Ο Μάρκος Τρούλης ακτινογραφεί τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις

Ήφαιστος Παναγιώτης

Ο δρ. Μάρκος Τρούλης, ως προς πολλά μεθοδολογικά και επιστημονικά ζητήματα, ανήκει στην ολιγάριθμη ομάδα νέων πολιτικών στοχαστών που κολυμπά επιδέξια μέσα στο θουκυδίδειο παράδειγμα και στον κονδύλειο γνωστικό "ωκεανό" συνάμα, συνδέοντας τη γνώση αυτή με το αξιόπιστο κεκτημένο της διεθνούς πολιτικής. Το βιβλίο του "Αμερικανοτουρκικές Σχέσεις" καταδεικνύει ακριβώς αυτό. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Ο Τρούλης είναι επηρεασμένος από τον Κονδύλη όπως και μερικοί ακόμη, τα κείμενά του χαρακτηρίζονται από αξιοθαύμαστη περιγραφική και αξιολογική ουδετερότητα επιτρέποντάς του έτσι αφενός να αποφύγει διολίσθηση στη σωστή προπαγάνδα και να οδηγηθεί σε βάσιμα πορίσματα για τα διλήμματα και προβλήματα εναλλακτικών αποφάσεων.

Η περιγραφική ουδετερότητα, επίσης, τον ενέταξε βάσιμα και δόκιμα στα ζητήματα γεωπολιτικής ανάλυσης και συστημικής γεωπολιτικής του Γιάννη Μάζη και άλλων συναδέλφων στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών που και αυτοί επιλέγουν την περιγραφική ουδετερότητα.
Όσον αφορά, πιο συγκεκριμένα, το βιβλίο του Μάρκου "Αμερικανοτουρκικές Σχέσεις", συνοψίζω τα εξής: Χαρακτηρίζεται από ώριμη επιστημονική σκέψη, άρτια και βάσιμη σύνδεση αξιωμάτων και τυπολογιών με τη θεωρητική συζήτηση που αναπτύσσει, στερημένος θεωρημάτων και ιδεολογημάτων και ικανότητα αποκρυστάλλωσης βάσιμων συμπερασμάτων κοινωνικοπρακτικά χρήσιμων αναγκαίων και μη εξαιρετέων πορισμάτων.
Η επιστημονική και στοχαστική ωριμότητα του Μάρκου είναι πολύ υψηλών προδιαγραφών τόσο ελληνικών όσο και διεθνών. Αβασάνιστα εμπίπτει σε εκείνη την κατηγορία των ολίγων επιστημόνων πολύ υψηλής στάθμης τους οποίους όλοι οι άλλοι παραπέμπουν ανεξάρτητα τι επιδιώκουν. Είναι βέβαια στην αρχή της ακαδημαϊκής του καριέρας, κάτι που σημαίνει ότι αφενός η ποιότητα του έργου του αξίζει ένα ακόμη θαυμαστικό και αφετέρου ότι βρίσκεται σε σταθερή και πολλά υποσχόμενη ανοδική τροχιά.
Διατρέχοντας το βιβλίο κανείς αναλογίζεται ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ επιστημονικής και μη επιστημονικής γνώσης. Επιστημονική είναι η ανάλυση –και δεν αφορά μόνο τους ακαδημαϊκούς– όταν ρητά ή λόγω μόρφωσης και καλλιέργειας γνωρίζει τα οντολογικά συναρτημένα αξιώματα και με περιγραφικό και αξιολογικά ελεύθερο τρόπο, ακριβώς, εδράζει την πολιτική σκέψη πάνω σε αυτά τα αξιώματα.

Αξιόπιστη και ορθή ανάλυση

Ορθή ανάλυση χωρίς συμβατότητα με τα αξιώματα δεν υπάρχει. Στο παρελθόν μάλιστα, έχω γράψει --ενοχλώντας κάποιους-- πως ο απλός άνθρωπος (που κάποιοι όταν συσπειρώνεται τον εξυβρίζουν ως "ετερόκλητο όχλο") που σε μια επίθεση θα παλέψει για την οικογένειά του, την περιουσία του και την πατρίδα του, έχει καθαρή και ορθή θέαση για τον κόσμο. Πολλές φορές μάλιστα έχει πολύ καλύτερη θέαση από τους περισσότερους φορείς επιστημονικών τίτλων.
Σημαντικό είναι επίσης να υπογραμμιστεί ότι η ανάλυση είναι αξιόπιστη όταν στοχάζεται πολιτικά για το διεθνές σύστημα εντός των σωστών προσανατολισμών και όχι μέσα σε φανταστικούς προσανατολισμούς. Ένα μικρό παράδειγμα υπό το πρίσμα δύο ερωτημάτων: Ο πλανήτης μετατρέπεται ή έχει ήδη μετατραπεί κατά κάποιους --κυρίως Έλληνες-- σε ένα μεγάλο καζάνι εθνομηδενισμένων ανθρώπων στερημένων κοσμοθεωριών, πολιτισμών, πολιτικών παραδόσεων, μεταφυσικών παραδοχών, ταυτοτήτων και οτιδήποτε άλλο συγκροτεί την εθνική υπόσταση;
Ή αντίθετα είναι προσανατολισμένος προς βαθύτερη κρατοκεντρική δόμηση που στην καλύτερη περίπτωση στο βάθος του μακρινού ορίζοντα θα οδηγήσει όχι σε κάποιο φαντασιόπληκτο διεθνισμό αλλά σε κάποιου είδους Βυζαντινή Οικουμένη. Την τελευταία μάλιστα, όμως την περιγράφει ο Γιώργος Κοντογιώργης, δηλαδή αυτεξούσιες πολιτικές οντότητες εντολέων της εντολοδόχου κεντρικής κοσμοσυστημικής εξουσίας;

Πότε μια ανάλυση δεν είναι επιστημονική

Αντίθετα, μη επιστημονική, εξ αντικειμένου, είναι μια ανάλυση όταν:

• Έχει θολή θέαση του γεγονότος ότι ο κόσμος αποτελείται από διακριτές κοινωνικές οντότητες και κράτη που αν είναι βιώσιμα παλεύουν για την κυριαρχία τους.
• Δεν διαθέτει οντολογία, δεν αναφέρεται δηλαδή σε υπαρκτές καταστάσεις αλλά υποθετικές και μελλοντικές που θα κατασκευάσουν φαντασιόπληκτα ιδεολογικά δόγματα.
• Δεν έχει γνώση ή τουλάχιστον ενστικτώδη επίγνωση των αξιωμάτων που περιγράφουν το υπαρκτό, το πραγματικό και το αληθινό, δηλαδή του θουκυδίδειου παραδείγματος.
• Απορρέει από ιδεολογικά δόγματα και τα συμπαρομαρτούντα θεωρήματα και ιδεολογήματα.
• Το κύριο χαρακτηριστικό είναι γνώμες, ιδεοληπτικοί αφορισμοί, προσωπικές εγωιστικές ιδέες κάθε είδους και υποκειμενικά φορτισμένες θέσεις.

Μια κοινωνία και γενικότερα η πολιτική, όμως, έχει ανάγκη από γνώση του πραγματικού και κατανόηση του αληθούς. Έχει επίσης ανάγκη από συναγωγή συμπερασμάτων για εναλλακτικές αποφάσεις και για το πώς αυτές οι αποφάσεις συνδέονται με την επιβίωση, την ασφάλεια και την ευημερία. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι για όλους, οι αποφάσεις συνδέονται με την επιβίωση/αυτοσυντήρηση και εάν οι συντελεστές ενός πολιτικού συστήματος δεν ξέρουν τι είναι ή λόγω ιδεολογικοπληξίας δεν το κατανοούν, το κράτος παθαίνει μεγάλες ζημιές ή αποθνήσκει ιστορικά.
Αποτελεί έγκλημα κατά της επιβίωσης, εάν για παράδειγμα στο άναρχο και ανελέητα ανταγωνιστικό και συγκρουσιακό κρατοκεντρικό διεθνές σύστημα υποτιμηθεί η ισχύς του κράτους και εάν θεωρηθεί αναλώσιμη ακόμη και μια ίντσα κρατικής κυριαρχίας που προβλέπουν οι πρόνοιες του διεθνούς δικαίου. Σε σχέση με αυτά που βιώνουμε το 2020 τονίζω: ούτε μια ίντσα κρατικής κυριαρχίας.

Τρεις πτυχές

Για να ολοκληρώσω επιλέγω εκλεκτικά μερικές μόνο πτυχές του ανά χείρας έργου για να προσθέσω τα εξής, κυρίως επί ζητημάτων που αφορούν ζωτικά ένα λιγότερο ισχυρό περιφερειακό κράτος όπως η Ελλάδα:
Πρώτον, μαζί και ο Διονύσης Τσιριγώτης και ίσως ένας-δύο ακόμη της νέας γενιάς, ο Μάρκος Τρούλης κάνει μια πρώτης τάξης ανάλυση των "πελατειακών σχέσεων", το πώς δηλαδή ένα λιγότερο ισχυρό κράτος μεθοδεύει τις συναλλαγές του για να επιτύχει ισορροπία με το πιο ισχυρό. Αυτού του είδους η στρατηγική ανάλυση, ίσως, σήμερα να είναι το μισό της στρατηγικής θεωρίας και πολύ σημαντική για τα λιγότερο ισχυρά κράτη σε έναν κόσμο πολλών κρατών άνισης ισχύος, άνισου μεγέθους και άνισης ανάπτυξης όπου αφενός πρέπει να επιβιώνουν και αφετέρου να επιτυγχάνουν συμμετρία και ισορροπία σχέσεων και συμφερόντων.
Δεύτερον, ο Μάρκος Τρούλης προχωρεί σε μια πρώτης τάξης ανάλυση της θεωρίας των συμμαχιών, κάτι που νομίζω όλοι αντιλαμβάνονται πόσο ενδιαφέρει κράτη όπως η Ελλάδα.
Τρίτον και πολύ σημαντικό, είναι η επιστημονική συνάντηση ενός πρώτης τάξης αναλυτή των αξιωμάτων του παραδείγματος και της στρατηγικής ανάλυσης με τη συστημική γεωπολιτική που πρωτοπόρα καλλιεργείται από τον Γιάννη Μάζη και άλλους συναδέλφους στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ο Μάρκος εξηγεί ακριβώς εδώ, αλλά και αλλού --σε κείμενα με τον Γιάννη Μάζη και συναδέλφους στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών-- το πώς το κεκτημένο της πολιτικής σκέψης περί τα διεθνή και τη στρατηγική ανάλυση συνδέεται και δένει με τη συστημική γεωπολιτική. Προερχόμενος από τα πεδία της σκληρής θεωρίας διεθνών σχέσεων που εδράζεται αυστηρά πάνω στα αξιώματα του κρατοκεντρικού παραδείγματος, εκτιμώ ότι ενισχύει τη συστημική γεωπολιτική προσέγγιση και ευρύτερα τη γεωπολιτική ανάλυση ευρύτερα.
Οι προσεγγίσεις αυτές συνεισφέρουν στην περιγραφή και ερμηνεία παραγόντων και κριτηρίων όπως πολιτισμός, θρησκείες, εθνοτικές ομάδες εντός του κράτους και μιας περιφέρειας, διεθνικοί δρώντες και οργανισμοί και κυρίως γύρω από τους τέσσερις πυλώνες της ισχύος, τον αμυντικό, τον οικονομικό, τον πολιτικό, τον πολιτισμικό και της πληροφορίας.

Πρωτότυπη παρέμβαση

Τα πιο πάνω και πολλά άλλα ροκανίζονται εάν και όταν το πολιτικό σύστημα και μεγάλο μέρος των πολιτών, υπό την επήρεια ανυπόστατων διεθνισμών και εθνομηδενιστικών ιδεολογημάτων, κλίνουν προς την άποψη ότι το κράτος είναι περιττό και ότι η κρατική κυριαρχία είναι παρωχημένη έννοια. Ροκανίζονται όταν επίσης οι πολίτες οδηγούνται να θεωρούν το εθνικό συμφέρον ως "εθνικό συμφέρον της Μαριορής" ή ιδιοτροπία Ελλήνων φανατικών και ότι ο πλανήτης πλέον είναι ένα μεγάλο εθνομηδενισμένο καζάνι μέσα στο οποίο θα πρέπει να πηδήξουν όλοι οι Έλληνες.
Θυμίζω κάτι το αντικειμενικό: Ότι για όλες τις κοινωνίες, το κράτος τους είναι ιερό και έσχατη λογική και ότι δεν είναι υποκειμενικό ή αξιολογικό εάν θεωρήσεις δεδομένο, πραγματικό και αληθινό ότι είναι ο θεσμός εθνικής ασφάλειας, ευταξίας, ευημερίας και συλλογικής ελευθερίας των πολιτών όλων των εθνικά ανεξάρτητων κοινωνιών.
Ο κλασικός πολιτισμός και η κλασική πολιτική σκέψη μάς κληρονόμησε το αξίωμα ότι η ανεξαρτησία της πολιτείας είναι υπεράνω υποκειμενισμών και αξιολογήσεων και έσχατης λογικής και ότι αποτελεί προϋπόθεση ελεύθερης και αυτεξούσιας απόλαυσης της ιδιοσυστασίας κάθε κοινωνίας.
Ολοκληρώνοντας αξίζει να τονιστεί ότι το βιβλίο του Μάρκου Τρούλη είναι αφενός μια σημαντική πρωτογενής και πρωτότυπη και υψηλών επιστημονικών προδιαγραφών παρέμβαση στην ελληνική βιβλιογραφία από έναν πολλά υποσχόμενο νέο επιστήμονα και αφετέρου ότι είναι γραμμένο κατανοητά για όλους τους αναγνώστες. Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι μείζον ζήτημα για την ελληνική στρατηγική και το βιβλίο του Μάρκου Τρούλη βοηθά να τις καταλάβουμε τόσο υπό διαχρονικό πρίσμα όσο και υπό το φως της συντρέχουσας διεθνούς πολιτικής.