Δημογραφικό – Ένα Εθνικό Ζήτημα

Κείμενο: Ινστιτούτο Έρευνας και Μελέτης Θουκιδίδης

Μείωση του πληθυσμού της χώρας κατέγραψε η διενεργηθείσα απογραφή του 2021 σε σχέση με τα δεδομένα της απογραφής του 2011. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας, βάσει της απογραφής του 2021 (προσωρινά στοιχεία) ανέρχεται στους 10.432.481 κατοίκους έναντι 10.816.286 κατοίκων της απογραφής του 2011 ήτοι, μείωση κατά 383.805 κατοίκους. Ο νόμιμος (δημότες Ο.Τ.Α.) πληθυσμός ανέρχεται στους 9.716.889 κατοίκους έναντι 9. 904.286 κατοίκων της απογραφής του 2011 ήτοι, μείωση κατά 187.397 κατοίκους.

Μείωση του πληθυσμού της χώρας κατέγραψε η διενεργηθείσα απογραφή του 2021 σε σχέση με τα δεδομένα της απογραφής του 2011. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας, βάσει της απογραφής του 2021 (προσωρινά στοιχεία) ανέρχεται στους 10.432.481 κατοίκους έναντι 10.816.286 κατοίκων της απογραφής του 2011 ήτοι, μείωση κατά 383.805 κατοίκους.

Έρευνα της Eurostat του 2020 σχετική με την πληθυσμιακή διαστρωμάτωση των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) κατέδειξε για την Ελλάδα τα εξής :

1) Στην Ελλάδα, η Διάμεση Ηλικία δηλαδή, η ηλικία κατά την οποία ο πληθυσμός της χώρας χωρίζεται σε δύο ίσες αριθμητικά ομάδες είναι τα 45,20 έτη.
2) Η ηλικιακή διαστρωμάτωση του πληθυσμού της Ελλάδας σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών μελών της Ε.Ε. είναι η εξής :
– Ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας 15 ετών και κάτω είναι το 14,30% του συνολικού πληθυσμού έναντι 15,20% του μέσου όρου των χωρών μελών της Ε.Ε.
– Ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας από 15 έως 19 ετών είναι το 5,10% του συνολικού πληθυσμού έναντι 5,20% του μέσου όρου των χωρών μελών της Ε.Ε.
– Ο πληθυσμός ατόμων ηλικίας από 20 έως 64 ετών είναι το 58,40% του συνολικού πληθυσμού έναντι 59,20% του μέσου όρου των χωρών μελών της Ε.Ε.

– Ο πληθυσμός ατόμων ηλικίας από 65 έως 79 ετών είναι το 15,00% του συνολικού πληθυσμού έναντι 14,60% του μέσου όρου των χωρών μελών της Ε.Ε.
– Ο πληθυσμός ατόμων ηλικίας άνω των 80 ετών είναι το 7,20% του συνολικού πληθυσμού έναντι 5.90% του μέσου όρου των χωρών μελών της Ε.Ε.
Από τα ως άνω διαπιστώνεται ότι τα ποσοστά των επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων των νέων και του ενεργού πληθυσμού της χώρας υπολείπονται τον μέσο όρο των χωρών μελών της Ε.Ε. ενώ τα ποσοστά των επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων που μπαίνουν ή ανήκουν στο στάδιο της τρίτης ηλικίας υπερβαίνουν τον μέσο όρο των χωρών μελών της Ε.Ε. Από τα στοιχεία που αποτυπώνονται στις προαναφερόμενες έρευνες η αναλογία ενηλίκων προς νέους οδεύει να υπερβεί το 150/100 δηλαδή για κάθε 150 ενήλικες αντιστοιχούν 100 νέοι.
Ως προς την νέα γενιά στην Ελλάδα, έρευνα της Eurostat του 2022 κατέδειξε τα εξής :
α. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 1η θέση μεταξύ των χωρών μελών της Ε.Ε. στην ανεργία των νέων με 36,80% έναντι 13,30% του μέσου όρου της Ε.Ε.
β. Το 60% των νέων από 25 έως 34 ετών στην Ελλάδα μένει με τους γονείς του έναντι 30% του μέσου όρου της Ε.Ε.
γ. Η Ελλάδα κατέχει την 1η θέση μεταξύ των χωρών μελών της Ε.Ε. στο κόστος μίσθωσης μιας κατοικίας καθώς αντιστοιχεί στο 33% του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος ενός μέσου νοικοκυριού έναντι 7,80% του μέσου όρου της Ε.Ε. Ασφαλώς, το σύνηθες στις περιπτώσεις των νέων έως 35 ετών είναι το γεγονός ότι, το μέσο διατιθέμενο εισόδημα είναι κατώτερο του μέσου νοικοκυριού γεγονός που εκτινάσσει το κόστος μείωσης της κατοικίας έως και στο 50% του διατιθέμενου εισοδήματος.

Τα δεδομένα που αποτυπώνονται στην προαναφερόμενη έρευνα της Eurostat δείχνουν ότι, στην Ελλάδα υφίσταται ένα δυσμενές περιβάλλον για την δραστηριοποίηση των νέων που χαρακτηρίζεται από υψηλή ανεργία, υψηλό κόστος ζωής γεγονός . Το περιβάλλον αυτό έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην δημογραφική εξέλιξη της ίδιας της χώρας.
Ένας παράγοντας που επιβάρυνε περεταίρω τους δημογραφικούς δείκτες της χώρας, ήταν το ζήτημα της Διαρροής Επιστημονικού Δυναμικού προς το Εξωτερικό γνωστό και ως Brain Drain. Το Brain Drain αποτέλεσε συνέπεια της οικονομικής κρίσης του 2010 και της προκληθείσας ύφεσης και είχε ως αποτέλεσμα την φυγή 400.000 περίπου επιστημόνων νέων καθώς και επιστημόνων από τις παραγωγικές ηλικίες στο εξωτερικό (κατά κύριο λόγω στην Ευρώπη) προς αναζήτηση εργασίας στο αντικείμενο γνώσης τους και καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Την περίοδο 2011 -2018 είχαμε την φυγή στο εξωτερικό και μη επιστημονικού παραγωγικού δυναμικού σε μικρότερη έκταση σε σχέση με το επιστημονικό δυναμικό.

Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Το Δημογραφικό Ζήτημα ασφαλώς δεν αποτελεί σημερινό πρόβλημα, οι ρίζες του ανάγονται στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με αρχές της δεκαετίας του 1980. Τις δεκαετίες του 1980 και 1990 και για όσο χρονικό διάστημα από την δεκαετία του 2000 ο αριθμός των γεννήσεων στην χώρα υπερέβαινε τον αριθμό των θανάτων το εν λόγω ζήτημα δεν ήταν εμφανές στην Ελληνική Κοινωνία. Στην απογραφή του 1971 ο πληθυσμός της Ελλάδας ήταν 8.768.372 κατοίκους, το 1981 ο πληθυσμός της χώρας ήταν 9.739.589 κατοίκους , το 1991 ο πληθυσμός ήταν 10.259.900 κατοίκους, το 2001 ήταν 10.964.020 κατοίκους, και το 2011 ήταν 10.815.197 κατοίκους. Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι από το 1981 και μετά παρατηρείται μια επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού της Ελλάδος ενώ, το 2011 παρατηρείται για πρώτη φορά μείωση του πληθυσμού της χώρας. Συνεπώς από το 2011 και μετά, το Δημογραφικό Ζήτημα της χώρας μπαίνει στην πλέον δυσμενή διάστασή του.
Η οικονομική κρίση της περιόδου του 2010 -2018 και η συνοδευόμενη με αυτή πτώση του Α.Ε.Π. και του βιοτικού επιπέδου είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των δημογραφικών δεικτών της χώρας.
Από τις διενεργηθείσες έρευνες της Eurostat προκύπτει ότι, η Ε.Ε. αντιμετωπίζει, λόγω αύξησης του προσδόκιμου μέσου όρου ηλικίας διαβίωσης, πρόβλημα γήρανσης του πληθυσμού και σε κάποιες χώρες υφίσταται και ζήτημα πληθυσμιακής συρρίκνωσης. Η Ελλάδα ανήκει στην χώρες που η γήρανση του πληθυσμού υπερβαίνει τον Μέσο Ευρωπαϊκό Όρο ενώ η πληθυσμιακή συρρίκνωση είναι πλέον πιο εμφανής.

Το Δημογραφικό Ζήτημα αποτελεί ένα πρόβλημα που σχετίζεται με την ύπαρξη και συνέχεια του ιδίου του Ελληνικού Έθνους. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι, η εξ ανατολών Τουρκία είναι μια χώρα δημογραφικά ακμάζουσα και με ταχέως αυξανόμενο τόσο πληθυσμό νέων ανθρώπων και κατά αναλογία παραγωγικού πληθυσμού. Τον δημογραφικό συσχετισμό μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας είναι ένα ζήτημα που το γνωρίζουν καλά οι τούρκοι από τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Προς επίρρωση του προαναφερομένου είναι το γεγονός ότι, κατά την επίσκεψη το 1988 στην Αθήνα του τότε προέδρου της τουρκίας Τουρκούντ Οζάλ, ο τότε τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι, τα ελληνοτουρκικά θα λυθούν δια της δημογραφικής οδού εννοώντας προφανώς την ταχεία πληθυσμιακή άνοδο της χώρας του.
Πέραν της Εθνικής διάστασής του, το Δημογραφικό Ζήτημα αποτελεί ένα πρόβλημα με οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Μια από τις υπόψιν προεκτάσεις είναι το ζήτημα της μείωσης του ενεργού παραγωγικά πληθυσμού της χώρας και του πληθυσμού των νέων της και της αύξησης πληθυσμού των πολιτών που εισέρχονται ή βρίσκονται στο στάδιο της συνταξιοδότησης. Το γεγονός αυτό υπονομεύει το σύστημα ασφάλισης και περίθαλψης και μελλοντικά αν η κατάσταση συνεχιστεί δύναται να οδηγήσει σε μειώσεις συντάξεων, άνοδο των ασφαλιστικών εισφορών και των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης καθώς και σε πτώση του προσφερόμενου από το κράτος επιπέδου περίθαλψης.

Η Αναγκαιότητα Εθνικής Στρατηγικής για το Δημογραφικό.
Η περαιτέρω επιδείνωση των δημογραφικών δεικτών της χώρας εντάσσει το Δημογραφικό Ζήτημα στα πλέον κρίσιμα Εθνικά Θέματα που αντιμετωπίζει η χώρα. Η ανάσχεση και η αναστροφή της δημογραφικής πορείας της χώρας δεν αντιμετωπίζεται με επιφανειακά μέτρα όπως η επιδότηση των εξόδων του τοκετού ή η βελτίωση των ωραρίων των παιδικών σταθμών και των σχολείων. Το Δημογραφικό Ζήτημα απαιτεί την λήψη γενναίων μέτρων και μια σε βάθος παρέμβαση σε όλους τους τομείς με στόχο αφενός μεν την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού της χώρας και ειδικότερα των νέων ανθρώπων και αφετέρου δε την στήριξη του ίδιου του θεσμού της οικογένειας.
Η πολιτική της αντιμετώπισης του Δημογραφικού Ζητήματος μέσω της νομιμοποίησης και μονιμοποίησης των μεταναστών δεν μπορεί να αποτελέσει την βασική λύση αντιμετώπισης του εν λόγω προβλήματος. Η επιλογή αυτή οδηγεί σε πληθυσμιακή αλλοίωση του πληθυσμού της χώρα και σε βάθος χρόνου στην μεταβολή του χαρακτήρα της.

Η ανάσχεση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας απαιτεί την ευρύτερη συστράτευση τόσο του συνόλου των πολιτικών δυνάμεων όσο και των κοινωνικών φορέων και της Εκκλησίας. Η υιοθέτηση μιας Εθνικής Στρατηγικής πάνω στο Δημογραφικό Ζήτημα αποτελεί Εθνική Ανάγκη. Απαιτείται πλέον ως χώρα να υπερβούμε της διάφορες ιδεοληψίες και αγκυλώσεις που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια καθώς και της νοοτροπίας και του τρόπου που λειτουργούμε και σκεφτόμαστε ως κοινωνία. Δεδομένο ότι στην Ελλάδα σε κοινωνικό επίπεδο ο θεσμός της οικογένειας εσχάτως δέχεται τριγμούς, η αναγκαιότητα στήριξης του θεσμού της οικογένειας σε επίπεδο κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής είναι κάτι περισσότερο από Εθνική Ανάγκη.

Πηγή: Ινστιτούτο Έρευνας και Μελέτης Θουκιδίδης

=========

ΠΗΓΗ