Του Chris Bryant
Ούτε μια εβδομάδα δεν περνά χωρίς να καταρρέει ένας προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο από τις αυξανόμενες τιμές των commodities.
Εκατομμύρια Βρετανοί πελάτες αντιμετωπίζουν μια ανησυχητική αναμονή προκειμένου να μάθουν αν ο πάροχος ενέργειας τους θα επιβιώσει, ποιος θα αναλάβει τη σύμβασή τους και αν οι λογαριασμοί ενέργειας θα αυξηθούν.
Η βρετανική ρυθμιστική αρχή Ofgem - Γραφείο Διαχείρισης Φυσικού Αερίου και Ηλεκτρικής Ενέργειας - έχει απευθύνει επιστολή στις εταιρείες του κλάδου οι οποίες εξακολουθούν να είναι ενεργές, ζητώντας επειγόντως πληροφορίες για τη χρηματοοικονομική τους κατάσταση.
Κακοί οιωνοί
Δυστυχώς, μελετώντας μερικούς από τους πρόσφατα δημοσιευμένους ισολογισμούς τους, αμφιβάλλω ότι οι απαντήσεις τους προς την Ofgem θα είναι καθησυχαστικές. Ακόμη και πριν οι τιμές της ενέργειας εκτιναχθούν στα ύψη, πολλοί προμηθευτές ήταν ζημιογόνοι και είχαν υποχρεώσεις πολύ μεγαλύτερες από τα ισχνά περιουσιακά τους στοιχεία.
Σίγουρα τα πλαφόν τιμών με κρατική εντολή κάνουν τη ζωή δύσκολη για τους παρόχους ενέργειας λιανικής, καθώς δεν μπορούν να προσαρμόσουν εύκολα τα τιμολόγια ώστε να αντικατοπτρίζουν το κόστος τους. Για τους μικρούς προμηθευτές οι οποίοι θέλουν να προστατευθούν πλήρως από τις μεταβολές των τιμών των βασικών εμπορευμάτων, μια τέτοια αντιστάθμιση μπορεί να είναι απαγορευτικά δαπανηρή.
Ωστόσο, τα θεμέλια αυτής της εντελώς πρωτόγνωρης κρίσης ήταν η έλλειψη οικονομικής ανθεκτικότητας, το ιδιαίτερα χαλαρό ρυθμιστικό πλαίσίο και μη βιώσιμες πρακτικές τιμολόγησης, οι οποίες άφησαν τον κλάδο απροετοίμαστο για τη στιγμή του "Μαύρου Κύκνου". "Η αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου ώθησε τους προμηθευτές στην καταστροφή, ωστόσο δεν αποτελεί την αιτία της κατάστασής τους", λέει ο αναλυτής της Investec για ζητήματα του κλάδου κοινής ωφέλειας, Martin Young.
Γιατί καταρρέουν οι βρετανικές εταιρείες παροχής ρεύματος - αερίου
Η τιμή του φυσικού αερίου έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ στη Βρετανία, πιέζοντας τρομερά τους ντόπιους παρόχους
Συγκέν
τρωση και ανταγωνισμός
Αυτή η ιστορία περί ανεπαρκών κεφαλαιακών αποθεμάτων και "ηθικού κινδύνου" είναι σίγουρα γνώριμη σε όσους έχουν μελετήσει προηγούμενες κρίσεις. Και το αποτελέσμά της θα είναι επίσης παρόμοιο: μια σαρωτική αναδιάρθρωση του κλάδου των προμηθευτών ενέργειας, στην οποία τα μικρά ψάρια θα καταβροχθισθούν από οντότητες με καλύτερη κεφαλαιοποίηση. Οι μεγάλοι προμηθευτές θα γίνουν ακόμη μεγαλύτεροι.
Η εισαγωγή περισσότερου ανταγωνισμού σε μια αγορά που κυριαρχείτο κάποτε από τους "6 Μεγάλους" (Big 6), όπως η British Gas (ιδιοκτησία της Centrica) και η EDF Energy (Electricite de France), είχε καλές προθέσεις και σημείωσε κάποια επιτυχία.
Το μερίδιο αγοράς των παλαιών προμηθευτών μειώθηκε περίπου στο 70% και οι νεοεισερχόμενοι βοήθησαν στην προώθηση καινοτομιών στην επιβολή δασμών "καθαρής" ενέργειας, στις διαδικτυακές υπηρεσίες και στους έξυπνους μετρητές, βοηθώντας την ενεργειακή απόδοση και την προσπάθεια απεμπλοκής από τον άνθρακα. Οι πάροχοι αναγκάστηκαν να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις, η εξυπηρέτηση πελατών βελτιώθηκε.
Οι καλά χρηματοδοτούμενοι νεοεισερχόμενοι, όπως η Ovo Energy και η Octopus Energy, στους οποίους επένδυσε 600 εκατομμύρια δολάρια η Generation Investment Management του Αλ Γκορ τον περασμένο μήνα, έχουν επιτύχει οικονομίες κλίμακας, εν μέρει απορροφώντας τους ανταγωνιστές τους. Η Ovo ανέλαβε τις υπηρεσίες λιανικής της SSE το 2019, ενώ η Octopus απέκτησε περισσότερους από μισό εκατομμύριο πελάτες από την κατάρρευση της Avro Energy.
Επειδή όμως οι άδειες και το λογισμικό ήταν φθηνά, υπήρξε ένας πολλαπλασιασμός λιγότερο ανθεκτικών παικτών. Στην κορύφωση του, το 2018, υπήρχαν 70 εταιρείες που προμήθευαν ενέργεια στους Βρετανούς καταναλωτές.
Ο αριθμός αυτός έχει πέσει σε λιγότερους από 40 και αναμένονται πολλές περισσότερες "έξοδοι" από την αγορά και χρεοκοπίες πριν από το τέλος του χειμώνα.
δσφδσφσδ
10 πάροχοι έχουν καταρρεύσει από τον Αύγουστο στη Βρετανία, κυρίως λόγω της εκτίναξης της τιμής του φυσικού αερίου
Ίσως τελικά υπάρχει κάτι που να ισοδυναμεί με "υπερβολικό" ανταγωνισμό.
Προκαταβολές και "χαλαρή" ρύθμιση
Οι νεοεισερχόμενοι επεκτάθηκαν ραγδαία, καθώς αυτή η επέκταση ήταν η καλύτερη ευκαιρία τους να δημιουργήσουν ρευστό. Όπως είδαμε στον κλάδο των αεροπορικών εταιρειών και τώρα με την κινεζική εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Evergrande, το να πληρώνουν οι πελάτες εκ των προτέρων είναι μια φθηνή πηγή χρηματοδότησης. Οι προμηθευτές ενέργειας διέθεταν έως και 1,4 δισεκατομμύρια βρετανικές λίρες (1,9 δισεκατομμύρια δολάρια) μετρητών από προκαταβολές πελατών τους ή περίπου 65 λίρες ανά νοικοκυριό, όπως υπολόγισε η Ofgem τον Μάρτιο, και δεν ήταν μάλιστα υποχρεωμένοι να διασφαλίζουν την προστασία αυτών των χρημάτων.
Ένας άλλος δημοφιλής τρόπος δημιουργίας μετρητών ήταν η καθυστέρηση πληρωμής κανονιστικών επιβαρύνσεων, ιδίως επιδοτήσεων καθαρής ενέργειας που ονομάζονται Υποχρεώσεις Ανανεώσιμων (RO), οι οποίες κοστίζουν περίπου 6 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως. Μέσω πίεσης, οι προμηθευτές ρεύματος μπόρεσαν να πετύχουν να καθυστερήσουν την εξόφληση των χρεώσεων RO αξίας έως και 19 μηνών, λαμβάνοντας ακόμη μια φθηνή πηγή μη εξασφαλισμένου κεφαλαίου κίνησης.
Οι πελάτες δεν είναι εντελώς αθώοι του αίματος. Με τη βοήθεια ιστοτόπων σύγκρισης τιμών, επέλεγαν το φθηνότερο τιμολόγιο, αντί να δώσουν προτεραιότητα στην οικονομική ανθεκτικότητα του προμηθευτή. Σύμφωνα με το βρετανικό σύστημα "Προμηθευτή Τελευταίας Καταφυγής", οι προκαταβολές "έναντι" των πελατών προστατεύονται σε περίπτωση κατάρρευσης του παρόχου. Έτσι, οι καταναλωτές δεν θα μπορούσαν πραγματικά να χάσουν χρήσματα.
Το κόστος των υπολοίπων των πελατών ή των υποχρεώσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατανέμεται στους υπόλοιπους προμηθευτές ενέργειας και τελικά σε όλους τους λογαριασμούς ενέργειας ανά τη χώρα.
"Οι υπεύθυνοι προμηθευτές πρέπει είτε να χάνουν χρήματα για να διατηρήσουν πελάτες (και να εγγράφουν ζημιογόνα δραστηριότητα), είτε να χάνουν πελάτες για να διατηρήσουν το περιθώριο κέρδους τους", κατήγγειλε πέρυσι η Shell Energy. Πράγματι, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πώς οι προμηθευτές αποφάσισαν να κινούνται ασυλλόγιστα ενώπιον μελλοντικών κινδύνων, γνωρίζοντας ότι εάν το παρατραβούσαν, το κόστος θα "αμοιβαιοποιείτο" (για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία του κλάδου).
Εάν οι τιμές ρεύματος αυξηθούν ή η ζήτηση είναι υψηλότερη από την αναμενόμενη, όπως συνέβη τον τελευταίο κρύο χειμώνα, τα πράγματα γρήγορα παίρνουν τον δρόμο τους. Τα έγγραφα από τις πρόσφατες διαδικασίες κήρυξης χρεοκοπίας δείχνουν πώς οι προμηθευτές αθέτησαν τους όρους των πιστωτικών διευκολύνσεων που είχαν συνάψει με παρόχους ενέργειας ή άλλους αντισυμβαλλομένους.
Το δίκοπο μαχαίρι των μέτρων
Αν και κινήθηκε υπερβολικά αργά, η Ofgem έχει ήδη θεσπίσει μέτρα για την προώθηση μεγαλύτερης χρηματοοικονομικής ανθεκτικότητας, την αύξηση της χρηματοοικονομικής παρακολούθησης και τη διασφάλιση ότι εκείνοι οι οποίοι διοικούν προμηθευτές ενέργειας έχουν τα προσόντα να το πράττουν.
Εξετάζει, δε, να αναγκάσει τους προμηθευτές να πραγματοποιούν συχνότερα πληρωμές RO και να επιμένει στην επιστροφή των υπολοίπων των πελατών. Ωστόσο η σύσφιγξη του ρυθμιστικού πλαισίου αυτή τη στιγμή θα μπορούσε δυνητικά να σπρώξει ακόμη περισσότερες εταιρείες στον "γκρεμό".
"Η μάχη για όλο και πιο φθηνά τιμολόγια μεταξύ των εταιρειών τελικά δεν εξυπηρέτησε τους καταναλωτές. Χρειαζόμαστε καινοτόμους, οικονομικά αποδοτικούς και οικονομικά σταθερούς προμηθευτές", λέει ο Young της Investec. Οι επιζώντες θα είναι εκείνοι που κάνουν περισσότερα από το να "πουλάνε φθηνά ηλεκτρόνια και μόρια", λέει.
Ας ελπίσουμε ότι αυτοί οι διαφοροποιημένοι παίκτες θα επωμιστούν το μεγαλύτερο μέρος του βάρους του ξεκαθαρίσματος αυτού του χάους. Ωστόσο, η εποχή του αχαλίνωτα ελεύθερου ανταγωνισμού έχει τελειώσει και το μόνο σίγουρο είναι ότι οι λογαριασμοί των πελατών θα κινηθούν ανοδικά.
Σχόλια