Ilias Karavolias
(Συνέντευξη στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ)
Ερ: « Αναφέρεστε συχνά για εγκεφαλική πειρατεία, χρονοθηρία, υπερπαραγωγή σημείων, νευροεπιστήμη του διαδικτυακού εθισμού. Τι ακριβώς σημαίνουν ;»
Απ : Ζούμε μέσα σε μια γενικευμένη επιτάχυνση που αντικατέστησε, όπως λέει ο Patino, την συνήθεια με την προσοχή και την ικανοποίηση με τον εθισμό. Ουσιαστικά χωρίς να το κατανοούμε το μυαλό μας γεμίζει πληροφορίες και περιστρέφεται γύρω απο τον εαυτό του.Είμαστε εθισμένοι στην ψευδαίσθηση ότι ανακαλύπτουμε ένα σύμπαν στο κάθε δευτερόλεπτο. Αυτό εννούμε όταν λέμε για εγκεφαλική πειρατεία και χρονοθηρία, περι αυτού πρόκειται. Και αυτό στηρίζεται στην αποικιοποίηση του χρόνου και της αντιληπτικής μας νοημοσύνης, στον εποικισμό του νου απο πάσης φύσεως δεδομένα. Το καλά κρυμμένο μυστικό πίσω απο την γνωστή πλέον αλγοριθμική μηχανική των ιντερνετικών κολοσσών είναι η αύξηση της παραγωγικότητας του χρόνου.Είναι το νέο πεδίο στο οποίο βρίσκει διέξοδο το σύστημα λόγω υπερπαραγωγής/υπερπροσφοράς. Να πω εδώ ότι ζούμε στην εποχή του σημειοκαπιταλισμού. Υπερπαράγονται σημεία, σύμβολα, θεάματα. Ο Μπωντριγιάρ μας είχε προειδοποιήσει πριν δεκαετίες με τα βιβλία του: «Έκσταση της επικοινωνίας, Καθρέφτης της παραγωγής, Ομοιώματα και Προσομοίωση». Οι έννοιες που ανέπτυξε τότε είναι τα σημερινά σημαίνοντα που ρέουν στις οθόνες μας. Είναι η υπερπραγματικότητα και η προσομοιωτική εκδοχή κάθε σήματος που εκπέμπει το διαδίκτυο. Είμαστε δέκτες διαδραστικοί όχι παθητικοί, σημείων και σημάτων, ενός τεράστιου αχανούς μηχανισμού παραγωγής ψηφιακών δεδομένων. Αυτή είνα η πρώτη ύλη του εργοστασίου που λέγεται internet το οποίο φυσικά στηρίζεται στην ασυνείδητη, απο την πλευρά μας ως χρήστες απόσπαση υπεραξίας. Τέλος, η νευροεπιστήμη του διαδικτυακού εθισμού είναι ουσιαστικά κλάδος της κυβερνοψυχολογίας. Ασχολείται με την συμπεριφορά του χρήστη και τα ψηφιακά του αποτυπώματα.
Ερ: «Πώς το μάτι και ο εγκέφαλος, στις ιντερνετικές ροές και εικόνες, πυροδοτούν το συναίσθημα ;»
Απ: Εδώ είναι που η νεύροψυχολογία, η βιολογία και η συμπεριφορική ανάλυση υπεισέρχονται στο πεδίο της ιντερνετικής μηχανικής αλλά και της πολιτικής οικονομίας. Ο συσχετισμός «μάτι-εγκέφαλος-ψηφιακό δεδομένο» είναι η βάση της τέχνης «αιχμαλώτισης της προσοχής του χρήστη» (captology). Παραπέμπω στην ρωσίδα ψυχολόγο Zeigarnik η οποία απέδειξε με έρευνες την σημασία της αδιαίρετης αυτής ακολουθίας. Ουσιαστικά η ώσμωση του βιολογικού με το ψηφιακό παράγει νευροερεθιστικές συναρτήσεις εστίασης και ταυτόχρονα διάσπασης της προσοχής στο υποκείμενο. Το ασυνείδητο γίνεται θέατρο ατο οποίο στήνουν παράσταση το νευρικό σύστημα και τα εξωτερικά ερεθίσματα των αστραπιαίων ταχυτήτων του δικτύου και της εικόνας.
Ερ : Πως γίνεται η ασυνείδητη επέκταση του 24ωρου στην ανθρώπινη καθημερινότητα και ποιοι την εκμεταλλεύονται τελικά ;
Απ : Οι οθόνες των smartphones στα χέρια μας λειτουργούν ως ένα οικουμενικό στροβοσκόπιο που έχει υπαχθεί στον κανόνα της διέγερσης της προσοχής μας ακόμα και στον χρόνο των ονείρων μας. Τα νευροερεθίσματα και το σκρολάρισμα συνεχίζουμε και στον ύπνο μας. Η παλάμη μας λειτουργεί ως αποικία του καπιταλισμού, ως χωροχρόνος ψευδαισθητικής ανεμελιάς που όμως συντελεί στην πλήρη κατάργηση του ελεύθερου χρόνου και παράγει το περίφημο «συμπεριφορικό πλεόνασμα» που αναλύει η Zuboff. Χρειαζόμαστε την αφυπνιστική ματιά της στο φαινόμενο που η ίδια αποκαλεί «κατασκοπευτικό καπιταλισμό». Οι προκλήσεις που θέτει στην ανθρωπότητα το ψηφιακό μέλλον, η πρώτη λεπτομερής ανάλυση μιας καινοφανούς μορφής εξουσίας, είναι αυτή η αποικιοποίηση του χωροχρόνου του υποκείμενου, βάση και πυρήνας του νεοφιλελεύθερου βιοπολιτικού σχεδιασμού. Ζούμε ως παθητικοί υποδοχείς της εκστρατείας κατάληψης των ισχυρών τεχνολογικών ολιγοπωλίων που κερδίζουν δολάρια επειδή μπορούν να προβλέψουν και να ελέγξουν τα δευτερόλεπτα μας και την συμπεριφορά μας. Με λίγα λόγια : το αόρατο χέρι της αγοράς αντικαταστάθηκε από εκείνο το μπενθαμικό πανοπτικό του διαδικτύου που μας συνδέει και μας απομακρύνει ταυτόχρονα, αλλά σίγουρα μας εποπτεύει ως υποκείμενα…
=========
Το όφελος της αμφιβολίας στην λήψη αποφάσεων οικονομικής πολιτικής
Του Ηλία Καραβόλια
Η χάραξη και ο στρατηγικός σχεδιασμός της βέλτιστης οικονομικής πολιτικής περνάει μέσα από την παραμετροποίηση δεδομένων σε μοντέλα προσομοίωσης των δημοσιονομικών και μακροοικονομικών μεγεθών.
Στα πλαίσια της ανάλυσης των δεδομένων και των παραδοχών( μικρό-μάκρο) πολλές διαφορετικές παράμετροι διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στον κύκλο σχεδιασμού, δοκιμής, εφαρμογής και αναθεώρησης των οικονομικών στόχων.
Για να βοηθήσουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής οι σχεδιαστές των μοντέλων χρησιμοποιούν μια σειρά ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων ώστε να καλύπτουν τα περισσότερα στάδια του «κύκλου αποφάσεων».
Στην πράξη όμως κάθε μοντέλο προσομοίωσης σεναρίων στην οικονομία ουσιαστικά «δικαιούται» το λάθος το οποίο όμως κάλλιστα μπορεί να μετασχηματίσει σε «όφελος αμφιβολίας» (benefit of the doubt)
Πρόκειται για ένα τεχνικό ζήτημα «βέλτιστης ερμηνευσιμότητας» διφορούμενων αποτελεσμάτων των αλγορίθμων που υποστηρίζουν την εκάστοτε στρατηγική μοντελοποίηση( δηλαδή : «πως κατέληξε ο συγκεκριμένος αλγόριθμος σε μια συγκεκριμένη απόφαση και όχι σε μια άλλη»)
Και λέμε «απόφαση» διότι οι ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες των μοντέλων οικονομικής μεγέθυνσης αφορούν τυπικές τεχνικές συσταδοποίησης σε δέντρα αποφάσεων ( όπως αυτά που χρησιμοποιούμε στην συμπεριφορική θεωρία παιγνίων).
Η εγγενής πολυπλοκότητα των σύγχρονων οικονομικών και γεωπολιτικών ζητημάτων προκαλεί ερωτήματα για τα οποία ένα αλγοριθμικό μοντέλο μπορεί να κάνει μόνο «υποθέσεις ασταθούς ισορροπίας» (λόγω του περιβάλλοντος υψηλού ρίσκου)
Αυτή η σύγχρονη μηχανική προσομοίωσης δεικτών και χρονοδιαγραμμάτων στις οικονομίες στηρίζεται στην εκδοχή ότι οι «δημόσιες αποφάσεις»( και όχι μόνο στην οικονομική πολιτική) θα πρέπει να απλώνουν δίχτυ ασφαλείας στις κοινωνίες, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις( πχ τεχνητή νοημοσύνη, κβαντομηχανική υπολογιστική κ.α)
Τελικός στόχος - τέτοιων προβλεπτικών μοτίβων υπολογισμού μεγεθών μέσω εναλλακτικών σεναρίων
- είναι να εντοπιστεί η καλύτερη δυνατή απόδοση αλλά και οι «ιδανικοί ομότιμοι» (efficient peers) δείκτες συσχέτισης, προς τους οποίους θα πρέπει να «κοιτάξει» η οικονομική πολιτική για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της.
Λόγω της ραγδαίας εξάπλωσης της τεχνητής νοημοσύνης είναι αναγκαία η ομότιμη πλέον παραγωγή( peer to peer ) στα οικοσυστήματα καινοτομίας και έρευνας με έμφαση σε κλάδους όπως η δημοσιονομική προσαρμογή και οι συσχετίσεις micro και macro πολλαπλασιαστών.
Αυτά είναι τα δεδομένα(οι οιωνοί που μας
Σχόλια