Της Μύρνας Νικολαΐδου
Ραγδαίες ανακατατάξεις στην περιοχή φέρνει ο πόλεμος στην Μέση Ανατολή, αλλάζοντας τις ισορροπίες και τους συσχετισμούς δυνάμενων. Οι ΗΠΑ επιστρέφουν δυναμικά στην Μέση Ανατολή με την αποστολή δύο αεροπλανοφόρων στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ η ΕΕ έχει αφήσει κατά μέρους το μέτωπο στην Ουκρανία και παρακολουθεί τις εξελίξεις με κομμένη την ανάσα. Στην αντίπερα όχθη η συμμαχία Ρωσίας-Ιράν-Τουρκίας δείχνει να ισχυροποιείται με τις τρείς χώρες να αποκομίζουν σημαντικά οφέλη από την κρίση, που απειλεί να τινάξει στον αέρα την σταθερότητα στην Μέση Ανατολή και ανησυχεί την Δύση. Η Τεχεράνη, αν και επικρότησε από την πρώτη στιγμή την επιχείρηση της Χαμάς, αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στην επίθεση, κάτι το οποίο επιβεβαιώνουν και οι Αμερικανοί. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Ωστόσο τις τελευταίες ημέρες έχει ανεβάσει τους τόνους, απειλώντας με το άνοιγμα κι άλλων μετώπων αν δεν σταματήσουν οι επιθέσεις του Ισραήλ στην Γάζα. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν προειδοποίησε ότι «αν δεν σταματήσουν οι σιωνιστικές επιθέσεις, τα χέρια όλων των πλευρών στην περιοχή βρίσκονται στην σκανδάλη». Ο Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν είπε ότι κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τον έλεγχο της κατάστασης, αν το Ισραήλ εξαπολύσει χερσαία επίθεση στην Λωρίδα της Γάζας κατά την επίσκεψή του στο Κατάρ όπου συζήτησε «την κατάσταση στα παλαιστινιακά εδάφη με τον εμίρη Σέιχ Ταμίμ μπεν Χαμάντ Αλ-Θάνι, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων του Κατάρ QNA. Ο Ιρανός υπουργός συναντήθηκε και με τον αρχηγό της Χαμάς Ισμαΐλ Χανίγιε, ο οποίος κατοικεί στην Ντόχα.
Όποια κι αν είναι η εξέλιξη στο πολεμικό μέτωπο, το μόνον βέβαιο είναι ότι το Ιράν ήδη αποκομίζει τεράστιο όφελος από την σύρραξη καθώς ήταν σε εξέλιξη το σχέδιο των ΗΠΑ για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και των χωρών του Κόλπου, κάτι που θα οδηγούσε στην απομόνωση της Τεχεράνης. Ειδικά μετά την συμφωνία του περασμένου Μαρτίου μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, έπειτα από κινεζική διαμεσολάβηση, για την αποκατάσταση των διπλωματικών τους δεσμών που είχαν διακοπεί για σχεδόν επτά χρόνια. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, η Σαουδική Αραβία φαίνεται ότι απομακρύνεται και πάλι από το Ισραήλ, ανακοινώνοντας την διακοπή των συνομιλιών που στόχευαν στην εξομάλυνση των σχέσεών τους, λόγω του πολέμου που μαίνεται στη Γάζα. Επιπλέον η σύγκρουση στη Γάζα ώθησε τον πρίγκηπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας και τον Πρόεδρο του Ιράν να μιλήσουν για πρώτη φορά. Σε δήλωση της η Σαουδική Αραβία ανέφερε ότι ο πρίγκηπας διάδοχος είπε στον Ραισι ότι «το βασίλειο καταβάλλει τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια για να συνεργαστεί με όλα τα διεθνή και περιφερειακά μέρη για να σταματήσει η συνεχιζόμενη κλιμάκωση». Ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος ανέφερε στο Reuters ότι η κλήση «ήταν καλή και πολλά υποσχόμενη».
Η οθωμανική Ιερουσαλήμ
Από πολύ κοντά παρακολουθεί τα γεγονότα και η Τουρκία. Μπορεί ο Ερντογάν να προσπάθησε αρχικώς να τηρήσει τα προσχήματα, καλώντας όλες τις πλευρές σε αυτοσυγκράτηση, λίγες ώρες αργότερα ωστόσο απεκάλυψε τις νεοθωμανικές βλέψεις του. Κάνοντας έμμεσες αλλά σαφείς αναφορές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Ερντογάν ανέφερε «η Ιερουσαλήμ ήταν ήρεμη και ειρηνική υπό την ηγεσία μας. Τώρα είναι γεμάτη με συγκρούσεις και αίμα», κατηγορώντας εν συνεχεία το Ισραήλ για τους βομβαρδισμούς στη Γάζα. Και συνέχισε: «Οι άνθρωποι όλων των καταβολών και πεποιθήσεων στη γεωγραφική περιοχή με επίκεντρο την Ιερουσαλήμ, η οποία είναι το λίκνο των παλαιότερων οικισμών και πολιτισμών της ανθρωπότητας, είναι οι προγονοί μας, που έζησαν με ειρήνη και ηρεμία για αιώνες υπό την κυριαρχία μας. Οι πρόγονοί μας προσέγγισαν τον θρησκευτικό πλούτο της περιοχής με φροντίδα. Δυστυχώς, η περιοχή αυτή πλημμύρισε με αίμα, αφού αναγκαστήκαμε να την εγκαταλείψουμε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχει μετατραπεί σε ένα μέρος όπου τα δάκρυα, οι εντάσεις, οι συγκρούσεις και η κατοχή είναι συνεχείς», καταλήγοντας ότι δεν θα υπάρξει ποτέ ειρήνη «χωρίς τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου, κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους με γεωγραφική ακεραιότητα, με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ, στα σύνορα του 1967». Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ερντογάν κάνει αναφορά στην επί οθωμανικής κατοχής Ιερουσαλήμ. Τον Μάιο του 2021, ο υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας είχε ανεβάσει βίντεο με τον Ερντογάν να τραγουδάει με στόμφο για την Ιερουσαλήμ. Το βίντεο ήταν σκηνοθετημένο με παραδοσιακή τουρκική μουσική. Όμως σε πολλές φωτογραφίες εμφανίζονται σημαίες με την ημισέληνο και το αστέρι από τις αρχές του αιώνα. Τότε που η Ιερουσαλήμ τελούσε υπό Οθωμανική κατοχή.
Ο «Αιώνας της Τουρκίας»
Eξ άλλου ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έχει ποτέ κρύψει τις αυτοκρατορικές του βλέψεις. Μόλις τον περασμένο Ιούλιο είχε ξεδιπλώσει το όραμα του για τον “Αιώνα της Τουρκίας”. To όραμα αυτό διακατέχεται από τον περίφημο “Ερντογανισμό. Δομικά στοιχεία του “Ερντογανισμού” αποτελούν η ιδεολογική ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η συνακόλουθη υπονόμευση του κεμαλισμού και ενίσχυση του ισλαμισμού. Η Τουρκία, που έχει υποστηρίξει τους Παλαιστίνιους και έχει φιλοξενήσει στελέχη της Χαμάς, εργαζόταν πυρετωδώς το τελευταίο διάστημα για να αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ έπειτα από χρόνια τεταμένων σχέσεων. Ενώ παραλλήλως έχει κάνει σημαντικά βήματα για την εξομάλυνση των σχέσεων της με την Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο. Ωστόσο οι τελευταίες εξελίξεις, περιπλέκουν λίγο τα σχέδιά της. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Ερντογάν είναι να καταφέρει να μην διαρρήξει εντελώς την σχέση του με το Ισραήλ χωρίς να φανεί ότι προδίδει τους Παλαιστινίους. Επιχειρεί να αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο, μιλώντας με την Χαμάς για την απελευθέρωση των Ισραηλινών και ξένων ομήρων, όπως αποκάλυψε χθες ο Τούρκος ΥΠΕΞ. Ωστόσο μια κλιμάκωση στην Γάζα δεν του αφήσει πολλά περιθώρια ελιγμών. Άλλωστε διακαής πόθος του παραμένει η ενοποίηση του μουσουλμανικού κόσμου, κάτι που φαίνεται να συμβαίνει ήδη με την συμπόρευση της σούνιτικης Χαμάς και της σιιτικής Χεζμπολάχ υπό την ομπρέλα των Φρουρών της Επαναστάσεως.
Μέτωπο με ΗΠΑ
Επιλέγοντας μάλιστα να δυναμιτίσει την ένταση ο Τούρκος Πρόεδρος επιτέθηκε εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, επικρίνοντάς τες για την αποστολή αεροπλανοφόρου στην Γάζα. «Τι θα κάνει το αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ κοντά στο Ισραήλ, γιατί έρχονται; Τι θα κάνουν τα σκάφη τριγύρω και τα αεροσκάφη πάνω του; Θα χτυπήσουν τη Γάζα και γύρω και θα κάνουν βήματα για σοβαρές σφαγές εκεί», είπε ο Ερντογάν σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Αυστριακό καγκελάριο Καρλ Νεχάμερ στην Άγκυρα. Μάλιστα κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι «αναπτύσσουν και εκπαιδεύουν όλες τις τρομοκρατικές οργανώσεις. Είτε στη Συρία, είτε σε αυτή την περιοχή, είτε στη Μέση Ανατολή» και τις κατήγγειλε ότι «μετατρέπουν τη Μέση Ανατολή σε λουτρό αίματος». Λίγο αργότερα, η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX και σύμφωνα με την ανακοίνωση το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό θα κάνει άσκηση στα ανοιχτά της κατεχόμενης Κύπρου. Όπως μεταδίδουν τα τουρκικά ΜΜΕ πρόκειται για την απάντηση στην παρουσία του στόλου των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Σημειώνεται ότι η νέα όξυνση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας σημειώθηκε λίγες ημέρες μετά την κατάρριψη τουρκικού drone από τα αμερικανικά μαχητικά στην βορειοανατολική Συρία. Και η Άγκυρα στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι θα συνεχίσει τις επιχειρήσεις της στην Συρία και ουδείς μπορεί να την σταματήσει.
O ρόλος της Ρωσίας
Το δε Κρεμλίνο αρχικά προσφέρθηκε να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Η Μόσχα έχει μακρόχρονους ιστορικούς δεσμούς με τους Παλαιστίνιους, αλλά επίσης "πολλά κοινά" με το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι πολλοί Ισραηλινοί είναι πρώην Ρώσοι πολίτες, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ. Την Δευτέρα έγινε γνωστό ότι υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία Πούτιν-Νετανιάχου, ωστόσο είναι σαφές ότι οι σχέσεις των δύο χωρών δεν διανύουν και την καλύτερή τους περίοδο, καθώς η Μόσχα έρχεται όλο και πιο κοντά με το Ιράν. Η στρατιωτική σχέση μεταξύ του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν και του καθεστώτος των Μουλά στο Ιράν –που υποστηρίζει πολύ ενεργά τη Χαμάς– θα μπορούσε να εξηγήσει την αλλαγή της ρωσικής θέσης. Πολλά ιρανικά όπλα (drones και πυρομαχικά πυροβολικού) χρησιμοποιήθηκαν από το Κρεμλίνο για τα χτυπήματά του κατά της Ουκρανίας.
Ταυτόχρονα η κρίση στην Μέση Ανατολή αποσυμπιέζει τους Ρώσους στο ουκρανικό μέτωπο. Την ώρα που η προσοχή της Δύσης είναι στραμμένη στην Μέση Ανατολή, το Κρεμλίνο φαίνεται ότι ξεκινάει την δική του αντεπίθεση σε μια περίοδο που παρατηρείται σημαντική κόπωση της Δύσης όσον αφορά την παροχή οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο. Σύμφωνα με ξένα ΜΜΕ, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν ξεκινήσει ενεργές επιθετικές επιχειρήσεις σε έξι στρατηγικά σημεία. Επιθέσεις που δεν αποκλείεται να κλιμακωθούν το επόμενο διάστημα.
Σχόλια