για την ερημιά στις αυτοκρατορικές δυστοπίες της κεντρικής Ασίας.
Ζώντας και πεθαίνοντας
κάτω από πλαστικούς ήλιους
. Δεν είναι πέτρα.
Δεν είναι τσιμέντο. Δεν είναι γυαλί. Το φως πάνω τους ή από μέσα τους
διαθλάται με τρόπους που δεν μπορούν να νοηθούν ή να κατανοηθούν. Είναι
το περιβάλλον και η αίσθηση που αποπνέουν οι νέες αρχιτεκτονικές δυστοπίες της βαθιάς Ανατολής του μετασοβιετικού κόσμου. Οι μορφές τους είναι εξίσου αλλόκοτες με το όραμά τους.
Βαθιά μέσα στην κεντρική Ασία,
στο μέρος που παραδοσιακά απλώνονταν ο δρόμος του μεταξιού και οι
ασιατικές εμπορικές διαδρομές της Κίνας, βρίσκονται περιοχές αρκετά
μακρινές από το δυτικό μάτι και την δυτική αισθητική. Και προφανώς δεν
υπάρχει η αισθητική μόνη της αλλά συνοδεύεται από μια ιστορία, μια
πολιτική πραγματικότητα, μια βαρβαρότητα και ένα όραμα. Κάθε βαρβαρότητα
έτσι και αλλιώς έχει το δικό της όραμα μέσω του οποίου
πείθει για την αναγκαιότητα της, η ευρωπαϊκή το δικός της και η βαθιά
Ασία επίσης. Καμιά κρατική ουτοπία ποτέ δεν στερείται επιθετικότητας.
.
Μια αίσθηση μεγαλομανίας που έρχεται από το μέλλον | Τουρκμενιστάν
. Σήμερα,
μετά την διάλυση του σοβιετικού κόσμου, οι τουρκόφωνες πρώην σοβιετικές
δημοκρατίες ακολουθούν περίεργους και πολύπλοκους πολιτικούς δρόμους.
Μα δύο ίσως ξεχωρίζουν πιο πολύ απ όλες: το Τουρκμενιστάν και το
Καζακστάν. Εκεί που παλιά περνούσε ο πλούτος της παλιάς κοινωνίας, ο
πλούτος δηλαδή του μεταπρατικού και διηπειρωτικού εμπορεύματος, σήμερα
ανακαλύφθηκε ένας νέος: ο πλούτος του αερίου. Και οι
δύο χώρες πλούσιες σε κοιτάσματα φυσικού αερίου, με αρκετά
αυτοματοποιημένα και εκσυγχρονισμένα δίκτυα εξόρυξης, επεξεργασίας και
εξαγωγής αερίου απασχολούν λίγο εργατικό δυναμικό σε μόνιμες θέσεις
εργασίας. Να λοιπόν η κεντρική αντίφαση που δείχνει κάτι από το μέλλον
της πορείας του γενικού καπιταλισμού: πλούσια κράτη και φτωχές κοινωνίες.
Αυτά τα κράτη είναι λες και έχουν αυτονομηθεί, λες και η κοινωνία τούς
είναι περιττή και δε την χρειάζονται ούτε καν για να την εκμεταλλευτούν.
Μια τέτοια κοινωνία, δεν είναι αναγκαίο και να εκπροσωπηθεί πουθενά.
Μέσα στην έρημο, οι πρωτεύουσες τους είναι πόλεις φτιαγμένες για να μην
ζει κανείς. .
Μια καθαρίστρια μπροστά από το «Μέγαρο της Ευτυχίας». Χώρος κατάλληλος για γαμήλιες τελετές στο Τουρκμενιστάν.
. .
Οι εν λόγω χώρες, από τις πιο κλειστές και εσωστρεφείς πρώην σοβιετικές,
έχουν την αρχιτεκτονική που αρμόζει στην πολιτική τους κατάσταση. Δεν
είναι δημοκρατίες. Δεν είναι ακριβώς δικτατορίες ή θεοκρατικά καθεστώτα
(καθώς το ισλαμικό ιερατείο έχει μικρή δύναμη). Μοιάζοντας περισσότερο
με έναν συνδυασμό όλων των απο πάνω, όπου οι πρόεδροι των χωρών έχουν
θεοποιηθεί ως προσωποκεντρικές πολιτικές αιρέσεις, προχώρησαν από το 2000 και μετά σε διευρημένα αρχιτεκτονικά προγράμματα στις νέες πρωτεύουσες τους, το Ashgabat και την Astana. Πόλεις
φτιαγμένες με κρατικό σχεδιασμό από το μηδέν, χωρίς κατοίκους αφού οι
κάτοικοι έτσι και αλλιώς δεν αφορούν την κρατική εξουσία παρά ως
δευτερεύουσα συνθήκη, είναι περιοχές που αντικατοπτρίζουν με
χωροταξικούς όρους τα ίδια τα κράτη που τις έφτιαξαν. Δεν είναι πόλεις
για να μείνει κάποιος, έχουν πάρκα στα οποία δεν συχνάζουν άνθρωποι,
μνημεία που δεν τα επισκέπτονται αλλά τα φρουρεί η αστυνομία, συνοικίες
με πανομοιότυπα σπίτια στα οποία δεν κατοικούν άνθρωποι αλλά
καθαρίζονται καθημερινά. Οι περισσότεροι κάτοικοι ζουν σε υποβαθμισμένα
προάστια ή χωριά έξω από τις πόλεις καθώς μέσα η ζωή είτε τούς είναι
πολύ ακριβή είτε αδιάφορη. .
Κτίριο ψηφιακής τεχνολογίας στην Αστάνα του Καζακστάν. Μια ακόμη αυτοκρατορική δυστοπία.
. Το Ashgabat και η Astana είναι πόλεις που στην μορφή τους συνδυάζουν τις νέες τεχνολογίες, το πλεόνασμα κεφαλαίου από το αέριο και μια αίσθηση μεγαλομανίας
που έρχεται από το μέλλον, από ένα μέλλον στο οποίο όχι απλά οι
«υποτελείς» δεν έχουν θέση γιατί έχουν εκτοπιστεί, αλλά δεν έχουν θέση
γιατί αυτές οι ίδιες οι θέσεις και οι χώροι δεν τους έλκουν να τις
αγγίξουν. Είναι πόλεις φτιαγμένες για να συνθλίβουν, να αποπροσανατολίζουν, να διώχνουν, να σου θυμίζουν ότι πάντα είσαι στο όριο του να περισσεύεις. .
Τηλεφωνικός θάλαμος στο Ashgabat του Τουρκμενιστάν.
. Οι
νέες πόλεις δεν είναι από μπετόν και η κατηγορία εναντίον τους ότι
είναι απλά κιτς χάνει την μεγαλύτερη εικόνα. Δεν είναι πέτρινες ούτε από
ξύλο. Είναι φτιαγμένες από ανθρακόνημα και πλαστικό, συνθετικά υλικά και συνθετικό άσπρο μάρμαρο,
υλικά φτηνά και μηχανικά που διαρκώς επαναλαμβάνουν στους ανθρώπους ότι
το μέλλον δεν θα θυμίζει τίποτα που ήδη να ξέρουν, δεν θα θυμίζει
τίποτα ζωντανό ή νεκρό, καμία πρώτη ή δεύτερη φύση, καμία συνήθεια ή
ιστορία. Μονάχα η ατέλειωτη πρόοδος απομένει. Μόνο ένα μεγαλείο υπάρχει,
του ηγέτη της ασταμάτητης πορείας προς τα εμπρός, στην οποία το
παρελθόν ως πραγματική ιστορία δεν είναι παρά ένα βάρος. Όπως λένε και
οι λίγοι επισκέπτες του Ashgabat «είναι μια πόλη που δεν μπορείς καν να την κοιτάξεις, καθώς μέσα στην έρημο, τα λευκά της μάρμαρα αντανακλούν το ήλιο που σου τσούζουν τα μάτια». . Ένας κηπουρός προστατεύεται από τον καυτό ήλιο στο Ashgabat του Τουρκμενιστάν.
Σχόλια