Της Λαμπρινής Θωμά
23 Αυγούστου 2021
Με απόλυτη μυστικότητα οργανώθηκε το βράδυ της Κυριακής 22 Αυγούστου, αγρυπνία έξω από την κατοικία που φιλοξενεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στο Κίεβο, από εκατοντάδες πιστών και ιερωμένων. Ψάλλοντας τον Ακάθιστο Ύμνο, επέμεναν να διεκδικούν μια συνάντηση με τον Πατριάρχη, και παρέμειναν μέχρι το πρωί ψάλλοντας, εκεί που τους υπέδειξε η αστυνομία – που δεν επέτρεψε να φτάσουν κοντά στην ιδιαίτερα φυλασσόμενη κατοικία.
Το αίτημα για συνάντηση του Πατριάρχη με τους πιστούς της κανονικής Ουκρανικής Εκκλησίας είναι διαρκές και έχει διατυπωθεί γραπτώς, στα κοινωνικά δίκτυα, σε έντυπα, έχει διατρανωθεί στη μεγάλη συγκέντρωση δέκα χιλιάδων πιστών που έγινε το Σάββατο έξω από το κοινοβούλιο της χώρας. Μέχρι και την χθεσινοβραδυνή αγρυπνία, πάντως, ήταν πολλοί οι αισιόδοξοι (;) μεταξύ των πιστών που θεωρούσαν ό,τι ο Πατριάρχης «μπορεί και να μη γνώριζε το αίτημά τους», που πάντως αποκλείεται να μην το άκουσε, ηχηρότατο, το βράδυ της Κυριακής ως το πρωί της Δευτέρας.
Γι’ αυτό αποκτά και ιδιαίτερη – και πολιτική- σημασία το γεγονός ότι στην αγρυπνία παρέστη και ο κανονικός μητροπολίτης Κιέβου, Ονούφριος, ο οποίος ευλόγησε τους πιστούς και, ας σημειωθεί, έγινε δεκτός με εξαιρετική αγάπη και φωνές «εις πολλά έτη, Δέσποτα!».
Όσο υπήρχε περίπτωση ο Πατριάρχης να μην γνώριζε, οι συγκεντρώσεις δεν λάμβαναν τόσο επίσημο χαρακτήρα, και ο ίδιος ο προκαθήμενος του Κιέβου δεν είχε εμφανιστεί, ούτε ως ομιλητής. Χθες το βράδυ, κάνει επίσημα την εμφάνισή του ο μητροπολίτης Ονούφριος, σημειώνοντας εμμέσως και την κλιμάκωση έναντι ενός Πατριάρχη που πλέον με βεβαιότητα γνωρίζει ότι οι πιστοί της Ουκρανίας δεν δέχονται την πραξικοπηματική του ενέργεια να παραχωρήσει τόμο αυτοκεφαλίας στον, εθνικιστή και περικυκλωμένο από φιλοναζί, σχισματικούς Επιφάνιο.
Παράλληλα, η εικόνα ενός Πατριάρχη περίκλειστου και απομονωμένου σε κάποια επίσημη κατοικία, φυλασσόμενου από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, αρνούμενου να δει τους πιστούς ή να έρθει σε επαφή με αληθινό εκκλησίασμα – τα συλλείτουργα με τον Επιφάνιο ήταν με παρόντες ιερωμένους, μυστικούς πράκτορες και ελάχιστα συγκεκριμένης τοποθέτησης πολιτικά πρόσωπα-, έρχεται σε ευθεία και ολοφάνερη αντίθεση με την εικόνα ενός κοσμοαγάπητου ιεράρχη, που ηγείται μιας αληθινά λαϊκής, μαζικής και ιστορικής εκκλησίας, του Ονούφριου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι την Κυριακή, κατά την επίσκεψή μου στη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου, είδα εκατοντάδες πιστούς να έρχονται, ενώ ακριβώς απέναντι, στο ναό που έχουν πάρει οι του Επιφάνιου, δεν υπήρχε κανείς πλην δύο φρουρών και ενός ιερωμένου. Τον ναό στόλιζε ένα τεράστιο πορτραίτο των Βαρθολομαίου και Επιφάνιου, την ώρα της παράδοσης του τόμου – ένα ακόμη επικοινωνιακό παιγνίδι σε αυτό τον πόλεμο που φαίνεται να κλιμακώνεται.
Αξίζει να αναφερθεί ό,τι η φωτογραφία αυτή αναρτήθηκε μετά τον επίσημο εορτασμό της Βάπτισης των Ρος, της μεγάλης παραδοσιακής ετήσιας γιορτής της Ορθοδοξίας των Σλαύων. Δεν υπήρχε όσο η Λαύρα ήταν τόπος των μαζικών λαϊκών εορτασμών της 1033ης επετείου, και αναρτήθηκε με την ευκαιρία της εθνικής, κρατικής εορτής των 30 χρόνων Ουκρανικής Ανεξαρτησίας. Να θυμήσουμε ότι οι πιστοί που έλαβαν μέρος στον εορτασμό υπολογίζονται σε 350.000.
Την ανυπαρξία πιστών στην εκκλησία του Επιφάνιου έκανε εμφανή και το συλλείτουργο της Δευτέρας 23ης Αυγούστου, Οικουμενικού Πατριάρχη και Επιφάνιου, στον ιστορικό Ναό της Αγίας Σοφίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην ομιλία του – που αυτή τη φορά αναγνώστηκε στα ουκρανικά – ο Πατριάρχης τα έβαλε με τους πιστούς και αναγόρευσε εαυτόν και τις αποφάσεις του, και πάλι στα βήματα του αλάθητου του Πάπα, σε «αγιασμένη Εκκλησιαστική παράδοση», λέγοντας συγκεκριμένα: «Εμείς ως Μήτηρ-Εκκλησία είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε τα προβλήματα και να θεραπεύσουμε ανησυχίες όλων των παιδιών μας, αλλά εντός της αγιασμένης Εκκλησιαστικής Παράδοσης». Βεβαίως, ως το 2018, για τον Οικουμενικό Πατριάρχη, η «αγιασμένη Εκκλησιαστική παράδοση» ήταν η μετά του Ονουφρίου… (αλλά, ακόμη και αν είχε δίκαιο και όντως η νεώτερη στάση του είναι η σωστή, εκείνη η παραβολή με το απολολώς μάλλον του έχει διαφύγει…).
«Όλος ο Ορθόδοξος κόσμος πενθεί» για τη στάση του Πατριάρχη, «που κάνει το άσπρο μαύρο», που «άλλαξε τις προηγούμενες θέσεις του», ήταν το σχόλιο του πρωθιερέα Νικολάου Ντανιλέβιτς, ο οποίος μίλησε στο «Κοσμοδρόμιο» και η συνέντευξή του θα δημοσιευτεί μες στις ερχόμενες μέρες.
Στις ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, ας αναφερθεί ό,τι στο σημερινό συλλείτουργο του Πατριάρχη με τον Επιφάνιο, δεν παρέστη κανένα κορυφαίο πολιτικό πρόσωπο. Όπως ήδη έχουμε γράψει, το εκλογικό σώμα του σημερινού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελενσκι, αποτελούν σε μεγάλο βαθμό οι πιστοί της κανονικής Ουκρανικής Εκκλησίας, υπό τον Ονούφριο, και γι’ αυτό και η συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη έγινε νύχτα και υπό ελεγχόμενες συνθήκες (χωρίς ομιλούντα βίντεο), ώστε να μην βγουν προς τα έξω παρεξηγήσιμες …διαχύσεις. Στο συλλείτουργο παρέστη μόνον ο Πέτρος Ποροσένκο, ο αγαπημένος των ΗΠΑ εθνικιστής ηγέτης και πρωτεργάτης της δημιουργίας της εκκλησίας του Επιφάνιου. Σε αντίθεση με τον Ζελενσκι, εκείνος επιδιώκει να συντηρεί το κοινό του.
Σχόλια