Στις αρχές Ιουλίου, το Ινστιτούτο για την Διεθνή Οικονομία (Institute of
International Finance - IIF) έδωσε στην δημοσιότητα την έκθεσή του περί
παγκόσμιου χρέους για το πρώτο τρίμηνο του 2018 Global Debt Monitor - July 2018
(*). Τα στοιχεία τής έκθεσης είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά και προκάλεσαν
παγκοσμίως αντιδράσεις σε όλα τα επίπεδα. Το πλέον ανησυχητικό στοιχείο
είναι ότι το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 11,1% μέσα σε έναν μόλις
χρόνο, σκαρφαλώνοντας στα 247 τρισ. δολλάρια. Το τεράστιο αυτό ποσό
προκαλεί δέος αλλά και τρόμο, αν ιδωθεί ως ποσοστό επί του παγκόσμιου
ΑΕΠ: 318%! Δηλαδή, χρωστάμε ως ανθρωπότητα πάνω από τρεις φορές τον πλούτο που παράγουμε σε έναν χρόνο!
Είναι σαφές ότι η κατάσταση βρίσκεται σχεδόν εκτός ελέγχου και το παραπάνω διάγραμμα από την εν λόγω έκθεση είναι ενδεικτικό. Μέσα σε δεκαπέντε χρόνια, αυξήθηκαν τα χρέη κατά 150 τρισ. δολλάρια (βλ. επόμενο διάγραμμα του Bloomberg, κατά μέσο όρο 10 τρισ. ετησίως) ως εξής:
- των νοικοκυριών από 20 σε 47 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 135%)
- των κυβερνήσεων από 23 σε 67 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 191,3%)
- των επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα από 30 σε 61 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 103,33%)
- των λοιπών επιχειρήσεων από 26 σε 74 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 184,62%).
Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έκθεσης, ο διευθύνων σύμβουλος του IIF Χουνγκ Τραν, δεν δίστασε να δηλώσει ότι "ο ρυθμός [αύξησης του χρέους] αποτελεί πράγματι λόγο ανησυχίας" ενώ εκτίμησε ότι "η ποιότητα της πιστοληπτικής ικανότητας έχει επιδεινωθεί ραγδαία". Για να εξηγήσει καλύτερα την τελευταία του φράση, ο Τραν πρόσθεσε ότι ο ταχύς ρυθμός αύξησης του χρέους σημαίνει πως κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και ιδιώτες θα μπορούσαν να αποκτήσουν πρόβλημα με τις αποπληρωμές τους ή απλώς να επιβαρυνθούν δυσανάλογα από τόκους.
Το IIF δεν περιορίζεται σ' αυτές τις γενικεύσεις. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι, με την παγκόσμια οικονομία να μη μπορεί να βγει πειστικά από την ύφεση και με τα επιτόκια των ΗΠΑ να αυξάνονται, οι ανησυχίες για πιστωτικό κίνδυνο επιστρέφουν ακόμη και σε ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως των ΗΠΑ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το υψηλό χρέος δεν είναι εξ ορισμού επικίνδυνο, εφ' όσον η οικονομία αναπτύσσεται και μπορεί να το αναχρηματοδοτήσει. Από την στιγμή, όμως, που το χρέος διογκώνεται με αισθητά ταχύτερο ρυθμό από την οικονομία ενώ, παράλληλα, τα επιτόκια του δολλαρίου ανεβαίνουν αισθητά, είναι δεδομένο ότι η εξυπηρέτηση του χρέους γίνεται ολοένα και δυσκολώτερη ενώ αυξάνεται η πιθανότητα αθετήσεων πληρωμών.
Ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση που έκανε η υποδιευθύντρια του IFF Σόνια Γκιμπς ότι "τα κρατικά χρέη είναι μεγαλύτερα απ' όσο ήσαν προ κρίσεως, όπως επίσης και τα χρέη των επιχειρήσεων", τονίζοντας ότι αυτό το φαινόμενο σε συνδυασμό με τα αυξανόμενα επιτόκια αυξάνουν το κόστος χρηματοδότησης και, κατ' επέκταση, τον κίνδυνο κρίσεων. Στο ίδιο μήκος κύματος μίλησε και η διεθύνουσα σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η οποία τόνισε ότι "καθώς τα επιτόκια να αυξάνονται, η προσοχή μας στην βιωσιμότητα του χρέους πρέπει να είναι μεγαλύτερη".
Η έκθεση του IIF προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στις περιπτώσεις χωρών, οι οποίες έχουν υψηλά ποσοστά χρεών σε ξένο νόμισμα, κυρίως δε σε πολιτειακό δολλάριο. Καθώς το δολλάριο όσο πάει και ακριβαίνει, η εξυπηρέτηση αυτών των χρεών γίνεται όλο και πιο δυσβάστακτη. Και η κατάσταση χειροτερεύει από την αύξηση των επιτοκίων της Fed (το βασικό επιτόκιο έφτασε ήδη το 2% έναντι του 0,25% όπου βρισκόταν τον Δεκέμβριο του 2015). Στην πιο δύσκολη θέση βρίσκεται η Τουρκία, το χρέος της οποίας σε ξενο νόμισμα φτάνει το 70% του ΑΕΠ της. Καθώς η τουρκική λίρα βρίσκεται εδώ και πολλούς μήνες σε ελεύθερη πτώση, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η χώρα δεν θα αποφύγει την οικονομική κατάρρευση.
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι δεύτερη στην συγκεκριμένη λίστα, αμέσως μετά την Τουρκία, βρίσκεται η Ουγγαρία, τέταρτη είναι η Πολωνία και ένατη η Τσεχία. Δηλαδή, μέσα στην δεκάδα των χωρών που αντιμετωπίζουν υψηλό χρηματοπιστωτικό κίνδυνο λόγω χρεών σε ξένο νόμισμα, φιγουράρουν τρεις χώρες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προσωπικά, αν και προς το παρόν δεν μπορώ να το αναλύσω, το στοιχείο αυτό έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και προτίθεμαι να το παρακολουθήσω. Όντως θα είχε ενδιαφέρον να βλέπαμε πώς θα αντιδρούσε η Κομμισσιόν αν κάποιο μέλος της εκτός ευρωζώνης αντιμετώπιζε ορθοστατικά οικονομικά προβλήματα.
Καταλαβαίνω ότι το σημερινό θέμα είναι κάπως βαρύ και δεν ενδείκνυται για καλοκαίρι, οπότε σταματώ εδώ. Επίσης, καταλαβαίνω ότι, τούτη την στιγμή, η τραγωδία με τις φωτιές στην Αττική απασχολεί τον αναγνώστη πολύ περισσότερο από μια έκθεση ενός οικονομικού ινστιτούτου, όσο σημαντική κι αν είναι αυτή. Κατά συνέπεια, αφήνω προς το παρόν αναπάντητο το πολύ λογικό ερώτημα που φέρνουν στα χείλη των απλών πολιτών όσα γράψαμε παραπάνω: "αφού όλοι... κράτη ιδιώτες και επιχειρήσεις... αφού όλοι μα όλοι χρωστάνε, σε ποιόν χρωστάνε επί τέλους;". Θα το κουβεντιάσουμε από Σεπτέμβρη.
-----------------------------------------------------------
(*) Η πρόσβαση στα στοιχεία επιτρέπεται μόνο σε εγκεκριμένα μέλη. Δυστυχώς, η διαδικασία έγκρισης είναι αφ' ενός μεν εξαιρετικά χρονοβόρα αφ' ετέρου δε πρακτικά αδύνατη στο ευρύ κοινό.
 |
| Το παγκόσμιο χρέος σε τρισ. δολλάρια ανά πέντε χρόνια (Q1: Α' τρίμηνο) |
Είναι σαφές ότι η κατάσταση βρίσκεται σχεδόν εκτός ελέγχου και το παραπάνω διάγραμμα από την εν λόγω έκθεση είναι ενδεικτικό. Μέσα σε δεκαπέντε χρόνια, αυξήθηκαν τα χρέη κατά 150 τρισ. δολλάρια (βλ. επόμενο διάγραμμα του Bloomberg, κατά μέσο όρο 10 τρισ. ετησίως) ως εξής:
- των νοικοκυριών από 20 σε 47 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 135%)
- των κυβερνήσεων από 23 σε 67 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 191,3%)
- των επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα από 30 σε 61 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 103,33%)
- των λοιπών επιχειρήσεων από 26 σε 74 τρισ. δολλάρια (ποσοστό 184,62%).
Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έκθεσης, ο διευθύνων σύμβουλος του IIF Χουνγκ Τραν, δεν δίστασε να δηλώσει ότι "ο ρυθμός [αύξησης του χρέους] αποτελεί πράγματι λόγο ανησυχίας" ενώ εκτίμησε ότι "η ποιότητα της πιστοληπτικής ικανότητας έχει επιδεινωθεί ραγδαία". Για να εξηγήσει καλύτερα την τελευταία του φράση, ο Τραν πρόσθεσε ότι ο ταχύς ρυθμός αύξησης του χρέους σημαίνει πως κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και ιδιώτες θα μπορούσαν να αποκτήσουν πρόβλημα με τις αποπληρωμές τους ή απλώς να επιβαρυνθούν δυσανάλογα από τόκους.
Το IIF δεν περιορίζεται σ' αυτές τις γενικεύσεις. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι, με την παγκόσμια οικονομία να μη μπορεί να βγει πειστικά από την ύφεση και με τα επιτόκια των ΗΠΑ να αυξάνονται, οι ανησυχίες για πιστωτικό κίνδυνο επιστρέφουν ακόμη και σε ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως των ΗΠΑ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το υψηλό χρέος δεν είναι εξ ορισμού επικίνδυνο, εφ' όσον η οικονομία αναπτύσσεται και μπορεί να το αναχρηματοδοτήσει. Από την στιγμή, όμως, που το χρέος διογκώνεται με αισθητά ταχύτερο ρυθμό από την οικονομία ενώ, παράλληλα, τα επιτόκια του δολλαρίου ανεβαίνουν αισθητά, είναι δεδομένο ότι η εξυπηρέτηση του χρέους γίνεται ολοένα και δυσκολώτερη ενώ αυξάνεται η πιθανότητα αθετήσεων πληρωμών.
Ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση που έκανε η υποδιευθύντρια του IFF Σόνια Γκιμπς ότι "τα κρατικά χρέη είναι μεγαλύτερα απ' όσο ήσαν προ κρίσεως, όπως επίσης και τα χρέη των επιχειρήσεων", τονίζοντας ότι αυτό το φαινόμενο σε συνδυασμό με τα αυξανόμενα επιτόκια αυξάνουν το κόστος χρηματοδότησης και, κατ' επέκταση, τον κίνδυνο κρίσεων. Στο ίδιο μήκος κύματος μίλησε και η διεθύνουσα σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η οποία τόνισε ότι "καθώς τα επιτόκια να αυξάνονται, η προσοχή μας στην βιωσιμότητα του χρέους πρέπει να είναι μεγαλύτερη".
Η έκθεση του IIF προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στις περιπτώσεις χωρών, οι οποίες έχουν υψηλά ποσοστά χρεών σε ξένο νόμισμα, κυρίως δε σε πολιτειακό δολλάριο. Καθώς το δολλάριο όσο πάει και ακριβαίνει, η εξυπηρέτηση αυτών των χρεών γίνεται όλο και πιο δυσβάστακτη. Και η κατάσταση χειροτερεύει από την αύξηση των επιτοκίων της Fed (το βασικό επιτόκιο έφτασε ήδη το 2% έναντι του 0,25% όπου βρισκόταν τον Δεκέμβριο του 2015). Στην πιο δύσκολη θέση βρίσκεται η Τουρκία, το χρέος της οποίας σε ξενο νόμισμα φτάνει το 70% του ΑΕΠ της. Καθώς η τουρκική λίρα βρίσκεται εδώ και πολλούς μήνες σε ελεύθερη πτώση, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η χώρα δεν θα αποφύγει την οικονομική κατάρρευση.
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι δεύτερη στην συγκεκριμένη λίστα, αμέσως μετά την Τουρκία, βρίσκεται η Ουγγαρία, τέταρτη είναι η Πολωνία και ένατη η Τσεχία. Δηλαδή, μέσα στην δεκάδα των χωρών που αντιμετωπίζουν υψηλό χρηματοπιστωτικό κίνδυνο λόγω χρεών σε ξένο νόμισμα, φιγουράρουν τρεις χώρες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προσωπικά, αν και προς το παρόν δεν μπορώ να το αναλύσω, το στοιχείο αυτό έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και προτίθεμαι να το παρακολουθήσω. Όντως θα είχε ενδιαφέρον να βλέπαμε πώς θα αντιδρούσε η Κομμισσιόν αν κάποιο μέλος της εκτός ευρωζώνης αντιμετώπιζε ορθοστατικά οικονομικά προβλήματα.
Καταλαβαίνω ότι το σημερινό θέμα είναι κάπως βαρύ και δεν ενδείκνυται για καλοκαίρι, οπότε σταματώ εδώ. Επίσης, καταλαβαίνω ότι, τούτη την στιγμή, η τραγωδία με τις φωτιές στην Αττική απασχολεί τον αναγνώστη πολύ περισσότερο από μια έκθεση ενός οικονομικού ινστιτούτου, όσο σημαντική κι αν είναι αυτή. Κατά συνέπεια, αφήνω προς το παρόν αναπάντητο το πολύ λογικό ερώτημα που φέρνουν στα χείλη των απλών πολιτών όσα γράψαμε παραπάνω: "αφού όλοι... κράτη ιδιώτες και επιχειρήσεις... αφού όλοι μα όλοι χρωστάνε, σε ποιόν χρωστάνε επί τέλους;". Θα το κουβεντιάσουμε από Σεπτέμβρη.
-----------------------------------------------------------
(*) Η πρόσβαση στα στοιχεία επιτρέπεται μόνο σε εγκεκριμένα μέλη. Δυστυχώς, η διαδικασία έγκρισης είναι αφ' ενός μεν εξαιρετικά χρονοβόρα αφ' ετέρου δε πρακτικά αδύνατη στο ευρύ κοινό.
Σχόλια