Titos Christodoulou
Η αλήθεια βρισκόταν στα πράγματα 'καθ' εαυτά', ώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες πραγματοκράτες ή ρεαλιστές φιλόσοφοι. Και δίδασκαν ως ηθικό πρόταγμα διδάσκοντας την εύρεση και διασφάλισή της ως 'οδό (ή μέθοδο) προς τα πράγματα, καταγγέλλοντας ως καταστροφείς της αληθείας και διαστροφείς των ηθών τους Σοφιστές και τους Σκεπτικούς. Δηλαδή τους σκεπτικιστές κάθε λογής, που κατέλυαν την αλήθεια ώς 'δόξα', ως ψευδαίσθηση και αυταπάτη, δείχνοντας μάλιστα ως αδύνατη την αλήθεια.
Μια, φευ, πάντα δελεαστική, για φιλοσόφους κι αφιλοσόφητους, παραίτηση από την αλήθεια ως αγωνιστικό ηθικό πρόταγμα, ειδικά για την θεραπευτική των ψευδών φιλοσοφία. Που πάντα, οι 'δογματικοί' ταγοί της αλήθειας, θα είχαν να αντιμετωπίσουν τους αρνητές της, τους Κυρηναϊκούς, τους Σέξτους, τους Πύρρωνες και τους Αινησίδιμους.
Intentia recta (ορθή οδό) απεκάλεσαν τον δρόμο προς την αλήθεια κι οι σχολαστικοί μελετητές της αριστοτελικής φιλοσοφίας, ανάγοντας την εγγύησή της, όπως αργότερα κι ο Καρτέσιος, ο ιδρυτής της μοντέρνας φιλοσοφίας, σε ένα αγαθό Θεό. Και τον χρειαζόταν αυτόν το ασφαλιστή της γνώσης και της αλήθειας Θεό ο Καρτέσιος, αφού το φάρμακό του κατά τής σκεπτικιστικής αμφιβολίας ήταν πιο καταστροφικό από την ασθένεια.
Απέσυρε τον άνθρωπο ως 'υποκείμενο' από τον κόσμο των εξωτερικών αβεβαιοτήτων στο κάστρο του εαυτού του, μόνη σίγουρη γνώση, αφού κι η αμφιβολία προϋποθέτει τον αμφιβάλλοντα, που αναγνωρίζει τον εαυτό του, και μέ σα στη πράξη και της πιο απόλυτης, ριζικής αμφιβολίας του. Πώς βγαίνει ο άνθρωπος, τώρα, από το κάστρο του εαυτού του; Πώς γεφυρώνεται η αμυντική τάφρος ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο; Αν ανάμεσα στον εαυτό μας και τον κόσμο μεσολαβούν οι λέξεις, πώς διασφαλίζεται ότι οι λέξεις αναφέρονται στον κόσμο, στα πράγματα, κι όχι σε άλλες λέξεις; Και πώς η αλήθεια, πλέον, κινείται από τον κόσμο προς τις λέξεις, κι όχι από τις λέξεις προς τα πράγματα;
Μια σειρά φιλοσόφων, είδαν στο χάσμα αυτό τον άνθρωπο ως 'pontifex', ποντίφηκα γεφυροποιό, τις λέξεις του να κατασκευάζουν την πραγματικότητα στην οποία αναφέρονται. Ηδη από τον 16ο αιώνα οι Vico και οι Βάκωνες ανεγνώρισαν στην γνώση, στις λέξεις, μια δύναμη. Γνωρίζουμε μόνο την πραγματικότητα που εμείς κατασκευάζουμε.
Οι λέξεις κι οι έννοιές μας, έδειξε ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της νεωτερικότητας, ο Καντ, είναι σαν τις φορμίτσες του ζαχαροπλάστη, 'cooky cutters', που βλέπουν την πραγματικότητα μόνο στα σχήματα που οι φορμίτσες του της επιβάλλουν. Δεν θα διέφευγε σε σύγχρονους αναγνώστες η διαγνώστες της καταστροφής της πραγματικότητας, τους Chomsky, τους Μπωντριγιάρ, τους Φουκώ και το φονικό τους μίγμα, τον Paul Virilio, στο 'Strategies of Deception', να δουν στην κατασκευαστική αυτή δύναμη μια κρυμμένη πολιτική δύναμη.
Στον Lewis Caroll, με σκωπτικά αποκαλυπτική αμεσότητα, ο Humpty Dumpty εξηγεί στην Αλίκη, πίσω από τον καθρέφτη, στην χώρα των Θαυμάτων: "Οι λέξεις μου σημαίνουν ό,τι εγώ θέλω. Το θέμα είναι ποιος έχει την δύναμη". Κι η 'φαρμακεία' του λόγου, όπως θα την ονόμαζε κι ο Γάλλος έξαρχος της καταστροφής της πραγματικότητας, ο γραμματολόγος Ντεριντά, λειτουργεί κι ως αναισθητικό του πόνου από αυτόν. Και τις οδυνηρές του αλήθειες. Όπως, συνιστούσαν Στωικοί και Κυρηναϊκοί. Επιστρέφοντας στους Έλληνες, από τους οποίους ποτέ δεν έφυγε η φιλοσοφία…
'Ήρθαι' η βλάβη, η διανοίγει σε νέες καταστροφές η λήθη της;
Δεν είναι χωρίς την φιλοσοφική του 'σημασία' το γεγονός ότι είναι στην φιλοσοφία των Στωϊκών για την 'υπόληψη', την ανθρώπινη παράσταση των πραγμάτων και την υιοθέτησή της από τους Κυρηναϊκούς, κυνικούς σε ό,τι αφορά την ανέμελη απελευθέρωση από τους καταναγκασμούς της πραγματικότητας,
που οφείλουμε το απελευθερωτικό από την πραγματικότητα, παραμυθητικό στην ηθική, πρακτική φιλοσοφία του πρόταγμα - κι αποτυφλωτικό στην πολιτική του εφαρμογή στα γλωσσάρια του ΟΑΣΕ, θυμάστε εδώ στην Κύπρο, 'άρον την υπόληψιν, ήρθαι το βέβλαμμαι. Άρον το βέβλαμμαι, ήρθαι η βλάβη'.
Βγάλε την ιδέα ή αντίληψη για τα πράγματα, βγαίνει κι η αίσθηση του πάθους. Βγάλε το 'τί έπαθα', την αίσθηση του πάθους, φεύγει και ίδια η βλάβη. Αταραξία. Πόση στωική φιλοσοφία, ή γλωσσάρια του ΟΑΣΕ να διάβασε άραγε η... στρουθοκάμηλος; Και τί αφήνεις, ώ στρουθοκάμηλε, εκτεθειμένο;
Σχόλια