Το πλήγμα της πανδημίας στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική δεν έχει προηγούμενο, ούτε σε υγειονομικό επίπεδο αλλά ούτε σε οικονομικό. ● Τα φτωχά λαϊκά στρώματα βυθίζονται στην πείνα, τη φτώχεια και την ανεργία, ενώ η ελίτ που κατέχει τον πλούτο πληρώνει κάτω από το 1/5 των φόρων που της αναλογεί. ● Μια απλή φορολόγηση των ισχυρότερων θα μπορούσε να αποφέρει στην περιοχή 26,5 δισ. δολάρια τον χρόνο, ποσό που θα άλλαζε πολλά για τους «από κάτω»…
Της Χριστίνας Πάντζου
24 Δεκεμβρίου 2020
H πανδημία του κορονοϊού θα αφήσει βαθιά ίχνη σε κάθε γωνιά του πλανήτη, αλλά η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική είναι από τις περιοχές που περισσότερο έχουν πληγεί και θα δυσκολευτούν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της συνακόλουθης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.
Εως τις αρχές της εβδομάδας, σύμφωνα με την καταμέτρηση του Ρόιτερς, στην περιοχή είχαν σημειωθεί τουλάχιστον 14,765 εκατομμύρια κρούσματα και 487.000 θάνατοι από τον Covid-19, με τη Βραζιλία να καταγράφει την περασμένη εβδομάδα κατά μέσο όρο 48.000 κρούσματα και 779 θανάτους την ημέρα και το Μεξικό 9.992 μολύνσεις και 614 νεκρούς.
Από το πρώτο κρούσμα που σημειώθηκε στις 26 Φεβρουαρίου στο Σάο Πάολο, η περιοχή γνώρισε παρατεταμένες καραντίνες (κατά μέσο όρο τα περιοριστικά μέτρα διήρκεσαν 212 μέρες με μέσο παγκόσμιο όρο τις 154) και παύση της οικονομικής δραστηριότητας με συνέπεια μια τεράστια κρίση.
Σύμφωνα με την CEPAL (Οικονομική Επιτροπή για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική) η ήπειρος θα γνωρίσει το 2020 μια πτώση του ΑΕΠ της κατά 7,7%, τη μεγαλύτερη των τελευταίων 120 χρόνων – έστω κι αν είναι σημαντικά μικρότερη από το 9,1% που ήταν η αρχική εκτίμηση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών.
Μικρότερη πτώση θα σημειωθεί στην Παραγουάη (1,6%), ενώ η μεγαλύτερη θα πλήξει τη Βενεζουέλα (30%) και το Περού με 12,9%. Η Βραζιλία, η μεγαλύτερη περιφερειακή οικονομία, θα συρρικνωθεί κατά 5,3%, ενώ στο Μεξικό η μείωση θα φτάσει το 9% και στην Αργεντινή το 10,5%. Το πιο δυσοίωνο είναι πως συνολικά το ΑΕΠ της περιοχής δεν θα φτάσει τα προ της πανδημίας επίπεδα πριν από τουλάχιστον το 2023.
Αυτή η ζοφερή χρονιά θα κλείσει με τον Covid-19 να έχει οδηγήσει στην απώλεια 34 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Το Πανόραμα 2020 της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εργασίας (ILO) προβλέπει αύξηση της ανεργίας κατά 2,5 μονάδες σε σχέση με πέρσι, περνώντας από το 8,1 στο 10,6%. Αυτό σημαίνει πως ο αριθμός των ανθρώπων που ψάχνουν για δουλειά και δεν μπορούν να βρουν αυξάνεται κατά 5,4 εκατομμύρια και φτάνει τα 30,1 εκατομμύρια.
Παράλληλα φέτος σημειώθηκε επίσης ρεκόρ πολιτών που πέρασαν στον μη ενεργό πληθυσμό και το ποσοστό συμμετοχής στην εργατική δύναμη μειώθηκε κατά 5,4 μονάδες φτάνοντας το 57,2%, στο κλείσιμο του τρίτου τριμήνου.
Ενδεικτική είναι η κατάσταση στη Βραζιλία. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομίας του Ιδρύματος Γκετούλιο Βάργκας, η αργή επαναδραστηριοποίηση της εργασιακής αγοράς και το τέλος των προγραμμάτων βοήθειας από την κυβέρνηση θα έχουν συνέπεια τον Ιανουάριο να φτάσει η ακραία φτώχεια (όσοι επιζούν με λιγότερο από 1,90 δολάριο την ημέρα) στο 10-15% του πληθυσμού, από 6,5% που ήταν το 2019. Οσο για τους φτωχούς –όσοι ζουν με λιγότερα από 5,5 δολάρια την ημέρα– προβλέπεται πως θα εκτοξευτούν στο 25-30% στις αρχές του 2021.
Ανάλογη η πραγματικότητα και στην Αργεντινή. Η φτώχεια πλήττει πλέον το 63% των παιδιών, τα φτωχά νοικοκυριά αυξήθηκαν στο 34,9% από 32,1% πριν από έναν χρόνο, ενώ η ακραία φτώχεια έφτασε στο 10,1% του πληθυσμού και στο 7,3% των νοικοκυριών. Η έρευνα του Καθολικού Πανεπιστημίου της Αργεντινής έδειξε πως χωρίς τα προγράμματα στήριξης που υιοθέτησε η κυβέρνηση, η φτώχεια θα μπορούσε να αυξηθεί ώς το 53,1% του πληθυσμού.
Η απληστία των πλουσιότερων
Των ώρα που εκτυλίσσεται αυτή η τεράστια κοινωνικο-οικονομική κρίση και τα περισσότερα κράτη –που έχουν υπερχρεωθεί για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας– ανακοινώνουν την παύση των προγραμμάτων στήριξης των πολιτών, διεθνείς οργανώσεις θέτουν ξανά στο τραπέζι τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος.
Ενας απλός φόρος στις μεγάλες περιουσίες της Λατινικής Αμερικής θα επέτρεπε τη συγκέντρωση τουλάχιστον 26,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο: ποσό που θα μπορούσε να εξασφαλίσει την οικουμενική και δωρεάν κάλυψη με το εμβόλιο κατά του Covid-19 στην περιοχή ή να αντιμετωπίσει την πείνα που πλήττει τα άτομα που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας για τουλάχιστον ένα εξάμηνο.
Οι πλούσιοι… πλουσιότεροι
Σύμφωνα με την έκθεση «Τώρα ή ποτέ: φόροι στον πλούτο και τις μεγάλες περιουσίες στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική» του Λατινοαμερικανικού Δικτύου για την Οικονομική και Κοινωνική Δικαιοσύνη (Latindadd), η πανδημία θα σημάνει μια οπισθοχώρηση τουλάχιστον 15 χρόνων στο μέτωπο της μάχης κατά της πείνας.
Στον αντίποδα, οι δισεκατομμυριούχοι της περιοχής αύξησαν τον πλούτο τους κατά 48,2 δισ. δολάρια στην περίοδο της πιο αυστηρής καραντίνας και «ήταν οι μεγάλοι νικητές της κρίσης».
Είναι επιτακτικό όχι απλά να επιβληθούν φόροι στους πλουσιότερους, αλλά και να υπάρξουν αποτελεσματικοί μηχανισμοί για τη συλλογή τους, τονίζουν από την πλευρά τους οι ερευνητές της DataIgualdad, μιας πλατφόρμας που δημιούργησαν το Ιδρυμα Ευφυείς Πολίτες και η διεθνής οργάνωση Oxfam.
Στο Μεξικό, με τα χρήματα με τα οποία φοροδιαφεύγουν οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να πάνε σχολείο περισσότερα από 7,7 εκατομμύρια παιδιά ή να χτιστούν 490.000 σπίτια για τους ανέστιους. Στη Χιλή, τα ποσά της επιχειρηματικής φοροδιαφυγής θα αρκούσαν για να αποκτηθούν 275.000 μηχανικοί αναπνευστήρες και να στηθούν 130 νοσοκομεία εκστρατείας για να αντιμετωπιστεί η πανδημία.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι πλούσιοι της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής πληρώνουν μόλις το 4,8% των εισοδημάτων τους σε φόρους κατά μέσο όρο, ενώ θα όφειλαν να πληρώνουν περίπου 27%. Μια ύβρις στην πλέον άνιση περιοχή του πλανήτη, εκεί όπου το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού συγκεντρώνει το 68% του πλούτου, ενώ το φτωχότερο 50% έχει πρόσβαση μόλις στο 3,5% του πλούτου της περιοχής.
Σχόλια