην ευρωπαϊκή αγορά. «Έρχεται μέσω Πολωνίας. »
Διαφοροποίηση δραστηριοτήτων
Η διακίνηση ναρκωτικών δεν πρέπει να επισκιάζει άλλες εγκληματικές δραστηριότητες. «Οι μεγαλύτεροι εγκληματίες έχουν διαφοροποιήσει τις δραστηριότητες τους», σημειώνει η Clotilde Champeyrache. Η αγορά του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο επεκτείνεται, όπως επισημαίνει η Europol αλλά παραμένει ελάχιστα ευανάγνωστη. «Κατελήφθη από μαφίες από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, από τους Ρώσους αλλά ακόμη περισσότερο από τη Βόρεια Κορέα», επισημαίνει ο ποινικολόγος. Τα «περιβαλλοντικά» εγκλήματα είναι επίσης δημοφιλή. Λιγότερο επικίνδυνα και μερικές φορές πολύ κερδοφόρα, στοχεύουν στην παράνομη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. «Η διακίνηση πετρελαίου στο Δέλτα του Νίγηρα αντιπροσωπεύει πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια», επιβεβαιώνει ο Bertrand Monnet. Οι εγκληματίες έχουν μια εξαιρετική ικανότητα προσαρμογής: εκμεταλλεύονται τους κανόνες που θέτουν τα κράτη, εντοπίζουν κενά και βάζουν αμέσως τρόπους για να τα παρακάμψουν, γεγονός που οδηγεί τις μαφίες και τις δημόσιες αρχές σε μια μόνιμη κούρσα για τον έλεγχο. Έτσι, υπογραμμίζει ο Fabrice Rizzoli, «η διακίνηση απορριμμάτων, πολύ διαδεδομένη στη νότια Ευρώπη, γεννήθηκε από τους κανονισμούς για την ανακύκλωση». Ο νόμος παράγει έγκλημα.
Το άλλο αξιοσημείωτο γεγονός είναι η ασάφεια των ορίων μεταξύ της μαφιόζικης οικονομίας και της νόμιμης οικονομίας. Το πρώτο δημιουργεί και θέσεις εργασίας, δημιουργεί εταιρείες με απολύτως νόμιμη δραστηριότητα, με εγκληματικούς σκοπούς. Οι κατασκευαστικές εταιρείες δημιουργούνται έτσι για να κατακτήσουν τις δημόσιες αγορές. «Δεν υπάρχει μαφία που να μην συνδέεται με δεκάδες νόμιμες εταιρείες για να ξεπλύνει τα έσοδα από τη διακίνηση», σημειώνει ο Bertrand Monnet. Ο πρώτος τομέας που επενδύεται παραμένει αυτός των ξενοδοχείων, των καφέ και των εστιατορίων, η μικρή διανομή, γιατί είναι ευκολότερο να εισφέρεις μετρητά εκεί. Αλλά μερικές φορές είναι μετοχές σε εταιρείες, ή ακόμη και δραστηριότητες ανταλλαγής, που αμείβουν τους διακινητές.
«Νόμιμo ντάμπινγκ»
Ο τομέας των μεταφορών επενδύεται για υλικοτεχνικούς λόγους. Κάθε χώρα έχει ιδιαιτερότητες και οι εγκληματικές οργανώσεις προσαρμόζονται, πραγματοποιούν «νόμιμο ντάμπινγκ», αναλύει ο Fabrice Rizzoli. «Στη Γαλλία, οι εταιρείες ακινήτων παραμένουν ο καλύτερος τρόπος απόκρυψης χρημάτων. οι τράπεζες είναι πιο περίπλοκες. Στην Ολλανδία, που είναι ένας φορολογικός παράδεισος επιχειρήσεων, δεν τους ενδιαφέρει να ξέρουν από πού προέρχονται τα χρήματα. Στη Γερμανία, αν έχεις πιτσαρίες με χρήματα ναρκωτικών, αλλά αυτά τα χρήματα δηλώνονται για φόρους, δεν σε πιάνουν. »
Και εδώ, οι μέθοδοι έχουν διαφοροποιηθεί και η εφευρετικότητα των μαφιόζων δεν έχει όρια. Τα κρυπτονομίσματα χρησιμοποιούνται μερικές φορές για πληρωμές, αλλά η La'Ndrangheta τα εγκατέλειψε πριν από χρόνια. Ήδη ανήκει στο παρελθόν... Πιο διακριτικό, το σύστημα «hawala» (παραδοσιακές ανεπίσημες μεταφορές κεφαλαίων στον αραβικό κόσμο) έχει ήδη υιοθετηθεί από πολλούς εγκληματίες και το εμιράτο του Ντουμπάι έχει γίνει πλατφόρμα ξεπλύματος. Αλλά, γενικά, όταν ανακαλύπτεται και τεκμηριώνεται ένα έγκλημα, είναι επειδή οι οργανώσεις της μαφίας έχουν ήδη φύγει και πάνε αλλού. Είναι πάντα ένα βήμα μπροστά.
Le Point
15/8/24
Via Babis Georges
===========
Tentacules. Jamais la richesse et le pouvoir du crime organisé n’ont été aussi importants, s’inquiète un rapport d’Europol. À côté des structures traditionnelles pullulent désormais, du Maroc au Nigeria, des mafias « émergentes ». Enquête.
Par Guillaume Perrier
======================
Από το βιβλίο: ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΕΥΜΕΡΙΑ - MANCUR OLSON, Εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ ο συγγραφέας όταν μιλά για Κυβερνήσεις, αναφέρεται σε εγκατεστημένες συμμορίες...
Σχόλια