Βασίλης Κοψαχείλης
Από την πρώτη στιγμή φάνηκε ξεκάθαρα ότι η διοίκηση Μπάιντεν είναι
αποφασισμένη να προχωρήσει σε επίπεδο Αρχών, αυτό που δεν κατάφερε να
ολοκληρώσει ο Ομπάμα με τις εμπορικές συμφωνίες TPP και TTIP, καθώς
επίσης να μεταφράσει το άκομψο σλόγκαν «America First» του Τραμπ σε
σύγχρονους όρους διεθνών σχέσεων και εμπορίου για τον 21ο αιώνα. Άρα,
δεν μιλάμε για ρήξη σε σχέση με το παρελθόν, αλλά για συνέχεια της
περιόδου 2013 – 2020 σε διαφορετικό πλαίσιο και όρους. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να ηγηθούν ενός «επίπεδου» κόσμου με οικονομία της αγοράς παντού και για όλους. Αυτή η προσπάθεια πήρε διάφορες μορφές, για χάρη της (ελεύθερης) αγοράς μπήκε πολύ νερό στο κρασί της Δημοκρατίας, και τριάντα χρόνια μετά φαίνεται πως, τόσο η Αγορά όσο και η Δημοκρατία, πορεύονται ασθμαίνοντας και ανελεύθερα. Αυτές είναι οι διαπιστώσεις σε επίπεδο εφαρμοσμένη πολιτικής.
Σε επίπεδο φιλοσοφίας και ερμηνευτικών εργαλείων, σε αυτά τα τριάντα χρόνια που πέρασαν έγινε πολύ δουλειά πάνω σε παραδοσιακές έννοιες των διεθνών σχέσεων, με πιο σημαντική τη διευρυμένη πλέον έννοια της Ασφάλειας.
Η παραδοσιακή προσέγγιση θέλει την Ασφάλεια σχεδόν ταυτισμένη με τη στρατιωτική ισχύ, το δημογραφικό και τους εύρωστους δημοσιονομικούς δείκτες.
Σήμερα η έννοια της Ασφάλειας επικεντρώνεται σε αυτό που η επιστήμη ονομάζει «Ανθρώπινη Ασφάλεια». Χωρίς να παρακάμπτονται οι κλασσικοί παράγοντες, με τον νέο όρο, έμφαση δίνεται στο περιβάλλον και στις συνθήκες (πολιτικές, οικονομικές, βιοτικές και κοινωνικές) υπό τις οποίες ζουν, λειτουργούν, επικοινωνούν και δημιουργούν οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο συνδυασμός θεωρίας και εφαρμοσμένη πολιτικής, δείχνει ότι ο κόσμος μας βρίσκεται μπροστά σε νέα διλήμματα.
Η οικονομία της αγοράς έβαλε ένα καλό προσωπείο και έδωσε χρόνο σε αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα να κυριαρχήσουν σε τομείς που αφορούν την καθημερινότητα όλων μας (π.χ. στρατηγικό έλεγχο επί της παραγωγής πρώτων υλών σημαντικών στην παγκόσμια βιομηχανία). Γεω-επιχειρηματικά συμφέροντα στην ενέργεια, το παγκόσμιο εμπόριο και στην τεχνολογία, ταυτισμένα με κρατικές οντότητες που επιβαρύνουν το περιβάλλον, υπονομεύουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, καταπιέζουν ανθρώπους και δικαιώματα, απέκτησαν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις συνθήκες ζωής και τις επιλογές και των υπολοίπων που ζούμε σε φιλελεύθερα μεν αλλά με πολλές προκλήσεις Δημοκρατικά καθεστώτα.
Φτάσαμε στο σημείο η ανοχή και οι εκπτώσεις στην Ανθρώπινη Ασφάλεια αυτών των κρατών να δημιουργεί τριγμούς στη δική μας Ανθρώπινη Ασφάλεια στη Δύση. Όχι ότι όλα είναι τέλεια στη Δύση. Αλλά τουλάχιστον θεσμικά έχουμε τη δυνατότητα να βελτιώσουμε ποιοτικά και ουσιαστικά τις συνθήκες μας.
Έτσι, υπό τη διοίκηση Μπάιντεν, το δίδυμο Άντονι Μπλίνκεν – Τζον Κέρι, δίνει το στίγμα της νέας πολιτικής των ΗΠΑ και του τρόπου με τον οποίο σκοπεύουν να ηγηθούν τα επόμενα χρόνια του 21ου αιώνα.
Οι διεθνείς σχέσεις της υπερδύναμης και το διεθνές εμπόριο θα διεξάγονται πλέον με ρήτρα Ανθρώπινης Ασφάλειας. Και έχουμε να δούμε πολλά να αλλάζουν προς αυτή την κατεύθυνση το επόμενο διάστημα.
Η ποσοτική και ποιοτική παραμετροποίηση της νέας έννοιας θα καθορίσει ανάλογα την κατηγορία των κρατών στο διεθνές σύστημα, θα επηρεάσει το παγκόσμιο εμπόριο, θα θέσει σε νέα βάση δασμούς και ποσοστώσεις, τις εξαγωγές όπλων και τεχνολογίας, τη στήριξη διεθνών πρωτοβουλιών και τη χάραξη νέων ομόκεντρων κύκλων γύρω από τις ΗΠΑ, κράτος και οικονομία κλειδί στο παγκόσμιο σύστημα.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς; Κράτη όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία ή η Αίγυπτος, ακόμη και η Γερμανία, μπαίνουν το καθένα και ανάλογα στο μικροσκόπιο της Ουάσιγκτον. Οπότε προκύπτουν νέα δεδομένα και για εμάς, τα οποία οφείλουμε να δούμε με νέα ματιά.
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Σχόλια