Το lifestyle του ευδαιμονισμού καταρρέει: Ο αγώνας για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ
Η οικονομική κρίση είναι πλέον εδραιωμένη εντός των τειχών. Πρόσωπα σκυφτά, εσωστρέφεια, απώλεια ακόμη και του υποτυπώδους χιούμορ, είναι κάποια από τα στοιχεία της συμπεριφοράς των ανθρώπων που κάποιος εξοφθάλμως μπορεί να παρατηρήσει μέσα από την καταθλιπτική ρουτίνα της καθημερινότητας.

• Το άγχος και η ψυχολογική βία που προκαλεί ο φόβος απόλυσης, η αποπληρωμή των οικογενειακών χρεών, προκάλεσαν μια μορφή εργασιακής σκλαβιάς, ψυχολογικώς εξοντωτικής. Η οικονομική κρίση έφερε στην επιφάνεια την εύθραυστη ευδαιμονία που μας παρείχαν οι ψευδαισθήσεις του μοντέρνου και λουστραρισμένου μας βίου, ο οποίος έγινε πρότυπο επιτυχίας την εποχή των χοντρών αγελάδων. Η γνωστή πλέον ιστορία της θεαματικής ανόδου και της αναπόφευκτης πτώσης.

Η κατάσταση για τους πτυχιούχους ή «μορφωμένους» εργαζομένους είναι πολλαπλώς δυσμενεστέρα από αυτή των μη πτυχιούχων ή «αγράμματων» εργαζόμενων. Οι δεύτεροι αμείβονται χαμηλότερα και μετά από τέσσερις και πλέον δεκαετίες εργασίας λαμβάνουν πενιχρές συντάξεις και πολλές φορές ανεπαρκή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Έτσι κανείς δεν τους ζηλεύει και αποτελούν για τις νέες γενιές πρότυπο προς αποφυγή.
Και ο λόγος είναι ότι στη μοντέρνα κοινωνία μας θεωρούμε τους αγρότες και τους εργάτες υποδεεστέρους, ενώ αντιθέτως στους «μορφωμένους», δηλαδή αυτούς που ασχολούνται με τον τομέα των υπηρεσιών, αποδίδουμε ανώτερο νόημα στο επάγγελμά τους και κατ’ επέκταση θα πρέπει να τους ικανοποιούμε με υψηλότερη αμοιβή για να δικαιολογείται το «ανώτερο» κοινωνικό τους καθεστώς.
Έτσι στην κοινωνία μας το επάγγελμα έγινε ιδεολογία, ένα αναπόσπαστο κομμάτι αυτού που ονομάζουμε lifestyle. Αυτό είναι περίπου το πρότυπο του πετυχημένου σήμερα ανθρώπου και αυτό που καλλιεργείται ως όραμα στους νέους.

• Σήμερα στην κοινωνία μας οι νέοι μεγαλώνουν εντρυφώντας στο ψυχωτικό και ωφελιμιστικό μοντέλο που φυτεύουν με τόση μανία οι μεγαλύτεροι στο μυαλό τους. Σπουδάστε, επιλέγοντας κάποιο κλάδο που θα σας εξασφαλίζει καριέρα σε κάποια μοντέρνα δουλειά και η οποία θα σας αποφέρει υψηλές απολαβές και «ανώτερο» κοινωνικό στάτους! Λες και στη ζωή χρειάζεσαι καταξιωμένο επάγγελμα, τίτλους, υψηλό μισθό και ικανότητες στο να πουλάς τον εαυτό σου για να έχεις αξιοπρέπεια και να αισθάνεσαι ευτυχισμένος.

Από νωρίς φορτώνονται οι μαθητές με το άγχος της εξασφάλισης μιας πανεπιστημιακής θέσης και μάλιστα με βαθμολογικό ανταγωνισμό. Θα ήταν ενδιαφέρον να ερευνήσει κανείς τι απογίνονται μετά την αποφοίτησή τους όλοι αυτοί που πρωτεύουν κάθε χρόνο στις εισαγωγικές εξετάσεις των πανεπιστημίων. Αλήθεια, πόση κατανόηση μπορούν να δείξουν σήμερα οι νέοι όταν κάποιος δάσκαλος τούς διαβάσει αυτό που ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε στην Ασκητική: «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα… είμαι ελεύθερος».

• Η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει απογυμνώσει το πρόβλημα από τις όποιες πλασματικές επικαλύψεις. Από τη μια, ο φόβος κατάρρευσης του σημερινού lifestyle προκαλεί απύθμενο άγχος. Από την άλλη, αποκαλύπτει τα θεμέλια μιας ψεύτικης και υλιστικής ευδαιμονίας, στην οποία οι αξίες της ανθρωπιάς, της κατανόησης του ανθρώπινου πόνου, της φιλίας, συντρίβονται από τον κτηνώδη αμοραλισμό της επαγγελματικής επιτυχίας.

Τελικώς το άγχος, οι φοβίες, η ντροπή, η επιτηδευμένη αλαζονεία, η επιθετικότητα, η διαρκής θέληση απόκτησης και άσκησης δύναμης δεν είναι τίποτε άλλο από μια καταπιεσμένη και ανεκπλήρωτη θέληση για μια λουστραρισμένη ζωή, η οποία στηρίζεται εν πολλοίς σε μια κουλτούρα τυχοδιωκτικής κατίσχυσης.
Όσοι πετύχουν αυτή τη λουστραρισμένη ζωή, ψυχωτικώς εργαζόμενοι, απολαμβάνουν τη μακάρια ευδαιμονία των ψευδαισθήσεων που τους παρέχει το lifestyle μέσα στο οποίο ζουν, μέχρι που να αντιληφθούν ότι οι απαστράπτουσες επαγγελματικές καριέρες που έκτισαν στηρίχθηκαν πάνω σε προσωπικές ή οικογενειακές τραγωδίες.
Ακόμη και η δημιουργία της οικογένειας γίνεται αναπόσπαστο και αναγκαίο κομμάτι της επαγγελματικής επιτυχίας.

• Βρίσκουν συζύγους για να κάνουν οικογένεια, όπως υπογράφουν συμβόλαια για να κάνουν εμπορικές πράξεις. Μια ζωή φρενήρης, που ο χρόνος είναι χρήμα, πλην όμως δηλητηριώδης και η οποία πηγαίνει μόνο εκεί που ικανοποιούνται οι επαγγελματικές φιλοδοξίες. Μια ζωή που ενδιαφέρει μόνο το πώς φαίνεσαι και όχι το ποιος είσαι. Μια ζωή της επιφάνειας και του θεαθήναι στην οποία αν υπάρχει κάτι σε βάθος είναι η τραγικότητα, η οποία βιώνεται μετά την πτώση.

Όσοι πάλι πέφτουν απότομα από το μαγικό βουνό των ψευδαισθήσεών τους, γιατί έτσι τα έφερε η ζωή (όπως πολλοί πέφτουν και θα πέφτουν λόγω της κρίσης) και ξεγυμνώνεται η ψυχή από τη ματαιοδοξία μιας επίπλαστης και περιδινούμενης ζωής, είτε γίνονται πιο σοφοί είτε επανέρχονται στον μύθο του Σίσυφου.
Σημασία στη ζωή δεν έχει αν έπεσες.

• Σημασία έχει αν μπορείς να σηκωθείς και να γίνεις πιο σοφός μέσα από τα λάθη σου, γιατί η ζωή ξεκινά πάλι εκεί που τελειώνει ο φόβος της ματαιοδοξίας.

Για όσους πάλι η λουστραρισμένη ζωή παραμένει ανεύρετη, το προσωπικό, ίσως και το οικογενειακό δράμα, επιτείνει το άγχος και την εσωστρέφεια που ανανεώνουν τις φρούδες ελπίδες σε έναν αγώνα… για ένα πουκάμισο αδειανό… για μιαν Ελένη!
Κι έτσι η αναζήτηση της ευτυχίας συνεχίζει να είναι γι’ αυτούς η μεγαλύτερη πηγή δυστυχίας.
Καλή χρονιά!
ΠΗΓΗ