Θανάσης Κ.
Καταλαβαίνω την αγωνία όλων – και της Πολιτείας – να ολοκληρωθεί σύντομα και με επιτυχία ο εμβολιασμός του πληθυσμού!
Όλοι συμμετέχουμε σε αυτό συνειδητά (παρά τις αμφιβολίες που έχουμε για αρκετά απ’ όσα ακούγονται από δω κι από εκεί. Που κάποιες φορές είναι και αντιφατικά μεταξύ τους…)
Ο κόσμος πρέπει να εμβολιαστεί και να δημιουργηθεί το “τείχος ανοσίας” της κοινότητας… ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Σε αυτό όλοι συμφωνούμε. ¨Η τουλάχιστον αντιρρήσεις σοβαρές δεν υπάρχουν (πέρα από κάποιες μόνιμες “παθολογικές εστίες” της κοινωνίας που είναι και περιθωριοποιημένες.)
Το πρόβλημα είναι ότι η εκστρατεία ενημέρωσης της κοινωνίας κάποιες στιγμές ξεφεύγει σε εκστρατεία τρομοκράτησης!
Κι αυτό έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα πια…
Κι ακούγονται ώρες-ώρες ασυγχώρητες “χοντράδες”.
Για παράδειγμα, είναι χοντράδα να λέμε σήμερα ότι “δεν μπορεί κανείς να αμφισβητεί την Επιστήμη”!
–Πρώτον, γιατί η Επιστήμη δεν είναι συνώνυμη της Αλήθειας (όπως νομίζουν κάποιοι). Η Επιστήμη ερευνά την Αλήθεια, την πλησιάζει ίσως, αλλά δεν κατακτά ποτέ. Και γι’ αυτό δεν ταυτίζεται μαζί της…
–Δεύτερον, γιατί δεν υπάρχει “μία” Επιστήμη πέραν κάθε αμφισβήτησης – αντίθετα υπάρχουν πολύ συχνά πολλές επιστημονικές θεωρίες, διαφορετικές μεταξύ τους. Που όλες συμφωνούν σε κάποια στοιχειώδη και διαφωνούν σε όλα τα άλλα…
–Τρίτον, και σπουδαιότερο, διότι η ίδια η Επιστήμη προχώρησε και πέτυχε θαυμαστά επιτεύγματα, ακριβώς μέσα από τη συνεχή αμφισβήτηση…
Ιστορικά η διεκδίκηση της “μοναδικής αλήθειας” ταυτίστηκα με Μεσαιωνικές εποχές – και με Ολοκληρωτικά καθεστώτα στην πιο πρόσφατη Ιστορία.
Και οι μεγάλες επαναστάσεις της Γνώσης έγιναν όταν αμφισβητήθηκαν οι “μοναδικές αλήθειες”!
Κι αυτό δεν συνέβη μόνο στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, όταν τα μεγάλα πνεύματα της εποχής αμφισβήτησαν τα “Ιερά Κε’ιμενα” της Εκκλησίας.
Συνέβη και στον 20ο Αιώνα όταν οι σύγχρονοι Ολοκληρωτισμοί προσπάθησαν να επιβάλλουν τις δικές τους “μοναδικές αλήθειες”, κυνηγώντας τους “αμφισβητίες” πολλοί των οποίων πλήρωσαν με τη ζωή τους την αμφισβήτησή τους.
Δεν ήταν μόνο ανήσυχα πνεύματα όπως ο Τζορτνάνο Μπρούνο που κάηκαν στην πυρά λίγο πριν τον Διαφωτισμό.
Ήταν και χιλιάδες σοβιετικοί επιστήμονες ή άλλοι διανοούμενοι που διώχθηκαν στην Σταλινική ΕΣΣΔ επί Λυσένκο και επί Ζντάνοφ. Και κάμποσοι έχασαν τη ζωή τους από κακουχίες, μερικοί εκτελέστηκαν και κάποιοι, οι πιο τυχεροί, κατάφεραν να δραπετεύσουν στη Δύση.
Στη Χιτλερική Γερμανία, αντίστοιχα χιλιάδες διώχθηκαν και κατάφεραν να διαφύγουν στο εξωτερικό, ως οπαδοί της… “εκφυλισμένης” σκέψης!
Ο Φασισμός του Μουσολίνι λάτρεψε τον “Τεχνοπολιτισμό”!
Ο Χίτλερ αποθέωσε την Επιστήμη ως “δύναμη επιβολής”.
Αμφότεροι ηττήθηκαν…
Ο Μαρξισμός θεωρούσε τον εαυτό του “Επιστημονικό” – για την ακρίβεια, τη μόνη Επιστήμη! Και κατέρρευσε με πάταγο…
Η Επιστήμη απελευθερώνει – δεν υποδουλώνει.
Στο βαθμό βέβαια που η Επιστήμη είναι ανοικτή στην αμφισβήτηση.
* Η σύγχρονη Επιστημολογία (Φιλοσοφία της Επιστήμης, θα λέγαμε σήμερα) δημιουργήθηκε από δύο εμβληματικούς διανοητές:
Από τον Αυστριακό Φιλόσοφο Carl Popper και από τον Αμερικανό Φυσικό και Φιλόσοφο Τhomas Kuhn. Πρόκειται ίσως για τους δύο πιο επιδραστικούς φιλόσοφους του 20ου Αιώνα, γιατί συνέβαλαν στην ανάδειξη της “αμφισβήτησης” ως όχι απλώς “θεμιτής” αλλά εντελώς απαραίτητης για την ύπαρξη και την εξέλιξη της Επιστημονικής Γνώσης.
–Ο Popper υπογράμμισε ότι Επιστημονική Θεωρία είναι αυτή που μπορεί (εμπειρικά) να διαψευστεί. Όχι ό,τι “επιβεβαιώνεται”…
Για την ακρίβεια, κατά Popper Επιστημονική Θεωρία είναι αυτή που μπορεί να διαψευστεί και παρ’ όλα αυτά αντέχει τον έλεγχο…
Δεν υπήρξε αρνητής της Επιστήμης ο Popper! Ούτε “αγνωστικιστής”, ούτε γενικός αμφισβητίας των πάντων. Απλώς υποστήριξε ότι πραγματικά Επιστημονική Θεωρία είναι αυτή που μπορεί να δοκιμαστεί και να διαψευστεί. Ό,τι εμφανίζεται ως “αδιαμφισβήτητο” δεν είναι “επιστημονικό”…
Η αρχή της διαψευσιμότητας, είναι θεμέλιο της “Ανοιχτής Κοινωνίας”. Και κεντρικό σημείο της κριτικής του Popper για τους “εχθρούς της Ανοικτής Κοινωνίας”…
Να σημειωθεί ότι ο Popper υπήρξε από τους πιο σημαντικούς υπερασπιστές της σύγχρονης Φιλελεύθερης Δημοκρατίας και διακηρυγμένος αντίπαλος του Μαρξισμού (που εμφανιζόταν ως “η μοναδική – και αδιαμφισβήτητη – Επιστήμη”)
–Ο Thomas Kuhn από την πλευρά του, ασχολήθηκε με τις μεγάλες “Επιστημονικές Επαναστάσεις” υποστηρίζοντας πως όλες τους προέκυψαν από μια θεμελιώδη “Αλλαγή υποδείγματος” (Paradigm Shift).
Δηλαδή κάποια στιγμή διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν δεδομένα που δεν μπορούσαν να ερμηνευθούν με βάση της κυρίαρχες κάθε εποχή θεωρίες, ούτε μπορούσαν να αγνοηθούν ως “παράδοξα”, ούτε μπορούσαν να “αποκρυβούν”, κι έτσι προέκυψε μια εντελώς νέα θεώρηση του κόσμου, με νέα εργαλεία, νέες αναλυτικές έννοιες και νέες θεωρίες που σύντομα διαχύθηκαν σε όλους των κλάδους των επιστημών και συγκρότησαν το νέο “υπόδειγμα”. Το οποίο εδραιώθηκε στο βαθμό που έδωσε πολύ καλύτερα αποτελέσματα (ερμηνευτικά), αλλά και πιο προχωρημένες εφαρμογές – μέχρι που ήλθε η στιγμή να αμφισβητηθεί κι αυτό…
Η θεωρία του Kuhn έδειξε πως αυτό που ονομάζουμε “επιστημονική Γνώση” προέκυψε όχι με την αποκάλυψη της “Αλήθειας”, αλλά με την ανατροπή όλου του θεωρητικού υποδείγματος που προϋπήρχε και την αντικατάστασή του με ένα “νέο υπόδειγμα” – που κι αυτό με τη σειρά του θα αντικατασταθεί αργότερα με κάτι άλλο.
Η Γνώση δεν “τελειώνει”, και η αμφισβήτησή της είναι κινητήρια δύναμη για την Πρόοδό της.
Ούτε ο Κuhn υπήρξε οπαδός του relativism, δηλαδή της άποψης πως “όλα είναι σχετικά” και πως όλες οι θεωρητικές προσεγγίσεις είναι τάχα “ισοδύναμες”. Αντίθετα, θεώρησε ότι το βασικό εργαλείο της “κριτικής θεωρίας” επιτρέπει και τη γενίκευση ενός υποδείγματος και την αμφισβήτησή του. Ουσιαστικά έδειξε το δυναμικό χαρακτήρα της εξέλιξης των επιστημονικών θεωριών. Ενώ ο “ρελατιβισμός” είναι συνώνυμος με το “βάλτωμα” των Γνώσης…
* Το να λέμε σήμερα ότι η Επιστήμη “δεν αμφισβητείται” είναι περίεργος αναχρονισμός!
Προφανώς, εννοούμε ότι οι απόψεις των επιστημόνων δεν μπορούν να αμφισβητούνται από άσχετους.
Αυτό έχει λογική, ασφαλώς. Αλλά τι συμβαίνει όταν όλοι οι επιστήμονες δεν λένε το ίδιο πράγμα;
Συμφωνούμε με τους επιστήμονες που μας “βολεύουν” και αποκηρύσσουμε τους υπόλοιπους;
Ή μήπως πάμε μήπως με τον “κανόνα την πλειοψηφίας”; Δύσκολο, γιατί η Ιστορία είναι γεμάτη από περιπτώσεις όπου μεγάλα πνεύματα έκαναν τεράστιες τομές στη σκέψη, πηγαίνοντας κόντρα στην “πλειοψηφία” των συναδέλφων τους! Και μάλιστα την εποχή που οι ίδιοι ήταν παγκοσμίως άγνωστοι…
–Ο Κοπέρνικος ήταν πολύ μόνος όταν εξέδωσε το De Revolutionibus orbium coelestium, δηλαδή τη θεωρία για την Περιστροφή της Γής περί τον Ήλιο (κι όχι το αντίστροφο), άποψη που ερχόταν σε σύγκρουση με τις παραδοχές της Καθολικής Εκκλησίας θεμελιωμένες πάνω στο έργο του Αριστοτέλη και του Κλαύδιου Πτολεμαίου.
–O Δαρβίνος το ίδιο, όταν έγραφε την “Καταγωγή των Ειδών” (που προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση των Εκκλησιών).
— Ο Αϊνστάϊν αμφισβήτησε τη εδραιωμένη Νευτώνεια Φυσικά μόλις τέλειωσε το διδακτορικό του, απέναντι σε “θηρία” της εποχής του που τον αντιμετώπιζαν με “συγκατάβαση” (όπως ο Λόρδος Κέλβιν – William Thomson – για παράδειγμα).
–Ο Alexander Friedmann μόνος του παρατήρησε ότι η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας (του Αϊνστάϊν) έπρεπε να συμπληρωθεί με την πρόβλεψη διαστολής του Σύμπαντος (που τότε ακόμα δεν είχε επιβεβαιωθεί). Πράγμα που ο ίδιος ο Άϊνστάϊν στην αρχή απέρριψε, προσθέτοντας στην βασική του εξίσωση την περιβόητη “κοσμολογική σταθερά”. Αρκετά χρόνια αργότερα ο Αίνστάϊν αποδέχθηκε αυτό ήταν σφάλμα. Κι ύστερα δεν ήταν και πολύ σίγουρος πια…
Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 η κοσμολογική σταθερά υιοθετήθηκε ξανά, Μόνο που αρχικά είχε προστεθεί για να εξηγήσει το σταθερό Σύμπαν, ενώ ογδόντα χρόνια αργότερα υιοθετήθηκε για να εξηγήσει ότι το Σύμπαν όχι απλώς διαστέλλεται (όπως υποστήριζε εξαρχής ο Friedmamm) αλλά διαστέλλεται με επιταχυνόμενο ρυθμό…
Όλη η θαυμαστή εξέλιξη της Αστροφυσικής τον 20ο Αιώνα έγινε με αλλεπάλληλες θεωρητικές επαναστάσεις και ανατροπές.
Καμία από τις θεωρίες αυτές δεν ήταν απολύτως “αληθής”.
Αλλά όλα αυτά μαζί ήταν Επιστήμη!
–Ίδιο ακριβώς σενάριο ακολούθησε και η άλλη μεγάλη κατάκτηση της μοντέρνας Φυσικής: η Κβαντική Θεωρία. Αλληλοσυγκρουόμενες υποθέσεις, πειραματικές επιβεβαιώσεις και ανατροπές, μαθηματικά μοντέλα, νέες ανακαλύψεις και μεγάλες διαφωνίες σημαδεύουν την ιστορία της.
Πρωταγωνιστές της συγκρούστηκαν μεταξύ τους. Κάποιες φορές δεν μιλούσαν ο ένας στον άλλο (περίπτωση Schrodinger-Heizemberg).
Κάποιες φορές διαφωνούσαν πιο “κόσμια” μεταξύ τους, αλλά δεν έπαψαν να διαφωνούν (περίπτωση Einstain-Niels Bohr).
H Επιστήμη προχώρησε όμως με άλματα.
Όχι “παρά” τις διαφωνίες αυτές. Αλλά εξ αιτίας τους…
Οι περισσότεροι μεγάλοι διανοητές που ξεκίνησαν μιαν “Αλλαγή υποδείγματος” η έκαναν μια “επιστημονική τομή” στην εποχή τους βρέθηκαν πολύ μόνοι στην αρχή. (Για την ακρίβεια αυτός είναι ο “κανόνας”. Με πολύ μετρημένες εξαιρέσεις…)
Κι όλοι τους έκαναν και σφάλματα – που διορθώθηκαν από τους ίδιους ή από άλλους αργότερα. Αλλά όλοι τους πήγαν κόντρα στο ρεύμα και άνοιξαν νέους δρόμους. Ευτυχώς που δεν ίσχυσε ποτέ γι’ αυτούς ο… “νόμος της πλειοψηφίας”!
Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε “παραδοξολόγημα” που ακούμε είναι “νέα επανάσταση στη γνώση”. Οι περισσότερες είναι σαχλαμάρες…
Όμως κάθε “επανάσταση στη Γνώση” ξεκίνησε ως παραδοξολόγημα!
Τέλος οφείλουμε πάντα να διακρίνουμε την Επιστήμη από τους “επιστήμονες”. Η πρώτη ερευνά την Αλήθεια (την προσεγγίζει, αλλά δεν τη φτάνει ποτέ!)
Οι δεύτεροι συχνά επιδιώκουν τις δικές του σκοπιμότητες, υπηρετούν την ματαιοδοξία τους, τα συντεχνιακά τους συμφέροντα, ενίοτε και συμφέρονται εταιριών. Είναι κι αυτοί άνθρωποι όπως όλοι οι άλλοι…
Απλά έχουν την ευχέρεια να εμφανίζουν τις ανθρώπινες αδυναμίες τους ως περιβεβλημένες με “επιστημονικό κύρος”…
Υπήρξαν διάσημοι γιατροί στην εποχή τους που έκαναν φοβερά πράγματα.
Και δεν αναφέρομαι μόνο σε πειράματα τύπου “Μέγκελε” στη Ναζιστική Γερμανία.
–Υπήρχαν γιατροί που “θεράπευαν” την υστερία με… “κλειτοριδοεκτομή! Τον 19ο Αιώνα μέχρι περίπου τα μέσα του 20ου Αιώνα…
–Υπήρχαν γιατροί που “θεράπευαν” (στις ΗΠΑ, μάλιστα) την σχιζοφρένεια με… “λωβοτομή”! Μέχρι σχετικά “πρόσφατα”, τη δεκαετία του ’60…
— Για να μην αναφερθούμε στην τραγική υπόθεση της “Θαληδομίδης”, ενός “θαυματουργού φάρμακου” που χρησιμοποιήθηκε από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 ως τα μέσα της δεκαετίας του ’60 κι ύστερα απαγορεύθηκε γιατί προκαλούσε τερατο-γενέσεις (γεννιούνταν βρέφη χωρίς άκρα!)
Να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της Θαληδομίδης, η Frances Kelsey, επιθεωρήτρια τότε του FDA, έδωσε μάχη για να μην επιτραπεί η χρήση του φάρμακου αυτού στις ΗΠΑ! Παρά τις πιέσεις που δέχθηκε από τη φαρμακοβιομηχανία και τους άλλους προϊσταμένους του FDA. Τον Ιούλιο του 1962 μάλιστα, ο Πρόεδρος Κέννεντυ έπλεξε το εγκώμιο της “ηρωϊδας” Kelsey να πάει κόντρα σε όλο το “ιατρικό κατεστημένο” της εποχής της…
Ε λοιπόν όχι! Άλλο πράγμα η Επιστήμη κι εντελώς διαφορετικό οι “επιστήμονες”. Κι άλλο πράγμα η Αλήθεια, κι εντελώς διαφορετικό η Επιστήμη…
Επιμύθιο: Η Επιστημονική έρευνα έχει μεταμορφώσει τις ζωές των ανθρώπων τον τελευταίο αιώνα. Κι αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς…
Κι από όλα ίσως τα επιτεύγματα της Ιατρικής Επιστήμης ο εμβολιασμός πιστώνεται ότι έχει σώσει τις περισσότερες ζωές κι έχει σχεδόν διπλασιάσει το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων μέσα σε 100 χρόνια! Ούτε κι αυτό σηκώνει αμφισβήτηση.
Αλλά η Επιστήμη δεν είναι ούτε “μοναδική” – ούτε “αδιαμφισβήτητη”.
Και γι’ αυτό εξελίσσεται. Γι’ αυτό είναι σωτήρια. Γι’ αυτό κάνει θαύματα…
Γι’ αυτό λειτουργεί λυτρωτικά. Λυτρώνει από τις προκαταλήψεις και τον φόβο. Δηλαδή απελευθερώνει τους ανθρώπους
Όποιοι φαντάζονται “μοναδική και αδιαμφισβήτητη Επιστήμη” ψάχνουν για “νέα Θρησκεία”. Και φλερτάρουν με τον Ολοκληρωτισμό!
Χωρίς να το ξέρουν, τις περισσότερες φορές…
========================
https://greeklignite.blogspot.com/2016/03/blog-post_28.html
Στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοσοφική αμφιβολία αναλύθηκε κυρίως από τους Σοφιστές, (Αριστοτέλη, Ευριπίδη, Πύρωνα, Αρκεσίλαο, Πλούταρχο, Επίκουρο κ.α.). Ο Επίμαρχος από την Κω (540-450 π.Χ.) τη διατύπωσε ως "νᾶφε καὶ μέμνασ᾽ ἀπιστεῖν" (να παραμένεις νηφάλιος και να θυμάσαι να δυσπιστείς). Τους δικούς μας προγόνους μελέτησαν οι Δυτικοί και ξεκίνησαν να διατυπώνουν ιδέες όπως "η αμφισβήτηση οδηγεί στην αναζήτηση, και η αναζήτηση στην αλήθεια" (Pierre Abélard, 1079–1142) ή "Cogito ergo sum", (René Descartes/Καρτέσιος, 1596-1650), αρχικά στα γαλλικά ως "je pense donc je suis", αποδίδεται στα Ελληνικά ως "σκέφτομαι, άρα υπάρχω".
Στους 27 μήνες που υπάρχει στο διαδίκτυο το ιστολόγιο "Λιγνίτης, ο δικός μας μαύρος χρυσός" δεν συγκινήθηκε ποτέ από το "Πίστευε και μη ερεύνα" και προτίμησε να παραμείνει προσηλωμένο στο "Γηράσκω αεί διδασκόμενος" του Σόλωνα, στο "Εν οίδα ότι ουδέν οίδα" του Σωκράτη, στο "Ερευνάτε τας Γραφάς", που λέει το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Στο πλαίσιο αυτό δίνει σήμερα μια διαφορετική ανάρτηση απ' τις συνήθεις, καθώς ...συνοψίζει στοιχεία από διάφορες προηγούμενες αναρτήσεις σε μια πιο ολοκληρωμένη σύνθεση στοιχείων για την "κλιματική αλλαγή".
Η ανάρτηση έχει τη μορφή παρουσίασης 30 διαφανειών powerpoint και έχει ελληνικό και αγγλικό κείμενο. Σε κάθε διαφάνεια υπάρχουν αναφορές σε πηγές απ' τις οποίες προέρχονται τα στοιχεία. Την παρουσίαση μπορείτε να την κατεβάσετε σε μορφή pps, που είναι η προτεινόμενη ενέργεια για να δείτε σωστά την κίνηση στη διαφάνεια 29, καθώς και σε μορφή pdf.
Ευχής έργο θα ήταν να δουν την παρουσίαση δάσκαλοι και καθηγητές, αυτοί που έρχονται σ’ επαφή με τη νέα γενιά, μια γενιά που μεγαλώνει με την πλύση εγκεφάλου πως το CO2 είναι ρύπος, πως τα ορυκτά καύσιμα είναι δαίμονες που απειλούν την ύπαρξή μας και πως, αν σβήσουμε ανθρακικά και πυρηνικά εργοστάσια, τα αιολικά & Φ/Β θα μπορούν να ηλεκτροδοτήσουν τον πλανήτη. Ε, ΔΕΝ είναι έτσι, το απέδειξε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο η περίπτωση των διαδοχικών μπλακ άουτ της Ρόδου. Χρειάζονται και συστήματα οικονομικής αποθήκευσης της ηλεκτρικής ενέργειας, που σήμερα πολύ απλά δεν είναι διαθέσιμα.
Όσοι λοιπόν βρείτε την παρουσίαση ενδιαφέρουσα καλό θα είναι να την κοινοποιήσετε ως pps αρχείο, ώστε να ενημερωθούν όσοι ενδιαφέρονται.
Σχόλια