Ο Ασυμβίβαστος

Φωτεινή Μαστρογιάννη

 Η εποχή της παγκοσμιοποίησης επιβάλλει την ομοιομορφία στον τρόπο σκέψης, ομιλίας, συμπεριφοράς ακόμα και ένδυσης.  

Η πλήρης συμμόρφωση με το πλήθος είναι σχεδόν επιβεβλημένη ενώ αυτοί που δεν συμβιβάζονται με τις επικρατούσες ιδέες και την ομοιομορφία θεωρούνται «επικίνδυνοι», μία απειλή που η κοινωνία οφείλει να εξουδετερώσει. 

Θεωρείται ότι οι ασυμβίβαστοι θεωρούνται απειλή γιατί είναι διαφορετικοί, μοναδικοί και κυρίως δημιουργικοί. Δημιουργούν τις δικές τους ιδέες και προσωπική ζωή και έχουν δική τους αντίληψη για την πραγματικότητα. 

Ο Ralph Waldo Emerson υποστήριξε ότι οι μάζες δεν αγαπούν τους δημιουργούς αλλά λατρεύουν τα έθιμα, τα γνωστά ονόματα και τους θεσμούς γιατί κατ’αυτό τον τρόπο αισθάνονται ασφαλείς.

Ο Colin Wilson ανέφερε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος έχει γαλουχηθεί από την κοινωνία να μην έχει αυτοπεποίθηση, να μην πιστεύει ότι μπορεί να κάνει κάτι που να έχει πραγματική αξία και έτσι συμβιβάζεται με τους κανόνες που του επιβάλλει η  κοινωνία προκειμένου να ξεφύγει από το αίσθημα της αναξιότητας που τον κατακλύζει. Ειδικότερα, ο κομφορμισμός – συμβιβασμός επηρεάζεται από παράγοντες όπως το φύλο και η ευφυΐα και ειδικότερα από τον αυταρχισμό.

Οι άνθρωποι μαθαίνουν, σύμφωνα με τον Lewis,  να μεγαλώνουν σε ένα συγκεκριμένο σύστημα και να μαθαίνουν ότι το σύστημα αυτό πρέπει να ακολουθούν πιστά. Οι κανόνες του συστήματος εσωτερικοποιούνται από το άτομο μέσω της μίμησης, της παρατήρησης, της κοινωνικής σύγκρισης και της κοινωνικής επιρροής.

Εάν το σύστημα αυτό είναι αυταρχικό τότε τα άτομα αποκτούν αυταρχική συμπεριφορά, γι’αυτό και είναι δύσκολο να αλλάξει ένα σύστημα που είναι αυταρχικό στη φύση του.  

Τα άτομα μαθαίνουν να υπακούν στο σύστημα αλλά και να δέχονται την εχθρότητά του όταν αυτή κατευθύνεται σε αυτούς που θεωρούνται απειλή για την κοινωνική ευταξία. 

Ο Θεόδωρος Καζίνσκυ έγραφε: 

«Η κοινωνία μας τείνει να θεωρεί «ασθένεια» οποιονδήποτε τρόπο σκέψης ή συμπεριφοράς που είναι απρόσφορος για το σύστημα, και αυτό είναι ευλογοφανές, επειδή όταν ένα άτομο δεν ταιριάζει με το σύστημα προκαλεί πόνο στο άτομο και προβλήματα στο σύστημα. Έτσι, η χειραγώγηση ενός ατόμου για να προσαρμοσθεί στο σύστημα θεωρείται «θεραπεία» για μια «αρρώστια» και συνεπώς θεωρείται κάτι καλό». 

Συνεπώς, φαίνεται ότι η εχθρική αντιμετώπιση των άλλων απέναντι σε αυτούς που θεωρούνται απειλή είναι «εξαγνισμένη» από οποιεσδήποτε τύψεις και μπορεί να θεωρούν, ότι, κατ'αυτό τον τρόπο, συμβάλλουν στη γενικότερη ομαλή λειτουργία της κοινωνίας.

Μπορεί όμως κάποιοι να θέλουν να διαφοροποιηθούν και να μην θέλουν να αντιμετωπίσουν τους ασυμβίβαστους  ως απειλή. Δυστυχώς, τα άτομα εκτίθενται σε έναν ορυμαγδό πληροφόρησης και ακόμα και να θέλουν να αλλάξουν γνώμη κάτι τέτοιο είναι αρκετά δύσκολο γιατί η πληροφόρηση  είναι σε μεγάλο βαθμό κατευθυνόμενη. 

Η στάση των ατόμων διαμορφώνεται από το είδος των ειδήσεων που λαμβάνουν αλλά και από το κοινωνικό κύρος αυτού που μεταφέρει την είδηση. Συνεπώς η αρνητική στάση των ατόμων απέναντι σε αυτόν που αντιδρά είναι συνδυασμός αφενός της ιδεολογίας που ενστερνίζονται που στην περίπτωση ενός αυταρχικού συστήματος είναι και αυτή αυταρχική, τα προσωπικά χαρακτηριστικά αλλά και (κυρίως) από την πληροφόρηση που λαμβάνουν από το σύστημα.

Διαμορφώνεται λοιπόν ένας συγκεκριμένος τύπος ανθρώπου που αρνείται οποιονδήποτε «δεν πάει με το ρεύμα», δεν είναι «γνωστός» δηλαδή δεν είναι μέρος του συστήματος παρά το γεγονός ότι οι μη κομφορμιστές είναι και οι πρωτοπόροι σε θέματα όπως είναι η καινοτομία για την οποία πλήθος κειμένων έχουν γραφτεί.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Μάλλον, ο Άλντους Χάξλεϋ στον «Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο» είχε δίκιο όταν έγραφε ότι ο πολιτισμός θα είναι τεχνοκρατικός αλλά όχι με το θετικό πρόσωπο που προβάλλεται από τα ΜΜΕ. Θα είναι ένας πολιτισμός που θα βασίζεται στον απόλυτο κοινωνικό έλεγχο, θα βασίζεται «στον φυσικό και ψυχολογικό καταναγκασμό του ανθρώπου μέσω του απολύτου προκαθορισμού του χαρακτήρα, της συμπεριφοράς και της κοινωνικής του θέσης». Σε έναν τέτοιο «πολιτισμό» οι ασυμβίβαστοι δεν θα έχουν θέση.

Πηγές

Αλντους Χάξλεϋ. Ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος. Διαθέσιμο στο: https://docs.google.com/file/d/0B-6_L8q1CAqiaXRscG5HVTFhMlU/edit

Θεόδωρος Καζίνσκυ. Η βιομηχανική κοινωνία και το μέλλον της. Εκδ. Έξοδος.

Emerson, R.W. Self-Reliance and Other Essays. Ed. Dover Thrift.

Mallinson, D.J., Hatemi, P.K. The effects of information and social conformity on opinion change. Διαθέσιμο στο: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0196600

Wilson,C. Religion and the Rebel. Ed. Ashgrove Press.

Zafar, B. An Experimental Investigation of Why Individuals Conform. Διαθέσιμο στο: https://www.newyorkfed.org/medialibrary/media/research/staff_reports/sr365.pdf

 

ΠΗΓΗ

 
===========================

ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΚΑΠΟΤΕ ΠΕΤΑΓΑΜΕ...

Διαβάστε το!
Γράφει ο Ιωάννης Αυξεντίου

Δεν ξέρω εάν το μάτι σας έχει πέσει ποτέ πάνω στις μοντέρνες βιτρίνες ρούχων, ειδικά αυτές που απευθύνονται σε νέους: Ακριβώς τα παλιόρουχα που κάποτε τα πετούσαμε στα σκουπίδια, σήμερα πωλούνται σε πανάκριβες τιμές. Αυτά τα ρούχα ντρεπόμαστε ακόμη και να τα χαρίσουμε σε κάποιον φτωχό γείτονα, δεν υπήρχε άλλη λύση από το να ριχτούν στην σακούλα των σκουπιδιών. Ξεσκισμένα και ξεβαμμένα παντελόνια, μπλούζες ρετάλια, ζακέτες που είναι σαν βγήκαν από κάδο απορριμμάτων: στις καλύτερες βιτρίνες....
Έτσι ακριβώς δεν είναι και όλος ο σημερινός 'πολιτισμός' μας; Ότι παλαιότερα το απορρίπταμε ως κοινωνικό σκουπίδι, ως κοινωνική μπόχα, σήμερα μοστράρεται στις καλύτερες βιτρίνες της πολιτικής ορθότητας και του αριστερού καθωσπρεπισμού: από τις σεξουαλικές ιδιοτροπίες μέχρι τις νομαδικές 'συλλογικότητες' και νοοτροπίες, από τους καπνούς της μαστούρας μέχρι τις καταλήψεις (αρπαγές) κτηρίων. Φανταστείτε, πριν 40 χρόνια, κάποιος να πήγαινε σε ένα σχολείο με την πρόθεση να διακόψει την πρωινή προσευχή των μαθητών: 'βρε ουστ από εδώ!', θα του φώναζαν όλοι, και θα έτρεχε ο άμοιρος να κρυφτεί! Σήμερα, όχι απλώς να διακόψεις την προσευχή, αλλά να την καταργήσεις τελείως, είναι chic , radical-progressive chic και φυσικά liberal chic.

Αυτή η προτροπή των νέων, μέσω της ενδυμασίας, προς μία πορεία αυξημένης εντροπίας, παραμέλησης, αφήματος, αντικατοπτρίζει όλο το πνεύμα της σύγχρονης εποχής: όλα τείνουν προς την διάλυση, το λιώσιμο, την κατάληξη σε μία άνευ ψυχής άμορφης ανόργανης ύλης. Όπως ένα κομμάτι λιωμένο πλαστικό.

Ένα παράδειγμα: Αυτοί που φωνάζουν για την κατάργηση των παρελάσεων υποστηρίζοντας ότι αυτές συνεισφέρουν στην 'εκκόλαψη του αυγού του φιδιού' (που; στην Ελλάδα! να γελάει κανείς...) νομίζετε ότι είναι βλάκες και δεν ξέρουν ότι αυτά τα επιχειρήματα τους είναι ηλίθια; Μια χαρά το γνωρίζουν. Θέλουν λοιπόν την κατάργηση των παρελάσεων όχι φυσικά διότι φοβούνται ότι θα αναβιώσει το…. Τρίτο Ράιχ στην Ελλάδα (αυτά τα λένε στους διανοητικά ανάπηρους που αποτελούν το ακροατήριο τους) αλλά διότι αισθάνονται ότι οι παρελάσεις ανακαλούν μισητούς σε αυτούς συμβολισμούς: την έννοια της πατρίδας, τον αντι-κοσμοπολιτισμό, την τάξη, τον έλεγχο, την θρησκεία, την ιεραρχία, την ευπρέπεια κλπ. Οπότε, ο leftist- progressive-liberal, δικαίως, σύμφωνα με την νοοτροπία του, θα ρωτήσει: «Βάζετε μπροστά μία σημαία που φέρει και ένα σταυρό και προχωρείτε; Για να πάτε που κύριοι μου; Τι να την κάνετε την σημαία στην 'κοσμοχώρα'; Και ο σταυρός τι δουλειά έχει; τις λιτανείες να τις κάνετε στην ενορία σας. Και μετά, γιατί προχωρείτε με τον ίδιο βηματισμό και φοράτε την ίδια στολή; Τι περιορισμοί είναι αυτοί; τι ασφυκτική τάξη; Τι μονολιθικές συμπεριφορές είναι αυτές;».

Ακριβώς έτσι βλέπει τα πράγματα όλο το αριστερό-φιλελεύθερο τόξο. Με λίγα λόγια, οι

παρελάσεις πηγαίνουν ενάντια στον κόσμο των σκουπιδιών, είναι σύμβολα 'καθαρής δομής', είναι ΑΝΤΙ-ΕΝΤΡΟΠΙΚΕΣ.

Στις ημέρες μας οι άνθρωποι δεν πέφτουν μέσα στα σκουπίδια, είναι τα σκουπίδια που βγαίνουν από τους κάδους και πηγαίνουν στις βιτρίνες των μαγαζιών, στις πανεπιστημιακές έδρες, στα κοινοβούλια, στα υπουργεία, στα σχολικά βιβλία, στις εκθέσεις ζωγραφικής, στις τηλεοράσεις, στα ραδιόφωνα, στο διαδίκτυο.

Αν το σκεφτείτε, μετά τον φωτισμένο Μεσαίωνα, την Αναγέννηση, το Μπαρόκ, τον Νεοκλασικισμό, να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε το 'Σκουπιδοκίνημα', τον πολιτισμό των Σκουπιδιών, δεν είναι και λίγο πράγμα! Απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες και ταλέντο.

Πως λοιπόν, ένας καθηγητής του λυκείου, θα μπορούσε να συνοψίσει στους μαθητές του την ουσία του σημερινού πολιτισμού μας; Με λίγες μόνον φράσεις: «Παιδιά μου, όλα αυτά που παλιά οι γονείς σας τα θεωρούσαν σκουπίδια, σήμερα, κάποιοι θα σας κάνουν να τα ποθήσετε πολύ, τόσο ώστε να κάνετε πολλές οικονομίες (πνευματικές και ψυχικές) για να τα αποκτήσετε, και με υπερηφάνεια μετά, να τα υποστηρίξετε.»

Τούτος ο πολιτισμός μου φέρνει στο μυαλό τους στίχους ενός ποιήματος του Γιάννη Σκαρίμπα:

Σπασμένο καράβι να `μαι πέρα βαθιά
έτσι να `μαι
με δίχως κατάρτια με δίχως πανιά
να κοιμάμαι

Να `ν’ αφράτος ο τόπος κι η ακτή νεκρική
γύρω γύρω
με κουφάρι γειρτό και με πλώρη εκεί
που θα γείρω

Να `ν’ η θάλασσα άψυχη και τα ψάρια νεκρά
έτσι να `ναι
και τα βράχια κατάπληκτα και τ’ αστέρια μακριά
να κοιτάνε

Δίχως χτύπο οι ώρες και οι μέρες θλιβές
δίχως χάρη
κι έτσι κούφιο κι ακίνητο μες σε νύχτες βουβές
το φεγγάρι

Έτσι να `μαι καράβι γκρεμισμένο νεκρό
έτσι να `μαι
να κοιμάμαι.

Ίσως σε αυτό το ποίημα να βρίσκεται η πιο ανάγλυφη έκφραση της ψυχικής στάσης, του θανάτου του ΕΙΝΑΙ. Ο σύγχρονος μηδενισμός, αναγκαστικά, οδηγεί στον πολιτισμό της κατάθλιψης.
Πηγή