Συνέντευξη με την Ευρωβουλευτή του Κόμματος του Brexit, Κλαιρ Φοξ,
στέλεχος του πάλαι ποτέ τροτσκιστικού κόμματος της Βρετανίας και
υπέρμαχο της Ελευθερίας του Λόγου, για τον αριστερό αντίλογο στο Bremain
και την (ανίερη;) συμμαχία της με το Νάιτζελ Φαραζ σε αυτό τον αγώνα.
Η Κλαιρ Φοξ δείχνει πολύ νεώτερη από τα εξήντα της χρόνια. Γεμάτη ενέργεια, ενθουσιασμό, με ξεκάθαρο πολιτικό λόγο, και μυαλό ξυράφι. Ακτιβίστρια, στέλεχος του τροτσκιστικού Επαναστατικού Κομμουνιστικού Κόμματος της Βρετανίας, ενεργή στον αγώνα για την Ελευθερία του Λόγου, μαζί με παλιούς της συντρόφους έχει δημιουργήσει τo Iνστιτούτο των Ιδεών, ένα χώρο διαλόγου χωρίς όρια. Προασπίστρια των εργατικών δικαιωμάτων, πάντα παρούσα σε πολυεπίπεδους αγώνες, πριν τις ευρωεκλογές αποφάσισε, εκπλήσσοντας τους πάντες, να κατέβει με το Κόμμα του Brexit και να σταθεί δίπλα στο Νάιτζελ Φαραζ. Απόφαση που την έθεσε στο μάτι του κυκλώνα. Εξελέγη πανηγυρικά, και σήμερα αποτελεί την κύρια αριστερή φωνή υπέρ του Brexit, αν και, όπως δήλωσε παλιότερα “αυτός που εξεπλάγη περισσότερο από τη συνεργασία μου με το Φαραζ, είμαι εγώ η ίδια”. Συναντηθήκαμε στο Λονδίνο, στα γραφεία του Ινστιτούτου. Η συνέντευξη ήταν να γίνει το πρωί. Αναβλήθηκε για το απόγευμα. Το ευγενικό email που μου ζητούσε τη μετακίνηση, ανέφερε λόγους πέρα από τη θέλησή της. Μετά τη συνέντευξη έμαθα πως, το πρωί είχε χάσει τη μητέρα της. Όμως, ήθελε να φτάσει η φωνή της στην Ελληνική Αριστερά, ακόμη και μια τέτοια μέρα, ήθελε να εξηγήσει την αριστερή άποψη για την αναγκαιότητα του Brexit.
– Τι γυρεύει ένα κορίτσι σαν κι εσένα, με έναν τύπο σαν κι αυτόν (τον Φαραζ);
“Δεν θεωρώ ότι είμαι μαζί του. Προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο να αντιπροσωπεύσω εκείνους που ψήφισαν την έξοδό μας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια πολύ απλή απόφαση, ξεκάθαρη, για εκατομμύρια ανθρώπους, που σκέφτηκαν μόνο “μας ρώτησαν και αποφασίσαμε να φύγουμε”, και δεν το σκέφτηκαν σαν μια απόφαση δεξιά ή αριστερή, αλλά σα μια σοβαρή απόφαση. Και μετά από τρισήμισυ χρόνια, συνειδητοποίησαν ότι δεν επρόκειτο να συμβεί. Και δεν υπήρχε άλλος τρόπος να εκφράσουν με θετικό τρόπο το θυμό τους, εκτός από αυτόν: τη δημιουργία ενός νέου κόμματος. Το πρόσωπο που δημιούργησε το κόμμα αυτο έτυχε να είναι “εκείνος” κι όχι εγώ. Οπότε, μπορούμε να κριτικάρουμε το Νάιτζελ Φαραζ όσο θέλεις, αλλά εν τέλει αυτός δημιούργησε το όχημα, ούτε καν κόμμα, το όχημα μέσα από το οποίο δε θα παραμελούσαμε τις ήδη υπάρχουσες φωνές. Αποφάσισα ότι όφειλα να είμαι κομμάτι του (οχήματος).”.
– Είναι αλήθεια ότι προσπαθήσατε να δημιουργήσετε έναν αριστερό άξονα για το brexit;
“Θεώρησα ότι, αν ήταν να γίνουν οι Ευρωεκλογές [στη Βρετανία], εδώ που τα λέμε δεν πίστευα καν ότι θα είμαστε ακόμη στην ΕΕ και θα σκεφτόμαστε τη μέρα των εκλογών, αλλά, αν ήταν να γίνουν, θα έπρεπε να έρθω σε επαφή με διάφορα στελέχη της Αριστεράς και να συζητήσω τι πρεπει να κάνουμε, κι αν πρέπει να υπάρξει αριστερή πλατφόρμα. Κι όλοι, τυπικό για την Αριστερά, τα ξέρουμε, απάντησαν “ισως” και “πιθανώς” και “ναι, θα μπορούσαμε” ή “καλύτερα όχι”. Και, συνειδητοποίησα ότι κανείς δεν επρόκειτο να κάνει τίποτε και ένοιωσα τόσο απογοητευμένη που ο μόνος που θα συνδεόταν με τη θετική πλευρά θα ήταν ο Νάιτζελ Φαραζ. Ένοιωθα πως αυτό δεν αποτελούσε την πραγματική εικόνα εκείνων που ήθελαν να φύγουμε από την ΕΕ. Ήταν πολλοί περισσότεροι από αυτούς που παραδοσιακά στηρίζουν το Νάιτζελ Φαραζ. Δεν πρόκειται να τον κρίνω εδώ, δεν έκανε κάποιο λάθος. Εκείνος που κρίνω είναι η Αριστερά. Κριτικάρω την δική μου πλευρά, που δεν έκανε τίποτε. Παραπονιόμασταν κι αναστενάζαμε και λέγαμε αυτό κι εκείνο, και πολύ συχνά ούτε καν αυτό, η αριστερά σε τούτη τη χώρα ήταν είτε σιωπηλή είτε ψήφισε να παραμείνουμε στην ΕΕ. Κάποιοι μάλιστα ήταν ολοκληρωτικά εναντίον του Brexit αν και, πριν το δημοψήφισμα, έλεγαν ότι η ΕΕ είναι επίσης πρόβλημα. Όμως δεν είχαν καν το κουράγιο [να μιλήσουν]. Πρέπει να είμαστε δίκαιοι, εν τέλει. Αλλά ναι, τουλάχιστον εξέτασα την πιθανότητα να υπάρξει εναλλακτική, αριστερή εναλλακτική. Προφανώς, δεν υπήρξε.”.
– Υπάρχουν αναλογίες μεταξύ του Ελληνικού και του Βρετανικού δημοψηφίσματος;
“Η Ελλάδα ήταν σε πολύ διαφορετική θέση από το Ηνωμένο Βασίλειο λόγω της Ευρωζώνης, λόγω της λιτότητας που επέβαλαν οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών και της απόλυτης περιφρόνησης με την οποία μεταχειρίστηκε η ΕΕ τον Ελληνικό Λαό. Η Βρετανική εργατική τάξη δεν έζησε μια ανάλογη εμπειρία. Πιστεύω όμως ότι, αυτό που συνέβη στον Ελληνικο Λαό, σε σχέση με την κρίση της Ευρωζώνης, έδωσε σε πολλούς ανθρώπους σε τούτη τη χώρα, τη Βρετανία, ένα μάθημα γιατί είδαμε [τι συνέβη] και είπαμε “Οχι, δεν μπορείτε να τους φέρεστε έτσι!”. Ήταν το είδος της χείριστης νεοφιλελεύθερης, μοχθηρής μεταχείρισης που αναμένεις από το σκληρό, δεξιό κατεστημένο των αφεντικών. Και όταν είσαι στην Αριστερά… Γιατί τότε, ειρωνία της τύχης, πολλοί άνθρωποι της Αριστεράς άρχισαν κι εδώ να λένε “Ε, πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι στον Ελληνικό λαό”. Ήταν τότε που ο Οουεν Τζόουνς, ένας αρκετά γνωστός βρετανός αριστερός σχολιαστής, ένας νέος δημοσιογράφος της Guardian, έφτιαξε τον όρο “Lexit”, Left Wing Exit, Αριστερή Εξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ακριβώς λόγω του τρόπου που αντιμετωπίστηκε ο Ελληνικός λαός. Και είναι ειρωνικό, γιατί, μόλις ήρθαν εδώ τα σκούρα, όταν όντως είχαμε εμείς δημοψήφισμα, αυτές οι αριστερές φωνές σα να εξαφανίστηκαν, σα να εγκατάλειψαν το πεδίο της μάχης.
Ωστόσο υπήρχε η αίσθηση ότι και τα δύο δημοψηφίσματα ήταν παρόμοια, γιατί και στους δύο λαούς δόθηκε μια ευκαιρία, έπρεπε να σκεφτούν τι θα αντιμετώπιζαν και ψήφισαν με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Και, όπως ξέρετε, στην Ελλάδα οι άνθρωποι ψήφισαν και [οι Βρυξέλλες] τους είπαν “σας ευχαριστούμε που ψηφίσατε, και τώρα θα σας αγνοήσουμε”. Εδώ ήταν ακόμη πιο άγρια τα πράγματα, χωρίς να θέλω να μειώσω ότι συνέβη στην Ελλάδα, αλλά είναι πολύ σημαντικότερη γεωπολιτική απόφαση, γιατί για την ΕΕ η έξοδος της Βρετανίας είναι πολύ μεγάλο πράγμα, πολύ σημαντική και για την Βρετανία, επίσης, και κανείς δεν το περίμενε. Γι’ αυτό και δημιούργησε μια τεράστια έκρηξη πολιτικών ερωτημάτων και διασπάσεων στο σύνολο της Ευρωπαϊκής πολιτικής. Με αυτή τη λογική είναι πιο σημαντική. Δεν πιστεύω ότι αυτά ανέμεναν οι πολίτες όταν ψήφιζαν, αλλά το πρόβλημα που δημιουργήθηκε είναι σοβαρό. Και θα θέλανε [η ΕΕ] να πουν και σε μας ότι είπαν στους Έλληνες ψηφοφόρους: “Πάτε παραπέρα και ξανασκεφτείτε το”.”.
– Πιο απλά, υπάρχει σχέση της κατάστασης της Ελλάδας με το Brexit;
“Η Ελλάδα είναι σύμβολο όσων μας κάνουν να κατακρίνουμε την ΕΕ. Ο Ελληνικός λαός στερήθηκε το δικαίωμα στην κυριαρχία, την αυτοδιάθεση, την αίσθηση ότι μπορείς σε ένα βαθμό να ελέγξεις τη μοίρα σου. Αυτό που βασικά είπαν στην Ελλάδα ήταν “δεν πρόκειται ποτέ να καθορίσεις εσύ τη μοίρα σου”. Όταν σου λένε ότι δεν μπορείς να ελέγξεις την ίδια σου την οικονομία, είναι σα να είσαι, όχι ακριβώς σκλάβος, αλλά, σου λένε, μας ανήκεις, εμείς αποφασίζουμε για σένα. Όταν συνέβη αυτό ήταν γροθιά στο στομάχι για όποιον πίστευε ότι η ΕΕ θα μας επέτρεπε τάχα ένα ποσοστό δημοκρατικής αυτοδιάθεσης. Δεν επρόκειτο να το επιτρέψει ποτέ. Αν σε στοχοποιήσουν, θα σε κάνουν να υποφέρεις. Για μένα, και για πολλούς άλλους ανθρώπους της αριστεράς, ήταν η αυτονόητη αιτία, όταν η ΕΕ έγινε θέμα δημοψηφίσματος στη Βρετανία, να αποφασίσουμε στο όνομα του Βρετανικού λαού και στο όνομα του Ελληνικού λαού, να εγκαταλείψουμε την ΕΕ.”.
– Ο Νάιτζελ Φαραζ ήταν συμπαθής και σε κομμάτι της Ελληνικής αριστεράς λόγω των δηλώσεών του την εποχή του δημοψηφίσματός μας.
“Κατά κάποιο τρόπο, αυτή ήταν η ιστορική πρόκληση με το Νάιτζελ Φαραζ. Ούτε θα τον φανταζόμουν ποτέ ως φυσικό πολιτικό σύμμαχο. Όμως, προσπαθώ να αξιολογώ τους ανθρώπους με βάση τα λεγόμενά τους, και ξέρω ότι έχει συνδεθεί με ορισμένες απαράδεκτες απόψεις, ειδικά στο θέμα του ρατσισμού, και δε μου άρεσε, δε μου άρεσε το UKIP για αυτό το λόγο. Ωστόσο, είχε φωνή και έλεγε και άλλα πράγματα που κανένας άλλος δεν τολμούσε να πει. Και στο κάτω κάτω της γραφής, έτσι πρέπει να το δεις. Αν η Αριστερά θέλει να κριτικάρει, τότε να μιλήσει τόσο δυνατά όσο κι αυτοί που δεν της αρέσουν. Ο Νάιτζελ Φαραζ δε μπορεί να είναι η φωνή του Ελληνικού Λαού, δεν μπορεί να είναι η φωνή της Βρετανικής Εργατικής τάξης, δε μπορεί να είναι η φωνή των εργατών που ανήκουν στους Εργατικούς, δε μπορεί να είναι η φωνή αριστερών ψηφοφόρων. Πως και γίνεται ο Νάιζελ Φαραζ αυτή η φωνή; μα, γιατί κανένας άλλος δεν μιλάει ξεκάθαρα. Αυτός είναι ο τρόπος που παίζεται το παιγνίδι της Ιστορίας. Προσπαθώ να γίνω μια από αυτές τις φωνές. Είχε μια πολύ μεγαλύτερη πλατφόρμα από τη δική μου, οπότε και συντάχθηκα, και δε νομίζω ότι μπορεί να τον κατακρίνει κανείς για την αποτυχία της Αριστεράς να αρθρώσει λόγο.”.
– Ποιά ήταν ακριβώς η στάση της Βρετανικής Αριστεράς;
“Είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρον πόσο δειλή φάνηκε. Έχουμε ένα κόμμα Εργατικών, με επικεφαλής κάποιον που γνωρίζει πολύ καλά τη φύση της ΕΕ και το έχει εκφράσει ιστορικά. Το μόνο πράγμα στο οποίο συμφώνησα με τον Τζέρεμυ Κόρμπιν σε εικοσιπέντε χρόνια [πολιτικής παρουσίας στην Αριστερά] είναι η στάση του έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και τώρα βρίσκεται επικεφαλής των Εργατικών, γίνεται δημοψήφισμα, και τηρεί σιγήν ιχθύος. Είναι άφωνος και από το δημοψήφισμα και μετά παίζει το υποτίθεται πραγματιστικό παιγνίδι του “ε, ίσως και να φύγουμε”, αλλά, ποιό το νόημα της ηγεσίας όταν είσαι τόσο δειλός;”.
– Εσείς γιατί είστε με το Brexit;
“Το ζήτημα δε με απασχολούσε καν, δεν ήταν στην κύρια πολιτική μου ατζέντα, για την οποία αγωνιζόμουν όλη μου τη ζωή, όταν αποφασίσαν το δημοψήφισμα. Δεν ανήκω σε όσους ήταν Ευρωσκεπτικιστές από παλιά. Κατανοούσα απλώς ότι η ΕΕ είναι μια αντιδημοκρατική εξουσία και ότι πάντα θα αποτελούσε τροχοπέδη σε οποιαδήποτε δημοκρατική απόφαση θα λαμβάναμε στη Βρετανία. Αυτό ήταν πρόβλημα, αλλά όχι και η εμμονή μου. Κι ύστερα γίνεται το δημοψήφισμα, που είναι ξεκάθαρη διαδικασία, που το έκαναν για τους δικούς τους κυνικούς λόγους: Οι συντηρητικοί πίστευαν ότι θα νικήσουν και θα τελειώνουν με το ευρω-ερώτημα. Όταν όμως έχασαν το δημοψήφισμα, το θέμα ξεπέρασε κατά πολύ το Brexit. Δεν είναι για το Brexit πια. Τώρα είναι για την οικουμενική ψήφο, για το σεβασμό προς τους ψηφοφόρους, αν το Καθεστώς θα τη γλιτώνει όταν ανατρέπει την ψήφο/θέληση των απλών ανθρώπων, είναι γιά κάθε θεσμό που οδηγήθηκε στη σύγκρουση. Γι αυτό πριν μιλησα για το Τζέρεμυ Κόρμπυν και την Αριστερά – όχι όλη την Αριστερά, φυσικά. Γενικώς, οι κύριες αριστερές φωνές στη Βρετανία αποφάσισαν να Μην ηγηθούν του αγώνα για την προάσπιση των δημοκρατικών μας δικαιωμάτων. Γι αυτό θα τους δικάσει η Ιστορία, όμως είναι και ο λόγος που το Brexit είναι, πια, τόσα περισσότερα από το Brexit. Το Κόμμα του Brexit έχει ως σλόγκαν “Καιρός να αλλάξουμε την Πολιτική για τα καλά”. Μπορεί να αποτελεί ένα μάλλον αθώο κλισέ, αλλά είναι καταπληκτική η ανταπόκριση που βρίσκει από τους πολίτες, γιατί νοιώθουν ότι τα κυρίαρχα κόμματα τους έχουν απογοητεύσει και επιθυμούν μια πραγματική αλλαγή. Όπως ακριβώς οι διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ άρχισαν τον αγώνα τους με ένα σεμνό αίτημα αλλαγής ενός νόμου, κι ύστερα τη δεύτερη εβδομάδα είπαν “θέλουμε να φύγει και η Λαμ”, και την τέταρτη εβδομάδα είχαμε μια επανάσταση: όσο ψηλώνει ο πήχυς τόσο ο Λαός υψώνεται. Αυτό ακριβώς συνέβη και με το Brexit. Έφτασε να αφορά πολύ περισσότερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.”.
– Έχει περιγραφεί, όπως και το Ελληνικό Ζήτημα, ως “οι Αγορές εναντίον της Δημοκρατίας”.
“Με διασκεδάζει που ο Τζέρεμυ Κόρμπυν λέει πως “Δε θέλουμε ένα Brexit των Τραπεζιτών”. Οι τραπεζίτες δεν στήριξαν, φυσικά, το brexit. Ήταν ξεκάθαρα υπέρ της παραμονής μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλες οι μεγάλες τράπεζες, οι πολυεθνικές… το όλο ζήτημα με την ΕΕ, που δεν είναι η Ευρώπη, γιατί πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι όταν είσαι ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ενωση είσαι και αντιευρωπαίος και ξενοφοβικός, δε σου αρέσουν οι ξένοι, θες μια μικρή Αγγλία… Προσωπικά θεωρώ εαυτήν Ευρωπαία, Διεθνίστρια, το αντίθετο σε οποιοαδήποτε ξενοφοβία. Η Ευρωπαϊκή ένωση είναι μια εκ των άνω επιβολή κανόνων των αγορών, που εξυπηρετεί το συμφέρον του Μεγάλου Κεφαλαίου, των Πολυεθνικών, των Τραπεζών, κάνοντας πέρα τα εκλογικά σώματα και τη λαϊκή κυριαρχία του κάθε κράτους-μέλους. Μας λένε “αυτοί είναι οι κανόνες της Ευρωπαϊκής ένωσης. Είμαστε στην ΕΕ μόνο γιατί πιστεύουμε στην Ειρήνη και την Αρμονία και αγαπάμε ο ένας τον άλλο αλλά, επ’ ευκαιρία, αφού τα κάνουμε όλα αυτά, ε, ας βγάλουμε ένα σωρό λεφτά”. Δεν είναι εμφανές; αλλά φυσικά δεν είναι αυτά τα συμφέροντα των απλών ανθρώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι είναι πραγματικά κρίμα που τα εργατικά σωματεία και οι οργανώσεις των εργατών έχουν γίνει τόσο αδύναμα σε όλες τις χώρες, που βλέπουν ως μόνους υπερασπιστές των εργατικών δικαιωμάτων το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Ευρωδικαστήρια. Κι αυτό συμβαίνει γιατί εμείς, η Αριστερά, είμαστε αδύναμοι.”.
– Λένε όμως πολλοί ότι ο Βρετανικός καπιταλισμός θα αγριέψει, μετά το Brexit, αφού δεν θα υπάρχει κανένας ευρωπαϊκός έλεγχος.
“Δε μιλάμε για θεϊκή παρέμβαση εδώ. Φεύγουμε από την ΕΕ και αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε με έναν πολιτικό αγώνα στα χέρια μας, για το είδος της κοινωνίας που θέλουμε. Όμως, τουλάχιστον, εχουμε το δικαίωμα να ακουστούμε. Αυτό δεν είναι και ο στόχος της δημοκρατίας; Λες να πιστεύω ότι ο Μπόρις Τζόνσον και οι Συντηρητικοί κάνουν ότι κάνουν, γιατί πιστεύουν στα εργατικά δικαιώματα; Όχι, φυσικά, δεν πιστεύω κάτι τέτοιο. Λες να πιστεύω ότι ο Νάιτζελ Φαραζ και το κόμμα του Brexit ενδιαφέρονται πραγματικά για όσα εγώ πιστεύω, σε άλλους τομείς; Όχι, και το ξέρω πολύ καλά. Αλλά το θέμα με την Δημοκρατία και τη Λαϊκή Κυριαρχία είναι ότι, έχοντας τα, αποφασίζουμε για μια νέα κοινωνία. Μπορεί να είναι δύσκολα στην αρχή, αλλά όλοι θα έχουμε λόγο επί της κοινωνίας που θέλουμε. Τουλάχιστον, όταν έχουμε λόγο, έχουμε επιχειρήματα, αυτό θα σημαίνει κάτι. Μπορώ να μιλήσω όσο δυνατά θέλω εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κανείς δε θα μου πει τίποτε, όμως θα απαντήσουν “αυτοί είναι οι κανόνες της Ευρωπαϊκής ένωσης και δε μας νοιάζει η δημοκρατική σας θέληση”. Απλώς θα την αγνοήσουν.”.
– Το Ιρλανδικό ζήτημα, τα Προβλήματα (the Troubles) και η πιθανότητα επανέναρξης των συγκρούσεων, έχουν αναδειχθεί στο δημόσιο διάλογο, επίσης.
“Αυτό ήταν από τα πιο αναπάντεχα ζητήματα στο δημόσιο διάλογο για το brexit. Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι τα Προβλήματα – και χαίρομαι που δεν έχουμε πια Προβλήματα – δεν ξεκίνησαν γιατί είχαμε σύνορα στα βόρεια της Ιρλανδίας. Το κάνουν να φαίνεται λες και τα Προβλήματα ξεκίνησαν γιατί δε μπορούσες να πας τα γελάδια σου από τη μια μεριά των συνόρων στην άλλη. Τα πολιτικά προβλήματα στη Βόρειο Ιρλανδία δεν είχαν τη ρίζα τους στην μεταφορά αγελάδων ή των τσιγάρων μας στα σύνορα. Είχαν τη ρίζα τους στην εκλογική νοθεία, στην απουσία πολιτικής ελευθερίας στη Βόρειο Ιρλανδία, στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, στο γεγονός ότι σε τμήμα της ίδιας της Βρετανίας υπήρχαν τριάντα χιλιάδες βρετανοί στρατιώτες, και, στην αναστολή των δημοκρατικών και δικαστικών δικαιωμάτων. Συνέβαιναν πάρα πολλά τότε, και κατέληξαν σε μία πικρή και βίαιη σύγκρουση. Και πάνω που ανάβει η κουβέντα για το Brexit, και όντως έχουμε να λύσουμε θέματα για τη μεταφορά των αγαθών από τη μια πλευρά των ευρωσυνόρων προς την άλλη, εκεί επάνω αρχίζουν να χρησιμοποιούν την φρικτή περίοδο των Προβλημάτων για να πούν σε όσους ψήφισαν Brexit, “τώρα θέλετε να φέρετε ξανά τα Προβλήματα”. Λες και μόλις μπει η συνοριακή γραμμή, ή υπάρξει τελωνειακή ένωση, οι άνθρωποι θα πάρουν τα όπλα. Μα, δεν πήραν γι’ αυτό τα όπλα ούτε τότε! Συνέβαιναν πολύ περισσότερα! Και μοιάζει σαν όλο το θέμα να πολιτικοποιείται, να γίνεται όπλο και να μετατρέπεται σε κάτι που δεν είναι. Φυσικά και πιστεύω ότι χρειάζεται ευαίσθητη και ευφυής αντίδραση στο θέμα, αλλά, για να είμαι δίκαιη με τους Συντηρητικούς – και συχνά δεν είμαι- , όταν βλέπω όλες τις προτάσεις που έχουν φέρει στο τραπέζι, με διάφορες ιδέες για τα σύνορα, ε, έχουν κάνει καλή δουλειά. Έχω πάει σε πολλές συσκέψεις, συνάντησα εκεί ανθρώπους που έχουν διεθνώς δουλέψει στο θέμα των συνόρων και των τελωνείων και όλων όσων πρέπει να γίνουν, και δίνουν προοπτικές. Το ελάχιστο που περιμένεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν ενδιαφέρεται, ή την Ιρλανδία, αν ενδιαφέρεται, είναι να δουν αυτές τις ιδέες και να τις σκεφτούν. Πήγα σε μια σχετική συνάντηση, ως Ευρωβουλευτής, στις Βρυξέλλες, και τους είπα, ξέρετε, υπάρχουν όλες αυτές οι προτάσεις, ίσως πρέπει να τις συζητήσουμε. Και ήταν όλοι μες στη συνάντηση “οχι, όχι, αυτά είναι αηδίες”. Ο ίδιος ο Γκι Φερχόφστατ μου είπε “σιγά μην ασχοληθούμε με αυτά”. Λίγο πριν ασχοληθούν με αυτά ακριβώς. Καταλαβαίνεις ότι δεν είναι σοβαροί κι αυτό που ουσιαστικά λένε είναι ότι θέλουν να μείνουμε στην ΕΕ, ότι κι αν γίνει. Τα σύνορα ήταν μια δικαιολογία για να μας κρατήσουν στην ΕΕ. Ομως, ψηφίσαμε να φύγουμε και πρέπει να το αποδεχθούν. Πολιτικοποιούν τα σύνορα με τον πιο κυνικό τρόπο. Οι Ιρλανδοί δεν πρόκειται να πάρουν τα όπλα γιατί φεύγουμε από την ΕΕ και θα υπάρχουν σύνορα, αν θες τη γνώμη μου.”.
– Κι έτσι μια ιστορικά τροτσκίστρια βρίσκεται στο κόμμα του Brexit. Είναι εισοδισμός;
“Υπάρχει ο κίνδυνος οι άνθρωποι να προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει το 2019 κάτω από το πρίσμα παλιών πολιτικών απόψεων. Ανήκα σε μια τροτσκιστική οργάνωση, το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα, που διαλύθηκε πριν είκοσι χρόνια, και ήταν πράγματι μια τροτσκιστική ομάδα, μικρή, και είμαι περήφανη που ήμουν μέλος. Δεν ήταν κανένα μεγάλο μέτωπο ούτε κάποιος τρόπος να μπούμε στο σύστημα. Μου λένε πολλοί “Πήγες από το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα στο Κόμμα του Brexit”. Όμως δεν είναι έτσι. Πήγα από το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα σε μια εικοσαετία άλλων δράσεων και από κει στο κόμμα του Brexit. Δε μπήκα στο κόμμα του Brexit γιατί είναι κανένας επαναστατικός οργανισμός, αλλά, όπως εξήγησα πολλές φορές, κατέβηκα για ευρωβουλευτής σε μια νέα οργάνωση [το κόμμα του Brexit] που δημιουργήθηκε για να εκφράσει τις ελπίδες όσων ψήφισαν να φύγουμε από την ΕΕ, ώστε να τους πω [με αυτό τον τρόπο] ότι η αριστερά δεν τους εγκατέλειψε. Είναι πολλές οι θεωρίες συνομωσίας για την πράξη μου, να συνταχθώ με το κόμμα του Brexit, που προέρχονται από την Αριστερά. Αν έβαζαν τόση ενέργεια στον αγώνα για εργατικά δικαιώματα ή τη Δημοκρατία, όση έβαλαν για να καταλάβουν αυτό που έκανα… και το χειρότερο, προερχόμενο από την αριστερά, είναι τη μια να σου λένε, α, είσαι τροτσκίστρια, πως το έκανες αυτό;, και από την άλλη, το επόμενο λεπτό, να σου λένε ότι είσαι φασίστρια, ρατσίστρια, εξυπηρετείς φασιστικά σχέδια… φαντάζεσαι πως είναι να είσαι όλη σου τη ζωή αντιρατσιστής, αντιφασίστας, και να σου πετάνε τέτοια λάσπη… Είναι ο τρόπος τους να αρνηθούν τη σοβαρή πολιτική κουβέντα. Οι θεωρίες συνομωσίας ή οι ετικέτες που σε απονομιμοποιούν, είναι ο τρόπος να μην κάνουν την αυτοκριτική τους, να μην παραδεχθούν ότι υπάρχει σημαντικός αριστερός Ευρωσκεπτικισμός στη Βρετανία και να αρνηθούν να ηγηθούν. Δεν χρειάζεται να συμφωνήσουμε, αλλά οφείλουν να παραδεχθούν ότι ήταν αποδεκτό αυτό που έκανα.”.
– Ενα μεγάλο κομμάτι της νέας ελληνικής διασποράς στη Βρετανια, και άλλων ευρωπαίων που είναι εδώ, φοβάται ότι με το Brexit θα τους διώξετε από τη χώρα.
“Μα τι λέτε, ποτέ δεν υπήρξε τέτοια πρόθεση! Αυτό όλο το υποκινούν οι άνθρωποι που θέλουν να παραμείνουμε στην ΕΕ. Μην υποτιμάς την τρομοκρατία που σπείρουν. Όταν λένε ότι υπάρχει αύξηση της ξενοφοβίας, οι άνθρωποι φοβούνται… κι επειδή είναι σε όλες τις εφημερίδες, επειδή το λένε όλοι οι σχολιαστές, πιστεύουν ότι ψηφίσαμε να φύγουμε από την ΕΕ γιατί δεν μας αρέσουν οι ξένοι και θέλουμε να τους διώξουμε. Κανείς από όσους ψήφισαν Brexit δε σκέφτεται έτσι. Δεν ήταν αυτό το ζήτημα. Προσπαθούμε να φύγουμε από την ΕΕ. Και οι άνθρωποι που ζουν τωρα εδώ, να παραμείνουν. Είναι ντροπή, επίσης, που οι Συντηρητικοί δεν έχουν λύσει αυτό το θέμα. Δεν είναι ξενοφοβία να θες τον έλεγχο των συνόρων σου. Είναι κομμάτι του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση. Δεν κλείνεις τα σύνορά σου, τα ελέγχεις. Οπότε, ναι, να μείνετε, να ριζώσετε, και είναι πολύ ωραίο που βρίσκεστε εδώ. Το Brexit δεν αφορά την παρουσία ή μη ξένων. Αυτά τα λένε για να μας δυσφημίσουν.”.
Ακούστε τη συνέντευξη εδώ:
Η Κλαιρ Φοξ δείχνει πολύ νεώτερη από τα εξήντα της χρόνια. Γεμάτη ενέργεια, ενθουσιασμό, με ξεκάθαρο πολιτικό λόγο, και μυαλό ξυράφι. Ακτιβίστρια, στέλεχος του τροτσκιστικού Επαναστατικού Κομμουνιστικού Κόμματος της Βρετανίας, ενεργή στον αγώνα για την Ελευθερία του Λόγου, μαζί με παλιούς της συντρόφους έχει δημιουργήσει τo Iνστιτούτο των Ιδεών, ένα χώρο διαλόγου χωρίς όρια. Προασπίστρια των εργατικών δικαιωμάτων, πάντα παρούσα σε πολυεπίπεδους αγώνες, πριν τις ευρωεκλογές αποφάσισε, εκπλήσσοντας τους πάντες, να κατέβει με το Κόμμα του Brexit και να σταθεί δίπλα στο Νάιτζελ Φαραζ. Απόφαση που την έθεσε στο μάτι του κυκλώνα. Εξελέγη πανηγυρικά, και σήμερα αποτελεί την κύρια αριστερή φωνή υπέρ του Brexit, αν και, όπως δήλωσε παλιότερα “αυτός που εξεπλάγη περισσότερο από τη συνεργασία μου με το Φαραζ, είμαι εγώ η ίδια”. Συναντηθήκαμε στο Λονδίνο, στα γραφεία του Ινστιτούτου. Η συνέντευξη ήταν να γίνει το πρωί. Αναβλήθηκε για το απόγευμα. Το ευγενικό email που μου ζητούσε τη μετακίνηση, ανέφερε λόγους πέρα από τη θέλησή της. Μετά τη συνέντευξη έμαθα πως, το πρωί είχε χάσει τη μητέρα της. Όμως, ήθελε να φτάσει η φωνή της στην Ελληνική Αριστερά, ακόμη και μια τέτοια μέρα, ήθελε να εξηγήσει την αριστερή άποψη για την αναγκαιότητα του Brexit.
– Τι γυρεύει ένα κορίτσι σαν κι εσένα, με έναν τύπο σαν κι αυτόν (τον Φαραζ);
“Δεν θεωρώ ότι είμαι μαζί του. Προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο να αντιπροσωπεύσω εκείνους που ψήφισαν την έξοδό μας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια πολύ απλή απόφαση, ξεκάθαρη, για εκατομμύρια ανθρώπους, που σκέφτηκαν μόνο “μας ρώτησαν και αποφασίσαμε να φύγουμε”, και δεν το σκέφτηκαν σαν μια απόφαση δεξιά ή αριστερή, αλλά σα μια σοβαρή απόφαση. Και μετά από τρισήμισυ χρόνια, συνειδητοποίησαν ότι δεν επρόκειτο να συμβεί. Και δεν υπήρχε άλλος τρόπος να εκφράσουν με θετικό τρόπο το θυμό τους, εκτός από αυτόν: τη δημιουργία ενός νέου κόμματος. Το πρόσωπο που δημιούργησε το κόμμα αυτο έτυχε να είναι “εκείνος” κι όχι εγώ. Οπότε, μπορούμε να κριτικάρουμε το Νάιτζελ Φαραζ όσο θέλεις, αλλά εν τέλει αυτός δημιούργησε το όχημα, ούτε καν κόμμα, το όχημα μέσα από το οποίο δε θα παραμελούσαμε τις ήδη υπάρχουσες φωνές. Αποφάσισα ότι όφειλα να είμαι κομμάτι του (οχήματος).”.
– Είναι αλήθεια ότι προσπαθήσατε να δημιουργήσετε έναν αριστερό άξονα για το brexit;
“Θεώρησα ότι, αν ήταν να γίνουν οι Ευρωεκλογές [στη Βρετανία], εδώ που τα λέμε δεν πίστευα καν ότι θα είμαστε ακόμη στην ΕΕ και θα σκεφτόμαστε τη μέρα των εκλογών, αλλά, αν ήταν να γίνουν, θα έπρεπε να έρθω σε επαφή με διάφορα στελέχη της Αριστεράς και να συζητήσω τι πρεπει να κάνουμε, κι αν πρέπει να υπάρξει αριστερή πλατφόρμα. Κι όλοι, τυπικό για την Αριστερά, τα ξέρουμε, απάντησαν “ισως” και “πιθανώς” και “ναι, θα μπορούσαμε” ή “καλύτερα όχι”. Και, συνειδητοποίησα ότι κανείς δεν επρόκειτο να κάνει τίποτε και ένοιωσα τόσο απογοητευμένη που ο μόνος που θα συνδεόταν με τη θετική πλευρά θα ήταν ο Νάιτζελ Φαραζ. Ένοιωθα πως αυτό δεν αποτελούσε την πραγματική εικόνα εκείνων που ήθελαν να φύγουμε από την ΕΕ. Ήταν πολλοί περισσότεροι από αυτούς που παραδοσιακά στηρίζουν το Νάιτζελ Φαραζ. Δεν πρόκειται να τον κρίνω εδώ, δεν έκανε κάποιο λάθος. Εκείνος που κρίνω είναι η Αριστερά. Κριτικάρω την δική μου πλευρά, που δεν έκανε τίποτε. Παραπονιόμασταν κι αναστενάζαμε και λέγαμε αυτό κι εκείνο, και πολύ συχνά ούτε καν αυτό, η αριστερά σε τούτη τη χώρα ήταν είτε σιωπηλή είτε ψήφισε να παραμείνουμε στην ΕΕ. Κάποιοι μάλιστα ήταν ολοκληρωτικά εναντίον του Brexit αν και, πριν το δημοψήφισμα, έλεγαν ότι η ΕΕ είναι επίσης πρόβλημα. Όμως δεν είχαν καν το κουράγιο [να μιλήσουν]. Πρέπει να είμαστε δίκαιοι, εν τέλει. Αλλά ναι, τουλάχιστον εξέτασα την πιθανότητα να υπάρξει εναλλακτική, αριστερή εναλλακτική. Προφανώς, δεν υπήρξε.”.
– Υπάρχουν αναλογίες μεταξύ του Ελληνικού και του Βρετανικού δημοψηφίσματος;
“Η Ελλάδα ήταν σε πολύ διαφορετική θέση από το Ηνωμένο Βασίλειο λόγω της Ευρωζώνης, λόγω της λιτότητας που επέβαλαν οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών και της απόλυτης περιφρόνησης με την οποία μεταχειρίστηκε η ΕΕ τον Ελληνικό Λαό. Η Βρετανική εργατική τάξη δεν έζησε μια ανάλογη εμπειρία. Πιστεύω όμως ότι, αυτό που συνέβη στον Ελληνικο Λαό, σε σχέση με την κρίση της Ευρωζώνης, έδωσε σε πολλούς ανθρώπους σε τούτη τη χώρα, τη Βρετανία, ένα μάθημα γιατί είδαμε [τι συνέβη] και είπαμε “Οχι, δεν μπορείτε να τους φέρεστε έτσι!”. Ήταν το είδος της χείριστης νεοφιλελεύθερης, μοχθηρής μεταχείρισης που αναμένεις από το σκληρό, δεξιό κατεστημένο των αφεντικών. Και όταν είσαι στην Αριστερά… Γιατί τότε, ειρωνία της τύχης, πολλοί άνθρωποι της Αριστεράς άρχισαν κι εδώ να λένε “Ε, πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι στον Ελληνικό λαό”. Ήταν τότε που ο Οουεν Τζόουνς, ένας αρκετά γνωστός βρετανός αριστερός σχολιαστής, ένας νέος δημοσιογράφος της Guardian, έφτιαξε τον όρο “Lexit”, Left Wing Exit, Αριστερή Εξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ακριβώς λόγω του τρόπου που αντιμετωπίστηκε ο Ελληνικός λαός. Και είναι ειρωνικό, γιατί, μόλις ήρθαν εδώ τα σκούρα, όταν όντως είχαμε εμείς δημοψήφισμα, αυτές οι αριστερές φωνές σα να εξαφανίστηκαν, σα να εγκατάλειψαν το πεδίο της μάχης.
Ωστόσο υπήρχε η αίσθηση ότι και τα δύο δημοψηφίσματα ήταν παρόμοια, γιατί και στους δύο λαούς δόθηκε μια ευκαιρία, έπρεπε να σκεφτούν τι θα αντιμετώπιζαν και ψήφισαν με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Και, όπως ξέρετε, στην Ελλάδα οι άνθρωποι ψήφισαν και [οι Βρυξέλλες] τους είπαν “σας ευχαριστούμε που ψηφίσατε, και τώρα θα σας αγνοήσουμε”. Εδώ ήταν ακόμη πιο άγρια τα πράγματα, χωρίς να θέλω να μειώσω ότι συνέβη στην Ελλάδα, αλλά είναι πολύ σημαντικότερη γεωπολιτική απόφαση, γιατί για την ΕΕ η έξοδος της Βρετανίας είναι πολύ μεγάλο πράγμα, πολύ σημαντική και για την Βρετανία, επίσης, και κανείς δεν το περίμενε. Γι’ αυτό και δημιούργησε μια τεράστια έκρηξη πολιτικών ερωτημάτων και διασπάσεων στο σύνολο της Ευρωπαϊκής πολιτικής. Με αυτή τη λογική είναι πιο σημαντική. Δεν πιστεύω ότι αυτά ανέμεναν οι πολίτες όταν ψήφιζαν, αλλά το πρόβλημα που δημιουργήθηκε είναι σοβαρό. Και θα θέλανε [η ΕΕ] να πουν και σε μας ότι είπαν στους Έλληνες ψηφοφόρους: “Πάτε παραπέρα και ξανασκεφτείτε το”.”.
– Πιο απλά, υπάρχει σχέση της κατάστασης της Ελλάδας με το Brexit;
“Η Ελλάδα είναι σύμβολο όσων μας κάνουν να κατακρίνουμε την ΕΕ. Ο Ελληνικός λαός στερήθηκε το δικαίωμα στην κυριαρχία, την αυτοδιάθεση, την αίσθηση ότι μπορείς σε ένα βαθμό να ελέγξεις τη μοίρα σου. Αυτό που βασικά είπαν στην Ελλάδα ήταν “δεν πρόκειται ποτέ να καθορίσεις εσύ τη μοίρα σου”. Όταν σου λένε ότι δεν μπορείς να ελέγξεις την ίδια σου την οικονομία, είναι σα να είσαι, όχι ακριβώς σκλάβος, αλλά, σου λένε, μας ανήκεις, εμείς αποφασίζουμε για σένα. Όταν συνέβη αυτό ήταν γροθιά στο στομάχι για όποιον πίστευε ότι η ΕΕ θα μας επέτρεπε τάχα ένα ποσοστό δημοκρατικής αυτοδιάθεσης. Δεν επρόκειτο να το επιτρέψει ποτέ. Αν σε στοχοποιήσουν, θα σε κάνουν να υποφέρεις. Για μένα, και για πολλούς άλλους ανθρώπους της αριστεράς, ήταν η αυτονόητη αιτία, όταν η ΕΕ έγινε θέμα δημοψηφίσματος στη Βρετανία, να αποφασίσουμε στο όνομα του Βρετανικού λαού και στο όνομα του Ελληνικού λαού, να εγκαταλείψουμε την ΕΕ.”.
– Ο Νάιτζελ Φαραζ ήταν συμπαθής και σε κομμάτι της Ελληνικής αριστεράς λόγω των δηλώσεών του την εποχή του δημοψηφίσματός μας.
“Κατά κάποιο τρόπο, αυτή ήταν η ιστορική πρόκληση με το Νάιτζελ Φαραζ. Ούτε θα τον φανταζόμουν ποτέ ως φυσικό πολιτικό σύμμαχο. Όμως, προσπαθώ να αξιολογώ τους ανθρώπους με βάση τα λεγόμενά τους, και ξέρω ότι έχει συνδεθεί με ορισμένες απαράδεκτες απόψεις, ειδικά στο θέμα του ρατσισμού, και δε μου άρεσε, δε μου άρεσε το UKIP για αυτό το λόγο. Ωστόσο, είχε φωνή και έλεγε και άλλα πράγματα που κανένας άλλος δεν τολμούσε να πει. Και στο κάτω κάτω της γραφής, έτσι πρέπει να το δεις. Αν η Αριστερά θέλει να κριτικάρει, τότε να μιλήσει τόσο δυνατά όσο κι αυτοί που δεν της αρέσουν. Ο Νάιτζελ Φαραζ δε μπορεί να είναι η φωνή του Ελληνικού Λαού, δεν μπορεί να είναι η φωνή της Βρετανικής Εργατικής τάξης, δε μπορεί να είναι η φωνή των εργατών που ανήκουν στους Εργατικούς, δε μπορεί να είναι η φωνή αριστερών ψηφοφόρων. Πως και γίνεται ο Νάιζελ Φαραζ αυτή η φωνή; μα, γιατί κανένας άλλος δεν μιλάει ξεκάθαρα. Αυτός είναι ο τρόπος που παίζεται το παιγνίδι της Ιστορίας. Προσπαθώ να γίνω μια από αυτές τις φωνές. Είχε μια πολύ μεγαλύτερη πλατφόρμα από τη δική μου, οπότε και συντάχθηκα, και δε νομίζω ότι μπορεί να τον κατακρίνει κανείς για την αποτυχία της Αριστεράς να αρθρώσει λόγο.”.
– Ποιά ήταν ακριβώς η στάση της Βρετανικής Αριστεράς;
“Είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρον πόσο δειλή φάνηκε. Έχουμε ένα κόμμα Εργατικών, με επικεφαλής κάποιον που γνωρίζει πολύ καλά τη φύση της ΕΕ και το έχει εκφράσει ιστορικά. Το μόνο πράγμα στο οποίο συμφώνησα με τον Τζέρεμυ Κόρμπιν σε εικοσιπέντε χρόνια [πολιτικής παρουσίας στην Αριστερά] είναι η στάση του έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και τώρα βρίσκεται επικεφαλής των Εργατικών, γίνεται δημοψήφισμα, και τηρεί σιγήν ιχθύος. Είναι άφωνος και από το δημοψήφισμα και μετά παίζει το υποτίθεται πραγματιστικό παιγνίδι του “ε, ίσως και να φύγουμε”, αλλά, ποιό το νόημα της ηγεσίας όταν είσαι τόσο δειλός;”.
– Εσείς γιατί είστε με το Brexit;
“Το ζήτημα δε με απασχολούσε καν, δεν ήταν στην κύρια πολιτική μου ατζέντα, για την οποία αγωνιζόμουν όλη μου τη ζωή, όταν αποφασίσαν το δημοψήφισμα. Δεν ανήκω σε όσους ήταν Ευρωσκεπτικιστές από παλιά. Κατανοούσα απλώς ότι η ΕΕ είναι μια αντιδημοκρατική εξουσία και ότι πάντα θα αποτελούσε τροχοπέδη σε οποιαδήποτε δημοκρατική απόφαση θα λαμβάναμε στη Βρετανία. Αυτό ήταν πρόβλημα, αλλά όχι και η εμμονή μου. Κι ύστερα γίνεται το δημοψήφισμα, που είναι ξεκάθαρη διαδικασία, που το έκαναν για τους δικούς τους κυνικούς λόγους: Οι συντηρητικοί πίστευαν ότι θα νικήσουν και θα τελειώνουν με το ευρω-ερώτημα. Όταν όμως έχασαν το δημοψήφισμα, το θέμα ξεπέρασε κατά πολύ το Brexit. Δεν είναι για το Brexit πια. Τώρα είναι για την οικουμενική ψήφο, για το σεβασμό προς τους ψηφοφόρους, αν το Καθεστώς θα τη γλιτώνει όταν ανατρέπει την ψήφο/θέληση των απλών ανθρώπων, είναι γιά κάθε θεσμό που οδηγήθηκε στη σύγκρουση. Γι αυτό πριν μιλησα για το Τζέρεμυ Κόρμπυν και την Αριστερά – όχι όλη την Αριστερά, φυσικά. Γενικώς, οι κύριες αριστερές φωνές στη Βρετανία αποφάσισαν να Μην ηγηθούν του αγώνα για την προάσπιση των δημοκρατικών μας δικαιωμάτων. Γι αυτό θα τους δικάσει η Ιστορία, όμως είναι και ο λόγος που το Brexit είναι, πια, τόσα περισσότερα από το Brexit. Το Κόμμα του Brexit έχει ως σλόγκαν “Καιρός να αλλάξουμε την Πολιτική για τα καλά”. Μπορεί να αποτελεί ένα μάλλον αθώο κλισέ, αλλά είναι καταπληκτική η ανταπόκριση που βρίσκει από τους πολίτες, γιατί νοιώθουν ότι τα κυρίαρχα κόμματα τους έχουν απογοητεύσει και επιθυμούν μια πραγματική αλλαγή. Όπως ακριβώς οι διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ άρχισαν τον αγώνα τους με ένα σεμνό αίτημα αλλαγής ενός νόμου, κι ύστερα τη δεύτερη εβδομάδα είπαν “θέλουμε να φύγει και η Λαμ”, και την τέταρτη εβδομάδα είχαμε μια επανάσταση: όσο ψηλώνει ο πήχυς τόσο ο Λαός υψώνεται. Αυτό ακριβώς συνέβη και με το Brexit. Έφτασε να αφορά πολύ περισσότερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.”.
– Έχει περιγραφεί, όπως και το Ελληνικό Ζήτημα, ως “οι Αγορές εναντίον της Δημοκρατίας”.
“Με διασκεδάζει που ο Τζέρεμυ Κόρμπυν λέει πως “Δε θέλουμε ένα Brexit των Τραπεζιτών”. Οι τραπεζίτες δεν στήριξαν, φυσικά, το brexit. Ήταν ξεκάθαρα υπέρ της παραμονής μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλες οι μεγάλες τράπεζες, οι πολυεθνικές… το όλο ζήτημα με την ΕΕ, που δεν είναι η Ευρώπη, γιατί πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι όταν είσαι ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ενωση είσαι και αντιευρωπαίος και ξενοφοβικός, δε σου αρέσουν οι ξένοι, θες μια μικρή Αγγλία… Προσωπικά θεωρώ εαυτήν Ευρωπαία, Διεθνίστρια, το αντίθετο σε οποιοαδήποτε ξενοφοβία. Η Ευρωπαϊκή ένωση είναι μια εκ των άνω επιβολή κανόνων των αγορών, που εξυπηρετεί το συμφέρον του Μεγάλου Κεφαλαίου, των Πολυεθνικών, των Τραπεζών, κάνοντας πέρα τα εκλογικά σώματα και τη λαϊκή κυριαρχία του κάθε κράτους-μέλους. Μας λένε “αυτοί είναι οι κανόνες της Ευρωπαϊκής ένωσης. Είμαστε στην ΕΕ μόνο γιατί πιστεύουμε στην Ειρήνη και την Αρμονία και αγαπάμε ο ένας τον άλλο αλλά, επ’ ευκαιρία, αφού τα κάνουμε όλα αυτά, ε, ας βγάλουμε ένα σωρό λεφτά”. Δεν είναι εμφανές; αλλά φυσικά δεν είναι αυτά τα συμφέροντα των απλών ανθρώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι είναι πραγματικά κρίμα που τα εργατικά σωματεία και οι οργανώσεις των εργατών έχουν γίνει τόσο αδύναμα σε όλες τις χώρες, που βλέπουν ως μόνους υπερασπιστές των εργατικών δικαιωμάτων το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Ευρωδικαστήρια. Κι αυτό συμβαίνει γιατί εμείς, η Αριστερά, είμαστε αδύναμοι.”.
– Λένε όμως πολλοί ότι ο Βρετανικός καπιταλισμός θα αγριέψει, μετά το Brexit, αφού δεν θα υπάρχει κανένας ευρωπαϊκός έλεγχος.
“Δε μιλάμε για θεϊκή παρέμβαση εδώ. Φεύγουμε από την ΕΕ και αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε με έναν πολιτικό αγώνα στα χέρια μας, για το είδος της κοινωνίας που θέλουμε. Όμως, τουλάχιστον, εχουμε το δικαίωμα να ακουστούμε. Αυτό δεν είναι και ο στόχος της δημοκρατίας; Λες να πιστεύω ότι ο Μπόρις Τζόνσον και οι Συντηρητικοί κάνουν ότι κάνουν, γιατί πιστεύουν στα εργατικά δικαιώματα; Όχι, φυσικά, δεν πιστεύω κάτι τέτοιο. Λες να πιστεύω ότι ο Νάιτζελ Φαραζ και το κόμμα του Brexit ενδιαφέρονται πραγματικά για όσα εγώ πιστεύω, σε άλλους τομείς; Όχι, και το ξέρω πολύ καλά. Αλλά το θέμα με την Δημοκρατία και τη Λαϊκή Κυριαρχία είναι ότι, έχοντας τα, αποφασίζουμε για μια νέα κοινωνία. Μπορεί να είναι δύσκολα στην αρχή, αλλά όλοι θα έχουμε λόγο επί της κοινωνίας που θέλουμε. Τουλάχιστον, όταν έχουμε λόγο, έχουμε επιχειρήματα, αυτό θα σημαίνει κάτι. Μπορώ να μιλήσω όσο δυνατά θέλω εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κανείς δε θα μου πει τίποτε, όμως θα απαντήσουν “αυτοί είναι οι κανόνες της Ευρωπαϊκής ένωσης και δε μας νοιάζει η δημοκρατική σας θέληση”. Απλώς θα την αγνοήσουν.”.
– Το Ιρλανδικό ζήτημα, τα Προβλήματα (the Troubles) και η πιθανότητα επανέναρξης των συγκρούσεων, έχουν αναδειχθεί στο δημόσιο διάλογο, επίσης.
“Αυτό ήταν από τα πιο αναπάντεχα ζητήματα στο δημόσιο διάλογο για το brexit. Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι τα Προβλήματα – και χαίρομαι που δεν έχουμε πια Προβλήματα – δεν ξεκίνησαν γιατί είχαμε σύνορα στα βόρεια της Ιρλανδίας. Το κάνουν να φαίνεται λες και τα Προβλήματα ξεκίνησαν γιατί δε μπορούσες να πας τα γελάδια σου από τη μια μεριά των συνόρων στην άλλη. Τα πολιτικά προβλήματα στη Βόρειο Ιρλανδία δεν είχαν τη ρίζα τους στην μεταφορά αγελάδων ή των τσιγάρων μας στα σύνορα. Είχαν τη ρίζα τους στην εκλογική νοθεία, στην απουσία πολιτικής ελευθερίας στη Βόρειο Ιρλανδία, στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, στο γεγονός ότι σε τμήμα της ίδιας της Βρετανίας υπήρχαν τριάντα χιλιάδες βρετανοί στρατιώτες, και, στην αναστολή των δημοκρατικών και δικαστικών δικαιωμάτων. Συνέβαιναν πάρα πολλά τότε, και κατέληξαν σε μία πικρή και βίαιη σύγκρουση. Και πάνω που ανάβει η κουβέντα για το Brexit, και όντως έχουμε να λύσουμε θέματα για τη μεταφορά των αγαθών από τη μια πλευρά των ευρωσυνόρων προς την άλλη, εκεί επάνω αρχίζουν να χρησιμοποιούν την φρικτή περίοδο των Προβλημάτων για να πούν σε όσους ψήφισαν Brexit, “τώρα θέλετε να φέρετε ξανά τα Προβλήματα”. Λες και μόλις μπει η συνοριακή γραμμή, ή υπάρξει τελωνειακή ένωση, οι άνθρωποι θα πάρουν τα όπλα. Μα, δεν πήραν γι’ αυτό τα όπλα ούτε τότε! Συνέβαιναν πολύ περισσότερα! Και μοιάζει σαν όλο το θέμα να πολιτικοποιείται, να γίνεται όπλο και να μετατρέπεται σε κάτι που δεν είναι. Φυσικά και πιστεύω ότι χρειάζεται ευαίσθητη και ευφυής αντίδραση στο θέμα, αλλά, για να είμαι δίκαιη με τους Συντηρητικούς – και συχνά δεν είμαι- , όταν βλέπω όλες τις προτάσεις που έχουν φέρει στο τραπέζι, με διάφορες ιδέες για τα σύνορα, ε, έχουν κάνει καλή δουλειά. Έχω πάει σε πολλές συσκέψεις, συνάντησα εκεί ανθρώπους που έχουν διεθνώς δουλέψει στο θέμα των συνόρων και των τελωνείων και όλων όσων πρέπει να γίνουν, και δίνουν προοπτικές. Το ελάχιστο που περιμένεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν ενδιαφέρεται, ή την Ιρλανδία, αν ενδιαφέρεται, είναι να δουν αυτές τις ιδέες και να τις σκεφτούν. Πήγα σε μια σχετική συνάντηση, ως Ευρωβουλευτής, στις Βρυξέλλες, και τους είπα, ξέρετε, υπάρχουν όλες αυτές οι προτάσεις, ίσως πρέπει να τις συζητήσουμε. Και ήταν όλοι μες στη συνάντηση “οχι, όχι, αυτά είναι αηδίες”. Ο ίδιος ο Γκι Φερχόφστατ μου είπε “σιγά μην ασχοληθούμε με αυτά”. Λίγο πριν ασχοληθούν με αυτά ακριβώς. Καταλαβαίνεις ότι δεν είναι σοβαροί κι αυτό που ουσιαστικά λένε είναι ότι θέλουν να μείνουμε στην ΕΕ, ότι κι αν γίνει. Τα σύνορα ήταν μια δικαιολογία για να μας κρατήσουν στην ΕΕ. Ομως, ψηφίσαμε να φύγουμε και πρέπει να το αποδεχθούν. Πολιτικοποιούν τα σύνορα με τον πιο κυνικό τρόπο. Οι Ιρλανδοί δεν πρόκειται να πάρουν τα όπλα γιατί φεύγουμε από την ΕΕ και θα υπάρχουν σύνορα, αν θες τη γνώμη μου.”.
– Κι έτσι μια ιστορικά τροτσκίστρια βρίσκεται στο κόμμα του Brexit. Είναι εισοδισμός;
“Υπάρχει ο κίνδυνος οι άνθρωποι να προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει το 2019 κάτω από το πρίσμα παλιών πολιτικών απόψεων. Ανήκα σε μια τροτσκιστική οργάνωση, το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα, που διαλύθηκε πριν είκοσι χρόνια, και ήταν πράγματι μια τροτσκιστική ομάδα, μικρή, και είμαι περήφανη που ήμουν μέλος. Δεν ήταν κανένα μεγάλο μέτωπο ούτε κάποιος τρόπος να μπούμε στο σύστημα. Μου λένε πολλοί “Πήγες από το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα στο Κόμμα του Brexit”. Όμως δεν είναι έτσι. Πήγα από το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα σε μια εικοσαετία άλλων δράσεων και από κει στο κόμμα του Brexit. Δε μπήκα στο κόμμα του Brexit γιατί είναι κανένας επαναστατικός οργανισμός, αλλά, όπως εξήγησα πολλές φορές, κατέβηκα για ευρωβουλευτής σε μια νέα οργάνωση [το κόμμα του Brexit] που δημιουργήθηκε για να εκφράσει τις ελπίδες όσων ψήφισαν να φύγουμε από την ΕΕ, ώστε να τους πω [με αυτό τον τρόπο] ότι η αριστερά δεν τους εγκατέλειψε. Είναι πολλές οι θεωρίες συνομωσίας για την πράξη μου, να συνταχθώ με το κόμμα του Brexit, που προέρχονται από την Αριστερά. Αν έβαζαν τόση ενέργεια στον αγώνα για εργατικά δικαιώματα ή τη Δημοκρατία, όση έβαλαν για να καταλάβουν αυτό που έκανα… και το χειρότερο, προερχόμενο από την αριστερά, είναι τη μια να σου λένε, α, είσαι τροτσκίστρια, πως το έκανες αυτό;, και από την άλλη, το επόμενο λεπτό, να σου λένε ότι είσαι φασίστρια, ρατσίστρια, εξυπηρετείς φασιστικά σχέδια… φαντάζεσαι πως είναι να είσαι όλη σου τη ζωή αντιρατσιστής, αντιφασίστας, και να σου πετάνε τέτοια λάσπη… Είναι ο τρόπος τους να αρνηθούν τη σοβαρή πολιτική κουβέντα. Οι θεωρίες συνομωσίας ή οι ετικέτες που σε απονομιμοποιούν, είναι ο τρόπος να μην κάνουν την αυτοκριτική τους, να μην παραδεχθούν ότι υπάρχει σημαντικός αριστερός Ευρωσκεπτικισμός στη Βρετανία και να αρνηθούν να ηγηθούν. Δεν χρειάζεται να συμφωνήσουμε, αλλά οφείλουν να παραδεχθούν ότι ήταν αποδεκτό αυτό που έκανα.”.
– Ενα μεγάλο κομμάτι της νέας ελληνικής διασποράς στη Βρετανια, και άλλων ευρωπαίων που είναι εδώ, φοβάται ότι με το Brexit θα τους διώξετε από τη χώρα.
“Μα τι λέτε, ποτέ δεν υπήρξε τέτοια πρόθεση! Αυτό όλο το υποκινούν οι άνθρωποι που θέλουν να παραμείνουμε στην ΕΕ. Μην υποτιμάς την τρομοκρατία που σπείρουν. Όταν λένε ότι υπάρχει αύξηση της ξενοφοβίας, οι άνθρωποι φοβούνται… κι επειδή είναι σε όλες τις εφημερίδες, επειδή το λένε όλοι οι σχολιαστές, πιστεύουν ότι ψηφίσαμε να φύγουμε από την ΕΕ γιατί δεν μας αρέσουν οι ξένοι και θέλουμε να τους διώξουμε. Κανείς από όσους ψήφισαν Brexit δε σκέφτεται έτσι. Δεν ήταν αυτό το ζήτημα. Προσπαθούμε να φύγουμε από την ΕΕ. Και οι άνθρωποι που ζουν τωρα εδώ, να παραμείνουν. Είναι ντροπή, επίσης, που οι Συντηρητικοί δεν έχουν λύσει αυτό το θέμα. Δεν είναι ξενοφοβία να θες τον έλεγχο των συνόρων σου. Είναι κομμάτι του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση. Δεν κλείνεις τα σύνορά σου, τα ελέγχεις. Οπότε, ναι, να μείνετε, να ριζώσετε, και είναι πολύ ωραίο που βρίσκεστε εδώ. Το Brexit δεν αφορά την παρουσία ή μη ξένων. Αυτά τα λένε για να μας δυσφημίσουν.”.
*Ευχαριστούμε τον Μενέλαο Τζαφάλια για τη βοήθεια του
Ράδιο Venceremos με τη Λαμπρινή ΘωμάΠΗΓΗ
Σχόλια