Woke καπιταλισμός, δικαιωματισμός και Αριστερά | Α΄ Μέρος

Woke καπιταλισμός: Δούρειος ίππος του νεοφιλελευθερισμού  ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

του Δημήτρη Α. Τραυλού-Τζανετάτου

1. Ενώ η γηραιά ήπειρος, συνεχίζουσα και εντείνουσα την αυτοκτονική πολιτική της πλήρους, άκριτης και δουλικής ταύτισης με τα οικονομικά, γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα του αμερικανοκρατούμενου ΝΑΤΟ –που αδυνατεί να αντιληφθεί ότι ο μονοπολισμός πνέει τα λοίσθια– βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν ενεργειακό και υφεσιακό Αρμαγεδδώνα και την απειλή των αλυσιδωτών κοινωνικών εκρήξεων να είναι ante portas, ο δε ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός τείνει να μετατρέψει τον φόβο ενός πυρηνικού ολέθρου σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία, η διαχρονικά επίκαιρη προβληματική για το μέλλον τού, δημοκρατικού ιδίως, καπιταλισμού, εξακολουθεί να είναι στο επίκεντρο της πολιτικής, επιστημονικής και δημοσιογραφικής συζήτησης. Βεβαίως το κρίσιμο ζητούμενο εστιάζεται στο αν και κατά πόσο η πολυθρύλητη, επιτακτικά αναγκαία αναδιάρθρωση, θα κινηθεί προς τη βελτίωση, σύμφωνα π.χ. με το εντόνως αμφιλεγόμενο αφήγημα της «μεγάλης επανεκκίνησης», ή αν, αντιθέτως, λόγω της δραματικής όξυνσης της κρίσης και της απειλούμενης επιβολής της «πολεμικής οικονομίας», κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, «εμπλουτιζόμενο» μάλιστα, βοηθούσας και της σύγχρονης τεχνοεπιστήμης, με ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά. (βλ. σχετικά ήδη F. Deppe, Autoritärer Kapitalismus : Demokratie auf dem Prüfstand, 2013).

 

Ενόψει πάντως της κρατούσας δυστοπίας δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, προ της ενεργειακής κρίσης και της έκρηξης του μετώπου στην Ουκρανία, είχε διατυπωθεί ο φόβος ότι, μετά τη λήξη της πανδημίας, ο καπιταλισμός, λόγω της επιτακτικής ανάγκης ανοικοδόμησης της καθημαγμένης από τις συνέπειες των lockdown μικρο- και μακροοικονομίας, θα εμφανίσει ένα πιο αντικοινωνικό, πιο «άγριο» πρόσωπο (Έτσι P. Artus – M. P. Virard, Η τελευταία ευκαιρία του καπιταλισμού, 2021, σ. 202). Γίνεται ευκόλως αντιληπτό ότι στη σημερινή ακόμα πιο ζοφερή συγκυρία ο φόβος αυτός τείνει να αποκτήσει τη δυναμική μιας αυτοεκπληρούμενης προφητείας: Τούτο δε καθώς οι συνθήκες ανοικοδόμησης της κατεστραμμένης οικονομίας λόγω των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης, της κλιμάκωσης και της αναβάθμισης από πλευράς της «συλλογικής Δύσης» του πολέμου στην Ουκρανία, μετατρέποντάς τον σχεδόν πλέον απροκάλυπτα σε ΝΑΤΟρωσικό πόλεμο, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για ολόκληρο τον κόσμο, ιδίως όμως για την ευρισκόμενη σε «αυτοκτονικό ιδεασμό» Ευρώπη, είναι ασυγκρίτως δυσμενέστερες.

2. Υπό τις κρατούσες δυσμενέστατες συνθήκες και την προκαλούμενη ανησυχία και αβεβαιότητα για το μέλλον ήταν επόμενο το διαχρονικά κρίσιμο ζήτημα της εξέλιξης του πλανητικά κυρίαρχου καπιταλισμού να βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας. Στο πλαίσιο της δραματικά επίκαιρης προβληματικής για το μέλλον του καπιταλισμού ανήκει η διεξαγόμενη στην Ευρώπη με ιδιαίτερη έμφαση συζήτηση τα τελευταία δύο χρόνια για ένα, εκπορευόμενο από τις ΗΠΑ και εφαρμοζόμενο βασικά από τους μεγάλους πολυεθνικούς επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά όχι μόνο, καπιταλιστικό μοντέλο. Το μοντέλο αυτό συνίσταται βασικά στην υιοθέτηση μιας νέας «πολιτικής κουλτούρας», απηχούσας το επικρατούν ιδίως στις «τάξεις της προοδευτικής νεολαίας πνεύμα των καιρών», που χαρακτηρίζεται από μια κοινωνικοπολιτική ευαισθησία έναντι των κάθε μορφής διακρίσεων, ιδίως έναντι του ρατσισμού, του σεξισμού, της ομοφοβίας και των μειονοτήτων γενικότερα, καθώς και έναντι ζητημάτων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Η κουλτούρα αυτή εκφράζεται και υλοποιείται μέσω της επικοινωνίας, της διαφήμισης, του marketing και της προώθησης στην αγορά των σχετικών προϊόντων, προνομιακό αγοραστικό κοινό των οποίων αποτελεί βασικά μία κοινωνικά ευαισθητοποιημένη, ήδη από τη δεκαετία του ’70, διαδικτυωμένη και εμφανίζουσα μια αυξανόμενη επιρρέπεια στον καταναλωτισμό και το lifestyle, νεολαία. Πρόκειται για το σφοδρά αμφιλεγόμενο φαινόμενο του λεγόμενου «woke καπιταλισμού». (Βλ. ενδεικτικά C. Rhodes, Woker Kapitalismus: Wie die Unternehmenskultur die Demokratie zerstört und wie man mit Antirassismus die Profite erhöht, 2022, Anne de Guigné: Le Capitalisme woke: les entreprises face à la morale, 2022, V. Rayaswamy, Woke, Inc. – Inside Corporate America’s Social Justice Scam, 2021).

Αποτέλεσμα αυτής της «ώσμωσης» καπιταλιστικής επιχείρησης και «κουλτούρας αφύπνισης», πέραν του όποιου «αμοιβαίου οφέλους», λειτουργεί τελικά ως σημαντικός ιδεολογικοπολιτικός μηχανισμός ενίσχυσης και αναπαραγωγής του στηριζόμενου στη «πολιτική ορθότητά» του, αποκλείοντας την όποια εναλλακτική λύση και συνακόλουθα άποψη, νεοφιλελεύθερου μονόδρομου, προσδίδοντας μάλιστα «αριστερή» νομιμοποίηση

3. Εννοιολογική, αλλά και ιστορική, μήτρα του καπιταλιστικού αυτού μοντέλου είναι η αγγλική λέξη woke, που σημαίνει «άγρυπνος, επαγρυπνών, αφυπνισμένος». Έτσι η απόδοση στα ελληνικά του φαινομένου αυτού είναι «αφυπνισμένος ή επαγρυπνών καπιταλισμός» (βλ. Λ. Αποσκίτη, Η θρησκεία του Woke Capitalism, Τρίτο Μάτι, τεύχ. 315 (2022), σ. 8 επ.). Η λέξη woke χρησιμοποιήθηκε από τους αφροαμερικάνους ήδη από τη δεκαετία του 1930 για να εκφράσει την ανάγκη αφύπνισης της συνείδησης και επαγρύπνησης έναντι των φυλετικών διακρίσεων. Στη συνέχεια ως αγωνιστικό σύνθημα εξέφρασε την ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα του αντιρατσιστικού κινήματος. Από το 2012 η λέξη woke συνδέθηκε με τη φράση «stay woke» (μείνε σε εγρήγορση) ως προτροπή αντιμετώπισης της αστυνομικής βίας και των φυλετικών διακρίσεων. Μέσω δε του διαδικτύου, ιδίως του Twitter και του Facebook, ανέπτυξε κυρίως στον χώρο της κοινωνικά και πολιτικά ευαισθητοποιημένης νεολαίας, ιδιαίτερη δυναμική.

Στην περαιτέρω εξέλιξη και ενδυνάμωση του ακτιβιστικού, αντιρατσιστικού αυτού φαινομένου καταλυτικός υπήρξε ο ρόλος του κινήματος των αφροαμερικανών «Black-Lives-Matter» μετά τη δολοφονία του 18χρονου αφροαμερικανού Michael Brown από αστυνομικό το 2014, ιδίως όμως το 2020, όταν, με αφορμή τη δολοφονία ενός ακόμη αφροαμερικανού, του George Floyd, πρωτοστάτησε στο επακολουθήσαν κύμα διαδηλώσεων. Έκτοτε το εύλογο κίνημα απετέλεσε τον αγωνιστικό πυρήνα του ευρύτερου αντιρατσιστικού κινήματος στις ΗΠΑ. Ήδη δε από τις προεδρικές εκλογές του 2016, ιδίως όμως στις εκλογές του 2020, παρεμβαίνοντας στην εκλογική αναμέτρηση υπέρ του δημοκρατικού υποψήφιου, αύξησε σημαντικά την επιρροή του στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα και την κοινωνία γενικότερα.

Σήμερα οι κυριαρχούσες πια στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λέξεις-έννοιες woke και wokeness δεν εκφράζουν μόνο τον αντιρατσιστικό κινηματικό χώρο, πολύ περισσότερο καταλαμβάνουν ένα ευρύτερο, υπερεθνικά δραστηριοποιούμενο, ακτιβιστικό κίνημα, που αγωνίζεται εναντίον κάθε μορφής διακρίσεων, ιδίως σε βάρος μειονοτήτων (πολιτικές ταυτοτήτων) στο πλαίσιο ενός ατομοκεντρικού δικαιωματισμού και άλλων mainstream ζητημάτων όπως είναι η κλιματική αλλαγή.

4. Μολονότι μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, κυρίως πολυεθνικών ομίλων, στις ΗΠΑ, είχε ενσωματώσει στην οργάνωση της πολιτικής της επικοινωνίας, της διαφήμισης και του marketing αξίες και θέσεις του woke ακτιβισμού, ο όρος «woke καπιταλισμός» ως προσδιοριστικός και δηλωτικός του φαινομένου αυτού, πρωτοεμφανίστηκε μόλις το 2018, επινοηθείς από τον αρθρογράφο των New York Times Ross Douthat, συμπεριληφθείς στο άρθρο του «The rise of woken kapitalism». Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο woke καπιταλισμός βασίζεται στην πολιτική αντικατάστασης μιας οικονομικής αξίας από μια συμβολική. Στο πλαίσιο αυτό ο επιχειρηματίας αντί να προβαίνει σε οικονομικής φύσεως παραχωρήσεις, όπως π.χ. μισθολογικές αυξήσεις και κοινωνικές παροχές, προσφέρει φθηνή προοδευτική ρητορεία. Από την άλλη πλευρά προσπορίζεται σημαντικά οικονομικά οφέλη. Έτσι πιο συγκεκριμένα, υιοθετώντας μια επιχειρηματική πολιτική προσφιλή στις νεοφιλελεύθερες, παραδοσιακής και «αριστερής» κοπής, πολιτικές και δικαιωματικές ευαισθησίες για τις κάθε μορφής διακρίσεις, το κλίμα και το προσφυγικό-μεταναστευτικό, πέραν της αύξησης της κερδοφορίας μέσω ενίσχυσης της θέσης των στην αγορά, επιταχύνει επίσης σημαντικές οικονομικές φύσεως διευκολύνσεις, όπως π.χ. εκπτώσεις φόρων, κ.λπ. (Βλ. σχετικά A. Grau: Der neue “woke” Kapitalismus – Eine Mogelpackung? 11/09/2022, www.swr.de/swr2/wissen/220911-der-neue-woke-kapitalismus-100.pdf).

5. Ο ευρισκόμενος ήδη προ της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία, νεοφιλελεύθερος, παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός στο στόχαστρο σφοδρής ενδοσυστημικής κριτικής, απαιτούσας επιτακτικά την αλλαγή πορείας πλεύσης επί το κοινωνικότερο, (βλ. ενδεικτικά το αμφιλεγόμενο αφήγημα των K. Schwub και T. Malleret, για την «μεγάλη επανεκκίνηση», βλ. σχετικά Τραυλού-Τζανετάτου Ψηφιακός καπιταλισμός και εργασία στον αστερισμό της πανδημίας, 2021, σ.51 επ.) απέδειξε για μια ακόμη φορά την ικανότητά του να αναπροσαρμόζεται στις εκάστοτε νέες συνθήκες, ιδίως δε να μετατρέπει την κρίση σε ευκαιρία ανασυγκρότησης και αναπαραγωγής του (βλ. σχετικά J. Kocka, Ιστορία του Καπιταλισμού, 2021).

Έτσι, στο πλαίσιο των πολιτικών και των ιδεολογημάτων που, ιδίως μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, απέκτησαν ιδιαίτερη δυναμική και επικαιρότητα (εταιρική κοινωνική ευθύνη, εταιρική διακυβέρνηση,*** συμμετοχικός καπιταλισμός) οι μεγάλοι, αμερικανικών συμφερόντων, πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων, άδραξαν την ευκαιρία που τους προσέφερε, άθελά του βεβαίως, το woke ακτιβιστικό κίνημα. Έτσι πιο συγκεκριμένα διέγνωσαν ορθώς την οικονομική, ιδεολογική και κοινωνική σημασία και επιρροή που θα είχε η ενσωμάτωση στην πολιτική επικοινωνίας, διαφήμισης, marketing και προώθησης των προϊόντων τους στην αγορά του ηθικού και αξιακού κώδικα του woke ακτιβισμού.

Όπως αποδείχθηκε στην πράξη, η επιλογή αυτή των αμερικανικών ομίλων υπήρξε ιδιαιτέρως και πολλαπλώς επωφελής. Πιο συγκεκριμένα:

Πρώτον: Ο ενστερνισμός βασικών στοιχείων της ιδεολογικοπολιτικής και αξιακής ταυτότητας του woke κινήματος δεν απομακρύνει, μόνον, έστω προσωρινά, αν τελικά δεν αποτρέπει, τον κίνδυνο, ο woke ακτιβισμός να επανεύρει τον αρχικό αντισυστημικό του ρόλο: Επιτυγχάνει επίσης να προσδώσει στην επιχείρηση μια προοδευτική-φιλάνθρωπη εικόνα, η οποία όμως, συχνά αν όχι κατά κανόνα, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Πρόκειται για το περιβόητο woke washing, γνωστό ήδη αναφορικά με τις «οικολογικές ευαισθησίες» ορισμένων καπιταλιστικών επιχειρήσεων ως «greenwashing» (βλ. σχετικά B. Kramer, Der Woke Kapitalismus, 14/01/2022, www.sueddeutsche.de/leben/wokeness-unternehmenskultur-werbung-jan-fleischhauer-1.5506585). Αποτέλεσμα αυτής της «ώσμωσης» καπιταλιστικής επιχείρησης και «κουλτούρας αφύπνισης», πέραν του όποιου «αμοιβαίου οφέλους», λειτουργεί τελικά ως σημαντικός ιδεολογικοπολιτικός μηχανισμός ενίσχυσης και αναπαραγωγής του στηριζόμενου στη «πολιτική ορθότητά» του, αποκλείοντας την όποια εναλλακτική λύση και συνακόλουθα άποψη, νεοφιλελεύθερου μονόδρομου, προσδίδοντας μάλιστα «αριστερή» νομιμοποίηση. (βλ. ενδεικτικά C. Taborda, Politisch Korrekter, Neoliberalismus, 30/2/2021, katehon.com/de/article/politisch-korrekter-neoliberalismus).

Δεύτερον: Με δεδομένο ότι ο woke πολυεθνικός επιχειρηματικός όμιλος απευθύνεται βασικά στους millenials, φανατικούς χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του διαδικτύου γενικότερα, δεν ενισχύει μόνο σημαντικά τη θέση του σε μια ευρύτατη, κυριαρχούμενη από έναν προϊόντα καταναλωτισμό, προσανατολισμένο στο mainstream και το lifestyle, αγορά, αυξάνοντας τα κέρδη του και επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα σημαντικές φορολογικές και άλλες συναφείς οικονομικές διευκολύνσεις από το κράτος. Πάντως, τυχόν απώλεια μέρους της πελατείας λόγω αντίθεσής του π.χ. στην υιοθετηθείσα από την woke κουλτούρα «πολιτική ταυτοτήτων» δεν επηρεάζει σημαντικά τη δεσπόζουσα θέση του επιχειρηματικού ομίλου στη συγκεκριμένη αγορά.

Ο μεγάλος κερδισμένος από την «αφύσικη» και «ανάρμοστη» σχέση της καπιταλιστικής επιχείρησης με τον woke ακτιβισμό μέσω ένταξης του αξιακού του κώδικα στην εμπορική της πολιτική, είναι ο αποκτήσας όχι μόνο woke πρόσωπο, δηλ. προοδευτικό προσωπείο, αλλά και βελτιώσας τη θέση του στην αγορά, καπιταλισμός

6. Χαρακτηριστικό της δυναμικής του φαινομένου του woke καπιταλισμού είναι το γεγονός ότι επενδυτικές εταιρείες, ασκούσες μεγάλη επιρροή στις χρηματαγορές, στηρίζουν με ζέση τον woke λομπισμό. Στο πνεύμα αυτό η περιβόητη Blackrock εκφράζει τη βούληση και ετοιμότητά της να διαθέσει όλη την επιρροή της στην εκτελεστική και νομοθετική εξουσία για την προώθηση των θέσεων και αιτημάτων του woke κινήματος. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι οι επιχειρήσεις, στις οποίες έχει επενδύσει η Blackrock, υπόκεινται σε αξιολόγηση σύμφωνα με τις απηχούσες τη woke ιδεολογία αντιλήψεις, την «racial equity» (φυλετική δικαιοσύνη), «inclusion» (συμπεριληπτικότητα), και τη «diversity» (ποικιλότητα), σε συνδυασμό με τις αξιολογικές σταθερές του αφηγήματος της «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης» (corporate social responsibility), που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση. Χαρακτηριστικό άλλωστε της επιρροής της woke αξιακής ατζέντας είναι το γεγονός ότι, προφανώς προς «εξοικείωση» των εργαζομένων της woke επιχείρησης με τις σχετικές αξιολογικές θέσεις, είναι η διοργάνωση σχετικών σεμιναρίων, η συμμετοχή στα οποία είναι υποχρεωτική.

Όπως ήδη σημειώθηκε, ο woke καπιταλισμός εμφανίζει στην Ευρώπη αυξανόμενη δυναμική. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Γερμανία η νέα αυτή επιχειρηματική πολιτική που, ωστόσο, στη γενέτειρά της, τις ΗΠΑ, αντιμετωπίζει ένα ισχυρό ρεύμα αμφισβήτησης, στηρίζεται από την κυβέρνηση στο πλαίσιο της λεγόμενης «πολιτικής ενσωμάτωσης» (Integrationspolitik). Ήδη περισσότερες από 3.900 επιχειρήσεις και οργανισμοί έχουν υπογράψει της «Charta der Vielfalt» (Χάρτης της ποικιλομορφίας) στον κόσμο της εργασίας. (Για όλα αυτά βλ. Ν. Brauer, Wie die Konzerne woke wurden, 05/10/2021, www.achgut.com/artikel/wie_die_konzerne_woke_wurden).

Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι ο μεγάλος κερδισμένος από την «αφύσικη» και «ανάρμοστη» σχέση της καπιταλιστικής επιχείρησης με τον woke ακτιβισμό μέσω ένταξης του αξιακού του κώδικα στην εμπορική της πολιτική, είναι ο αποκτήσας όχι μόνο woke πρόσωπο, δηλ. προοδευτικό προσωπείο, αλλά και βελτιώσας τη θέση του στην αγορά, καπιταλισμός. Βεβαίως, από την άλλη πλευρά, μέσω της woke επιχείρησης, ιδίως διαδικτυακά ενίσχυση, προώθηση και περαιτέρω διάδοση των αρχών και θέσεων του woke ακτιβισμού θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα σημαντικό όφελος. Όμως το κέρδος αυτό στην ουσία λειτουργεί προς όφελος του καπιταλισμού. Τούτο καθώς το γεγονός αυτό σημαίνει περαιτέρω αποδυνάμωση και διάσπαση του ευρύτερου κοινωνικοπολιτικού μετώπου, μάλιστα όχι μόνον του ανατρεπτικού αντικαπιταλιστικού τμήματός του, αλλά και του διεκδικούντος απλώς τον αντινεοφιλελεύθερο μετασχηματισμό του καπιταλισμού.

7. Ενίοτε το φαινόμενο του woke καπιταλισμού συνδέεται με τον λεγόμενο stakeholder καπιταλισμό (καπιταλισμό των ενδιαφερόμενων ή συμμετοχικό καπιταλισμό), όπως αυτός εντάσσεται στο προαναφερθέν αφήγημα της «μεγάλης επανεκκίνησης» (Βλ. ενδεικτικά Λ. Αποσκίτη, ό.π. σ. 10 επ.). Βεβαίως ο woke καπιταλισμός μοιάζει prima facie με τον stakeholder καπιταλισμό ως ένα ιδεολογικοπολιτικό μοντέλο, με το οποίο επιδιώκεται η πρόσδοση στον καπιταλισμό ενός προοδευτικού-κοινωνικού προσώπου, λαμβάνοντας υπόψη, παράλληλα με το βασικό συμφέρον των μετόχων και το συμφέρον όλων εκείνων που συνδέονται αμέσως ή εμμέσως με τη δραστηριότητα της επιχείρησης (βλ. σχετικά Τραυλού-Τζανετάτου, ό.π. σ. 68 επ.). Το καπιταλιστικό αυτό μοντέλο, που μέσω της «μεγάλης επανεκκίνησης» βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας, διαφέρει ποιοτικά από το μοντέλο του woke καπιταλισμού. Πιο συγκεκριμένα ο stakeholder καπιταλισμός, ως οργανικό στοιχεία της, επαγγελλόμενης από τη «μεγάλη επανεκκίνηση», καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης, τουλάχιστον στη θεωρητική σύλληψή του, συνδέεται άρρηκτα με ένα κράτος εντόνως παρεμβατικό στην οικονομία, την εργασία και την κοινωνία γενικότερα στο πλαίσιο μιας, νέας, κεϋνσιανικού τύπου, κοινωνικής συμφωνίας, όπου ο νεοφιλελευθερισμός, τουλάχιστον στη σύγχρονη ακραία και βουλιμική του μορφή, δεν θα έχει θέση.

Όπως προκύπτει από τις προηγηθείσες αναπτύξεις, ο woke καπιταλισμός αποτελεί ένα νεόκοπο, συγκυριακό, συνδεόμενο με το εμφανισθέν και εξελισσόμενο κυρίως στις ΗΠΑ ακτιβιστικό κίνημα, μοντέλο που, άλλωστε, στην ίδια τη γενέτειρά του βρίσκεται σε υποχώρηση (βλ. ενδεικτικά S. Wurzel, Mit Gesetzen gegen «Woke- Kapitalismus», 07/07/2022, www.tagesschau.de/ausland/amerika/usa-bundesstaaten-unternehmen-wokeness-101.html), το οποίο πόρω απέχει από το χαρακτηρισμό του ως ενός σοβαρού, επεξεργασμένου και συνεκτικού εναλλακτικού, έναντι της κρατούσας νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, αφηγήματος, στοχεύοντος στη βελτίωση του καπιταλιστικού συστήματος. Αντιθέτως, συνιστά ένα συγκυριακό και μάλιστα απατηλό και ψευδεπίγραφο μοντέλο, που εμφανίζεται υποκριτικά ως ενστερνιζόμενο τον αξιακό κώδικα του woke ακτιβισμού, ενώ στην πραγματικότητα όχι μόνον δεν υιοθετεί τις προβαλλόμενες μέσω επικοινωνίας, διαφήμισης και marketing αξίες, αλλά πολύ περισσότερο συγκρούεται στην πράξη με αυτές. Δεν είναι έτσι τυχαίο το γεγονός ότι ο woke καπιταλισμός έχει συνδεθεί, όπως ήδη προαναφέρθηκε, με το φαινόμενο woke washing.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα woke washing αποτελεί μια συγκεκριμένη στάση της πασίγνωσης και διαβόητης πολυεθνικής επιχείρησης Amazon. Καίτοι η επιχείρηση αυτή εμφανίζεται ως θιασώτης του κινήματος «Black-Lives-Matter», έσπευσε μεσούσης της πανδημίας να απολύσει μαύρο εργαζόμενο, ο οποίος μέσω συνδικαλιστικής δράσης επεδίωξε την διεκδίκηση καλύτερων μέτρων προστασίας έναντι του κορωνοϊού (βλ. σχετικά M. Covic, Konzerne geben sich heute gern idealistisch – aber was zählt, ist etwas anderes, 29/06./ 020, www.watson.ch/wirtschaft/wissen/506843116-warum-wir-kritish-bleiben)

8. Κοντολογίς: Ο «αφυπνισμένος καπιταλισμός» αποτελεί ένα συγκυριακό, παραπλανητικό και υποκριτικό ιδεολόγημα, έναν μηχανισμό απόκρυψης και συνακόλουθα παραποίησης των πραγματικών κινήτρων και στοχεύσεων της καπιταλιστικής επιχείρησης και δημιουργίας μιας «ψευδούς συνείδησης» και εικόνας στην αγορά. Παρά τις όποιες ωραιοποιήσεις, συγκαλύψεις και ψιμυθιώσεις, η woke επιχείρηση όχι μόνον δεν συγκροτεί ένα νέο κοινωνικό μικροοικονομικό και καπιταλιστικό παράδειγμα. Αντιθέτως, εμφανιζόμενη με το προσωπείο της προοδευτικότητας, της ηθικότητας και της φιλανθρωπίας, συμβάλλει σημαντικά στην ιδεολογικοπολιτική, και όχι μόνον, ενίσχυση του, ευρισκόμενου σε βαθιά πολυδιάστατη κρίση, καπιταλιστικού συστήματος.

Ο woke ακτιβισμός, από τη στιγμή που, αποκοπείς από τις ριζοσπαστικές αντισυστημικές ρίζες του αφροαμερικανικού αντιρατσιστικού κινήματος, διαπλέχθηκε με τον διεπόμενο από έναν ατομοκεντρικό, ακραίο, υπερφίαλο, ναρκισιστικό, συχνά δε ψυχαναγκαστικό, δικαιωματισμό (για το συνδεόμενο με την εκφυλιστική πορεία της Αριστεράς, αυτό φαινόμενο διεισδυτικής σκέψης, Φ. Τερζάκη, Δικαιωματισμός, η γεροντική αρρώστια των κοινωνικών κινημάτων, δρόμος της Αριστεράς, 11/10/2017), όχι μόνον «αδυνατεί αντικειμενικά», παρά την όποια αυταπάτη, να λειτουργήσει ως ένα «αριστερό» και μάλιστα «ριζοσπαστικό κίνημα ανατροπής» του καπιταλισμού. Αντιθέτως συμβάλλει σημαντικά στην ιδεολογική και πολιτική ψευδαίσθηση ότι ο καπιταλισμός, μάλιστα στην ακόμη κυρίαρχη, νεοφιλελεύθερη χρηματοπιστωτική του εκδοχή, και παρά την παρούσα υπαρξιακή πολυδιάστατη κρίση του, είναι σε θέση, υιοθετώντας βασικές θέσεις ενός «αριστερού-ριζοσπαστικού», κοινωνικού κινήματος και «απαρνούμενος» την κερδοσκοπική του βουλιμία, να εμφανιστεί ως εμφορούμενος από «κοινωνική-δικαιωματική ευαισθησία». Μια ευαισθησία που δεν αφορά, βεβαίως, την κοινωνική ανισότητα, την αδικία, τη φτωχοποίηση, την πρεκαριοποίηση και την ανεργία, δηλαδή τα διαχρονικά, υπό καπιταλιστικό καθεστώς, κρίσιμα και υπό τις κρατούσες συνθήκες άκρως επίκαιρα και ζωτικής σημασίας κοινωνικά ζητήματα. Αντιθέτως περιορίζεται σε ζητήματα, αφορώντα σημαντικές, λιγότερο σημαντικές ή και εξεζητημένες, ατομοκεντρικά και ηθικολογικά προσδιορισμένες, μορφές διακρίσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια τεχνητή αντιπαράθεση του δικαιωματισμού με τις προαναφερθείσες κρίσιμες κοινωνικές προτεραιότητες. Δεν πρέπει όμως να διαφεύγει της προσοχής ότι η δραστική και ουσιαστική αντιμετώπιση όλων των μορφών διακρίσεων δεν μπορεί να γίνει αν δεν αντιμετωπιστούν τα γενεσιουργικά αίτια που είναι βεβαίως οι καπιταλιστικές εξουσιαστικές σχέσεις. (βλ. B. Jones-Hogu, Rassismus, Kapitalismus und Klassenkampf, www.klassegegenklasse.org/rassismus-kapitalismus-und-klassenkampf)

===================