Ένα μάθημα εξωτερικής πολιτικής από τον Ανδρέα: Η μεγάλη ευκαιρία ανακήρυξης της ΑΟΖ

Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ
Ήταν Παρασκευή 27 Μαρτίου 1987 όταν ο Ανδρέας κάλεσε το υπουργικό του συμβούλιο την ημέρα της μεγάλης κρίσης στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος. Εκείνο το απόγευμα ο Ανδρέας ασχολήθηκε, αποκλειστικά, με την υφαλοκρηπίδα και έχασε μια μεγάλη ευκαιρία να ανακηρύξει την ΑΟΖ.
Κάποια στιγμή ανέφερε κάτι πολύ ενδιαφέρον Είπε:

• «Τονίζει διαρκώς η Τουρκία ότι επιζητεί διάλογο. Θα ήθελα να τονίσω ότι το μόνο νομικό θέμα που υπάρχει είναι η υφαλοκρηπίδα, δηλαδή η οριοθέτησή της, όχι η διανομή της. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ διανομής που γίνεται με βάση τους πολιτικοστρατιωτικούς συσχετισμούς δυνάμεων και της οριοθέτησης που είναι καθαρά μια νομική πράξη.» ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Διανομή ήταν η λέξη που χρησιμοποίησε για να εξηγήσει αυτό που σήμερα αποκαλούμε συνεκμετάλλευση (συνδιαχείριση)!
Ο μεγαλοφυής Ανδρέας που γνώριζε τις ΗΠΑ όσο κανένας άλλος ηγέτης μας, είχε αντιληφθεί από πολύ νωρίς τα αμερικανικά σχέδια για μοιρασιά του Αιγαίου αλλά δεν μπορούσε να φαντασθεί ότι αυτή την μοιρασιά θα ήθελαν, αργότερα, οι Αμερικανοί και οι Τούρκοι να την επεκτείνουν και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Κρίμα που ο Ανδρέας δεν είναι μαζί μας για να δικαιωθεί, άλλη μια φορά, εάν άκουγε τις χθεσινές δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου:
«Κανείς δεν μπορεί να μας σταματήσει από τις δραστηριότητές μας στην Α. Μεσόγειο. Θα πρέπει να μάθετε να μοιράζεστε».
Ας δούμε μερικά σημεία από αυτή την ομιλία του Έλληνα Πρωθυπουργού:

• Οι περιοχές που έχουν επιλεγεί από την Τουρκία στο 95% αφορούν σαφώς την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Βέβαια, η Τουρκία αμφισβητεί το διεθνές δίκαιο σε ότι αφορά την υφαλοκρηπίδα. Είναι βασική αρχής τόσο της Σύμβασης της Γενεύης όσο και την απόφαση της Διάσκεψης του Δίκαιου της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών. Είναι σαφές ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Είναι μάλιστα μια από τις βασικότερες αρχές αυτών των κειμένων και τούτο αποτελεί όχι μόνο συμβατικό αλλά εθιμικό. Το γεγονός δηλαδή ότι η Τουρκία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και η Βενεζουέλα είναι οι μόνες χώρες που δεν το υπέγραψαν δεν σημαίνει ότι δεν ισχύει, ισχύει.

(Εκείνη την περίοδο είχα εξηγήσει στον Ανδρέα ότι η νέα έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) υπερτερεί σαφώς της υφαλοκρηπίδας, εξηγώντας του ότι η υφαλοκρηπίδα δεν περιλαμβάνει την ΑΟΖ ενώ η ΑΟΖ περιλαμβάνει την υφαλοκρηπίδα).

• Επομένως, οι δοκιμές γίνονται ή θα γίνουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Αυτό αποτελεί καταστρατήγηση ή μια παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της πατρίδας μας. Δεν είναι απλό, μικρής περιορισμένης σημασίας μέτρο. Είναι το βήμα για την διχοτόμηση του Αιγαίου. Εάν κανείς δει τον χάρτη του Αιγαίου και τα σημεία που έχουν επιλεγεί, θα δεις ουσιαστικά ότι αυτό που προωθείται είναι η διχοτόμηση του Αιγαίου.

(Φανταστείτε τι θα έλεγε σήμερα όταν έβλεπε τον χάρτη της Γαλάζιας πατρίδας του Ερντογάν.)
Η απόφαση του ΚΥΣΕΑ είναι ότι δεν θα επιτρέψει το Σισμίκ να προχωρήσει σε σεισμικές έρευνες στο Αιγαίο. Έχουμε χρέος να προασπίσουμε τα σύνορα της χώρας μας και δεν θα τα απεμπολήσουμε.
(Ο Ανδρέας γνώριζε ότι η Ελλάδα είχε θαλάσσια σύνορα).

• Εμείς έχουμε καλέσει την Τουρκία να πάμε στην Χάγη. Αυτό προϋποθέτει ένα συνυποσχετικό υπογραμμένο από τους δύο και με αυτή την έννοια διάλογος για το συνυποσχετικό είναι λογικός και ουδέποτε έχουμε ή είχαμε αντιρρήσεις για την πραγματοποίησή του.

Πολιτικό διάλογο με την Τουρκία για άλλα θέματα δεν είναι δυνατόν να κάνουμε γιατί είναι όλα πολιτικά και αφορούν αποκλειστικά τα πια κυριαρχικά δικαιώματα η Ελλάδα θα παραχωρήσει στην Τουρκία. Αυτό δεν λέγεται διάλογος. Αυτό είναι μήνυμα προς ηττημένους και δεν δεχόμαστε τέτοια μηνύματα. Ούτε είναι ηττημένη η Ελλάδα ούτε πρόκειται να είναι ηττημένη.
Τέλος, θα ήθελα να προχωρήσω και σε μερικά άλλα συμπεράσματα. Τόνισα την παρουσία των κυρίων Οζάλ και Χαλέπογλου στις ΗΠΑ. Τόνισα την παρουσία του Γουαιμπέγκερ και του κυρίου Περλ στην Τουρκία. Έχει αναγραφεί, σε ορισμένη μερίδα του τύπου, ότι εμείς επιζητούμε επιδιαιτησία από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Δεν επιζητούμε επιδιαιτησία αλλά σαφώς θέτουμε και το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ ενώπιον των ιστορικών των ευθυνών.

• Είναι φυσικό να απευθυνθούμε και στην Ατλαντική Συμμαχία και, ειδικότερα, στις ΗΠΑ και να τονίσουμε αυτές επωμίζονται την ευθύνη για τις εξελίξεις στο Αιγαίο, διότι όχι μόνο στηρίζουν και με ανερχόμενο ρυθμό την στρατιωτική δύναμη της Τουρκίας, αλλά ανέχονται και καλύπτουν, όπως είναι η περίπτωση του κατοχικού στρατού στην βόρεια Κύπρο, τις έκνομες πράξεις της Τουρκίας.

Θα πρέπει να είναι σαφές ότι, σε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής με την είσοδο του Σισμίκ στο Αιγαίο, θα υπάρξει καταλυτική αλλαγή και στον χώρο των Βαλκανίων, αλλά πιστεύω και σε αυτό ακόμα το σύστημα των Δυτικών δηλαδή το ΝΑΤΟ. Οι επιπτώσεις θα είναι καταλυτικές. Δεν είναι δυνατόν να συνομιλούμε για την Φωνή της Αμερικής, δεν είναι καν δυνατόν να δεχόμαστε πρόσκληση, την οποίαν ακόμη δεν έχουμε, να συζητήσουμε το μέλλον των στρατιωτικών σχέσεων Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών, όταν υπάρχει πράσινο φως προς την Τουρκία να προχωρήσει στα ατοπήματα τα οποία περικλείουν έναν τεράστιο κίνδυνο και για την Τουρκία και για την Ελλάδα και για τα Βαλκάνια τουλάχιστον.
Θα ήθελα λοιπόν να τονίσω ότι αν αυτό αποτελεί μεθόδευση είτε του ΝΑΤΟ είτε των ΗΠΑ να μας υποχρεώσουν με μέσον την δυναμική παρουσία της Τουρκίας στο Αιγαίο, να πάμε σε τραπέζι διαπραγματεύσεων Ελλάδας-Τουρκίας εφ’ όλης της ύλης, εάν αυτός είναι ο στόχος δεν πρόκειται αυτή η κυβέρνηση να το δεχτεί. Θα ήθελα αυτό το μήνυμα να είναι ξεκάθαρο. ………….

• Κλείνοντας, θα ήθελα να απευθυνθώ προς τον Ελληνικό λαό και να τον διαβεβαιώσω, ότι στα έξι σχεδόν χρόνια στα οποία κυβερνάμε την χώρα με την δική του ψήφο, κάνουμε το παν δυνατόν να διαφυλάξουμε την ειρήνη και όχι μόνο σε παγκόσμια κλίμακα, αναφέρομαι στην πρωτοβουλία των έξι, αλλά και στην περιοχή.

Φερθήκαμε υπεύθυνα και σε καμία περίπτωση προκλητικά απέναντι στην Τουρκία αλλά έχουμε χρέος απέναντι του λαού και του έθνους και της ιστορίας να προασπίσουμε με όλα μας τα μέσα την πατρίδα, τα σύνορά μας και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, και αυτό ακριβώς είναι η πρόθεσή μας.
Προχωρούμε νηφάλιοι. Η στρατιωτική ετοιμότητα της χώρας είναι ικανή αυτή την στιγμή να δώσει πολύ σκληρό μάθημα εάν επρόκειτο πράγματι να προχωρήσουν σε επιθετικές ενέργειες οι γείτονες.

• Και θα ήθελα να τονίσω, επίσης, την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης. Είναι η ώρα που απαιτείται ψυχική ενότητα. Ώρα που πραγματικά ο λαός συμπαρατάσσεται με τις ένοπλες δυνάμεις σε ένα αγώνα που ελπίζουμε να λήξει ειρηνικά, γιατί η ειρήνη μπορεί να διασφαλιστεί μόνο όταν είσαι αποφασισμένος και έτοιμος να αντιμετωπίσεις απειλή.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος ηγέτης αλλά και κορυφαίος διπλωμάτης και διαβάζοντας κάποιος εκείνη την ομιλία του, πριν 32 χρόνια, αντιλαμβάνεται την ιδιοφυία του από το γεγονός και μόνο ότι αυτή η ομιλία θα μπορούσε να δοθεί και σήμερα από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Τυχερός ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ που δεν θα έχει απέναντί του στις συνομιλίες για τις Αμερικανικές βάσεις στην πατρίδα μας τον Ανδρέα Παπανδρέου.