«Ἄργειε νά’λθῃ ἐκείνη ἡ μέρα,
κι ἦταν ὅλα σιωπηλά,
γιατί τὰ ’σκιαζε ἡ φοβέρα
καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά».
Ύμνος εις την ελευθερίαν, Διονύσιος Σολωμός
«Χριστὸς ἀνέστη! Νέοι, γέροι καὶ κόραις,
Ὅλοι, μικροὶ μεγάλοι, ἑτοιμαστῆτε·
Μέσα ‘ς ταῖς ἐκκλησίαις ταῖς δαφνοφόραις
Μὲ τὸ φῶς τῆς χαρᾶς συμμαζωχτῆτε·
Ἀνοίξετε ἀγκαλιαῖς εἰρηνοφόραις
Ὀμπροστὰ ‘ς τοὺς Ἀγίους, καὶ φιληθῆτε·
Φιληθῆτε γλυκὰ χείλη μὲ χείλη,
Πέστε Χριστὸς ἀνέστη, ἐχθροὶ καὶ φίλοι».
Η ημέρα της Λαμπρής, Διονύσιος Σολωμός
Από την οθωμανική Άλωση της Πόλεως έως την έναρξη της Επαναστάσεως
του 1821 διέδραμαν 368 χρόνια. Σχεδόν τέσσερεις ολόκληροι αιώνες.
Τέσσερεις αιώνες σκλαβιάς, σκότους, δεινών, εξοντώσεων. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Ο κατακτητής ήταν ιδιαιτέρως σκληρός με τους ελευθερόφρονες υπόδουλους. Η ελευθερία φάνταζε μακρινό όνειρο και το μόνο δεδομένο ήταν η θαλπωρή της οικογένειας και ύστερα του χωριού.
Φυσικά, οι συνθήκες δεν ήταν ίδιες σε όλες τις κατεχόμενες περιοχές του ελληνικού κόσμου. Άλλα τα κρατούντα στο Σούλι και στη Μάνη, άλλα στη Στερεά Ελλάδα και άλλα στην Πελοπόννησο και τα νησιά. Οι Έλληνες διατηρούσαν την ανάμνηση της ύπαρξής τους μέσω των γραμμάτων και της εκκλησίας. Η πίστη, θα έλεγε κάποιος, δεν ήταν μόνο θρησκευτική. Γιγαντωνόταν κυρίως υπό τη μορφή της συνειδήσεως. Οι υπόδουλοι πίστευαν ότι έρχονταν από τα βάθη του χρόνου και ότι το μέταλλό τους υποφέρει πολλά, αλλά δεν τήκεται.
- Οι προβολείς του Γένους φώτιζαν από την Εσπερία, όπου είχαν μεταλαμπαδευτεί οι επιστήμες και ο πολιτισμός από την ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Η εκδοτική δραστηριότητα του Άλδου Μανούτιου στη Βενετία, ο οποίος αξιοποίησε τα χειρόγραφα της συλλογής του Βησσαρίωνος του Τραπεζούντιου, μπόλιασε μεταξύ άλλων τον γόνιμο λειμώνα της ελληνικής ψυχής.
Το Γένος των Ελλήνων, πριν επαναστατήσει, αναστήθηκε. Η Επανάσταση του 1821 είναι πρωτίστως Ανάσταση εκ νεκρών. Η αφύπνιση μετετράπη σε οργή και η συνειδητοποίηση σε ορμή. Τίποτε δεν μπορούσε να διατηρήσει τον ζυγό για πολύ ακόμη. Οι συνθήκες ήταν ώριμες. Ας μη λησμονούμε ότι είχαν προσθέσει το λιθαράκι τους στην εθνική παλιγγενεσία του 1821 οι προηγηθείσες επαναστατικές απόπειρες, οι οποίες αριθμούνται σε πάνω από 120!
Η τρικυμιώδης πορεία της ελληνικής Επαναστάσεως – εμφύλιοι, ήττες, διχόνοια – είχε και λαμπρές σελίδες. Η απελευθέρωση των κατεχόμενων περιοχών, τα φιλελεύθερα Συντάγματα, η κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων και η ανεξαρτησία της Ελλάδος, προκαλούν ρίγη συγκινήσεως στους μελετητές.
Ο ελληνισμός αναστήθηκε, και σ’ αυτό υποστηρίχθηκε από χιλιάδες αλλοδαπούς φιλέλληνες οι οποίοι σήκωσαν στα χέρια τους και το αρχαίο ελληνικό παρελθόν.
Τα αδιαμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα του ελληνικού ηρωισμού (Μεσολόγγι, Δερβενάκια, Βαλτέτσι, Μάχη της Βέργας, του Διρού, κ.λπ.) εξυψώνουν στη συλλογική συνείδηση την απόκτηση της ανεκτίμητης ελευθερίας. Συγχρόνως, μας εμφυσούν την ελπίδα του μέλλοντος. Αφού τα κατάφεραν αυτοί οι αυτόχθονες ενδεείς αγρότες και γεωργοί από κοινού με τους ετερόχθονες Έλληνες, τότε κι εμείς θα τα καταφέρουμε. Αφού παραμερίστηκε ο διχασμός, όλα είναι δυνατά. Αφού ενώθηκαν, τίποτε δεν αποτελεί εμπόδιο.
- Σήμερα, 200 χρόνια μετά, βρισκόμαστε σε πόλεμο άλλου είδους. Ο εχθρός δεν κραδαίνει πολεμικά τυφέκια ούτε ναυλοχεί πολεμικά πλοία. Είναι η πανδημία και η αντιμετώπισή της μοιάζει με Γολγοθά.
- Μοιάζει με τιμωρία για να μονοιάσουμε. Εφόσον δεν αρκεί η ατομική προφύλαξη κάποιων λίγων, είναι αναγκαία η σύσσωμη απόκρουση του κακού. Υποχρέωση είναι η συνεννόηση και η ενότητα.
Επιπροσθέτως, οφείλουμε να αποτρέψουμε τις ανυπόστατες τουρκικές διεκδικήσεις, να ανταποκριθούμε επαρκώς στις προκλήσεις του δημογραφικού προβλήματος και να κοιτάζουμε μπροστά με όρους εξωστρέφειας και όχι νοσταλγίας. Το αύριο είναι εκεί, δεν περιμένει. Η Ελλάδα πρέπει να καθίσταται καθημερινά ολοένα και περισσότερο ανταγωνιστική. Στην πρόοδό της μάς έχει ανάγκη όλους.
Πρέπει να είμαστε μαζί. Αυτό πρέπει να είναι το σημερινό δίδαγμα, ότι η ισχύς μας πηγάζει απ’ όλες και όλους μας. Να βασίζεται στην ατομική ευθύνη και στη συλλογική υπευθυνότητα. Έτσι, σήμερα θα οικοδομήσουμε την Ελλάδα του αύριο.
Χρόνια πολλά, Έλληνες όπου γης!
*Παναγιώτης Στ. Μπαλακτάρης
Δικηγόρος, μέλος ΕΛΙΣΜΕ, συγγραφέας
Σχόλια