Αφού το Αζερμπαϊτζάν ανέκτησε τον έλεγχο του εδάφους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οι αναλυτές άρχισαν να παρατηρούν αύξηση των τουρκικών δραστηριοτήτων στην περιοχή του Καυκάσου και, ευρύτερα, στην Κεντρική Ασία. Ο Ερντογάν για άλλη μια φορά εδραίωσε την παρουσία του στα τουρκόφωνα κράτη, άρχισε να προωθεί τα συμφέροντά του στη Γεωργία και κατεύθυνε τα βλέμματα του προς το Αφγανιστάν, το οποίο μετρά επίσης μεγάλο τουρκικό πληθυσμό (Αφγανοί Ουζμπέκοι).
Ταυτόχρονα, πρέπει να σημειωθεί ότι αυτές οι τρέχουσες γεωπολιτικές τάσεις δεν αντιστοιχούν στον νεο-οθωμανισμό. Τα περισσότερα από τα εν λόγω εδάφη δεν ήταν ποτέ μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, ο παντουρκισμός και ο παντουρανισμός προωθήθηκαν τεχνητά στη Τουρκία, χώρα του ΝΑΤΟ, από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία, ενώ ο Ερντογάν άρχισε να ακολουθεί μια ολοένα και πιο κυρίαρχη και ανεξάρτητη πολιτική, ο παντουρκισμός έχει εξασθενήσει σημαντικά. Για άλλη μια φορά, σήμερα υπάρχουν ξεκάθαρα σημάδια αναζωπύρωσης του. Αλλά αυτό συμβαίνει τώρα σε ένα πολύ διαφορετικό πλαίσιο. Δεν πρόκειται πλέον για πίεση από τη Δύση που χρησιμοποιεί την Τουρκία σε ένα μεγάλο παιχνίδι εναντίον της ηπειρωτικής Ρωσίας, αλλά για προσωπική πρωτοβουλία του Ερντογάν.
Ήταν ιδιαίτερα εμφανές μετά τα γεγονότα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και από άποψη εικόνας, τόσο στην Τουρκία όσο και στο ίδιο το Αζερμπαϊτζάν, η νίκη αποδόθηκε εξ ολοκλήρου στη συμμαχία Μπακού-Άγκυρας. Στην πραγματικότητα, ο καθοριστικός παράγοντας, καθώς και η καλή προετοιμασία του Αλίεφ για τον πόλεμο, ήταν η συμφωνία του Πούτιν που δόθηκε sotto voce για να αποκατασταθεί η εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν με τη βία. Οι μεγάλες αποφάσεις ελήφθησαν ακριβώς στη Μόσχα. Και ήταν στο χέρι του Πούτιν να αποφασίσει ποιος ήταν ο ιδιοκτήτης του Καραμπάχ.
Ο Πούτιν είχε συμφωνήσει προηγουμένως με τον προηγούμενο Αρμένιο πρόεδρο, τον κ. Σερζ Σαρκισιάν, να ξεμπλοκάρει εν μέρει το πρόβλημα του Καραμπάχ παραχωρώντας πέντε περιφέρειες. Αλλά ο Νικόλ Πασινιάν, υποστηριζόμενος από τον Σόρος και τους παγκοσμιοποιητές, που οργάνωσαν μια πολύχρωμη επανάσταση στο Ερεβάν, ακύρωσε όλες τις συμφωνίες.
Και κανείς δεν μπορεί να κάνει τέτοιο κτύπημα στον ίδιο τον Πούτιν.
Λόγω των πολιτικών του Πασίνιαν και ως απάντηση στις ενέργειες του φιλοαμερικανικού και φιλοδυτικού λόμπι στην Αρμενία, ο Πούτιν πήρε μια απόφαση σχετικά με το Καραμπάχ. Ποια ήταν αυτή η απόφαση, μπορούμε να το δούμε σήμερα. Θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετικό. Και τότε, φοβάμαι, η συμμαχία Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα.
Το ίδιο ισχύει και για την τουρκική θέση στη Μέση Ανατολή, η οποία ήταν στην πραγματικότητα κάποτε έδαφος ελεγχόμενο από τους Οθωμανούς μετά τους Βυζαντινούς. Και εδώ ο Ερντογάν συνεχίζει την λίγο πολύ επιτυχημένη πολιτική του μόνο και μόνο επειδή η Ρωσία δεν παρεμβαίνει σε αυτήν. Με το σημερινό μέτωπο του Ερντογκάν εναντίον της Δύσης, ενώ τον Ιούλιο του 2016 η Δύση και η CIA προσπάθησαν ξεκάθαρα να τον αποβάλουν, είναι η αθόρυβη υποστήριξη της Μόσχας που επιτρέπει στην Άγκυρα να εδραιώσει την κυριαρχία της.
Αλλά αυτή η πολιτική της Μόσχας που κλείνει τα μάτια στη Συρία, τη Λιβύη, το Ιράκ και τώρα στο Αζερμπαϊτζάν δεν είναι συνέπεια της αδυναμίας μας, αλλά αποτέλεσμα ενός γεωπολιτικού υπολογισμού μεγάλης κλίμακας. Η Ρωσία χτίζει έναν πολυπολικό κόσμο, επιδιώκοντας να περιορίσει το έδαφος της αμερικανικής ηγεμονίας όσο το δυνατόν περισσότερο. Και ο φιλόδοξος Ερντογάν διευκολύνει στην πράξη αυτή τη πολιτική. Όλα αυτά όμως θα λειτουργήσουν μέχρι ένα ορισμένο όριο.
Αυτό το όριο που δεν πρέπει να ξεπεραστεί είναι η στρατιωτική συνεργασία της Άγκυρας με τους ρωσοφοβικούς στο Κίεβο, το υπερβολικό καύχημα της συμμαχίας Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν (ξεχνώντας τη Μόσχα, όπου όλα έχουν αποφασιστεί πραγματικά) και η εντατικοποίηση του παντουρκισμού στην Κεντρική Ασία. Με εξαίρεση το ουκρανικό σκέλος, το οποίο η Άγκυρα θα έπρεπε να είχε εγκαταλειφθεί εντελώς, οι πιο σταθεροί φορείς της τουρκικής πολιτικής θα μπορούσαν να συνεχιστούν – αλλά όχι στο όνομα του ΝΑΤΟ και με προσεκτικό συντονισμό των κόκκινων γραμμών με τη Ρωσία.
Η είσοδος της Τουρκίας στην Κεντρική Ασία δεν είναι πλέον θέμα οθωμανισμού, αλλά συγκεκριμένης εκδοχής του τουρκικού ευρασιασμού. Η Μόσχα θεωρητικά δεν έχει τίποτα ενάντια σε αυτό το όραμα, αλλά ο τουρκικός ευρασιασμός πρέπει να συντονιστεί με τον ρωσικό ευρασιασμό, επειδή το Καζακστάν, το Κιργιζιστάν και το Ουζμπεκιστάν δεν είναι απλώς σύμμαχοι της Ρωσίας, αλλά μέλη διαφόρων οικονομικών και στρατιωτικών δομών. Η Τουρκία θα μπορούσε κάλλιστα να συμμετάσχει μαζί τους και να ενεργήσει σε συνεννόηση με τη Ρωσία.
Είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης του αρμενικού προβλήματος, άλλωστε, η Ρωσία είναι υπεύθυνη για το Ερεβάν. Και η ανασυγκρότηση της περιοχής μετά τον πόλεμο θα έπρεπε να λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα όλων των μερών. Συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, τοοποίο, παρεμπιπτόντως, ξεχάστηκε κάπως στον πόλεμο του Καραμπάχ. Και μάταια.
Ο ευρασιασμός είναι μια εξαιρετικά σημαντική ιδεολογία, ακριβώς επειδή δεν έχει δόγματα. Η σίγουρα ασάφεια και άνοιγμά του αποτελούν πλεονέκτημα και όχι μειονέκτημα. Η Ρωσία – ως εστία, κέντρο, πόλος της Ευρασίας και γεωγραφικός κόμβος της ιστορίας – είναι ο πρωταρχικός παράγοντας για οποιαδήποτε αποτελεσματική γεωπολιτική κατασκευή.
Εάν η Άγκυρα επιλέξει έναν πολυπολικό κόσμο, τότε καλώς ήλθε στη λέσχη μας και ας συζητήσουμε ειλικρινά τις επιθυμίες όλων των μερών. Αν πρόκειται για την ιμπεριαλιστική επέκταση που την θέλει ένας και μόνο άνθρωπος ή για έναν νέο γύρο για την εξυπηρέτηση τν συμφερόντων του ΝΑΤΟ, δεν είναι παρά μόνο ένα μη εποικοδομητικό σχέδιο, αλλά σχέδιο αυτοκτονίας.
Είναι καιρός η Ρωσία, με τη σειρά της, να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο δυνητικό του ευρασιατικού δόγματος, τόσο ιδεολογικά όσο και γεωπολιτικά. Χωρίς ιδεολογία και βασιζόμενοι σε καθαρό πραγματισμό, δεν μπορούμε απλώς να πραγματοποιήσουμε μακροπρόθεσμα έργα ολοκλήρωσης.
Μετάφραση: Κριστιάν Ακκυριά
Σχόλια