Γιατί είναι υπαρξιακή ανάγκη για την Ελλάδα να ελέγχει το Αιγαίο

Γρίβας Κώστας

Σε προηγούμενο άρθρο του στο SLpress ο υπογράφων εξέτασε το πώς μεταλλάσσεται η γεωπολιτική ταυτότητα του διεθνούς συστήματος και το πώς οι αλλαγές αυτές ενδέχεται να επηρεάσουν στο μέλλον το Δίκαιο της Θάλασσας και τη δομή του ελληνοτουρκικού συστήματος. Ταυτοχρόνως, υποστηρίχθηκε ότι η γειτονική Τουρκία, που είναι πολύ πιο εναρμονισμένη από την Ελλάδα με τις τελευταίες εξελίξεις στη γεωπολιτική ταυτότητα του πλανήτη, κατανοεί ότι "οφείλει" να κυριαρχήσει στις κοντινές της θάλασσες (και στο Αιγαίο) αν θέλει να εκπληρώσει τις γεωπολιτικές της στοχοθετήσεις. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Το γεγονός αυτό την "αναγκάζει" να επιχειρήσει να ακρωτηριάσει την Ελλάδα, "ιμιοποιώντας" ουσιαστικά ολόκληρο το Αιγαίο και μετατρέποντάς το σε μια "υπεργκρίζα" ζώνη. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία θα επιτύχει σίγουρα αυτούς τους στόχους της. Για την ακρίβεια δεν είναι σίγουρα ούτε καν ότι θα επιχειρήσει να τους υλοποιήσει. Το "υποχρεούται" και το "οφείλει" δεν είναι αναπόφευκτες εξελίξεις. Δεν υπάρχουν νομοτελειακές καταστάσεις στη διεθνή πολιτική. Στην πραγματικότητα, η πορεία και οι επιλογές της Τουρκίας θα εξαρτηθούν σε σημαντικό βαθμό από τις επιλογές της Ελλάδας.

Όπως υποστηρίχθηκε από τον υπογράφοντα σε προηγούμενο άρθρο, οι εξελίξεις στην στρατιωτική τεχνολογία επιτρέπουν στην Ελλάδα να μετατρέψει την αρχιπελαγική δομή του Αιγαίου σε ένα αδιαπέραστο δίχτυ θανάτου για κάθε αντίπαλο. Με άλλα λόγια, η χώρα μας μπορεί να ενισχύσει αποφασιστικά μέσα στο κοντινό μέλλον τις αποτρεπτικές της ικανότητες, καθιστώντας εξαιρετικά επικίνδυνη για την Τουρκία την πολιτική του εξαναγκασμού που ακολουθεί.
Ωστόσο, κάθε στρατιωτική αποτρεπτική πρόταση θα πρέπει να αποτελεί μέρος μιας συνολικότερης υψηλής στρατηγικής που θα ωθήσει την Τουρκία προς άλλες επιλογές. Και μια παρόμοια στρατηγική θα ήταν η γνωστοποίηση προς όλες τις κατευθύνσεις πως η κυριαρχία στο Αιγαίο αποτελεί "υπαρξιακό θέμα" (existential issue) για την Ελλάδα. Δηλαδή, θέμα που αφορά την επιβιωσιμότητα (survivability) της χώρας. Και αυτό δεν είναι υπερβολή.

Η κινδυνολογική αντίρρηση

Όπως υποστήριξε ο υπογράφων στα προηγούμενα κείμενά του, αν η Τουρκία προχωρήσει στις στοχοθετήσεις της, τότε μεγάλο μέρος του Αιγαίου κινδυνεύει να μετατραπεί σε τουρκικό "γαλάζιο έδαφος". Αυτή φυσικά είναι μια ανεπίτρεπτη κατάσταση για την Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί το "γαλάζιο έδαφος" της Τουρκίας, γιατί τότε τα ελληνικά νησιά που θα εγκλωβιστούν μέσα σε αυτό θα μεταβληθούν σε χώρο αμφισβητούμενης κυριαρχίας. Άρα, η μόνη αποδεκτή εξέλιξη για την Ελλάδα είναι να εξελιχθεί το Αιγαίο σε μια αδιαίρετη ενιαία θαλασσοχερσαία ενότητα υπό ελληνική κυριαρχία, όπως προβλέπει και το διεθνές δίκαιο.
Εδώ βέβαια μπορεί να προκύψει η κινδυνολογική αντίρρηση ότι σε αυτήν την περίπτωση θα οδηγηθούμε σε πολεμική αναμέτρηση με την Τουρκία. Μια απάντηση σε αυτό θα ήταν ότι αν επιλέξει η Τουρκία κάτι τέτοιο τότε εμείς δεν θα έχουμε άλλη επιλογή παρά να προστατεύσουμε την ακεραιότητα της χώρας και να προσπαθήσουμε να νικήσουμε στην σύγκρουση που θα μας έχει επιβληθεί. Με άλλα λόγια, δεν μπορείς να αποφύγεις τον πόλεμο, αν ο αντίπαλος έχει επιλέξει να σου επιτεθεί. Εκτός φυσικά αν παραδοθείς.
Όμως, η επιλογή του πολέμου δεν είναι αναγκαστική. Καταρχάς, όπως τονίστηκε και πιο πάνω, η ελληνική αποτρεπτική ισχύς μπορεί να φρενάρει αποτελεσματικά την Τουρκία. Ωστόσο, ακόμη πιο αποτελεσματική μπορεί να αποδειχθεί η ξεκάθαρη δήλωση της Ελλάδας ότι ο έλεγχος του Αιγαίου αποτελεί θέμα επιβίωσης για αυτήν. Αντιθέτως, η Τουρκία δεν διατρέχει τέτοιο κίνδυνο. Καταρχάς γιατί ποτέ στη μεταοθωμανική ιστορία της δεν κατείχε το Αιγαίο. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης ουσιαστικά η Τουρκία είχε δεχθεί τη σχεδόν απόλυτη κυριαρχία του Αιγαίου από την Ελλάδα. Η Τουρκία "ξαναθυμήθηκε" το Αιγαίο μετά το 1974 και κυρίως μετά τα Ίμια.

Αντί για το Αιγαίο θα στραφεί ανατολικά

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι οι σημερινές αξιώσεις της είναι απλά μια επιλογή γι' αυτήν, ενώ για την Ελλάδα είναι θέμα επιβίωσης. Αν η Ελλάδα χάσει το Αιγαίο θα μετατραπεί σε μια θνησιγενή χώρα. Αντιθέτως, αν η Τουρκία στρέψει εκ νέου τις πλάτες της στη θάλασσα απλά θα στραφεί προς τους ανοιχτούς γεωπολιτικούς ορίζοντες της Ανατολής. Η Τουρκία μπορεί να κινηθεί προς το νέο γεωπολιτικό κέντρο του πλανήτη που διαμορφώνεται στην ανατολική Ευρασία και να ενσωματωθεί σε αυτό.
Με άλλα λόγια, αν η Ελλάδα κυριαρχήσει στο Αιγαίο τότε η Τουρκία απλά θα αλλάξει στρατηγική πορεία, μάλλον προς όφελός της. Αντιθέτως, αν η Τουρκία ακρωτηριάσει την Ελλάδα στο Αιγαίο τότε θα την οδηγήσει σε ένα ζοφερό μέλλον. Εν κατακλείδι, αν η Ελλάδα συνδυάσει μια ανανεωμένη στρατιωτική ισχύ με μια δηλωμένη γεωπολιτική ταυτότητα που θα δίνει πολύ μεγάλη έμφαση στο Αιγαίο τότε θα έχει αναπτύξει μια συμπαγή αποτρεπτική πρόταση έναντι της Τουρκίας.
Όμως, για να ξεκινήσει να διαμορφώνει η χώρα μας αυτήν την υψηλή στρατηγική θα πρέπει, πριν και πάνω απ’ όλα, να απαντήσει σε ένα κρίσιμο ερώτημα. Θέλει να υπάρχει ή δεν θέλει; Θέλει να έχει μέλλον ή δεν θέλει; Και αυτή είναι μια ερώτηση που θα πρέπει πρωτίστως να απαντήσουν οι πολιτικές ελίτ. Θέλουν να επιβιώσει η χώρα της οποίας ηγούνται; Ναι ή όχι;