Του Κωνσταντίνου Θ. Λαμπρόπουλου
- Το ελληνογαλλικό στρατηγικό υπόβαθρο
Αναντίλεκτα, η στρατηγική σύμπλευση με τη Γαλλία αποτελεί μία απ’ τις συνέχειες (continuities) της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, εδραζόμενη στη μεταπολεμική παρακαταθήκη των κυβερνήσεων του Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβυτέρου με τις αντίστοιχες του Σαρλ ντε Γκωλ και του Ζισκάρ Ντ’ Εστέν.
Η ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας με γαλλική αρωγή, υπήρξε ελληνικός στρατηγικός στόχος (ιδίως μετά το 1974) με προφανή αμυντική διάσταση, στο πλαίσιο αφενός της εξωτερικής εξισορρόπησης της τουρκικής απειλής και αφετέρου της προάσπισης του εθνικού συμφέροντος, κατ’ ευρεία έννοια, ήτοι της δυνητικής λειτουργίας της Ενωμένης Ευρώπης ως παρόχου ασφαλείας που θα εγγυάτο grosso modo την ασφάλεια στην ελληνική επικράτεια από ενδεχόμενη στρατιωτική απειλή εξ Ανατολών. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Η ελληνογαλλική εταιρική σχέση αποτέλεσε τη συμπληρωματική αιχμή του δόρατος για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, καθώς οι εξοπλισμοί εκ Παρισίων προσέφεραν επιπρόσθετη ισχύ, διατηρώντας την ισορροπία ισχύος στο Αιγαίο και δημιουργώντας προϋποθέσεις επίτευξης πλεονεκτήματος σε τακτικό επίπεδο.
Εντούτοις, η γαλλική στρατιωτική συνδρομή, στο πλαίσιο της ελληνικής εξωτερικής εξισορρόπησης της τουρκικής απειλής, παρέμενε υπό το περιοριστικό πλαίσιο της αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας -μονοπολικής στιγμής των ΗΠΑ (US Unipolar Moment)- και της αυξημένης δυνατότητας της Ουάσινγκτον να επιβάλλει αποτελέσματα ως μοναδική Υπερδύναμη.
Ο ιδιαιτέρως ασταθής και ρευστός υβριδικός πολυπολικός κόσμος που αναδύθηκε τη δεκαετία του 2010, με τη μετατόπιση ισχύος προς την Ασία και τη στροφή των ΗΠΑ στη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μερική αυτονόμηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων όπως και έτερων μεσαίων δυνάμεων του διεθνούς συστήματος, της Τουρκίας προεξαρχούσης.
Ο τουρκικός δομικός αναθεωρητισμός στρεφόμενος και κατά των γαλλικών συμφερόντων στη Β. Αφρική και τη Μέση Ανατολή, δημιούργησε τις προϋποθέσεις εμβάθυνσης της ελληνογαλλικής εταιρικής σχέσης αφενός, η δε ετερογονία των σκοπών, αφετέρου, προκληθείσα από τη συμφωνία AUKUS των Αγγλοσαξώνων στη περιοχή του Ειρηνικού, λειτούργησε ως "παράθυρο ευκαιρίας" για τη στρατηγική αναβάθμιση της εταιρικής σχέσης Αθήνας-Παρισίων.
- Το ελληνογαλλικό στρατηγικό "en passant"
Η Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία αποτελεί σημαντική τομή στο πλαίσιο της εξωτερικής εξισορρόπησης της τουρκικής απειλής, καθώς η ρήτρα αμυντικής συνδρομής αναβαθμίζει το επίπεδο αυτής της εξισορρόπησης.
Ως εκ τούτου, η γαλλική εμπλοκή και αμυντική συνδρομή στο επίπεδο της ελληνογαλλικής συμμαχίας καθίσταται επιβεβλημένη και αναπόφευκτη, εφόσον πληγεί στρατιωτικά η ελληνική επικράτεια, παραπέμποντας σε σύναψη συμμαχίας στο επίπεδο της "Αλυσιδωτής Πρόσδεσης" (chain-gang alliance).
Η Αλυσιδωτή Πρόσδεση Ελλάδας-Γαλλίας, λόγω υφής, δύναται να συμπαρασύρει και έτερες δυνάμεις, όπως η Αίγυπτος ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (λόγω ρήτρας συνδρομής με την Ελλάδα), ώστε να συνδράμουν αποφασιστικά σε περίπτωση στρατιωτικής εμπλοκής, ενώ υφίστανται προϋποθέσεις συμπερίληψης και της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ανωτέρω πλαίσιο.
Κατ’ επέκταση, δύναται να δημιουργηθεί ένας ιδιότυπος μεσογειακός άξονας με τη Γαλλία και την Ελλάδα να πρωτοστατούν, άξονας που προτίθεται να ευθυγραμμιστεί με έτερες αρχιτεκτονικές ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή, φθάνοντας έως την Ινδική Υπο-ήπειρο.
Παράλληλα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα δύναται να αποκτήσει ισχυρότερο διπλωματικό αποτύπωμα ως προς την υπεράσπιση των εθνικών της συμφερόντων, λειτουργώντας ως δίαυλος εναρμόνισης των γαλλικής εμπνεύσεως ευρωπαϊκών συμφερόντων με τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.
Υπό αυτήν την έννοια, η Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία δύναται να ιδωθεί ως δυνητικός μοχλός αλλαγής δεδομένων σε περιφερειακό και υπερ-περιφερειακό επίπεδο.
Επιπρόσθετα, η δημιουργία ενός συμβουλίου στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας, ως απόρροια της Συμφωνίας, δύναται να λειτουργήσει ως πρότυπο και να ενισχύσει σημαντικά μέσω μιας διαδικασίας διάχυσης τεχνογνωσίας (spill-over effect) τον ελληνικό μηχανισμό εθνικής ασφαλείας, ο οποίος πάσχει από ασθενή θεσμοποίηση και πληθώρα άλλων παθογενειών, εξαιτίας της προβληματικής στρατηγικής κουλτούρας που διέπει τη χώρα.
- Το Σύνδρομο της Βραχυπρόθεσμης Αποκλιμάκωσης ως Κίνδυνος για την Συμφωνία
Ως προς την εξισορρόπηση της τουρκικής απειλής καθεαυτήν, η πρόσφατη ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία, δημιουργώντας δυνητικά έναν ισχυρό άξονα αποτροπής των μεγαλεπήβολων τουρκικών σχεδίων που σχετίζονται με το επιθετικό δόγμα της "Γαλάζιας Πατρίδας", αποτελεί επιταχυντή εξελίξεων.
Ως εκ τούτου, θα πρέπει να καταστεί σαφές στην ελληνική ηγεσία πως η επιλογή της στρατιωτικής δράσης από την Άγκυρα δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί υπό συγκεκριμένες συνθήκες, καθώς ούτως ή άλλως εμπεριέχεται στο τουρκικό φάσμα επιλογών ως αναπόσπαστο κομμάτι μιας δυναμικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης (dynamic bargaining process), στο πλαίσιο της δημιουργίας τετελεσμένων (fait accompli), ενώ πιθανολογείται και ως έσχατη λύση σωτηρίας του γοήτρου (reputation) της τωρινής τουρκικής ηγεσίας, αν θεωρήσει ότι στερείται άλλης επιλογής.
Η συνήθης βραχυπρόθεσμη διάσταση της ελληνικής στρατηγικής με απώτερο στόχο την Αποκλιμάκωση, η διαρκής αδυναμία αναγνώρισης του βάθους και των λεπτομερειών που άπτονται της τουρκικής απειλής, το υφιστάμενο φοβικό σύνδρομο των πολιτικών ελίτ και η στρατηγική κουλτούρα του αδυνάτου (underdog culture), που καθιστά ευεπίφορο το έδαφος για αποκλειστική μετάθεση των βαρών σε τρίτους, λειτουργούν διαβρωτικά για την αντιμετώπιση της εκτεταμένης τουρκικής απειλής· ελλοχεύει επομένως ο κίνδυνος να καταστεί η Συμφωνία "κενό γράμμα", όταν η Άγκυρα θα δοκιμάσει ex dolo τη Συμφωνία επί του πεδίου στο πλαίσιο της δικής της υβριδικής προσέγγισης.
Θα πρέπει να σταματήσει να αγνοείται εκ μέρους της Αθήνας η οριζόντια και κάθετη αυξομείωση της έντασης και της κλιμάκωσης, απόρροια του τουρκικού υβριδικού δόγματος πολυ-επίπεδων επιχειρήσεων με στόχο την επίτευξη τετελεσμένων.
Η ελληνική πλευρά λειτουργεί με τη λογική του αντικατοπτρισμού (mirror-image) των δικών της πεποιθήσεων, καλλιεργώντας ανέφικτες προσδοκίες περί προσφυγής στη Χάγη και τελικής ταχείας διευθέτησης των Ελληνοτουρκικών με αυστηρώς διπλωματικό τρόπο.
Η Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία αποτελεί την κατάλληλη ευκαιρία για την υιοθέτηση μιας πολυεπίπεδης Αποτροπής και της Ανάσχεσης των επιθετικών τουρκικών πρωτοβουλιών.
- Νοούμενη ως τέτοια, η Συμφωνία θα πρέπει να ιδωθεί από την ελληνική πλευρά ως εφαλτήριο αλλαγής νοοτροπίας και εναρμόνισης με τις πραγματικότητες του 21ου αιώνα, και επίσης ως δομικό στοιχείο μια νέας αντίληψης περί Συμμαχιών, με ζητούμενο την επίτευξη αποτελέσματος επί καθορισμένων στόχων σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο.
* Ο κ. Κων/νος. Θ Λαμπρόπουλος είναι Ιστορικός, Στρατηγικός Αναλυτής Κέντρου Μελετών Ασφάλειας της Γενεύης
Σχόλια