Ο μεταμνημονιακός προϋπολογισμός και οι πολιτικές χάντρες

Σταύρος Λυγερός

Ο πρώτος μεταμνημονιακός προϋπολογισμός, όπως αναμενόταν, ψηφίσθηκε με άνετη πλειοψηφία από τη Βουλή. Το αξιοσημείωτο είναι ότι ο πρωθυπουργός και υπουργοί του προσέδωσαν στην ψήφισή του μία διάσταση απελευθέρωσης.

Προφανώς, η Ελλάδα είναι εκτός Μνημονίων, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί την προσπάθεια των κυβερνώντων να πουλήσουν πολιτικές χάντρες στους ψηφοφόρους.

Η πραγματικότητα, δυστυχώς, είναι διαφορετική από την κυβερνητική ρητορική. Η Ελλάδα δεν έχει πάψει να είναι ένα είδος μεταμοντέρνας αποικίας στο πλαίσιο μίας μεταλλαγμένης Ευρωζώνης. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Υπενθυμίζουμε ότι το ευρωπαϊκό ενοποιητικό εγχείρημα οικοδομήθηκε στη βάση της ισοτιμίας κάθε κράτους-μέλους, ανεξαρτήτως μεγέθους και ισχύος. Αυτή η αρχή ήταν, άλλωστε, που το κατέστησε ελκυστικό. Ανέκαθεν, ο γαλλογερμανικός άξονας λειτουργούσε σαν ατμομηχανή, αλλά οι σύνοδοι κορυφής ήταν πάντα πεδία σκληρής εποικοδομητικής διαπραγμάτευσης. Προφανώς, ποτέ η Γερμανία δεν μετρούσε το ίδιο με τη Μάλτα, αλλά υπήρχε χώρος για τα συμφέροντα ακόμα και του πιο μικρού εταίρου. Κι αυτό ήταν που στο πολιτικό επίπεδο ενίσχυε τον συνεκτικό δεσμό και την ελκτική δύναμη.

Η εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, μάλιστα, θεσμοθετήθηκε για να συμβολίσει ακριβώς τη θεμελιακή αρχή της ισοτιμίας, η οποία σήμερα έχει καταντήσει άδειο κέλυφος. Καταλύτης για να εκδηλωθούν οι υφέρπουσες ηγεμονιστικές τάσεις του Βερολίνου και για να μεταλλαχθεί η ΕΕ ήταν η διεθνής οικονομική κρίση. Η σημερινή Ευρώπη είναι πολύ διαφορετική από αυτό που ήταν πριν το 2008.
Αντί για “ευρωπαϊκή Γερμανία” που ήθελαν όχι μόνο οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία, αλλά και η προηγούμενη γενιά Γερμανών πολιτικών, που είχε βιώσει τον απόηχο του ναζισμού, έχουμε διολισθήσει στη “γερμανική Ευρώπη”. Σήμερα, η Ευρώπη έχει αποκτήσει αφεντικό και ιεραρχία, οι χώρες-μέλη έχουν ιεραρχηθεί. Αυτό δεν θα είχε καταστεί δυνατόν εάν η πολιτική της Μέρκελ για επιβολή της μονοδιάστατης λιτότητας στην ευρωπαϊκή περιφέρεια κι όχι μόνο δεν συνέπλεε με τα συμφέροντα της ευρωπαϊκής ολιγαρχίας του χρήματος.

Ρητορική αβάσιμης αισιοδοξίας

Εάν για τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού νότου η πολιτική του ευρωιερατείου (στους κόλπους του ο γερμανικός παράγοντας κατέχει δεσπόζουσα θέση) συνιστά σκληρή δοκιμασία, στην Ελλάδα προκάλεσε καταστροφή. Τα καλά λόγια που τώρα πλέον εκστομίζουν στελέχη του ευρωιερατείου για την Ελλάδα και τους Έλληνες, ηχούν σαν πικρή ειρωνεία. Τουλάχιστον για τη μεγάλη πλειονότητα, για όσους βιώνουν καθημερινά τις συνέπειες της άγριας πολιτικής λιτότητας που επέβαλε η Τρόικα και η οποία, μέσω των ανειλημμένων δεσμεύσεων, παραμένει σχεδόν αναλλοίωτη.

Στην απεγνωσμένη προσπάθειά του να δημιουργήσει θετικές εντυπώσεις εν όψει και των εκλογών, ο Τσίπρας σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο σε κορώνες αβάσιμης αισιοδοξίας. Τα γεγονότα, όμως, είναι πεισματάρικα. Τα υπερπλεονάσματα, τα οποία επέτρεψαν το κύμα προεκλογικών παροχών, κοστίζουν πανάκριβα όχι μόνο στα μεσαία στρώματα, τα οποία υπερφορολογούνται, αλλά και στην προσπάθεια της οικονομίας να ορθοποδήσει και να βρει έναν αναπτυξιακό ρυθμό.
Εάν τα Μνημόνια ήταν απλώς ένα λάθος καλοπροαίρετων εταίρων, το εξόφθαλμα καταστροφικό αποτέλεσμα που από πολύ νωρίς άρχισαν να συσσωρεύουν, θα έπρεπε να είχαν προ πολλού ωθήσει το ευρωιερατείο σε μία αναθεώρησή τους. Αντ’ αυτού όχι μόνο επέμεινε μέχρι τέλους, μέχρι την ολοκλήρωση του 3ου Μνημονίου, στην ίδια καταστροφική “θεραπεία”. Και βεβαίως φρόντισε να αλυσοδέσει την Ελλάδα με δεσμεύσεις, οι οποίες εκτείνονται στο μακρινό μέλλον. Το συμπέρασμα είναι ότι πίσω από την επίσημη ρητορική υπήρχε εξαρχής κρυφή ατζέντα.

Μεταμοντέρνα αποικία

Μπορεί οι διαδοχικές μνημονιακές κυβερνήσεις (Γιώργου Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά και Τσίπρα) να μην είχαν σχέδιο, αλλά οι Γερμανοί είχαν. Τουλάχιστον από ένα χρονικό σημείο και πέρα επεδίωξαν και επέτυχαν να μετατρέψουν την Ελλάδα σε μεταμοντέρνα αποικία τους. Τυπικά παραμένει ισότιμη χώρα-μέλος, αλλά στην πράξη είχε και συνεχίζει να έχει συρρικνωμένα δικαιώματα.
Σε πολλές περιπτώσεις και κατά παράβαση του κοινοτικού κεκτημένου ελήφθησαν αποφάσεις για την Ελλάδα, χωρίς καν τη συμμετοχή της. Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος είχε φθάσει στο σημείο να δηλώσει ότι «τα μέτρα τα οποία μας επιβάλλονται θυμίζουν κατοχή» (29-10-2012). Η κυβέρνηση Μέρκελ φρόντιζε στοιχειωδώς να τηρεί τα προσχήματα, αλλά άλλοι Γερμανοί παράγοντες δεν είχαν μασήσει τα λόγια τους. Δήλωναν ευθέως ότι το Μνημόνιο περιόριζε δραστικά και την εθνική κυριαρχία και τη δημοκρατία στην Ελλάδα.
Ο πρόεδρος των Γερμανών εξαγωγέων Άντον Μπέρνερ, αναφερόμενος στην Ελλάδα, είχε δηλώσει ότι ευτυχώς έχει περιορισθεί η εθνική της κυριαρχία και έχουν αναλάβει οι βόρειοι! Είχε, μάλιστα, προσθέσει με σημασία ότι οι Γερμανοί θα ασκούσαν τρομακτικές πιέσεις στις νοτιοευρωπαϊκές χώρες με σκοπό να τις ελέγξουν με επιτρόπους, οι οποίοι θα τους υπαγορεύουν τι θα κάνουν. Όταν του είχε επισημανθεί ότι μιλάει ωμά, είχε απαντήσει: «Εγώ είμαι επιχειρηματίας και μπορώ να μιλάω ελεύθερα. Η κ. Μέρκελ δεν μπορεί» (Realnews 2-12-2012).

Οι εγχώριες άρχουσες ελίτ

Θα αναρωτηθείτε γιατί θυμάμαι τις παλιές αυτές ιστορίες, τώρα που έχουμε αφήσει πίσω την εποχή των Μνημονίων. Η απάντηση είναι απλή: Μπορεί τα Μνημόνια ως μηχανισμός επιβολής να ανήκει στο παρελθόν, αλλά το πλαίσιο που διαμόρφωσαν σε όλα σχεδόν τα επίπεδα είναι παρόν και δεσμεύει τις ελληνικές κυβερνήσεις –όπως προανέφερα– για πολλές δεκαετίες. Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική οικονομία, μετά από την πρωτόγνωρη ύφεση που υπέστη την τελευταία δεκαετία, αδυνατεί να εισέλθει σε τροχιά δυναμικής μεγέθυνσης. Στην πραγματικότητα μπουσουλάει, γεγονός, βεβαίως, που ορίζει και την καθήλωση του βιοτικού επιπέδου της συντριπτικής πλειονότητας των Ελλήνων στα μνημονιακά επίπεδα.

Διαποτισμένες από το σύνδρομο εξάρτησης, οι παραδοσιακές εγχώριες άρχουσες ελίτ είχαν από την αρχή της μνημονιακής περιόδου υιοθετήσει την πολιτική που ερχόταν ντελίβερι από το ευρωιερατείο. Αυτό που είχε καθορίσει τη στάση τους ήταν η προσδοκία ότι με την υπακοή τους θα διέσωζαν τα προνόμιά τους κι όχι το γεγονός ότι αυτή η πολιτική έβλαπτε και στην κοινωνία και την οικονομία. Συχνά, μάλιστα, γίνονταν βασιλικότερες του βασιλέως και αναμασούσαν μέσα από τα κατεστημένα ΜΜΕ την εκπορευόμενη από το ευρωιερατείο προπαγάνδα ψυχολογικής εξουθένωσης των πληττόμενων πολιτών.
Είναι αξιομνημόνευτη η προθυμία των εγχώριων αρχουσών ελίτ όχι μόνο να προσαρμοσθούν, αλλά και σχεδόν να αλλάξουν αφεντικό, διευκολύνοντας πολύ την προσπάθεια του Βερολίνου όχι μόνο να διεισδύσει οικονομικά, αλλά και να υφάνει ένα δίκτυο επιρροής και εξαρτήσεων στο εσωτερικό της Ελλάδας. Όποιος έχει την ευκαιρία να συζητήσει κατ’ ιδίαν με στελέχη του ευρωιερατείου διαπιστώνει την περιφρόνησή τους για τις ελληνικές άρχουσες ελίτ. Τις περιφρονούν για τον κλεπτοκρατικό χαρακτήρα τους, για τη δουλοπρέπειά τους και για την απουσία εθνικής ευθύνης και στοιχειώδους πατριωτισμού.
Η περιφρόνησή τους αυτή, βεβαίως, δεν εμποδίζει τους Γερμανούς και κοινοτικούς αξιωματούχους να χτυπάνε δημοσίως την πλάτη των διαδοχικών υπάκουων κυβερνήσεων και να τις στηρίζουν με ανέξοδες δηλώσεις. Δηλώσεις που οι κατά καιρούς κυβερνώντες μετέτρεπαν και μετατρέπουν σε περιφανείς επιτυχίες για να παραμυθιάσουν όσους ακόμα Έλληνες είναι διατεθειμένοι να παραμυθιασθούν. Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν αποτελεί εξαίρεση. Μπορεί να μην μιμήθηκε στο ρητορικό επίπεδο τους προκατόχους της, αλλά κατά τα άλλα αποδείχθηκε στην πράξη ο ποιο πειθήνιος και καλός μαθητής των Μνημονίων.