Le Figaro : « Ήρθε η ώρα να καταλάβουμε τον κόσμο όπως είναι αντί να τον ονειρευόμαστε, να τον δουλέψουμε αντί να τον καταναλώνουμε»

Le Figaro : « Ήρθε η ώρα να καταλάβουμε τον κόσμο όπως είναι αντί να τον ονειρευόμαστε, να τον δουλέψουμε αντί να τον καταναλώνουμε», γράφετε. Οι ονειροπόλοι έφεραν το χάος στην Ουκρανία και αλλού;

Alain Bauer : Η γενιά μου έζησε την πτώση του Τείχους, τον Πόλεμο του Κόλπου και τον πόλεμο στην Γιουγκοσλαβία. Ωστόσο από το 1989 η παγκοσμιοποίηση της κατανάλωσης (η ιδεολογία του low cost «δικαιώματος στην ευτυχία») μας έκανε να νομίζουμε ότι κανείς δεν είχε πια αντιπάλους ή εχθρούς παρά μόνο πελάτες και προμηθευτές. Η Δύση πίστευε ότι ζούσαμε σε ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα Erasmus και ότι ο κόσμος μας έμοιαζε με κάτι σαν πελώριο Youth Hostel. Φυλές, έθνη και πίστη δεν είχαν πια νόημα. Αυτή η ψευδαίσθηση κράτησε δέκα χρόνια. Το 1999, η επέμβαση του ΝΑΤΟ σε έναν χώρο που δεν του ήταν φυσικός, την Σερβία, θα έπρεπε να έχει λειτουργήσει ως μάθημα το οποίο δεν πήραμε. Αφελώς, εσφαλμένα πιστέψαμε ότι αυτή η στρατιωτική επέμβαση ήταν ένα ατύχημα, μια περαστική γκάφα.

Le Figaro : Μετά την πτώση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας ο παλιός δυτικός κόσμος πίστεψε στον καθησυχαστικό μύθο του «τέλους της ιστορίας» ;

Όταν ο Φράνσις Φουκουγιάμα δημοσίευσε το άρθρο του το 1989 δεν μίλησε για το «τέλος της Ιστορίας» αλλά για το «τέλος μιας Ιστορίας». Υπάρχει μια παρερμηνεία στα λόγια του. Μίλησε για το τέλος της αντιπαράθεσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας με τα κομμουνιστικά καθεστώτα. Ο καπιταλισμός κέρδισε, αυτό είναι σαφές αλλά θα υπάρχουν ακόμα τριβές εδώ κι εκεί.

Άλλοι μεγάλοι στοχαστές και στρατηγοί πίστευαν ότι όλες οι μεγάλες αυτοκρατορίες τελικά χάνονται. Από την πλευρά μου, θα έλεγα ότι με ελάχιστες εξαιρέσεις, τους Μάγια και τους Αζτέκους για παράδειγμα, οι αυτοκρατορίες καταλήγουν να ξαναγεννιούνται. Σήμερα παρακολουθούμε την αναγέννηση αυτοκρατοριών : η κινεζική αυτοκρατορία που είχε εξαφανιστεί κατά τους αποικιακούς πολέμους υπό την βρετανική ηγεσία, η Ινδική αυτοκρατορία, αλλά και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε πλήρη αναγέννηση μετά την άνοδο στην εξουσία του Ερντογάν. Επιπλέον, γινόμαστε μάρτυρες μιας προσπάθειας διεκδίκησης μιας σλαβο-ορθόδοξης αυτοκρατορίας διαφορετικής από την πρώην αυτοκρατορία των τσάρων. Ο χάρτης της παγκόσμιας γεωγραφίας μοιάζει όλο και περισσότερο με αυτόν της δεκαετίας του 1930.

Η Δύση πίστεψε ότι η νίκη της ήταν οριστική και απόλυτη.Ενα μείγμα πνευματικής νωθρότητας και παράλογης πίστης στη μεγάλη παγκοσμιοποιημένη οικονομία μας έκανε να πιστεύουμε μόνο στις επιχειρήσεις, εις βάρος της κυριαρχίας (sovereignty). H ιστορία μας δείχνει πάντα φάσεις ακμής και κυριαρχίας που ακολουθούνται από φάσεις παρακμής και η Δύση μοιάζει να βρίσκεται σε μια τέτοια φάση παρακμής. Η πραγματική αλλαγή σήμερα είναι η πολυπολικότητα. Για πολύ καιρό βρισκόμασταν σε μια λογική σχετικά σταθερών αυτοκρατοριών. Στην Ευρώπη μέσω συνασπισμών προσπαθούμε να κρατήσουμε όπως όπως τις επικράτειες της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Μετά όμως την πτώση του Τείχους του Βερολίνου οι άλλες αυτοκρατορίες αποφάσισαν ότι ήρθε και η δική τους ώρα.

Le Figaro : Στο όνομα της realpolitik, δεν αρνηθήκαμε επίσης να δούμε την πραγματικότητα του καθεστώτος του Πούτιν και τις φιλοδοξίες του;

Σε αντίθεση με ό,τι λέγεται συνήθως η Δύση κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για να προσπαθήσει να σώσει την ΕΣΣΔ μετά το 1989. Στο βιβλίο αναφέρω πολυάριθμες διπλωματικές πηγές που δείχνουν ότι οι Γερμανοί ήταν έτοιμοι για ουδετερότητα με αντάλλαγμα την επανένωση τους ή ότι ο Φρανσουά Μιτεράν έβλεπε με κάποιο τρόπο την κατάργηση του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας για να δημιουργηθεί κάτι άλλο… Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν τότε ο πιο ανοιχτός συνομιλητής της Δύσης.

Η δεκαετία του 2000 σηματοδότησε μια νέα εποχή. Το 1999 ο Ρώσος πρωθυπουργός Γιεβγένι Πριμακόφ ενώ ταξίδευε στις Ηνωμένες Πολιτείες γύρισε πίσω το αεροπλάνο του λόγω της κρίσης του Κοσσυφοπεδίου και της επέμβασης του ΝΑΤΟ. Ισχυρίστηκε ότι το έκανε μετά από συνομιλία με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Αλ Γκορ που τον ενημέρωσε για «επικείμενα χτυπήματα» κατά της Γιουγκοσλαβίας. Από αυτή τη φοβερή απογοήτευση ξεκίνησε σταδιακά η οικοδόμηση ενός ανταγωνισμού προς τη Δύση. Στη συνέχεια η αναδιάρθρωση και ο επανεξοπλισμός της Ρωσίας. Για τους Ρώσους η realpolitik έλεγε ότι η Δύση μπορούσε να συμπεριφερθεί με ελάχιστο σεβασμό για τους εταίρους της.

Στη συνέχεια, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έκρυψε τις φιλοδοξίες του. Το 2007 με την ομιλία του στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, κατά την οποία επιτέθηκε με δριμύτητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες κατηγόρησε για μονομερή συμπεριφορά στη διαχείριση των παγκόσμιων υποθέσεων. Την επόμενη χρονιά, πήγε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ για να επαναλάβει το ίδιο πράγμα και να προσπαθήσει να βρει έναν συμβιβασμό. Όμως η Δύση δεν αντέδρασε. Ο λόγος είναι ότι κάτι δεν είχε καταλάβει καλά. Η realpolitik είναι η αρχή της πραγματικότητας, λίγο πολύ επώδυνη που όμως δεν απέτυχε ποτέ.

Le Figaro : Είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία μόνο η αρχή ; Είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε αέναα ανάμεσα σε συγκρούσεις και ειρηνικά ενδιάμεσα ;

Καταρχάς πιστεύω ότι μέχρι τώρα βρισκόμασταν σε μεσοπόλεμο και όχι σε περίοδο ειρήνης. Δεν πρέπει να συγχέουμε την ειρήνη και την εκεχειρία, την κατάπαυση του πυρός και την ειρήνη. Πολιτικά, ο πόλεμος στην Ουκρανία μοιάζει όλο και περισσότερο με τον πόλεμο της Κορέας. Δηλαδή μια γιγαντιαία σύγκρουση (εκατομμύρια θάνατοι), μακρά, που δεν έχει ακόμη τελειώσει. Η Σεούλ καταλήφθηκε και ανακαταλήφθηκε τέσσερις φορές. Οι Αμερικανοί κατανοούν ότι η μάζα είναι ένα πρόβλημα που ξεπερνά τα τεχνολογικά εργαλεία και τις καινοτομίες.

Όπως και στην Κορέα, οδεύουμε προς μια περίοδο όπου θα εναλλάσσουμε εκεχειρίες, συγκρούσεις και εκεχειρίες, αλλά χωρίς ειρήνη. Μπήκαμε σε έναν κόσμο χωρίς ειρήνη. Κάποιες άλλες συγκρούσεις στην Ευρώπη δεν έχουν επιλυθεί πλήρως και το μόνο που χρειάζεται είναι μια σπίθα για να πυροδοτηθούν ξανά : στη Χώρα των Βάσκων ή στην Ιρλανδία, στο Κοσσυφοπέδιο κ.λπ. Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στα επόμενα χρόνια ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα ή στον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ, πηγή έντασης μεταξύ Λιθουανίας και Ρωσίας. Το ίδιο στη Μολδαβία ή στη Γεωργία. Οι λαοί θέλουν την ελευθερία τους και τα κράτη θέλουν να διατηρήσουν ή να ανακτήσουν την κυριαρχία τους. Για να σωθεί η ειρήνη, θα είναι επομένως απαραίτητο να προετοιμαστούμε για αυτόν τον πόλεμο που μόλις ξεκίνησε.

Le Figaro

22/3/23

via Babis Georges Petrakis