Συμμετοχή του Δρ. Στέλιου Λουμάκη, Προέδρου του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ), στο αφιέρωμα του B2Green
Δεν έλεγαν να κοπάσουν οι πανηγυρισμοί σχετικά με το πόσο ψηλά στη διεθνή κατάταξη της νέας εγκατεστημένης ισχύος «σκοράριζε» η Ελλάδα στο ταμπλό των επενδύσεων ΑΠΕ διεθνώς τα τελευταία χρόνια, υποβαθμίζοντας έτσι συστηματικά τα αδιέξοδα που άρχισαν να διαμορφώνονται στο ηλεκτρικό ισοζύγιο της χώρας. Μοναδική έγνοια έδειχνε να είναι η συνέχιση της έκδοσης ολοένα και περισσότερων όρων σύνδεσης και η διατήρηση με αυτό τον τρόπο ενός υπέρθερμου επενδυτικού ενδιαφέροντος πέρα από κάθε μέτρο. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Σε μία χώρα με ζήτηση ηλεκτρικής ισχύος στον πραγματικό χρόνο μόλις 5-10 GW η εν λειτουργία ανανεώσιμη ισχύς φθάνει ήδη τα 13 GW πλέον άλλων 3.5 GW από μεγάλα υδροηλεκτρικά, ενώ μαζί με την πλήρως αδειοδοτημένη και με όρους σύνδεσης που αριθμεί άλλα 15 GW, φθάνουν συνολικά τα 32 GW, ήτοι 3 έως 6 φορές την ζήτηση ισχύος στον πραγματικό χρόνο. Σε όρους ενέργειας όλα αυτά θα δύνανται να παράξουν περί τις 65 TWh ετησίως, υπερκαλύπτοντας έτσι κατά τουλάχιστον 20% την εγχώρια κατανάλωση που φθίνει συνεχώς τα τελευταία 16 χρόνια (49.5 TWh το 2023 από 56 TWh το 2008) λόγω και των προγραμμάτων εξοικονόμησης που τρέχουν παράλληλα. Αν μάλιστα εδώ προσθέσουμε και όσα έργα ΑΠΕ έχουν ήδη ολοκληρώσει την περιβαλλοντική τους αδειοδότηση και αναμένουν όρους σύνδεσης κυρίως στον ΑΔΜΗΕ και που αθροίζουν πάνω από 40 GW, τότε θα χρειαστούμε τρεις Ελλάδες για να καταναλώνουμε την εθνική μας παραγωγή ετησίως. Για όποιον αντιλαμβάνεται στοιχειωδώς τους αριθμούς, έχουμε ήδη προεξοφλήσει την ύπαρξη της τέλειας αποθήκευσης, δηλαδή του «να παράγω τώρα ρεύμα για να το καταναλώνω λ.χ. του χρόνου», που όχι απλά δεν υφίσταται τεχνολογικά αλλά ούτε και προβλέπεται κάτι ανάλογο στο ορατό μέλλον.
Ως προς το αφήγημα των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας στις γειτονικές μας χώρες «λύγισε» κι αυτό κάτω από τους ευρωπαϊκούς κανόνες του διασυνοριακού εμπορίου (market coupling) και της οριακής τιμολόγησης (marginal pricing), που μας υποχρέωσαν σε ζημίες ακόμη και το 2023, παρότι λόγω της κρίσης του φυσικού αερίου οι χονδρεμπορικές τιμές που εξάγαμε κρατιόντουσαν ακόμη σε αξιοπρεπή επίπεδα. Όσο για το 2024 που οι χονδρικές τιμές εκκαθάρισης των αγορών λόγω της υπερπροσφοράς ενέργειας από ΑΠΕ κατέρρευσαν σε μηδενικά επίπεδα παντού στην Ευρώπη μαζί και στα Βαλκάνια για πολλές ώρες, οι εξαγωγές είτε γίνονταν χωρίς καν αντάλλαγμα ή έδωσαν τη θέση τους σε εισαγωγές ακόμη και με αρνητικές τιμές κυρίως από τη γειτονική Βουλγαρία και αλυσιτελώς αυξημένες περικοπές της εγχώριας ανανεώσιμης παραγωγής, αφού η εναπομένουσα ελεύθερη ζήτηση περιορίστηκε περαιτέρω. Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο, ΑΠΕ δεν χτίζουμε μόνο εμείς στη γειτονιά μας με φρενήρεις ρυθμούς αλλά και οι υπόλοιπες χώρες με τις οποίες είμαστε διασυνδεδεμένοι.
Από πλευράς ευρωπαίου νομοθέτη ο στόχος της μεγιστοποίησης του πανευρωπαϊκού πλεονάσματος καταναλωτή υπηρετείται μέσα από το marginal pricing και το market coupling, ωστόσο δεν υπάρχει μέριμνα για την εξισορρόπηση των οικονομικών της χώρας που γίνεται εξαγωγέας ρεύματος ΑΠΕ με ζημία και έτσι οι καταναλωτές της επιδοτούν μέσω του ΕΤΜΕΑΡ το ρεύμα της χώρας στην οποία εξάγουν, αφού ως γνωστόν οι εξαγωγές δεν πληρώνουν ΕΤΜΕΑΡ.
Μέσα σε αυτήν την κατάσταση δεν λείπουν και τα φαραωνικά διασυνδετικά Project της χώρας μας με την Αίγυπτο και την Σαουδική Αραβία, ώστε να καταστούμε «κόμβος» του εισαγόμενου ρεύματος προς την Ευρώπη, αλλά που δεν είναι ωστόσο προς ώρας καθόλου σαφές σε ποιον θα μεταπωληθεί. Μέχρι και ότι η Σαουδική Αραβία έχει μέρα όταν εμείς νύχτα διαβάσαμε έκπληκτοι, προσφέροντας δήθεν ετεροχρονισμό και είναι πραγματικά να ανησυχεί κανείς με το πόσο απερίσκεπτοι μπορούν να γίνουν όσοι εκπορεύουν τέτοιες ανακρίβειες.
Με την κλιμάκωση πάντως των πραγματικών προβλημάτων από τις μηδενικές ή αρνητικές τιμές καθώς και τις περικοπές της ανανεώσιμης παραγωγής τη φετινή άνοιξη, οι σχετικές ανησυχίες πήραν τη θέση που τους έπρεπε στα ενεργειακά πρωτοσέλιδα. Ο χώρος άλλωστε της ηλεκτρικής αγοράς δεν είναι ούτε Μουντιάλ ούτε Eurovision για να προσφέρει έπαθλα. Παρόλα αυτά οι θιασώτες που ήθελαν την αγορά κάθε χρόνο να καταγράφει ολοένα και ψηλότερες πωλήσεις εξοπλισμού, δεν φαίνεται να πτοούνται, αφού οι υπερτραφείς σε στόχους βλέψεις τους παίζουν τα «ρέστα» τους τώρα στην αυτοπαραγωγή. Δηλαδή επιπλέον της όλης υπερπαραγωγής και ελλιπούς ζήτησης που έχουμε, να επιδεινώσουμε έτι περαιτέρω το ανισοζύγιο μετατρέποντας όσους περισσότερους καταναλωτές μπορούμε σε ηλεκτροπαραγωγούς, αδιαφορώντας για το τι θα τους συμβεί παρακάτω και βεβαίως σε όσους ήδη επένδυσαν στις ΑΠΕ και θα καταστραφούν. Διαχρονική δικαιολογία η διατήρηση των θέσεων εργασίας στον κλάδο, η οποία όμως δεν πείθει πλέον, αφού το εργατοτεχνικό προσωπικό που εργάζεται στην κατασκευή φωτοβολταϊκών έργων πολύ εύκολα θα απορροφηθεί στον οικοδομικό-κατασκευαστικό κλάδο που ανθεί και που διψάει για πραγματικές θέσεις εργασίας ώστε να καλύψει τις ανάγκες των νέων κατασκευών και ανακαινίσεων του κτιριακού αποθέματος της χώρας.
Όλα τα παραπάνω με την ανοχή του νέου ΕΣΕΚ που με reverse engineering θέτει τον στόχο των φωτοβολταϊκών στα 13.5 GW το 2030 από 7 GW που έχουμε σήμερα, ώστε να καλυφθεί η φούσκα στην έκδοση όρων σύνδεσης που συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια και χωρίς καμία λύση στο που θα διατεθεί η ενέργεια τα ηλιόλουστα μεσημέρια. Και επειδή το μυαλό του αναγνώστη εύλογα θα ανατρέξει στην αποθήκευση που λείπει, ο επιμέρους στόχος της παραμένει ρεαλιστικά χαμηλός λόγω τους κόστους της αλλά και της τεχνολογικής ωριμότητας των μπαταριών.
Εσχάτως ωστόσο διαβάσαμε πως υπάρχει η σκέψη για τοποθέτηση μπαταριών και σε υφιστάμενα έργα με ΣΕΔΠ που είναι επιλέξιμα για περικοπές ή που πλήττονται από τις μηδενικές ή αρνητικές τιμές. Ας αναδείξουμε εδώ πως μια μπαταρία λ.χ. στο 50% της ονομαστικής ισχύος ενός Φ/Β πάρκου και με χωρητικότητα 4 ωρών που διαρκούν τουλάχιστον οι περικοπές, κοστίζει όσο το ίδιο το Φ/Β πάρκο. Σε ότι αφορά τα έσοδα που θα φέρει με τις πωλήσεις του αποθηκευμένου ρεύματος σε τιμές χονδρικής, η εικόνα δεν είναι ρόδινη. Με τα εν λειτουργία έργα ΑΠΕ καθώς και όσα έχουν λάβει όρους σύνδεσης να ξεπερνάνε όπως προαναφέρθηκε σε παραγωγή κατά τουλάχιστον 20% την ετήσια ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια, γενναίες περικοπές θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Η πλεονάζουσα μάλιστα ενέργεια θα κατακρημνίσει τις τιμές στις απογευματινές ώρες που θα στοχεύουν τα συστήματα αυτά, οπότε οι παραγωγοί που θα επωμιστούν για την μπαταρία ένα επιπλέον κόστος περίπου όσο του αρχικού Φ/Β πάρκου τους, τελικά θα έχουν και πάλι λιγότερα έσοδα απ’ όσα θα είχαν από το Φ/Β μόνο του σε μια αγορά χωρίς υπερβολές και περικοπές. Κατά την άποψη του γράφοντος τη λύση μπορούν να τη δώσουν μόνο οι ίδιοι επενδυτές μέσω της απόσυρσης του υπερβάλλοντος επενδυτικού ενδιαφέροντος τους για νέα έργα.
Δυστυχώς για όποιους επέλεξαν να «κολυμπήσουν» εκτός της Ευρωπαϊκής περιμέτρου ασφαλείας επιδιώκοντας μεγαλύτερη ισχύ από τα 400 kW στα έργα τους χάριν οικονομιών κλίμακας και με ηλέκτριση μετά τις 4/7/19, δεν έχουν προτεραιότητα κατανομής, οπότε αν δεν συνδυάζουν καθετοποίηση δηλαδή απευθείας πρόσβαση στην ακριβότερη λιανική ώστε να καλύπτουν από εκεί το οικονομικό κενό, τα προβλήματα μάλλον θα τους οδηγήσουν σε εξαγορές και συγχωνεύσεις από άλλες καθετοποιημένες επιχειρήσεις. Τα έργα αυτά καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος στις «νέες» ΑΠΕ, αφού από 6.5 GW έργων που έχουν προστεθεί στο σύστημα και το δίκτυο τα τελευταία 5 χρόνια, τα 6 GW είναι έργα με ΣΕΔΠ. Τα έργα αυτά έχουν κατά κανόνα ηλεκτριστεί μετά τις 4/7/19, είναι εγκατεστημένης ισχύος άνω των 400 kW οπότε και δεν έχουν προτεραιότητα κατανομής σύμφωνα με το αρ. 9, του ν. 3468 και τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 943/2019.
Σε ότι αφορά τις καθετοποιημένες επιχειρήσεις, οι αρνητικές χονδρεμπορικές τιμές τους είναι εν γένει οικονομικά αδιάφορες ή στην περίπτωση που η παρουσία τους στην Προμήθεια (Λιανική) είναι μεγαλύτερη από την συμμετοχή τους στην παραγωγή, τους ευνοούν κιόλας και έτσι δεν έχουν λόγω να μην κάνουν bid για την ανανεώσιμη και εκτός σχημάτων λειτουργικής ενίσχυσης ή προτεραιότητας παραγωγή τους στο Χρηματιστήριο σε τιμές κάτω του κόστους ή ακόμη και σε αρνητικές προκειμένου να την κρατήσουν εντός της κατανομής, αφού μέσω της Προμήθειας θα πληρωθούν αντί να πληρώσουν για την ενέργεια που τράβηξαν, οπότε όχι μόνο θα υπερκαλύψουν τη ζημιά του σκέλους παραγωγής λόγω των αρνητικών τιμών αλλά θα τους μείνει και κέρδος.
Δρ. Στέλιος Λουμάκης
Πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ)
======================
Σχόλια