Οι μέρες που διανύουμε, φιλοξενούν ολοένα και περισσότερα γεγονότα που παράγει το μεγάλο εργαστήριο της Ιστορίας. Η Ρωσία, για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, επεμβαίνει στρατιωτικά σε ξένο έδαφος μέσα από τον έλεγχο μιας χώρας μέλους του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας.
Και αν η Κριμαία προσαρτήθηκε αναίμακτα, η Ρωσία, στο τέλος του Σεπτεμβρίου 2015 με διαδικασίες-αστραπή, ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημα του Μασάρ Αλ Άσαντ και ξεκίνησε στρατηγικό βομβαρδισμό από αέρος. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
- Όλα αυτά βέβαια, μπορούν να φανούν ως μη αναμενόμενα a posteriori. Πέραν αυτής της διαπίστωσης όμως, ίσως μπορούν να θεωρηθούν και φυσιολογικά επακόλουθα σε δύο επίπεδα. Τόσο αναφορικά με την πολιτική της Ρωσίας αναφορικά με τη Συρία, όσο και από τη ρωσική υψηλή στρατηγική στα χρόνια του Βλάντιμιρ Πούτιν.
Το στάδιο της επανόδου
Η Ιστορία, σε μεγάλο βαθμό είναι ηγετοκεντρική. Μπορεί η υψηλή στρατηγική ενός κράτους, αυτοκρατορίας, φέουδου κτλ, πάντα να καθοριζόταν από αρκετούς παράγοντες, ωστόσο η λήψη απόφασης είναι εκείνη που τελικά καθορίζει το μέλλον τους. Η Ρωσική Ομοσπονδία, προέκυψε ως διάδοχη κατάσταση της Ε.Σ.Σ.Δ η οποία με την perestroika και την glasnost, του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έλαβε τέλος σε μια εποχή 74 χρόνων.Ο Zbignew Brzezinski, στο έργο του «Η Μεγάλη Σκακιέρα: Η Αμερικανική Υπεροχή και οι Γεωστρατηγικές της Επιταγές», το οποίο έτυχε να εκδόθεί κατά τα έτη κοσμογονικών αλλαγών που έλαβαν χώρα στη Ρωσία, συμβουλεύει τις ΗΠΑ να εκμεταλλευτούν το γεωπολιτικό κενό που άφησε η .Ε.Σ.Σ.Δ, δίνοντας ένα ισχυρό στίγμα στο διάλογο μεταξύ των Πραγματιστών που γινόταν εκείνα τα χρόνια στις ΗΠΑ (σε κάποιον βαθμό, έστω διαφορετικό, συνεχίζει να διεξάγεται) για το κατά πόσο θα έπρεπε –και αν τελικά έπρεπε- να επεκταθεί το ΝΑΤΟ προς τη ρωσική «αυλή».
Με την αρχή της δεύτερης θητείας του, ο Βλάντιμιρ Πούτιν, έθεσε ανοικτά το νέο στόχο της δικής του εποχής στη Ρωσία. «Η κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ, ήταν το μεγαλύτερο γεωπολιτικό σφάλμα του 20ου αιώνα».
- Με άλλα λόγια, με αρκετή προσοχή, θα μπορούσαμε να ασκήσουμε κριτική στη βιασύνη στην οποία επέδειξε ο Brzezinski στο προαναφερθέν έργο του. Η εποχή Πούτιν, πέραν από την οικονομική ανασυγκρότηση της Ρωσίας, έδωσε ξανά στη Ρωσία το prestige της μεγάλης δύναμης, μιας δύναμης που δε γίνεται να μείνει έξω από τις διεθνείς υποθέσεις. Η ταπείνωση της Ρωσίας στα μετά-Γκορμπατσώφ έτη, ήταν εξόφθαλμη τόσο στους πολέμους που διεξήχθησαν στα Βαλκάνια, όσο και με την εν γένει πολιτική του Γιέλτσιν. Ο Πούτιν και τα πρόσωπα της εμπιστοσύνης του, θεώρησαν την άρση της ταπείνωσης ως την επάνοδο της Ρωσίας στις διεθνείς υποθέσεις. Οι περίφημοι «ολιγάρχες» της Ρωσίας, τέθηκαν υπό τον πλήρη έλεγχό του και δε δίστασε ποτέ να τους απειλήσει ανοικτά σε περίπτωση που δεν ευθυγράμμιζαν τα συμφέροντά τους με αυτά που είχε ορίσει εκείνος ως συμφέροντα του «ρωσικού έθνους».
Εκφραστής της νέας ρωσικής ιδέας, είναι ο Καθηγητής Αλεξάντερ Ντούγκιν, ο οποίος επηρέασε –και επηρεάζει- τον Ρώσο Πρόεδρο. Βασική ιδεά του Αλεξάντερ Ντούγκιν, είναι η γεωπολιτική ανασυγκρότηση του χώρου που στο παρελθόν, ανήκε και εδαφικά στην Ε.Σ.Σ.Δ. Πράγματι, μελετώντας ακόμη και τους κλασικούς γεωπολιτικούς αναλυτές, θα διαπιστώσουμε οτι ο έλεγχος της «Καρδιάς της Νήσου» (Ευρασία) από την Μάυρη Θάλασσα μέχρι και την Κασπία, είναι το γεωπολιτικό κλειδί για την άνοδο μιας παγκόσμιας δύναμης. Πέραν αυτού, σε ιδεολογικό και μεταφυσικό επίπεδο, ο Αλεξάντερ Ντούγκιν, αναφέρει:
«Πρέπει να αντιταχθούμε σε οποιοδήποτε είδος αντιπαραθέσεως μεταξύ των διαφόρων θρησκειών (…) Έτσι, πρέπει να ενώσουμε την Αριστερά και τη Δεξιά και τις παγκόσμιες παραδοσιακές θρησκείες σε έναν κοινό αγώνα ενάντια στον κοινό εχθρό. Η κοινωνική δικαιοσύνη, η εθνική κυριαρχία και οι παραδοσιακές αξίες είναι οι τρεις βασικές αρχές της τέταρτης πολιτικής θεωρίας».
Όπως ο κομμουνισμός μπορεί για αρκετούς να είναι η αυτοσυνειδησία του καπιταλισμού, το ίδιο συμβαίνει και με τον εθνικισμό και τη διαλεκτική σχέση που έχει με την παγκοσμιοποίηση. Σε έναν ομοιογενή κόσμο, θα βλέπαμε ως παράδοξο την ύπαρξη «αντιδραστικών» κινημάτων. Όμως ο κόσμος δεν είναι ούτε ομοιογενής, ούτε επίπεδος και καμία ιδεολογία ικανή να δημιουργήσει κάποιο κοινωνικό, πολιτική ή/και οικονομικό «σύστημα», δεν είναι αμέτοχη στο Προπατορικό Αμάρτημα της ατέλειας. Επομένως, ο νεο-φιλελευθερισμός και ό,τι συγγενές προς αυτόν, αφήγημα, βρίσκει το αντίπαλον δέος του σε άλλα αφηγήματα, θεωρίες και ιδεολογίες. Αυτές, εκφράζονται από κράτη, δηλαδή από ανθρώπους.
Ο εθνικομπολσεβικισμός, δηλαδή η επιδιόρθωση του «μεγαλύτερου γεωπολιτικού σφάλματος του 20ου αιώνα» και η αντικατάσταση της σοβιετικής αθεϊας από τον Χριστιανισμό, οδηγεί το ρωσικό όραμα που μοιράζονται Πούτιν και Ντούγκιν, στη δημιουργία της «Τρίτης Ρώμης», της επανασύστασης της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υπό τη ρωσική αιγίδα. Στην περίπτωση της Ρωσίας, η μεταφυσική και ο μαγκνοραματισμός με τις γεωπολιτικές της επιδιώξεις, δεν είναι παράλληλες γραμμές. Υπάρχει σημείο τομής στην κάθοδό της στις «θερμές θάλασσες».
Το Διεθνές Δίκαιο που «τρομάζει» τις Αυτοκρατορίες
Η ιδιαιτερότητα της Ρωσίας, η οποία αν μελετηθεί σε βάθος θα αποκαλύψει και το τι είναι αυτό που ζητάει σήμερα στη Συρία, έγκειται στο γεγονός ότι ο σημερινός κόσμος, ερμηνεύεται μόνο κατ’ επιφάνεια με μετανεωτερικές αφηγήσεις. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίον η Δύση, δεν μπορεί εύκολα να αντιληφθεί χώρες όπως είναι η Κίνα, η Ρωσία, η Ιαπωνία, η Τουρκία, το Ιράν και οι αραβικές. Μέσα σε αυτήν την κατηγορία της μη βαθύτερης πρόσληψης των άνω χωρών, βρίσκεται και το σύνολο του ελληνικού πολιτικού κόσμου. Επίσης, θα μπορούσε και η Ελλάδα να είναι μια χώρα που δεν μπορεί να μελετηθεί εύκολα με μετανεωτερικές διόπτρες.- Οι Αυτοκρατορίες, φύσει πολυεθνικές, τρόμαζαν πάντα στην ιδέα των εσωτερικών εξεγέρσεων. Μπροστά από κάθε μορφής καταπίεσης την οποίαν ένιωθαν ότι υφίστανται, οι μειονοτικές ομάδες δημιουργούσαν μια ρητορική διαφορετικότητας, μια ρητορική η οποία θα τους νομιμοποιούσε ως διεκδικητές εδαφών και ελευθερίας, αυτονομίας, απόσχισης και ανεξαρτησίας. Ο εφιάλτης ενός συστήματος που άγεται από μια αυτοκρατορία, είναι –η από τα έσω- διάσπαση. Το Διεθνές Δίκαιο, επηρεάστηκε αρκετά από την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ. Οι λαοί των χωρών που προέκυψαν από τον σοβιετικό διαμελισμό, καταπιέζονταν για χρόνια καθώς ουδέποτε από την εποχή του Στάλιν, δεν αξιολογήθηκε ορθά από την σοβιετική πλευρά το ζήτημα της ταυτότητας πέραν της ιδιότητας του «προλετάριου».
Σήμερα, ο Βλάντιμιρ Πούτιν, προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια «δυτικά» εργαλεία για να προωθήσει τη δική του εξωτερική πολιτική. Περίπου δέκα μέρες πριν η Ρωσία ανακοινώσει την επέμβασή της, ανακοίνωσε κάτι αρκετά σημαντικό μέσα από το Υπουργείο Αμύνης της και των μυστικών υπηρεσιών της. Περίπου 2.400 Ρώσοι πολίτες, συμμετέχουν στις δράσεις του ΙΚ. Το ΙΚ, ανήκει στην οικογένεια των ισλαμιστών-φονταμενταλιστών, στον άξονα του κακού, όπως αυτός διαμορφώθηκε μετά την 9/11.
Το μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας και η «επιθετική άμυνα»
- Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία έδειξε πως επίκειται παρέμβασή της στη Συρία. Η χρονική συγκυρία, είναι βεβαίως σπουδαία καθώς η Ρωσία έβλεπε πως για άλλη μια φορά, η Μέση Ανατολή και η ειδικότερα η Συρία στην οποία διακυβεύονται τεράστια ρωσικά συμφέροντα, θα γινόταν «νατοϊκή υπόθεση» και μάλιστα, με βραχίονα την Τουρκία. Εδώ κάπου, μπορούμε να αποδελτιώσουμε τον πρώτο πυλώνα της περιφερειακής στρατηγικής της Ρωσίας, που δεν είναι άλλος από τη διατήρηση και επέκταση της επιρροής της στην Ανατολική Μεσόγειο. Ένας πυλώνα, του οποίου η προσπάθεια αποτροπής από τη Μεγάλη Βρετανία, την οδήγησε να επανεξετάσει και τη σταδιακή δημιουργία του ελληνικού κράτους.
- Ο ανθρωπογεωγραφικός εφιάλτης της Ρωσίας, είναι η Τουρκία να γίνει ο μοχλός του ακραίου Ισλάμ το οποίο θα μπορέσει μέσα από ομάδες αντίστοιχες του ΙΚ, να της επιφέρει αναταραχή στον ήδη εύθραυστο Καύκασο και στην περιοχή των Τσετσένων. Υπό αυτήν την έννοια, η Ρωσία είναι υποχρεωμένη να αμυνθεί απέναντι στην Τουρκία η οποία επιθυμεί την επανίδρυση μιας φιλοτουρκικής Συρίας. Σε αυτό το παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, η Ρωσία επιθυμεί τη διατήρηση της επιρροής της στη Συρία έτσι ώστε:
- 1. Να μηδενίσει τον κίνδυνο να δημιουργήσει η Τουρκία θύλακες ακραίου ισλαμισμού τόσο στον Κάυκασο, όσο και στη Συρία και
- 2. Όχι μόνο τον τερματισμό της απειλής κατά του ρωσικού μαλακού υπογαστρίου στη Μάυρη Θάλασσα, αλλά κατην μετατόπιση του μαλακού υποσγαστρίου εναντίον της Τουρκίας, στα νότιά της, σε μια φιλορωσική Συρία. 3. Η ολοκλήρωση της μια γεωστρατηγικής δραστηριότητας που ξεκίνησε με την προσάρτηση της Κριμαίας, 5 χρόνια πριν.
- Οι αστραπιαίες διαδικασίες με τις οποίες λειτούργησε η Ρωσία, μας θυμίζουν τόσο τα γεγονότα του θέρους του 2007 στη Γεωργία, όσο και την προσάρτηση της Κριμαίας στην ουκρανική κρίση. Η λήψη αποφάσεων του Κρεμλίνου αποτελεί κάτι ξένο προς τη γραφειοκρατία της Δύσης, ειδικά της Ε.Ε. Σε περίπτωση θίξης ζωτικών συμφερόντων, η Ρωσία, εκμεταλλεύεται το γεγονός της πολεμικής της ετοιμότητας. Στην ευρύτερη περιοχή, δεν υπάρχει άλλη αρτιότερη πολεμική μηχανή από τη Ρωσία. Τόσο στη Γεωργία, όσο και στην Ουκρανία, από την πλευρά της Δύσης επιδιώχθηκε η ανάσχεση της ρωσικής επιρροής προς την Μεσόγειο.
Οι γεωπολιτικές επιταγές της Μόσχας, ο απεγκλωβισμός και ο «ισότιμος παίκτης»
Πριν ξεκινήσει ο Πελοποννησιακός Πόλεμος και πριν η Σπάρτη θεωρήσει πως η ανισορροπία ισχύος εναντίον της, μεγάλωνε σε σχέση με την Αθήνα, η πρώτη, διακήρυσσε «τον ελεύθερο και αυτόνομο κόσμο των ελληνικών πόλεων κρατών και την απελευθέρωσή του από τα αθηναϊκά δεσμά». Μια αναθεωρητική δύναμη, νομιμοποιεί αρχικά την ύπαρξή της, αμυντικά.- H Ρωσία, όπως αναφέραμε παραπάνω αναφορικά με την κοσμοθεωρία που προάγει, διεκδικεί έναν νέο ρόλο. Αυτός συνοψίζεται σε έναν «νέο τρίτο δρόμο», ο οποίος θα μειώσει τις ανισότητες που ο νεοφιλελευθερισμός έφερε, θα σέβεται την εθνική κυριαρχία και έτσι η διεθνής πολιτική θα εξανθρωπιστεί. Ο Ρώσος πρόεδρος, έχει ανοικτά μιλήσει στο RT , για τις διαφορές που βλέπει εκείνος ανάμεσα στην αμερικανική πρόταση και στην αντίστοιχη ρωσική, για το πώς μπορεί ο κόσμος να προοδεύσει.
- Η χρονική συγκυρία της ρωσικής επέμβασης στη Συρία, έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία αν τη συμπληρώσουμε με την ιστορική συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ Δύσης (κυρίως ΗΠΑ) με το Ιράν. Το Ιράν, για τη Ρωσία, υπήρξε μια σταθερή απειλή εκτός Μόσχας έναντι της Δύσης. Έτσι η Δύση, είχε έναν ακόμη λόγο να προσέχει ως «ισότιμο» ομιλητή τη Μόσχα αν δεν επιθυμούσε τη Μόσχα να γίνει βαθύτερος εταίρος του Ιράν στους τομείς της πυρηνικές ενέργειας και της πώλησης όπλων. Στην Τουρκία, η Μόσχα πούλησε το καλοκαίρι του 2017 S-400 κάνοντας ακόμη μεγαλύτερο το ρήγμα εντός του ΝΑΤΟ. Η περίπλοκη σχέση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε έγινε επίσης όχημα προώθησης των ρωσικών συμφερόντων.
Επιπρόσθετα, οι ΗΠΑ, επενδύουν στη ρωσική εμπλοκή στη Μέση Ανατολή (οι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο να προβούν σε επιχειρήσεις και σε άλλες χώρες) η οποία μπορεί να φέρει τη Ρωσία σε δεινή θέση και σε αντίστοιχους πολέμους με αυτούς του Αφγανιστάν και του Ιράκ, στους οποίους οι ΗΠΑ έφθειραν την ισχύ τους αρκετά. Η πιθανή κατατριβή αραβικών χωρών με τη Ρωσία, θα υποκαθιστούσε τον «αντιαμερικανισμό» που βρίθει στη Μέση Ανατολή, με αντιρωσικά αισθήματα. Στο τέλος, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επανέλθουν ως «έντιμοι διαμεσολαβητές». Ακόμη και σε περίπτωση που η Ρωσία καταφέρει ό,τι δεν κατάφεραν οι ΗΠΑ σε Αφγανιστάν και Ιράκ, τότε η Μέση Ανατολή, με λυμένο το ζήτημα του Ιράν, θα ήταν αρκετά πιο ειρηνική και διευθετημένη σε σφαίρες επιρροής. Άλλωστε μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, ισχύει η πυρηνική αποτροπή και οι ΗΠΑ δε θα χρειαστούν πολυέξοδες στρατηγικές μεταφοράς βαρών και οι οποίες θα είχαν τουλάχιστον αβέβαια και επικίνδυνα αποτελέσματα. Παραδείγμα, η Τουρκία η οποία χρησιμοποιήθηκε από τη Ρωσία -επιτυχημένα- προκειμένου η Μόσχα να απενεργοποιήσει ουσιαστικά το ΝΑΤΟ.
Η Τουρκία και η ταφόπλακα του νεο-οθωμανισμού
Η διεθνής πολιτική, μπορεί να δίνει σπουδαία μαθήματα τα οποία είναι χρήσιμα ακόμη και στην καθημερινή ζωή ενός πολίτη. Φανταστείτε λοιπόν, να σχεδιάζατε κάτι για τουλάχιστον 18 χρόνια, να έχετε επενδύσει ψυχολογικούς και υλικούς πόρους σε αυτό και στο τέλος, η ανταμοιβή σας να ήταν ότι δεν μπορείτε να υλοποιήσετε ό,τι θέσατε ως στόχο, ό,τι επενδύσατε πάνω σε αυτό. Αν το αποτέλεσμα είναι κατ’ αυτόν τον τρόπο κακό, τότε δε φταίει ο τρόπος, αλλά ο ίδιος ο στόχος, όπως τέθηκε.- Η Τουρκία, είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας. Ο όγκος των συναλλαγών τους, πρόκειται να αγγίξει στα επόμενα χρόνια (αν όλα είναι με άξονα την ομαλότητα) το 50% του σημερινού ελληνικού Α.Ε.Π. Παρόλα αυτά, η γεωπολιτική, φέρνει τη Ρωσία και την Τουρκία να έχουν βαθέως ανταγωνιστικά συμφέροντα, τόσο στη Μέση Ανατολή, όσο και στην Κεντρική Ασία όπου υπάρχει μεγάλος τουρκογενής πληθυσμός. Η Τουρκία, ξόδεψε αρκετή ενέργεια πάνω στο νεο-οθωμανικό αφήγημα. Αφού οι ΗΠΑ πείστηκαν πως δεν πρόκειται να γίνει η Άγκυρα η «εξαγωγική δύναμη του ήπιου Ισλάμ» και αφού ο –μέχρι και στη χώρα μας αποκλειθείς- «φιλελεύθερος» Ερντογάν, φάνηκε να έχει μια δική του ιδέα για το πώς ενώνεται ο φιλελευθερισμός με το ΙΚ, απογοήτευσε όσους πίστευαν πως θα μπορούσε να είναι ο «τοποτηρητής» μια νέας τάξης στη Μέση Ανατολή και στη Βόρειο Αφρική.
- Οι ΗΠΑ, θεωρούν την Τουρκία ανίκανη να σηκώσει τα βάρη μιας πιθανής αναγέννησης της Συρίας και μάλλον φυσιολογικά, δέχθηκαν τα τετελεσμένα της ρωσικής εμπλοκής.
- Το ΙΚ, έχει κηρύξει τον πόλεμο κατά της Τουρκίας η οποία σύμφωνα με αυτό, «διαλύει ξανά το Χαλιφάτο» και την ίδια στιγμή, παραβιάζεται ο εναέριος χώρος της από τη Ρωσία. Σε όλα αυτά, το πρόβλημα της τουρκικής Λίρας και το Κουρδικό, παίρνουν άλλη διάσταση. Η τουρκική πολιτική των Ερντογάν-Νταβούτογλου, οδήγησε την Άγκυρα στον εγκλωβισμό ανάμεσα σε δύο μεγάλες δυνάμεις, το ΙΚ και τους Κούρδους. Με βάση τα όσα ισχύουν αυτή τη στιγμή, είναι η μεγάλη χαμένη δύναμη τόσο λόγω των εξελίξεων της συμφωνίας με το Ιράν και τη Δύση, όσο και από την ρωσική εμπλοκή στη Συρία.
- Η σημειολογία της χρονικής συγκυρίας, φέρνει τη Ρωσία να αντιμετωπίζει οικονομική ύφεση της τάξης του 4.5%, να υφίσταται κυρώσεις από την Ε.Ε οικονομικού χαρακτήρα, να αντιμετωπίζει μια κρίση στην Ουκρανία, να έχει εκπαραθυρωθεί από το G8, και παρόλα αυτά, να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της Συρίας. Ο απόλυτος έλεγχος της Ρωσίας επί της τουρκικής επιχείρησης στη Βόρεια Συρία, αποδεικνύει ότι η Ρωσία, παρόλο που της λείπουν σημαντικοί οικονομικοί συντελεστές, είναι πλέον μια παγκόσμια δύναμη.
”Η Ρωσία πλέον, είναι παντού”. Σημαντικός παράγοντας της ρωσικής επιτυχίας είναι η μη απάντηση στην κατάρριψη του ρωσικού Su-24 πριν 4 έτη και η μετέπειτα στήριξη του Ερντογάν στο αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016. Η Ρωσία χρησιμοποίησε την λανθασμένη τουρκική απόφαση κατάρριψης του αεροσκάφους της σε στρατηγική ομηρία της Τουρκίας.
(*) Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Ph.D Cand στις Ελληνοαμερικανικές Σχέσεις, Συντονιστής Παρατηρητηρίου Ανατολικής Μεσογείου (ΤΟΡΕΝΕ-ΙΔΙΣ)
====================
Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ του ALEXANDER DUGIN
ALEXANDER DUGIN: Συνέντευξη στο BBC για την μάχη στο εσωτερικό της Ρωσικής ελίτ και για την Ουκρανία
Η κατάρριψη του Ρωσικού αεροπλάνου και η στρατιωτική επέμβαση στη Συρία
Σχόλια