Αυτή η εξέγερση του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα εγκαινίασε μια νέα εποχή στην ιστορία των δημοκρατικών κοινωνιών. Όχι μόνο αμφισβήτησε τον αυταρχισμό, τον ηθικισμό, τις γραφειοκρατίες και τις κάθετες ιεραρχίες αλλά προκάλεσε και αναταραχή στο εκπαιδευτικό μοντέλο και τον κοινωνικό ιστό. Καθιέρωσε την εφηβεία ως ένα νέο κοινωνικό μοντέλο συμπεριφοράς και επέφερε μια ρήξη στην συνέχεια των γενεών.
Η επιρροή των σουρεαλιστών
Η Μασσαλιώτιδα, που «ήταν στην εποχή της ένα ισχυρό σύμβολο» χαρακτηρίστηκε ως «τραγούδι των σκουληκιών». Οι σουρεαλιστές «έφτυναν» τα τρία χρώματα της γαλλικής σημαίας και δεν δίσταζαν να γράψουν ότι αν αναγκαστούν να ξαναπάνε στον πόλεμο, θα πολεμούσαν κάτω από το «ένδοξο πρωσικό κράνος με την αιχμή στο λοφίο». «Είμαστε αυτοί που θα ενώσουμε για πάντα τα χέρια με τον εχθρό» έλεγε ο Aragon. Αρκετά για να εξοργίσουν τους στρατιωτικούς, τους βετεράνους, τους εκπροσώπους του κράτους και της Εκκλησίας... και την συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων. Οι σουρεαλιστές διασκέδαζαν με τις αντιδράσεις που προκαλούσαν, βρίσκοντας μάλιστα τρόπο για να γίνουν γνωστοί και να συνεχίσουν τις προκλήσεις τους. Ηταν αυτοί που ενέμπνεαν τους σιτουασιονιστές και τους φοιτητές της γενιάς του 68. Το ποίημα «Κόκκινο μέτωπο» του Aragon ήταν χαρακτηριστικό του είδους. Επιτίθονταν στον κομφορμισμό και τους καλοβολεμένους αστούς με πανηγυρική οργή « Μεθώ με την συντριβή ενός κόσμου άχρηστου / Μεθώ με την συντριβή των αστών».
Μας γοήτευε τότε το προκλητικό θράσος του Αραγκόν που δεν δίσταζε να γράψει: «Υπάρχουν πάντα οπλουργοί στην πόλη / αυτοκίνητα στις πόρτες της αστικής τάξης /Λυγίστε σαν καλαμάκια τους στύλους του ηλεκτρικού / Αναποδογυρίστε τα περίπτερα / Ξεφορτωθείτε τους μπάτσους σύντροφοι / Ξεφορτωθείτε τους μπάτσους». Παρότρυνε τον κόσμο να πυροβολά όχι μόνο τους δεξιούς πολιτικούς αλλά και τις «αρκούδες της σοσιαλδημοκρατίας», τραγουδώντας ταυτόχρονα τη δόξα του κομμουνισμού και της Σοβιετικής Ένωσης. Ο καταστροφικός λυρισμός παρέσυρε τα πάντα.
Γοητεία της βίας
Μία επανάσταση δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι ειρηνική γιατί οι καταπιεστές δεν άφηναν εύκολα την εξουσία. Όπως έλεγε ο Ένγκελς με το ακαταμάχητο επιχείρημα του : «Θα μπορούσε η Παρισινή Κομμούνα να είχε διαρκέσει περισσότερο από μια μέρα αν ο λαός δεν είχε πάρει τα όπλα ενάντια στην αστική τάξη ;» Η απάντηση ήταν προφανώς όχι. Το επιχείρημα του Ένγκελς κατά των αντιεξουσιαστών που χρησιμοποίησε και ο Λένιν ήταν ξεκάθαρο : «Έχουν δει ποτέ αυτοί οι κύριοι επανάσταση ; (…) Είναι μια πράξη με την οποία το ένα μέρος του πληθυσμού επιβάλλει τη θέλησή του στο άλλο μέρος με τουφέκια, ξιφολόγχες και κανόνια, με αυταρχικά μέσα.» Η βία συνεπώς «κατά των εκμεταλλευτών» ήταν αναπόφευκτη.
Ετσι, αντίθετα με ό,τι αυθόρμητα θα πίστευε κανείς, δικτατορία και δημοκρατία δεν αλληλοαποκλείονταν, αλλά συνδυάζονταν σε ένα νέο είδος δικτατορίας που ήταν ταυτόχρονα …και μια ανώτερη μορφή δημοκρατίας. Αυτό το είδος διαλεκτικής που έκανε τα αντίθετα να συνυπάρχουν ήταν ανησυχητική, αλλά είχε την εμφάνιση βαθυστόχαστης και συνεκτικής σκέψης.
Μαοϊσμός, υποκατάστατη θρησκεία
Με την παγκόσμια ερμηνεία του για τον κόσμο, τα δόγματα και τον σχολαστικισμό, τον προσδιορισμό των αξιών του και την καλή διαγωγή, ο μαοϊσμός είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας νέας «κοσμικής θρησκείας» όπως την όριζε ο Raymond Aron. Όσοι ήταν απογοητευμένοι από τον σταλινισμό θα μπορούσαν να βρουν μια υποκατάστατη θρησκεία στον μαοϊσμό.
Μια «θρησκεία» πρωτόγνωρου είδους. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές θρησκείες, ο μαοϊσμός, όπως και ο λενινισμός διακήρρυτε μια πίστη σε μια ιδεολογία που παρουσιάζονταν ως επιστήμη, η γνώση της οποίας παρείχε ατομική και συλλογική σωτηρία. Αυτή η παγκόσμια ιδεολογία είχε το πλεονέκτημα να διαλύει αμφιβολίες και απορίες, να έχει πρόσβαση σε μια νέα κατανόηση του κόσμου που ξεπερνούσε την λογική των κοινών θνητών. Εξοπλισμένος με μια τέτοια ιδεολογία, ο κομμουνιστής είχε την απάντηση σε όλα.
Η σκιά της Αντίστασης
Στη μαχητική βία κατά της αστυνομίας και της ακροδεξιάς, η μαοϊκή ιδεολογία δεν ήταν η μόνη υπεύθυνη. Οι αναμνήσεις της Αντίστασης κατά των ναζί κατακτητών αποτελούσαν μια άλλη αναφορά εξίσου σημαντική για τους νέους ακτιβιστές που προσπαθούσαν να συνδέσουν ιστορικά τους αγώνες τους. Ωστόσο οι γκωλικοί αγωνιστές της αντίστασης δεν έμοιαζαν σε τίποτα με τους επαναστάτες ακτιβιστές, βουτηγμένους στις βεβαιότητες τους. Αντίθετα, ήταν μοναχικά όντα που αγωνίζονταν σε ένα κλίμα ζόφου με φόντο τα βασανιστήρια και τον θάνατο.
Ορφανά του έπους και της επανάστασης, έπρεπε να επινοήσουν μια ιστορική συνέχεια βάζοντάς τους όλους στο ίδιο τσουβάλι ενός αντιφασιστικού αγώνα, του οποίου θέλανε να γίνουν οι νέοι ήρωες. Σε αντίθεση με τον μύθο που συντηρήθηκε από τους αμετανόητους του Μάη του 68 περί άγριας καταστολής οι αρχές έδειξαν ανοχή και επιείκεια απέναντί τους.
- Όταν ενηλικιώθηκε αυτή η γενιά βρέθηκε σε μια παράδοξη κατάσταση : πώς να αναλάβει θέσεις κύρους και εξουσίας, ειδικά στην εκπαίδευση, όταν είχαν ισοπεδώσει όλα τα παραδοσιακά σημεία αναφοράς ; Οι ίδιοι δεν είχαν καταλάβει ούτε τι είχαν κάνει ούτε τι θα έπρεπε να κάνουν ως ενήλικοι. Συνειδητοποιούσαν ξαφνικά ότι πέρα από το να γκρεμίζουν δεν είχαν ιδέα πως να οικοδομούν.
Jean – Pierre Le Goff
Le Figaro
18/9/23
via Babis Georges Petrakis
=================
------------
-------------------
Σχόλια