Σχετικά με τη Λεγόμενη «Πράσινη» Οικονομία

  του Αντώνη Αγγελόπουλου*

Τετ, 24 Ιανουαρίου 2024 - 08:10

Γράφαμε την προηγούμενη Κυριακή ότι την μόνη δυνατότητα ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας που να μεταφράζεται σε μόνιμη ευημερία του πληθυσμού την προσφέρει η μεταποίηση. Παράλληλα είδαμε, με βάση την έκθεση του ΙΟΒΕ, τους κινδύνους που απειλούν την μεταποίηση και από τους οποίους η κυβέρνηση οφείλει να την προστατεύσει. Θεωρούμε ότι η κυβέρνηση θέλει να το κάνει αυτό, και μπορεί σε κάποιο βαθμό

Είναι βέβαιο, παρότι δεν ομολογείται, ότι ισχυρότερες χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία, προσπαθούν να διαμορφώσουν το ρυθμιστικό πλαίσιο για να δυσχεράνουν τον ανταγωνισμό προς την δική τους βιομηχανία. Κορυφαίες ελληνικές επιχειρήσεις ανταγωνίζονται δυνατά τις ομόλογές τους στην Ευρώπη. Συνεπώς είναι σημαντικό οι Ελληνες να είμαστε παρόντες και κατά την διαμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες και κατά την υλοποίηση των ήδη ειλημμένων αποφάσεων. Επίσης πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στα έργα που υποβάλλουμε προς χρηματοδότηση στην ΕΕ, αλλιώς τρέχουμε εκ των υστέρων να ζητήσουμε τροποποιήσεις στις επιλέξιμες δραστηριότητες. Αυτό το ειδαμε πέρυσι με την εκ των υστέρων επιδίωξη να ανακαταναμεθούν πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης προς έργα για την αρωγή των πλημμυροπαθών περιοχών, έργα που θα μπορούσαν να έχουν προβλεφθεί έγκαιρα. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Ας γίνουμε σαφέστεροι. Η ΕΕ έχει εκπονήσει πλήθος μηχανισμών για την ενίσχυση της «πράσινης» οικονομίας, δηλαδή δραστηριοτήτων που ρυπαίνουν λίγο και έχουν ήπια επίδραση στο περιβάλλον. Οι μηχανισμοί αυτοί μπορεί να είναι είτε ενισχυτικοί είτε αποτρεπτικοί/τιμωρητικοί. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

• Το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (Emissions Trading Scheme) το οποίο τιμωρεί τις εγχώριες εταιρείες αναλόγως των ρύπων που παράγουν, στο οποίο εντάσσεται πλέον και η ναυτιλία.

• Η επιβολή δασμών σε εισαγωγές από χώρες που δεν τιμωρούν την εκπομπή ρύπων, όπως η Κίνα και η Τουρκία, που έχουν ισχυρή βιομηχανία (CBAM). Οι πρώτες κατηγορίες προϊόντων στις οποίες θα επιβληθούν αυτού του είδους δασμοί είναι το τσιμέντο, τα σιδηρούχα και μη-σιδηρούχα μέταλλα, τα λιπάσματα, η ηλεκτρική ενέργεια και το υδρογόνο.

• Το σχέδιο REPowerEU, το οποίο κυρίως σκοπεύει στην απεξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη βιομηχανική δραστηριότητα.

• Η οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών (Industrial Emissions Directive), η οποία προβλέπει ότι τα Κράτη Μέλη μπορούν να αδειοδοτούν βιομηχανικές δραστηριότητες μόνον εφόσον αυτές υιοθετούν τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος.

Στα ανωτέρω, που όλα αρθρώνονται γύρω από την προστασία του περιβάλλοντος, κούμπωσε το 2021 και ο πακτωλός που ακούει στο όνομα Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το Ταμείο Ανάκαμψης χορηγεί ένα μείγμα επιχορηγήσεων και δανείων στις χώρες που επλήγησαν από την πανδημία, στην πραγματικότητα όμως οι λήπτριες χώρες έχουν περιορισμένο λόγο στη διάθεση των κονδυλίων αυτών. Το Ταμείο υλοποιεί την πολιτική και οικονομική στρατηγική της ΕΕ, η οποία απηχεί το συσχετισμό δυνάμεων εντός της ΕΕ. Βέβαια αυτό δεν μπορεί να δηλωθεί ευθέως, γι’ αυτό πάντα γίνεται επίκληση των «πράσινων» στόχων και της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Οι στόχοι αυτοί αποδεικνύονται εξαιρετικά εύκαμπτοι όταν τυχαίνει να προσκρούουν στα οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων κρατών μελών. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι του 2023 η Γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία πέτυχε την αναβολή της απαγόρευσης πώλησης αυτοκινήτων συμβατικής τεχνολογίας επ’ αόριστον: αντ’ αυτού, ορίστηκε ότι τα συμβατικά αυτοκίνητα θα πρέπει να καταναλώνουν πράσινα καύσιμα.

Χώρες όμως αδύναμες, όπως η δική μας, δεν μπορούν να προβάλούν την ίδια αντίσταση στην επιβολή των στόχων της ΕΕ, ειδικά των περιβεβλημένων με πράσινο ένδυμα. Ο ενδοκοινοτικός ανταγωνισμός είναι εντονότατος και οι «παίκτες» χειραγωγούν τα όργανα της ΕΕ, ενίοτε απροκάληπτα, για την επίτευξη των στόχων τους. Η ελληνική βιομηχανία, όπως είπαμε την προηγούμενη φορά, είναι ευάλωτη κυρίως στο θέμα του κόστους ενέργειας, άρα εκεί πρέπει η κυβέρνηση να επιδιώξει ειδικά καθεστώτα, εξαιρέσεις, μεταβατικές περιόδους, και άλλες ρυθμίσεις για να προστατεύσει τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Το ότι είμαστε μια μικρή χώρα δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποτασσόμεθα σε ό,τι μας υπαγορεύουν οι ισχυροί της ΕΕ. Μπορούμε, και πρέπει, να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες που παρέχουν οι μηχανισμοί της ΕΕ για να τονώσουμε την εγχώρια παραγωγή και όχι να διευκολύνουμε τον πλουτισμό των επιτήδειων. Ας πάρουμε τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Εντάξει, να στραφούμε εκεί, αλλά πώς; Το ΙΕΝΕ σε πρόσφατη μελέτη του παρατηρεί ότι «μέχρι σήμερα η Ελληνική βιομηχανία έχει ωφεληθεί ελάχιστα από τα χιλιάδες MW ηλιακών και αιολικών πάρκων που έχουν εγκατασταθεί στη χώρα μας. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που έσπευσαν να αξιοποιήσουν την έκρηξη επενδύσεων και εφαρμογών στο χώρο των ΑΠΕ και να δημιουργήσουν μια ολόκληρη γκάμα προϊόντων και δεξιοτήτων – με καλά παραδείγματα την Δανία, τη Γερμανία και την Τουρκία – η Ελλάδα έχει μείνει τραγικά πίσω αφού είναι ζήτημα εάν το 15% της συνολικής δαπάνης μιας μονάδας ΑΠΕ αντιπροσωπεύει τοπική προστιθέμενη αξία».

Εκεί χρειάζεται το εθνικό φρόνημα της κυβέρνησης: οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης που αρθρώνονται γύρω από την πράσινη μετάβαση, να τονώσουν την ελληνική παραγωγή, την ελληνική ευρεσιτεχνία, την ελληνική απασχόληση. Επίσης πρέπει να υπάρξει μεγάλη πρόνοια για την εξουδετέρωση των παρενεργειών από την αλματώδη ανάπτυξη των ΑΠΕ: υπάρχουν «εξωτερικές επιβαρύνσεις» που πρέπει να αποζημιωθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πρέπει να στραφεί η έμφαση σε έργα δασοπροστασίας, ενίσχυσης των τοπικών οικοσυστημάτων, στήριξης της απασχόλησης σε περιοχές που πλήττονται από την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων (όπως η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη). Αυτά τα έργα είναι εξίσου «πράσινα» με τα Αιολικά Πάρκα, αν όχι περισσότερο. Οι τοπικοί οργανισμοί, Πανεπιστήμια, επιστημονικά σωματεία, συνεταιρισμοί, να πάψουν να είναι αμιγώς αμυντικοί και να πάρουν το πράσινο «αφήγημα» πάνω τους αντί να το εγκαταλείπουν σε επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται, όπως είναι επόμενο, μόνο για τη δυνατότητα γρήγορων κερδών.

*Ανώτερο Διευθυντικό Στέλεχος μεγάλου Ελληνικού Ομίλου Επιχειρήσεων