1. Ο φτηνος ανθρωπος
Στο τελος της δεκαετιας του '90 ενας συνασπισμος πολυεθνικων εταιρειων σε συμφωνια με την Ινδικη κυβερνηση, ανελαβε την κατασκευη μιας σειρας φραγματων, που θα αλλαζαν οριστικα τη φυσιογνωμια της κοιλαδας του Γαγγη.
Επικεφαλης του συνασπισμου αυτου ηταν η πολυ γνωστη μας Siemens
Στο σχεδιο προβλεπονταν η εξαφανιση ολοκληρων χωριων, οπου εδω κι αιωνες οι ντοπιοι αγροτες οργωναν στωϊκα τη λασπωδη γη με τα βοδια τους και επιζουσαν ακριβως με τους ιδιους τροπους με τους οποιους επιβιωναν οι προγονοι τους, της εποχης των Βεδων.
Σε ανταλλαγμα αυτης της βιαιας αλλαγης ανθρωπων και τοπων, οι πολυεθνικοι μανατζερς υποσχονταν ραγδαια αναπτυξη, θεσεις εργασιας, αμεσα οικονομικα οφελη και ολικη επαναφορα των παμπτωχων αγροτων στον μοντερνο τροπο ζωης.
Σε μπροσουρα μαλιστα που ειχαν κυκλοφορησει για να πεισουν το ποπολο πως ολα αυτα γινονταν για το καλο του, εδειχναν εναν καλοταϊσμενον Ινδουϊστη αγιο, να συνδιαλεγεται στο κινητο!
Οι περισσοτεροι απο αυτους τους δυσμοιρους αποδεχτηκαν σιωπηλοι τη μοιρα τους και εγκατελειψαν τα χωρια τους, για να βρεθουν εν τελει περιπλανωμενοι και αθλιοι στις βρωμιαρικες μεγαλουπολεις της βορειοανατολικης Ινδιας.
Οι κατοικοι ομως ενος χωριου αντισταθηκαν.
Φυσικος και Ηθικος ηγετης των ξεροκεφαλων αυτων αντιρρησιων της προοδου, ηταν ενας εξηνταχρονος σαντου [ινδουϊστης Αγιος] απο το Μπεναρες ο οποιος, οταν ρωτηθηκε απο δυτικους δημοσιογραφους για ποιον λογο στεκεται εμποδιο σε κατι που θα ωφελουσε τον λαο και θα εξασφαλιζε φτηνο ηλεκτρικο ρευμα και φτηνα καταναλωτικα προϊοντα σε εκατομμυρια Ινδων, απαντησε ως εξης...
Δεν υπαρχει τους ειπε ο Αγιος, φτηνεια στον ανθρωπο! Ολα αυτα που εσεις θελετε να εξαφανισετε στο ονομα μιας τεχνητης ευτυχιας - οι λασπες μας, τα χωραφια μας, τα χωρια μας, οι ναοι μας, τα λαθη μας, η υπερηφανεια μας, τα πουλια μας, οι αγελαδες μας, οι νεκροι μας και οι θεοι μας ειμαστε εμεις.
Αν χαθουνε αυτα, θα χαθουμε και μεις μαζι τους...
Απο τον καιρο του Μαρξ, ισαμε την εποχη της σχολης του Σικαγου, η κυριαρχη διανοηση προσπαθει να απογυμνωσει τον ανθρωπο απο καθε τι που τον καμει ανεκτιμητο.
Μας προσδιοριζουν μεσα απο οικονομικα μεγεθη, στατιστικες και χρηματιστηριακα παραγωγα, μας κοστολογουν και μας πακεταρουν σε ιλουστρασιον χαρτια γεματα απο φατασιωσεις υπερκαταναλωσης και αεναης ευφοριας.
Ομως ο φτηνος ανθρωπος ειναι ο χειραγωγισιμος ανθρωπος. Πωλειται και αγοραζεται επι πιστωσει στα χρηματιστηρια των εθνων, ενω απανω του τζογαρουνε παντες οι αργυραμοιβοι του θανατου.
Αν θελουμε να διαγραψουμε μια νεα Ελπιδα για τον ανθρωπο, θα πρεπει να κατανοησουμε το πως μας περιορισανε ως οριζοντες και ακολουθως να επιδιωξωμε να ξαναγινουμε Ανεκτιμητοι...
2. Ο παραγωγός ανθρωπος
Στην περιφημη Εισαγωγη του Κεφαλαιου του, ο Μαρξ εγραφε οτι: "ισαμε τωρα η διαλεκτικη περπατουσε με τα ποδια απανω και το κεφαλι χαμω. Εμεις θα την αναποδογυρισουμε..."
Κατα τον Μαρξ, η Χεγκελιανη αντιληψη της διαλεκτικης στην οποια το Πνευμα αποτελουσε τον βασικο πυρηνα των μετασχηματισμων σε μια ανθρωπινη κοινωνια, παρουσιαζε τα πραγματα ακριβως αναποδα απο οτι ησαν στην πραγματικοτητα. Και αντεστρεψε τη Χεγκελιανη φιλοσοφια, θετοντας την υλη και οχι το πνευμα, στη βαση ολων των μεταβολων, φυσικων, κοινωνικων, πνευματικων και πολιτισμικων.
Στη Μαρξιστικη κοσμοθεωρια εισαγεται η εννοια του Εποικοδομηματος προκειμενου να ερμηνευθουν πολιτισμικα, ψυχολογικα ή οντολογικα φαινομενα, καθως και η διαμορφωση αυτου που οι ορθοδοξοι μαρξιστες αποκαλουν Ιδεολογημα, εννοωντας ετσι τον τροπο με τον οποιο ενας νοημων ανθρωπος αντιλαμβανεται τον εαυτο του μεσα στον κοσμο.
Ο ιδιος ο Μαρξ ορισε το 1879 [για μια συμβολη στην Κριτικη της Πολιτικης Οικονομιας] το τι εννοει με την εννοια του εποικοδομηματος, ωστοσο ο συμπυκνωμενος λογος του και η ομιχλωδης διατυπωση, πρκαλεσαν ατελειωτες συζητησεις μεταξυ ορθοδοξων και μη ορθοδοξων μαρξιστων.
Σε ελευθερη αποδοση, ο Μαρξ ειχε πει οτι:
"... Το συνολο των σχεσεων της υλικης παραγωγης αποτελει την οικονομικη δομη, δηλαδη την πραγματικη βαση απο την οποια παραγεται ενα νομικο και πολιτικο επ-οικοδομημα, το οποιο αντιστοιχει σε καθορισμενες μορφες κοινωνικης συνειδησης. Οι τροποι παραγωγης, οι υλικοι ποροι της ζωης ειναι αυτοι που καθοριζουν τις μεταβολες στην κοινωνικη, πολιτκη και διανοητικη ζωη...
Δεν ειναι η συνειδηση των ατομων που οριζει την υπαρξη τους αλλα η κοινωνικη υπαρξη τους που οριζει τη συνειδηση τους...
Σε ενα ορισμενο σταδιο αναπτυξης, νεες παραγωγικες δυναμεις ερχονται σε συγκρουση με τις κατεστημενες σχεσεις παραγωγης και τοτε αρχιζει μια εποχη κοινωνικης επαναστασης. Οι αλλαγες που πραγματοποιουνται στην οικονομικη βαση, οδηγουν αργα ή γρηγορα στον μετασχηματισμο ολοκληρου του επ-οικοδομηματος...
Στη μελετη τετοιων μετασχηματισμων, ειναι παντα απαραιτητο να διακρινουμε μεταξυ του υλικου μετασχηματισμου των οικονομικων ορων της παραγωγης, που μπορει να καθοριστει με ακριβεια και των νομικων, πολιτικων, θρησκευτικων, καλλιτεχνικων ή φιλοσοφικων μεταβολων, στις οποιες τα ατομα γινονται συνειδητα ιδεολογικες αντανακλασεις αυτης της συγκρουσης και την περνανε προς τα εξω.
Ακριβως οπως καποιος δεν μπορει να κρινει απο μονος του αυτο που σκεπτεται για τον ιδιο του τον εαυτο, ετσι και κανενας δεν δυναται να κρινει μια περιοδο μετασχηματισμου απο τη συνειδηση του, γιατι η ιδια η συνειδηση πρεπει να ερμηνευθει απο τις αντιφασεις της υλικης ζωης, απο τη συγκρουση που υφισταται, μεταξυ των δυναμεων και των σχεσεων της παραγωγης..."
Με απλα λογια και εφοσον μας επιτρεπεται [ακομα] να κρινουμε τις Μαρξιστικες γραφες, ο ανθρωπος ερμηνευεται βασει της θεσης του στην παλη των ταξεων και στις σχεσεις παραγωγης.
Οτι μας χαρακτηριζει ως προσωπικοτητα, δεν ειναι δικο μας δημιουργημα αλλα μια αντανακλαση των υλικων ορων της παραγωγης, την οποια αφομοιωνουμε περα απο τη βουληση μας και την προβαλουμε προς τα εξω, αναοπαραγοντας σε ατομικο επιπεδο την αμειλικτη συγκρουση των ταξεων.
Ο Πλατων για παραδειγμα, δεν ειπε αυτα που ειπε επειδη υψωθηκε τοσο ψηλα ωστε να διακρινει ενα κομματι της Δημιουργιας του Κοσμου, αλλα επειδη η θεση του στην ταξη των συντηρητικων αριστοκρατων της αρχαιας Αθηνας, του επεβαλλε αυτου του ειδους τη Φιλοσοφια, που στη βαση της εξυπηρετουσε την αρχουσα ταξη της εποχης του.
Στον ορθοδοξο Μαρξισμο δεν υπαρχουν ιδεολογιες αλλα ιδεολογηματα.
Η μαρξιστικη θεωρια ανηκει στο ειδος των τελεολογικων θεωριων [απο την αρχαια σημασια της λεξης τελος, που σημαινε: στοχος] και προδιαγραφει ενα τελος της Ιστοριας, με την οριστικη επικρατηση του προλεταριατου και την τελικη καταργηση των πολλων και διαφορετικων θεωριων, που ως τοτε προσπαθησαν να ερμηνευσουν τον ανθρωπο.
Η αλλη πασιγνωστη ρηση του Μαρξ, οτι δεν μας χρειαζεται να ερμηνευσουμε τον κοσμο αλλα να τον αλλαξουμε, παραπεμπει σ αυτην ακριβως την πιστη, πως αλλαζοντας τον κοσμο, θα γεννηθουν και οι νεες [αληθεις] ερμηνειες του.
Οταν θα θραυσθουν τα δεσμα της εκμεταλλευσης ανθρωπου απο ανθρωπο, οταν θα παψουν πια να υπαρχουν ταξεις και οταν, απο το βασιλειο της αναγκαιοτητας θα μεταβουμε στο βασιλειο της ελευθεριας, τοτε θα ανατειλλει μια νεα εποχη για την ανθρωποτητα, οπου ο ενας και μοναδικος δικαιουχος των μεσων παραγωγης, το προλεταριατο, θα διαμορφωσει πλεον μια νεα ιδεολογια, μια αληθη αντανακλαση σε επιπεδο υπερδομης, των σχεσεων της οικονομικης δομης, οπου τα παλαια αναπαντητα ερωτηματα θα δωσουν τη θεση τους στις αληθεις απαντησεις.
Τωρα βεβαια, οι μαρξιστικες ιδεες που περιοριζουν τον ανθρωπο στο επιπεδο υλικων/οικονομικων σχεσεων, αμφισβητηθηκαν λυσαλεα απο τους στοχαστες της σχολης της Φραγκφουρτης, καθως και απο τους στρουκτουραλιστες των μεσων του 20ου αιωνα, ωστοσο οπως συμβαινει παντοτε στην ιστορια των μαζων, αυτο που επικιρατησε στα μεγαλα πληθη ειναι η βεβαιοτητα, οτι αποτελουμε θλιβερα μορφωματα της ταξης μας και πως, αν θελουμε να βρουμε την αληθεια, θα πρεπει να οργανωθουμε στο ντοπιο Κομμουνιστικο Κομμα και να αναμενωμε τη δευτερα παρουσια της τελικης επικρατησης του προλεταριατου.
Οπως το εδειξε με ανελεητη ωμοτητα ο Ντοστογιεφσκυ στον Μεγαλο Ιεροεξεταστη του η ανθρωποτητα ποτε δεν θα ακολουθουσε τον πραγματικο Ιησου.
Αντιθετα, ο χριστιανικος Ιησους ηταν ενα απλουστευμενο δημιουργημα του παπαδαριου, μεσω του οποιου επεβαλε την πνευματικη του κυριαρχια στις αλλοφρονες και τρομοκρατημενες μαζες της αποσυντιθεμενης Ρωμαϊκης Αυτοκρατοριας.
Καπως ετσι ενσταλλαζονται και οι μεγαλες θεωριες στις συνειδησεις των ανθρωπων, οταν διαφευγουν απο το επιπεδο του στοχασμου και εισαγονται στα γραναζια της μαζικης κουλτουρας.
Απο ολη την πνευματικη περιπετεια του μαρξισμου στο διαβα του 20ου αιωνα, οι διαμορφωτες των συνειδησεων συγκρατησαν και περασαν στις μαζες την καταστροφικη ιδεα οτι ο ανθρωπος ειναι δημιουργημα των κοινωνικοοικονομικων συνθηκων της εποχης του.
Προκειμενου να απονευρωσουν τις πνευματικες αντιστασεις του ανθρωπινου ειδους και να το χειραγωγησουν στις γραφειοκρατικα κατευθυνομενες κοινωνιες τους, οι σοβιετικοι εργολαβοι των ψυχων, επεβαλαν τον παραγωγο ανθρωπο, τον ανθρωπο που ερμηνευεται βασει της θεσης του στο συστημα της παραγωγης.
Ενα ον τοσο επιπεδο και φτηνο, οσο και τα εγχειριδια μαρξισμου που εξεδιδε αλλοτε η περιφημη ακαδημια επιστημων της ΕΣΣΣΔ.
Το προβλημα ομως δεν ειναι η σοβιετοποιηση της μαρξιστικης σκεψης, γιατι σ' αυτη την περιπτωση οι "επισημες κομματικες αναγνωσεις" του Μαρξ, θα κατερρεαν μαζι με το καθεστως του Σταλιν, του Μπρεζνιεφ και του Αντροπωφ.
Το ζητημα ειναι το πως περασαν μερικες απο τις ιδεες του Μαρξ στη μαζικη κουλτουρα του συγχρονου κοσμου και πως συνεβαλαν στο να περιοριστει ο ανθρωπος στα ασφυκτικα πλαισια μιας καθαρα υλιστικης και οικονομικιστικης αντιληψης.
Η εγκαθιδρυση του καθεστωτος της μαζικοποιημενης αριστερης κουλτουρας στη δικια μας χωρα, δειχνει με τον πιο χαρακτηριστικο τροπο αυτη την υπογεια πορεια, που εφτασε να διαλυσει τους στοχαστικους αρμους των Ελληνων πολιτων και να τους μετατρεψει σε μαζες πειθηνιων αμνων, ευαλωτων στις εξαγγελιες του καθε λαοπλανου.
Η ιδρυτικη διακηρυξη του ΠΑΣΟΚ ηταν μια συρραφη μαρξιστικων, τροτσκιστικων, σιτουασιονιστικων και προυντονικων προτασεων, προσαρμοσμενη στο διαταραγμενο συλλογικο ασυνειδο ενος λαου, που ειχε μαθει να θεωρει καθε τι το "αριστερο" ως απαγορευμενο και συνεπως ελκυστικο.
Η στιγματισμενη απο τα εγκληματα της χουντας και του εμφυλιου συντηρητικη παραταξη, ηταν πολυ αδυναμη, πολυ κουρασμενη και πολυ ενοχικη για να αντιπαραταξει μια διαυγη πνευματικη αντιπροταση στις λαϊκιστικες ρητορειες του ανδρεοπαπανδρεϊσμου.
Παρα τις δυο κυβερνητικες θητειες του Κ. Καραμανλη, οι πραγματικες κοινωνικες διεργασιες εφεραν στο προσκηνιο μεγαλες μαζες ανθρωπων, που ως τοτε ενιωθαν αποκλεισμενες απο τη νομη της εξουσιας.
Αλλοπαρμενοι μουσατοι και ατσουμπαλες κνιτισσες φορτωμενες με ταγαρια και συνθηματα, ανεμεναν ανυπομονα τη ευκαιρια για την εφοδο στον ουρανο του δημοσιου κορβανα. Ο Ανδρεας Παπανδρεου τους εδωσε την ευκαιρια να πραγματοποιησουν το ονειρο τους και ταυτοχρονα τους αποενοχοποιησε για το μαζικοτερο οικονομικο και κοινωνικο εγκλημα της συγχρονης ελληνικης ιστοριας.
Οι φρεσκοδιορισμενοι πρασινοφρουροι που πεσανε σαν τις ακριδες σε καθε ειδους δημοσια θεση, δημιουργωντας το αδιαχωρητο σε υπηρεσιες και πανεπιστημια, λαμβανανε μαζι με τον διορισμο τους και το συγχωροχαρτι της "παραδοσης των παραγωγικων δομων στους εργαζομενους, που τους δικαιουνταν!"
Οι κρατικοποιησεις μεγαλων επιχειρησεων, οι υφαρπαγες των δημοσιων οργανισμων, η λεηλασια των πανεπιστημιων, εγιναν ολες στο ονομα της εργατικης ταξης, η οποια υποτιθεται οτι εχει το διακιωμα να νεμεται η ιδια τον πλουτο που ταχα μου, παραγει [ασχετως αν σε διαστημα δυο ετων, ολες οι κρατικοποιημενες επιχειρησεις κατηντησαν να συντηρουνται απο τα εσοδα του κρατους]
Η αποενοχοποιηση των εκατονταδων χιλιαδων βολεμενων των κομματικων στρατων της αριστερας, στηριχτηκε στη φρασεολογια του μαρξισμου και ενεργοποιηθηκε απο το αριστερο πανεπιστημιακο κατεστημενο της εποχης και μια δρακα χειραγωγων της κοινης γνωμης, που ελεγχαν απολυτως τα ΜΜΕ και περνουσαν σε καθημερινη βαση τη γραμμη οτι: "νομος, ειναι το δικο του εργατη".
Πολυ συντομα, η μαρξιστικη ορολογια μεταλλαγμενη και προσαρμοσμενη στον ανδρεοπαπανδρεϊκο λαϊκισμο, εγινε η γλωσσα της μοδας.
Η γλωσσα της τηλεορασης, η γλωσσα των εφημεριδων, η γλωσσα των πανεπιστημιακων αμφιθεατρων.
Οι καθοδηγητες του κινηματος διδασκαν τις ορδες των αφισσοκολλητων τους, οτι: ειμαστε μαρξιστες στον τροπο αναλυσης" προσπαθωντας ετσι να κρατησουν τις αποστασεις τους απο τους αυθνετικους μαρξιστες του ΚΚΕ, τους οποιους καταφεραν να βανουν στη γωνια, εφοσον ειχαν τη δυνατοτητα να διαχειριζονται το δημοσιο ταμειο, τις μιζες και τα κρατικα αξιωματα.
Η συνθηματοποιηση της γλωσσας ομως επεφερε με τη σειρα της την ισοπεδωση των αξιων και των νοηματων που μπορει να μεταφερει μια γλωσσα, προκαλωντας ετσι στις μεγαλες μαζες της μεταπολιτευσης ενα "Σοκ του Μελλοντος", με τον τροπο που το περιγραφει ο Αλντους Χαξλεϋ.
Οι μαζες εχασαν τις οποιες αξιες μπορουσαν να αφομοιωσουν, μεσω της λαϊκης παραδοσης και του δεδομενου πολιτισμικου πλαισιου της εποχης τους και κατηντησαν να παπαγαλιζουν μια νεα γλωσσα, που δεν την κατανοουσαν και δεν αποτελουσε δικο τους πολιτισμικο δημιουργημα.
Ακριβως οπως ο επαρχιωτης της πρωτευουσας, που ενω χανει σταδιακα τον παραδοσιακο τροπο ζωης και αντιληψης, δεν εχει και τη δυνατοτητα να παραγει μια νεα κοσμοαντιληψη, προσαρμοσμενη στον αγνωστο γι αυτον αστικο τροπο ζωης, ζωντας ετσι σαν ξενος και στο χωριο του και στην μεγαλουπολη.
Το πνευματικο κενο που δημιουργηθηκε απο τη διπλη γλωσσα του λαϊκιστικου καθεστωτος, ηρθε να το γεμισει η αλαλουμ μαρξιστικη ρητορεια του ανδρεοπαπανδρεϊσμου, επιβαλλοντας ετσι στο συλλογικο ασυνειδο την υπεραπλουστευμενη και ελλειμματικη ιδεα του εποικοδομηματος και συνακολουθα την εντυπωση οτι καθε τι που αφορα τον πολιτισμο: δηλαδη η τεχνη, ο στοχασμος, η θρησκεια, οι ιδεες, ειναι ολα δημιουργηματα της ταξης στην οποια ανηκει ο εκφραστης τους!
Θυμαμαι συζητηση που ειχα στον καιρο της ακμης των πρασινων παπαγαλων, οπου προσπαθουσα να πεισω μια θελκτικη πρασινη κυρια, υποψηφια για διδακτορικο στο οικονομικο της Νομικης και τις ελεγα οτι θα επρεπε να διαβασει προσεκτικα την κριτικη του μαρξισμου, που καμει ο Κορνηλιος Καστοριαδης στη "Φαντασιακη Θεσμιση της Κοινωνιας", πριν υποβαλλει την διατριβη της.
Η ωραιοτατη υποψηφια, μου απαντησε κοφτα οτι το θεωρουσε περιττο να διαβασει Καστοριαδη, διοτι απλουστατα ανηκε στην μεγαλοαστικη ταξη των εμιγκρεδων του Παρισιου και οσα εγραφε δεν απηχουσαν τιποτε παραπανω απο τα συμφεροντα της ταξης του!
Της συγχωρησα την αμετροεπεια, γιατι διεθετε υπεροχες γαμπες.
Ωστοσο αυτο που εχει σημασια ειναι το οτι ο λαϊκσμος της μεταπολιτευτικης αριστερας καταφερε να επιβαλει μια ασφυκτικα περιορισμενη ερμηνεια του ανθρωπου, ως δημιουργημα των κοινωνικοοικονομικων συνθηκων της εποχης του και, εν τελει, ως απλη αντανακλαση των προταγματων της κοινωνικης και οικονομικης ταξης στην οποια ανηκει.
Οι ιδεες δεν εχουν κανενα νοημα καθεαυτες, παρα μονον στον βαθμο που απηχουν τα προτσες [εξελικτικες διαδικασιες] μιας κοινωνικης ταξης.
Κι απο αυτες καλες ειναι μονον οσες εξυπηρετουν τα συμφεροντα της εργατικης ταξης [κατα τον τροπο που εννοουσε φυσικα την εργατικη ταξη η νομενγκλατουρα του καθεστωτος]
Ο παραγωγος ανθρωπος, εναντια στον σκεπτομενο ανθρωπο!
Η οικονομικιστικη και στενοθωρη ερμηνεια του ανθρωπου, που περασε μεσω της φρασεολογιας του μαρξισμου στη μαζικη κουλτουρα της μεταμοντερνας εποχης μας, δεν ειναι ομως η μοναδικη προσπαθεια να περιοριστει ο ανθρωπος σε μια ευκολως αναγνωσιμη παραγωγικη/οικονομικη μοναδα, που θα αποτελει ευκολη λεια για τους εργολαβους των ψυχων και τους λογης κατσαπλιαδες της τηλεοπτικης λογοκοπιας.
Στον αντιποδα του μαρξισμου, στο αλλο ακρο της νεοφιλελευθερης ιδεολογιας της αγορας, αναπτυχθηκε η ομορροπη και ομοτροπη διαδικασια απ-ανθρωποιησης, που συρρικνωνει το Ειναι σε μια συναρτηση οικονομικων, στατιστικων και κοινωνικων μεταβλητων.
Η απ-ανθρωποιηση του ανθρωπου στο μοντελο του καταναλωτη ανθρωπου.
3. Ο καταναλωτης ανθρωπος
Στον αντιποδα του μαρξισμου, βρισκεται η "φιλοσοφια" της ελευθερης αγορας, που στην πιο ακραια μορφη της εκφραζεται απο τους νεοφιλελευθερους γραβατοπειρατες της σχολης του Σικαγο.
Για να μην κουραζομαι να ξαναγραφω πραγματα που ηδη εχουν ειπωθει [και μαλιστα με εξαιρετικο τροπο] απο αλλους, ξεσηκωνω εδω απο το υπεροχο κεμενο του Ευαγριου του Αληθινου, που δημοσιευτηκε στο μπλογκ anarkismo: http://www.anarkismo.net/article/21298
"...Τη δεκαετία του 1950, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Σικάγου, δεν θεωρούνταν μόνο μια πανεπιστημιακή σχολή, αλλά μια σχολή σκέψης. Ο σκοπός δεν ήταν μόνο η διδασκαλία των φοιτητών, αλλά η ισχυροποίηση της σχολής ώστε οι ιδέες της να πολεμήσουν τις ιδέες του οικονομολόγου Τζον Μέιναρντ Κέινς [1] που κυριαρχούσαν, τότε με τη μικτή οικονομία, που εισήγαγε ο Κέϊνς μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση του 1929.
Το 1947, ο Μίλτον Φρίντμαν και ο μέντοράς του, Αυστριακός καθηγητής Φρίντριχ φον Χάγεκ, ίδρυσαν την εταιρεία του «Μον Πελερέν», μια λέσχη Οικονομολόγων της ελεύθερης αγοράς με ρητό στόχο την καταπολέμηση των ιδεών του Κέινς και του ρυθμισμένου καπιταλισμού. Το δημοφιλές βιβλίο του Φρίντμαν στα 1962, το «Capitalism and Freedom», έγινε το βασικό εγχειρίδιο της παγκόσμιας ελεύθερης αγοράς και σ’αυτό στηρίχτηκαν τα οικονομικά προγράμματα όλων των νεοσυντηρητικών-νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων και δικτατοριών στον δυτικό κόσμο από το 1970 και μετά. Ειδικότερα οπουδήποτε είχαν την εξουσία ακροδεξιές στρατιωτικές δικτατορίες η παρουσία του πανεπιστημίου του Σικάγου και της σχολής του Φρίντμαν ήταν πανταχού παρούσα.
....Σύμφωνα με τη θεωρία του Φρίντμαν: Οι κυβερνήσεις πρέπει να καταργούν όλους τους φορολογικούς και εργασιακούς κανόνες και ρυθμίσεις προς όφελος των ιδιωτικών επιχειρήσεων, χωρίς να επιχειρούν και να εγείρουν ζητήματα μονοπώλησης της αγοράς μέσα από κρατικές εταιρίες κοινής ωφελείας (π.χ. ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ) , δηλαδή πρέπει να ιδιωτικοποιούν την δημόσια περιουσία. Πρέπει να προβούν σε περικοπές κοινωνικών προγραμμάτων όπως π.χ. τα ταμεία ανεργίας και τα κοινωνικά επιδόματα σε ασθενείς οικονομικά ομάδες του πληθυσμού. Οι τιμές και οι μισθοί να καθορίζονται μόνο από την αγορά και όχι μέσα από συνδικαλιστικό διάλογο και εγγυήσεις του κράτους για τη διαφύλαξη τους. Δεν πρέπει να υπάρχουν εγγυημένοι κατώτατοι μισθοί. Επίσης πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και η δωρεάν παιδεία. Ακόμα να ιδιωτικοποιηθούν τα Εθνικά πάρκα, ακόμη και τα δάση και οι παραλίες. Οτιδήποτε δηλαδή μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις από ιδιωτικές εταιρίες με μοναδικό γνώμονα το κέρδος τους....
....Τέλος η γενικότερη άποψη του για το ρόλο του κράτους ήταν ότι αυτό πρέπει να περιορίζεται μόνο: «στην προστασία της ελευθερίας μας τόσο από τους εχθρούς εκτός των πυλών όσο και από τους συμπολίτες μας: στη διατήρηση του νόμου και της τάξης, στην επιβολή της εφαρμογής των ιδιωτικών συμφωνιών, στην προώθηση των ανταγωνιστικών αγορών». Με άλλα λόγια, το κράτος πρέπει μόνο να διατηρεί τη συντήρηση της αστυνομίας και του στρατού – οτιδήποτε άλλο, συμπεριλαμβανομένης της δωρεάν παιδείας, είναι μια άδικη παρέμβαση εναντίον της ελεύθερης αγοράς...».
Ο Φρίντμαν δεν ήταν απλώς ένας ιδιοφυής οικονομολόγος, ούτε ένας ακόμα ματαιόδοξος ακαδημαϊκός-ερευνητής, απ’ αυτούς που καβαλάνε το καλάμι πιστεύοντας ότι η επιστήμη αρχίζει και σταματάει σ’ αυτούς. Ήταν κάτι πολύ παραπάνω.
Ήταν αποφασισμένος να κάνει κάτι που ουδείς οικονομολόγος πριν από αυτόν είχε σκεφτεί: να δει δηλαδή τη θεωρία του να εφαρμόζεται στην πράξη, υπό πραγματικές συνθήκες, πάνω σε πραγματικές κοινωνίες, πράγμα που κινώντας γη και ουρανό κατόρθωσε να το πετύχει. Και μάλιστα όχι σε μια κοινωνία, αλλά σε πολλές. Ο Φρίντμαν δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σικάγου. Ήταν ένας γκουρού, ένας άγιος. Δεν είχε μαθητές, αλλά πιστούς. Φοιτητές έτρεχαν στα σεμινάρια να πάρουν κάτι απ’ την αγιοσύνη του και μετά, με το ζήλο των νεοφώτιστων σκορπίζονταν σε διάφορα μέρη του κόσμου να τη μεταλαμπαδεύσουν. Όχι βέβαια από μόνοι τους, μιας και για τον θεάρεστο αυτό σκοπό έσπευδαν να βοηθήσουν τόσο η CIA όσο και το ίδρυμα Φορντ, παρέχοντας αφειδώς υποτροφίες σε παιδιά απ’ τη Λατινική Αμερική και την Ασία λίγο αργότερα που ήθελαν να σπουδάσουν οικονομικά στο μέγα τέμενος του Σικάγου.
Στη δεκαετία του ’70, στη Λατινική Αμερική, όποια χούντα και να σήκωνες, θα έβρισκες από κάτω «τα παιδιά απ’ το Σικάγο», όπως τα ονόμαζαν, τοποθετημένα μάλιστα σε καίριες θέσεις: υπουργοί, υφυπουργοί, καθηγητές στα πανεπιστήμια κ.λ.π. Η πιο γνωστή συνεισφορά τους ήταν στον Πινοτσέτ στη Χιλή, αλλά θα τους «αδικούσαμε» αν δεν αναφερόμασταν και στις υπηρεσίες που προσέφεραν στις χούντες της Ουρουγουάης, της Αργεντινής, και της Βραζιλίας. Οι χούντες αυτές δεν εφάρμοσαν απλώς τα οικονομικά προγράμματα του Φρίντμαν, αλλά εγκαθιδρύθηκαν ακριβώς για το λόγο αυτό, για να τα εφαρμόσουν. Τα δε φριχτά βασανιστήρια, οι εξαφανίσεις και οι εκτελέσεις χιλιάδων ανθρώπων που αντιστέκονταν στην εξαθλίωση και τον τρόμο συνέβησαν για ένα και μόνο σκοπό. Για να μπορέσει μέσα από τη θεωρία του Φρίντμαν να λάμψει επιτέλους ο καπιταλισμός της καταστροφής ή όπως αρέσκονταν να τον λένε η «ελευθερία της αγοράς» σε όλο του το μεγαλείο. Χιλιάδες άνθρωποι εκτελέστηκαν, βασανίστηκαν και βρέθηκαν στη φυλακή προκειμένου οι τιμές των προϊόντων να είναι ελεύθερες!
Οι θεωρίες του Φρίντμαν του έδωσαν το Νόμπελ Οικονομικών και στη Λατινική Αμερική έδωσαν τους δικτάτορες.
Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες ο Φρίντμαν και οι παντοδύναμοι οπαδοί του τελειοποιούσαν αυτήν ακριβώς τη στρατηγική: την αναμονή κάποιας μείζονος κρίσης (πολιτικής ή οικονομικής) προκειμένου να εκποιήσουν τμήματα της δημόσιας σφαίρας σε ιδιώτες ενόσω οι πολίτες ήταν ακόμα ζαλισμένοι από το σοκ και να μονιμοποιήσουν στη συνέχεια τις μεταρρυθμίσεις..."
Η τελευταια χωρα με την οποια πειραματιζονται οι γραβατοπειρατες της σχολης του Σικαγο, ειναι η Ελλαδα, στη οποια εφαρμοζεται ηδη το δογμα του Σοκ, με αμεσα, ορατα και καταστροφικα αποτελεσματα.
Στον αντιποδα λοιπον του μαρξισμου και των αριστερων οριοθετησεων του ανθρωπου που τον περιοριζουν σε μια ευκολως ερμηνευσιμη παραγωγικη μοναδα, οι ινστρουκτορες του νεοφιλελευθερισμου αναποδογυρισαν απλως τη συνταγη.
Δεν ειναι η κοινωνικη ταξη και οι σχεσεις παραγωγης που καθοριζουν τον ανθρωπο αλλα η βουλιμια του να κερδισει οσο το δυνατον περισσοτερα, μεσα σε ενα χαωδες οργιο ατομικων δραστηριοτητων, που καθοδηγουνται απο τους σχεδον μεταφυσικους νομους της ελευθερης αγορας.
Ο ανθρωπος/καταναλωτης απεναντι στον ανθρωπο/παραγωγο!
Τα παιδια του Σικαγο μαλιστα εκαμαν και ενα βημα παραπανω, οικειοποιουμενοι τις συμπεριφοριστικες θεωριες, που αποδιδουν στον ανθρωπο/ζωο μια λευκη συνειδηση [tabula rasa] η οποια μπορει να σβηστει και να ξαναγραφτει αναλογα με τις αναγκες της αγορας και τις βουλιμικες φαντασιωσεις του υποκειμενου.
Γι αυτον ακριβως τον λογο, η σχολη του Σικαγο συνεργαστηκε στενα με ψυχιατρους/βασανιστες οι οποιοι πειοραματιζονταν στην επανεγγραφη των αποενεργοποιημενων συνειδησεων, προσφεροντας ταυτοχρονα πολυτιμες υπηρεσιες στη CIA και τον αμερικανικο στρατο.
Ξεσηκωνω παλι απο το σαγηνευτικο κειμενο του Ευαγριου, του Αληθινου.
"... Η μέθοδος του «σοκ» πρωτοεμφανίστηκε με τη μορφή του ηλεκτροσόκ για άτομα ψυχικά ασθενή, στη δεκαετία του 1950. Ο Γιούεν Κάμερον, καθηγητής ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο Μακγκίλ των ΗΠΑ στη συνέχεια, χρηματοδοτούμενος από τη CIA εφάρμοσε τα ηλεκτροσόκ για τις έρευνες του πάνω στην πλύση εγκεφάλου. Ήταν η εποχή του Ψυχρού πολέμου και η CIA ήθελε να βρει τρόπους να ελέγχει τη σκέψη των αντιπάλων της κομμουνιστών, που συνελάμβανε, μέσα στα πλαίσια των ανακριτικών μεθόδων. Οι μέθοδοι όμως που εφάρμοζε ο Κάμερον ήταν καθαρά βασανιστήρια. Μάλιστα για του λόγου το αληθές, πολλά άτομα που υπέστησαν τη θεραπεία-σοκ του κατέθεσαν μήνυση αργότερα εναντίον του και τα δικαστήρια έκριναν ότι δικαιούνταν χρηματική αποζημίωση για όσα υπέστησαν, την οποία και έλαβαν.
Στόχος της θεραπείας-σοκ του Κάμερον ήταν να σβήσει από το μυαλό του ασθενούς κάθε μνήμη καθιστώντας το νου του «tabula raza», άγραφτο χαρτί, λευκή σελίδα κι εκεί πάνω να οικοδομήσει μια νέα προσωπικότητα. Για να το πετύχει αυτό χρησιμοποίησε τις εξής μεθόδους: Ηλεκτροσόκ, 2 την ημέρα επί 30 μέρες. Αποστέρηση των αισθήσεων, απομονώνοντας τους μέσα σε σκοτεινούς θαλάμους φορώντας τους αδιαφανή γυαλιά, ωτασπίδες και με δεμένα χέρια μέσα σε κουτιά για να μην αγγίζουν τίποτα. Χορήγηση ψυχοτρόπων ουσιών, πολύωρος ύπνος, 22ώρες το 24ωρο, συνεχώς αναμμένα φώτα σε δωμάτια χωρίς παράθυρα. Έτσι θα έσβηναν την αντίληψη του χώρου, χρόνου, της μνήμης από το μυαλό τους, θα κατέλυαν τις άμυνες τους και τη βούληση για αντίσταση και θα αποσπούσαν τη συναίνεση του και τη συνεργασία του, κατά την ανάκριση του.
...Ο Φρίντμαν αν και ποτέ δεν το παραδέχτηκε επίσημα είδε στη μέθοδο του ηλεκτροσόκ και των βασανιστηρίων τον τρόπο που μπορούσε να εφαρμόσει την θεωρία του και το πρώτο πειραματικό εργαστήριο του άκουγε στο όνομα Χιλή. Στη δεκαετία του’50 και ’60 η θεωρία του δεν είχε ζήτηση, όταν όμως η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανησύχησε από τις εθνικοποιήσεις των ορυχείων στη Χιλή, στις οποίες προέβη ο νεοεκλεγείς σοσιαλιστής Πρόεδρος της, Αλιέντε, και φοβούμενη μήπως το μοντέλο αυτό αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και σ’ άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, που βρισκόταν στο υπογάστριο των ΗΠΑ, αποφάσισε την ανατροπή του Αλιέντε και το μετασχηματισμό της οικονομίας της Χιλής. Απευθύνονται στον Φρίντμαν, ο οποίος τους συμβουλεύει ότι όλα πρέπει να γίνουν πολύ γρήγορα πριν ο κόσμος προλάβει να αντιδράσει. Ο λαός πρέπει να υποστεί πρώτα ένα δυνατό ψυχολογικό και σωματικό σόκ (ένα βίαιο πραξικόπημα που θα ανατρέψει τον εκλεγμένο πρόεδρο τους) κι αμέσως μετά, ένα δεύτερο οικονομικό σοκ με ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εταιρειών, περικοπές μισθών και περίθαλψης. Μόνο έτσι μπορεί να περάσουν οι αλλαγές υπέρ της απελευθέρωσης των αγορών. Ο Φρίντμαν με τις θεραπείες-σοκ, που προτείνει αναδεικνύεται ο δεύτερος δόκτορας του σοκ μετά τον ψυχίατρο Κάμερον, που ονειρεύεται να διαγράψει τα πάντα στην οικονομία και στη συλλογική συνείδηση, και κει πάνω στη «λευκή σελίδα» της να οικοδομηθεί μια νέα οικονομία και μια νέα κοινωνία! Και αν όλα αυτά περί «λευκών σελίδων» και «νέων κοινωνιών» σας θυμίζουν έναν άλλο παράφρονα από το παρελθόν με τετράγωνο μουστάκι , δεν κάνετε λάθος.
...Μέσα σε 4 μέρες 3.200 άτομα εκτελέστηκαν 80.000 φυλακίστηκαν και 200.000 εγκατέλειψαν τη χώρα για πολιτικούς λόγους. Στα δυο μεγαλύτερα ποδοσφαιρικά γήπεδα της πρωτεύουσας συγκέντρωσαν 13.500 άτομα. Κουκουλοφόροι καταδότες περιφέρονταν στις κερκίδες υποδεικνύοντας τους υπονομευτές του νέου καθεστώτος, τους οποίους οδηγούσαν στα αποδυτήρια για να τους βασανίσουν και να τους εκτελέσουν. Ήταν ένα σωματικό και ψυχολογικό σοκ για τους Χιλιανούς, για να μπορέσουν στη συνέχεια τα «Παιδιά του Σικάγου» να εφαρμόσουν τη θεραπεία-οικονομικό σοκ και να επαναφέρουν τη Χιλή στο «σωστό» δρόμο των ελεύθερων αγορών, μακριά απ’ τα «μιάσματα». των κρατικοποιήσεων του εθνικού της πλούτου.
...Η τριπλή συνταγή του Φρίντμαν τίθεται σε εφαρμογή. Οι αλλαγές πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέσα σε ένα εξάμηνο, διότι μετά ο κόσμος θα αρχίσει να αντιδρά. Ιδιωτικοποιείται μεγάλο μέρος του εθνικού πλούτου της Χιλής, περικόπτονται κοινωνικές δαπάνες, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού οδηγείται στην εξαθλίωση. Δέκα χρόνια μετά, το 1982 η οικονομία της Χιλής κατέρρευσε παρά το διαφημιζόμενο «οικονομικό θαύμα», που είχαν δημιουργήσει οι ελεύθερες αγορές. Αιτία της κατάρρευσης ήταν οι λεγόμενοι «πιράνχας», ιδιοκτήτες χρηματοοικονομικών εταιρειών που δρώντας ανεξέλεγκτα είχαν αγοράσει περιουσιακά στοιχεία της χώρας με δανεικά χρήματα, δημιουργώντας ένα τεράστιο χρέος 14δις δολάρια..."
Αυτο λοιπον που συμβαινει στην εποχη μας, ειναι οτι ο ανθρωπος συμπιεστηκε αναμεσα σε διαφορετικες στη βαση τους κοσμοαντιληψεις, οι οποιες ομως ειχαν τον ιδιο σκοπο - να τον περιορισουν σε μια ευκολα ερμηνευσιμη και συνεπως χειραγωγισιμη οικονομικη μοναδα.
Ειτε μιλαμε για τον παραγωγο ανθρωπο της μαρξιστογενους μαζικης κουλτουρας, ειτε εννοουμε τον καταναλωτη ανθρωπο του ακραιου νεοφιλελευθερισμου, του δογματος του σοκ και των ορνεων της διεθνους γραβατοπειρατειας, η τελικη εικονα παραμενει η ιδια.
Ενας εκπεσων και εξαθλιωμενος αγγελος, που οι δυναστες του, του εκοψαν μαζι με την Υπερβατικοτητα του και τα φτερα του.
Δεν ειμαστε πια παρα οι μικροι, εξουθενωμενοι και πολτοποιημενοι Φτηνοι Ανθρωποι, που μας πωλουν και μας αγοραζουν στα παγκοσμια χρηματιστηρια, οι αργυραμοιβοι του θανατου....
4. Ο ανεκτιμητος ανθρωπος
Απο τον Μαρξ ισαμε τη σχολη του Σικαγο, οι κυριαρχες ερμηνειες του ανθρωπου τον περιορισαν σε μια οικονομικη και παραγωγικη μοναδα, που η μοιρα του, η προσωπικοτητα του, το γελιο του και το δακρυ του, προκαθοριζονται απο αριθμους, στατιστικες και παραγωγικες σχεσεις.
Ο Παραγωγός ανθρωπος της αριστερης μαζικης κουλτουρας και ο Καταναλωτης ανθρωπος του ακραιου νεοφιλελευθερισμου, δεν ειναι παρα οι δυο οψεις του Φτηνου ανθρωπου - αυτου του εκπεσοντος αγγελου που του εκοψαν τα φτερα.
Αλλα δεν ειμαστε - δεν μπορει να ειμαστε - μονον δημιουργηματα καποιας οικονομικοκοινωνκης συνθηκης, στην οποια ριχτηκαμε απο τυχη.
Εμεις οι ανθρωποι, ειμαστε ακομα, το παραμυθι που μας διαβαζανε πριν να μας παρει ο υπνος, οι ηχοι του εσπερινου, οι ωραιοι νεκροι μας, τα ανθισμενα φιλια μας, ενα ιχνος που αφησαμε στην αμμο, η μυρωδια του πευκου το απομεσημερο, οι προδοσιες μας, οι ψευτικες υποσχεσεις, οι μεγαλες μας στιγμες και οι μικρες μας διαψευσεις.
Ειμαστε απεριοριστοι, αδιαπραγματευτοι και ανερμηνευτοι.
Ειμαστε το περαν, μετα απο καθε περας.
Αν εχει εναν δρομο μπροστα της η διανοηση του 21ου αιωνα, ειναι να χαραξει πορεια για την ολικη επαναφορα της φαντασιακης μας εικονας, απο τον Φτηνο ανθρωπο, στον Ανεκτιμητο Ανθρωπο.
Σ' αυτο το Υπεροχο Ον, που ιπταται περα και πανω απο καθε προσδιορισμο του.
Επιγειον ή επουρανιον...
Λευτερης Πανουσης
http://panusis.blogspot.com/
Σχόλια