Έννοιες που συχνά αναφέρονται από συστημικoύς αναλυτές μοιάζουν πλέον δυστυχώς ως αυτονόητες ''αλήθειες'' για την ελληνική οικονομία: ανταγωνιστικότητα, τόνωση εξαγωγών, αύξηση παραγωγικότητας και άλλα οικονομικά σημαίνοντα ''κυκλοφορούν'' από στόμα σε στόμα στα τηλεοπτικά παράθυρα και στα ιντερνετ
Του Ηλία Καραβόλια
Έννοιες που συχνά αναφέρονται από συστημικoύς αναλυτές μοιάζουν πλέον δυστυχώς ως αυτονόητες ''αλήθειες'' για την ελληνική οικονομία: ανταγωνιστικότητα, τόνωση εξαγωγών, αύξηση παραγωγικότητας και άλλα οικονομικά σημαίνοντα ''κυκλοφορούν'' από στόμα σε στόμα στα τηλεοπτικά παράθυρα και στα ιντερνετικά καφενεία χωρίς να αναλύονται στην ουσία τους, ενώ σχεδόν μυθοποιούνται ως θέσφατα.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά τους ξεκινώντας από το σήμερα. Η Ελλάδα πέρασε στην σφαίρα της ημι-κανονικότητας αφού μειώνεται η ανεργία και πλέον οι τράπεζες αντέχουν- παρά τα capital controls- ενώ και οι πολίτες συνεχίζουν να πληρώνουν υπέρογκους φόρους εξασφαλίζοντας υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα παρά την μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Η αναιμική ανάπτυξη όμως δεν εξασφαλίζει συνθήκες επιτάχυνσης της οικονομίας και ουσιαστικής μεγέθυνσης αλλά ,τουλάχιστον, απομακρύνει το ενδεχόμενο απότομου πισωγυρίσματος.
Το ζητούμενο όμως παραμένει ένα και μοναδικό: πώς θα γεννηθούν δουλειές ώστε να πέσει περαιτέρω η ανεργία και φυσικά να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα. Και το ερώτημα μας αναγκάζει να ανοίξουμε τα βιβλία και να βουτήξουμε στην μικροφυσική της εργασίας και στις ακριβείς εννοιολογήσεις των δεικτών της οικονομίας. Και ο πιο σημαντικός δείκτης παραμένει πάντα ο μισθός συγκριτικά με τις συνθήκες απασχόλησης.
Από ανάλυση του φίλου και έμπειρου οικονομολόγου Σ. Στάλια απο την Ν.Υόρκη-πριν κάποιους μήνες στο διαδίκτυο - και παραθέτοντας στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ είναι εμφανές ότι παρά την άγρια λιτότητα των οχτώ ετών το μοναδιαίο κόστος εργασίας μειώθηκε ελάχιστα αλλά ο συντελεστής μισθού μειώθηκε! Δείτε τον πίνακα που παρατίθεται στην ανάλυση του:
Ξέρω οτι οι έννοιες σας μπερδεύουν αλλά μιλάμε για το προφανές σε όλους : την πτώση στον μέσο μισθό. Κοινώς; Δεν γίναμε χώρα ανταγωνιστική όπως επεδίωκαν τα μνημόνια! Και αυτό φαίνεται και στις εξαγωγές μας! Αντιγράφω μια πραγματικότητα που αγνοούμε συστηματικά:
''Επί της ουσίας τα μνημόνια που εφαρμόζονται στη χώρα μας αυτό τον στόχο έχουν πρωταρχικά : την μείωση του κόστους εργασίας έτσι ώστε η χώρα να γίνει ανταγωνιστική ασχέτως της παραγωγικής της δομής. Επιδιώκεται με άλλα λόγια το επίπεδων τιμών στην Ελλάδα να καταστεί μικρότερο από το επίπεδο τιμών της ευρωζώνης. Η εφαρμογή των μνημονίων που προϋποθέτει δραστική μείωση της ενεργούς ζήτησης και δραματική αύξηση της ανεργίας, θα αποκαταστήσει τους μισθούς στο επίπεδο που η αγορά απαιτεί και έτσι οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν να προσλαμβάνουν εργάτες με αποτέλεσμα την εξάλειψη της ανεργίας μεταγενέστερα. Όλα αυτά βεβαίως θα γίνουν μακροχρονίως, με την βασική υπόθεση ότι τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, η Ελλάδα, θα τις νικήσει σε αυτόν τον αγώνα του δρόμου της ανταγωνιστικότητας''
Πολύ απλά, περιγράφεται με απλά λόγια το καλά κρυμμένο μυστικό των μνημονίων: την δήθεν μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα της δήθεν αναγκαίας υποτίμησης των μισθών με την δήθεν αυτόματη πρόσληψη εργαζομένων απο επιχειρήσεις. Κατανοείς φίλε αναγνώστη ότι το μακροπρόθεσμο δεν είναι ποτέ σίγουρο (το μόνο σίγουρο μακροπρόθεσμα, έλεγε ο Keynes, είναι οι φόροι και ότι όλοι θα... πεθάνουμε!) Αυτή η τυφλή πίστη των δανειστών στην μακροχρόνια προσαρμογή της οικονομίας αποδείχθηκε καταστροφική για την ζωή μας.
Προυπόθεση αυτής της μακροπρόθεσμης προσαρμογής αλλά και της τόνωσης της απασχόλησης, υποτίθεται ότι είναι η προσαρμογή των μισθών σε επίπεδα ελκυστικά για την προσφορά εργασίας. Ιδού η πλάνη: η αγορά εργασίας τελικά αποδεικνύεται ότι δεν ισορροπεί σε δίκαιες τιμές όπως οι λοιπές αγορές (αν ισορροπούσε απλά δεν θα είχαμε ανεργία!) και το περίφημο καθεστώς πλήρους απασχόλησης της οικονομίας είναι όνειρο απατηλό, κανονικό θεωρητικό κατασκεύασμα. Oπως γράφει ο Σ. Στάλιας:
''Οι μισθοί, οι τιμές και το επιτόκιο αποτελούν ένα φυσικό μηχανισμό, που αν αφεθεί ελεύθερος να δράσει, θα φέρει την οικονομία σε ισορροπία. Με άλλα λόγια σε σταθερότητα τιμών και σε σχετικώς πλήρη απασχόληση. Είναι ένας θεϊκός αυτορυθμιζόμενος μηχανισμός με στόχο το ατομικό καλό, που αναλογεί στον καθένα, σε σχέση με την θέση που έχουμε στην παραγωγική διαδικασία. Η αποθέωση της μηχανιστικής μεταφυσικής''.
Επειδή κάποιοι θα πούν ότι λόγω των γενεθλίων του Μαρξ μας έπιασε όλους νοσταλγία για τις θεωρίες του και αποστροφή για νεοκλασικούς και νεοκευνσιανούς, καλό είναι να αντιλαμβανόμαστε απλά τα πράγματα. Να μην αρκούμαστε στα θεωρητικά αυτόματα που εμφυτεύτηκαν στο συλλογικό μας ασυνείδητο εδώ και οχτώ χρόνια. Τι εννοώ: θα πρέπει να δούμε τι συμβαίνει με το κρίσιμο μέγεθος που είναι η παραγωγικότητα της εργασίας, το κλάσμα εθνικού εισοδήματος/αριθμός εργαζομένων.
Με απλά λόγια; Κάποια κυβέρνηση επιτέλους πρέπει να δείξει σε Κομισιόν και ΔΝΤ το αυτονόητο: πώς επέδρασε η πτώση των μισθών,την οποία επέβαλλαν τα μνημόνια, στο εθνικό εισόδημα και στην απασχόληση γεγονός που μας οδήγησε στη μείωση της παραγωγικότητας και στην μη μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας, δηλαδή σε αυτά που επεδίωκαν τα μνημόνια!
Κάποιος πρέπει να τους εξηγήσει κάποτε, με μελέτη και ακριβή στοιχεία, ότι η αδικαιολόγητη μείωση των μισθών είναι το αυτοκαταστροφικό εργαλείο μιας οικονομίας που επιδιώκει στο όνομα της ανταγωνιστικότητας τις μακροπρόθεσμες προσαρμογές σε επιθυμητά επίπεδα, τα οποία είναι δήθεν εφικτά μόνο σε περιβάλλον εσωτερικής υποτίμησης. Και ότι η ύφεση και οι κρίσεις είναι αλληλένδετα στοιχεία του εσωτερικού ορίου του συστήματος. Άλλωστε το περιέγραψε πρόσφατα με συνοπτικό τρόπο ο Γ. Κιμπουρόπουλος (βλ http://www.avgi.gr/article/10811/8878623/e-krise-os-monadike-kanonikoteta) δείχνοντας την μεγάλη εικόνα.
Πηγή: europeanbusiness,
==================
Νέο χρήμα και αγορές στην Ευρωζώνη: μια δύσκολη σχέση
Στα τέλη του 2010 τόσο στο Bloomberg όσο και στο Reuters κυκλοφορούσε μια ριζοσπαστική πρόταση περί υποτίμησης του ευρώ μέσω έκδοσης νέου χρήματος που θα κατανέμονταν ανάλογα με το ΑΕΠ κάθε χώρας
Και ακριβώς εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος! Άλλωστε η περίπτωση της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας και της Μ. Βρετανίας, δεν οφείλοτανε σε ακόρεστη δίψα και ζήτηση δανείων από τους καταναλωτές, αλλά σε τραπεζική υπερεπέκταση, σε επισφαλείς πιστώσεις, με ενέχυρο υπερτιμημένα ακίνητα (όχι λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης αλλά λόγω υπερβάλλουσας πιστωτικής επέκτασης).
Και ακριβώς εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος! Άλλωστε η περίπτωση της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας και της Μ. Βρετανίας, δεν οφείλοτανε σε ακόρεστη δίψα και ζήτηση δανείων από τους καταναλωτές, αλλά σε τραπεζική υπερεπέκταση, σε επισφαλείς πιστώσεις, με ενέχυρο υπερτιμημένα ακίνητα (όχι λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης αλλά λόγω υπερβάλλουσας πιστωτικής επέκτασης).
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ
Οι αγορές πίσω απο την γεωπολιτική
Θεόδωρος Φέσσας: «Η Ελλάδα να επανενταχθεί επί ίσοις όροις στην παγκόσμια οικονομία»
Επενδυτικό σάλπισμα
Η πρώτη και σημαντικότερη έννοια προς διευκρίνιση, η «πτώχευση»
Ο νέος ψυχρός πόλεμος είναι οικονομικός
του Ηλία Καραβόλια
Η πρόταση εκείνη πέρα από τα συνηθισμένα περιοριστικά εργαλεία άσκησης παρεμβατικής πολιτικής από την ΕΚΤ στηριζότανε κυρίως στο εγχείρημα της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας (Fed) που τότε «έκοψε» μέσω του αμερικανικού δημοσίου 700 δις δολάρια νέο χρήμα στην οικονομία των ΗΠΑ.
Οι ενστάσεις των αναλυτών στην Ευρωζώνη τότε δεν ήταν, όπως θα ανέμενε κανείς, γύρω από το επιχείρημα του πληθωρισμού, αλλά ήταν σχετικές με την δομή, τις μεταβολές και την προοπτική του χρέους, που συνέχιζε (και συνεχίζει) να πλήττει τις κοινωνίες της Ε.Ε. Ας δούμε όμως γιατί επικράτησαν τότε εκείνες οι φωνές και τελικά δεν εκδόθηκε νέο χρήμα. Και ας δούμε κατά πόσο αυτό συνέβη με την ποσοτική χαλάρωση που ακόμα τρέχει η ΕΚΤ.
Ένσταση πρώτη: Ο μηχανισμός τόνωσης της οικονομίας των ΗΠΑ με νέο χρήμα δεν ήταν «πιστωτική ένεση», όπως πολλοί νομίζουν μέχρι σήμερα, αλλά ενίσχυση της πρωτογενούς πιστωτικής ρευστότητας (δηλαδή του διατραπεζικού τομέα) με αγορές κρατικών ομολόγων.
Το «πέρασμα» της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία ήταν και είναι αμφιβόλου αποτελέσματος και αποτελεί αντικείμενο διαμάχης μεταξύ οικονομολόγων καθώς η ανοιχτή, υπερκαταναλωτική και υπερχρεωμένη στους Ασιάτες τραπεζίτες και εξαγωγείς οικονομία των ΗΠΑ μπορεί εύκολα να πέσει στην παγίδα του στασιμοπληθωρισμού (ό, τι χειρότερο για να εγκατασταθεί μακροχρόνια ύφεση).
Ένσταση δεύτερη: Το μίγμα του χρέους στην Ευρωζώνη, αν τελικά δεν αναδιαρθρωθεί αποτελεσματικά κάποτε, θα ενσωματώσει τους αρνητικούς επιταχυντές της ανάπτυξης που περνάνε εύκολα κατα καιρούς (δίμηνα-τρίμηνα) σχεδόν όλες οι οικονομίες της ευρωζώνης.
Με την κυκλοφορία νέου, φρέσκου χρήματος, το συνολικό ΑΕΠ θα αυξήσει άμεσα με πληθωριστικό τρόπο το παλιό χρέος (καθότι νέο κυκλοφορούν χρήμα δεν σημαίνει και νέο παραγόμενο εθνικό προϊόν). Ακόμη και αν δημιουργηθεί ένα περιβάλλον ομαλής υποτίμησης του κοινού νομίσματος, μέσω κλιμακωτής απορρόφησης/ισοκατανομής που θα στηρίζεται στο ΑΕΠ και στους ρυθμούς μεγέθυνσης κάθε χώρας, τα αποτελέσματα δεν θα κατανεμηθούν ανάλογα αλλά – δυστυχώς- αντιστρόφως ανάλογα! Ο λόγος είναι ότι η Ευρωζώνη δεν είναι εθνική οικονομία με απλές ενδοκλαδικές ανισορροπίες ή ομοιόμορφα κατανεμημένες εισοδηματικές διαφορές (δηλαδή απλές διαφορές αγοραστικής δύναμης από χώρα σε χώρα) όπως θα δούμε παρακάτω.
Ένσταση τρίτη: Η Ευρωζώνη είναι μια ομοσπονδία κρατών με άνισα κατανεμημένα παραγόμενα αποτελέσματα, με διαφορετικούς δείκτες ανταγωνιστικότητας και το σημαντικότερο, διαφορετικούς απορροφητήρες πιστωτικής επέκτασης (πχ δώστε δάνειο-ακόμα και σήμερα - σε Έλληνα, Ιταλό, Ισπανό ή Πορτογάλο και να δούμε αν θα το διαχειριστεί όπως ένας Γερμανός ή ένας Αυστριακός !).
Και ακριβώς εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος! Άλλωστε η περίπτωση της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας και της Μ. Βρετανίας, δεν οφείλοτανε σε ακόρεστη δίψα και ζήτηση δανείων από τους καταναλωτές, αλλά σε τραπεζική υπερεπέκταση, σε επισφαλείς πιστώσεις, με ενέχυρο υπερτιμημένα ακίνητα (όχι λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης αλλά λόγω υπερβάλλουσας πιστωτικής επέκτασης).
Γράφω τα παραπάνω καθότι ζούμε την εποχή της ανάδυσης κρυμμένων ανισορροπιών στις μεγάλες οικονομίες με υψηλό βαθμό ομοιογένειας οικονομικών επιταχυντών και πολλαπλασιαστών (ΗΠΑ και Κίνα) και την εποχή της ανάδυσης εμφανών αδυναμιών της ανομοιογενούς παραγωγικά Ευρώπης. Οι εμπορικές ροές κεφαλαίων παγκοσμίως (κυρίως οι μοχλευμένες συναλλαγές εικονικών αξιών σε παράγωγα και προθεσμιακά συμβόλαια σε νομίσματα, πετρέλαιο, εμπορεύματα, χρυσό) αποτελούν βόμβα πολλών τρις έτοιμη να εκραγεί στην πραγματική οικονομία. Η πυρίτιδα βρίσκεται φυλαγμένη στις θέσεις επαγγελματιών κερδοσκόπων που ξέρουν να επιβάλλουν την γενεσιουργό αιτία του κέρδους τους :βίαιες μετατροπές και διακυμάνσεις σε πολλές αξίες ταυτόχρονα.
Η Ευρωζώνη χωρίς την ενιαία οικονομική διακυβέρνηση και μια ενιαία οικονομική και νομισματική πολιτική δεν μπορεί να τρέξει μπροστά από τις εξελίξεις διότι ζει με την ατέλεια της ανομοιόμορφης οικονομίας, με μια ανομοιογένεια οικονομικών δράσεων και αποτελεσμάτων.
Αύξηση στην κυκλοφορία του ευρώ, δηλαδή ισχυρότερο κυκλοφορούν νόμισμα στα ταμπλό των χρηματιστών, βολεύει τους μεγάλους παίχτες των ομολόγων και των νομισμάτων που θρέφονται με το να διαιωνίζουν τα ευρωπαϊκά κρατικά χρέη και να ποντάρουν στις χρεοκοπίες αδύναμων κρίκων( π.χ. Ελλάδα) ανεβάζοντας spreadς και ασφάλιστρα κινδύνου. Να είμαστε λοιπόν έτοιμοι και προετοιμασμένοι ότι αμέσως μόλις εκδοθεί νέο ευρωπαϊκό «φρέσκο» χρήμα, και όχι αυτό απο το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, θα σημαίνει ευκαιρία για νέες θέσεις στις προθεσμιακές ''αγορές χρεοκοπίας''.
Να το διατυπώσω πιο απλά: το ευρώ κυκλοφορεί περισσότερο στα τερματικά συστήματα των υψηλής συχνότητας χρηματιστηριακών συναλλαγών συγκριτικά με την κυκλοφορία του στο πιστωτικό και στο εμπορικό κύκλωμα. Και αυτό δεν εξηγεί το γιατί το Βερολίνο θεωρεί κίνδυνο τον πληθωρισμό (και ο Ντράγκι της ΕΚΤ τα όποια νέα δανειακά ανοίγματα προκύψουν για τις ευρωπαικές τράπεζες, αφού ακόμη δεν συμμάζεψαν τα κόκκινα δάνεια τους).
Με λίγα λόγια, αν αποτελεί κίνδυνο για τις χώρες της ΕΕ ο πληθωρισμός και το τραπεζικό σύστημα, ας αναλογιστούμε σοβαρά μήπως αυτοί που θα ποντάρουν σε αυτούς τους κινδύνους αποτελούν ακόμη μεγαλύτερη απειλή όταν ανοίξουν μοχλευμένες στοιχηματικές θέσεις στις αγορές.
Έννοιες που συχνά αναφέρονται από συστημικoύς αναλυτές μοιάζουν πλέον δυστυχώς ως αυτονόητες ''αλήθειες'' για την ελληνική οικονομία: ανταγωνιστικότητα, τόνωση εξαγωγών, αύξηση παραγωγικότητας και άλλα οικονομικά σημαίνοντα ''κυκλοφορούν'' από στόμα σε στόμα στα τηλεοπτικά παράθυρα και στα ιντερνετικά καφενεία χωρίς να αναλύονται στην ουσία τους, ενώ σχεδόν μυθοποιούνται ως θέσφατα.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά τους ξεκινώντας από το σήμερα. Η Ελλάδα πέρασε στην σφαίρα της ημι-κανονικότητας αφού μειώνεται η ανεργία και πλέον οι τράπεζες αντέχουν- παρά τα capital controls- ενώ και οι πολίτες συνεχίζουν να πληρώνουν υπέρογκους φόρους εξασφαλίζοντας υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα παρά την μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Η αναιμική ανάπτυξη όμως δεν εξασφαλίζει συνθήκες επιτάχυνσης της οικονομίας και ουσιαστικής μεγέθυνσης αλλά ,τουλάχιστον, απομακρύνει το ενδεχόμενο απότομου πισωγυρίσματος.
Το ζητούμενο όμως παραμένει ένα και μοναδικό: πώς θα γεννηθούν δουλειές ώστε να πέσει περαιτέρω η ανεργία και φυσικά να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα. Και το ερώτημα μας αναγκάζει να ανοίξουμε τα βιβλία και να βουτήξουμε στην μικροφυσική της εργασίας και στις ακριβείς εννοιολογήσεις των δεικτών της οικονομίας. Και ο πιο σημαντικός δείκτης παραμένει πάντα ο μισθός συγκριτικά με τις συνθήκες απασχόλησης.
Από ανάλυση του φίλου και έμπειρου οικονομολόγου Σ. Στάλια απο την Ν.Υόρκη-πριν κάποιους μήνες στο διαδίκτυο - και παραθέτοντας στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ είναι εμφανές ότι παρά την άγρια λιτότητα των οχτώ ετών το μοναδιαίο κόστος εργασίας μειώθηκε ελάχιστα αλλά ο συντελεστής μισθού μειώθηκε! Δείτε τον πίνακα που παρατίθεται στην ανάλυση του:
Ξέρω οτι οι έννοιες σας μπερδεύουν αλλά μιλάμε για το προφανές σε όλους : την πτώση στον μέσο μισθό. Κοινώς; Δεν γίναμε χώρα ανταγωνιστική όπως επεδίωκαν τα μνημόνια! Και αυτό φαίνεται και στις εξαγωγές μας! Αντιγράφω μια πραγματικότητα που αγνοούμε συστηματικά:
''Επί της ουσίας τα μνημόνια που εφαρμόζονται στη χώρα μας αυτό τον στόχο έχουν πρωταρχικά : την μείωση του κόστους εργασίας έτσι ώστε η χώρα να γίνει ανταγωνιστική ασχέτως της παραγωγικής της δομής. Επιδιώκεται με άλλα λόγια το επίπεδων τιμών στην Ελλάδα να καταστεί μικρότερο από το επίπεδο τιμών της ευρωζώνης. Η εφαρμογή των μνημονίων που προϋποθέτει δραστική μείωση της ενεργούς ζήτησης και δραματική αύξηση της ανεργίας, θα αποκαταστήσει τους μισθούς στο επίπεδο που η αγορά απαιτεί και έτσι οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν να προσλαμβάνουν εργάτες με αποτέλεσμα την εξάλειψη της ανεργίας μεταγενέστερα. Όλα αυτά βεβαίως θα γίνουν μακροχρονίως, με την βασική υπόθεση ότι τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, η Ελλάδα, θα τις νικήσει σε αυτόν τον αγώνα του δρόμου της ανταγωνιστικότητας''
Πολύ απλά, περιγράφεται με απλά λόγια το καλά κρυμμένο μυστικό των μνημονίων: την δήθεν μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα της δήθεν αναγκαίας υποτίμησης των μισθών με την δήθεν αυτόματη πρόσληψη εργαζομένων απο επιχειρήσεις. Κατανοείς φίλε αναγνώστη ότι το μακροπρόθεσμο δεν είναι ποτέ σίγουρο (το μόνο σίγουρο μακροπρόθεσμα, έλεγε ο Keynes, είναι οι φόροι και ότι όλοι θα... πεθάνουμε!) Αυτή η τυφλή πίστη των δανειστών στην μακροχρόνια προσαρμογή της οικονομίας αποδείχθηκε καταστροφική για την ζωή μας.
Προυπόθεση αυτής της μακροπρόθεσμης προσαρμογής αλλά και της τόνωσης της απασχόλησης, υποτίθεται ότι είναι η προσαρμογή των μισθών σε επίπεδα ελκυστικά για την προσφορά εργασίας. Ιδού η πλάνη: η αγορά εργασίας τελικά αποδεικνύεται ότι δεν ισορροπεί σε δίκαιες τιμές όπως οι λοιπές αγορές (αν ισορροπούσε απλά δεν θα είχαμε ανεργία!) και το περίφημο καθεστώς πλήρους απασχόλησης της οικονομίας είναι όνειρο απατηλό, κανονικό θεωρητικό κατασκεύασμα. Oπως γράφει ο Σ. Στάλιας:
''Οι μισθοί, οι τιμές και το επιτόκιο αποτελούν ένα φυσικό μηχανισμό, που αν αφεθεί ελεύθερος να δράσει, θα φέρει την οικονομία σε ισορροπία. Με άλλα λόγια σε σταθερότητα τιμών και σε σχετικώς πλήρη απασχόληση. Είναι ένας θεϊκός αυτορυθμιζόμενος μηχανισμός με στόχο το ατομικό καλό, που αναλογεί στον καθένα, σε σχέση με την θέση που έχουμε στην παραγωγική διαδικασία. Η αποθέωση της μηχανιστικής μεταφυσικής''.
Επειδή κάποιοι θα πούν ότι λόγω των γενεθλίων του Μαρξ μας έπιασε όλους νοσταλγία για τις θεωρίες του και αποστροφή για νεοκλασικούς και νεοκευνσιανούς, καλό είναι να αντιλαμβανόμαστε απλά τα πράγματα. Να μην αρκούμαστε στα θεωρητικά αυτόματα που εμφυτεύτηκαν στο συλλογικό μας ασυνείδητο εδώ και οχτώ χρόνια. Τι εννοώ: θα πρέπει να δούμε τι συμβαίνει με το κρίσιμο μέγεθος που είναι η παραγωγικότητα της εργασίας, το κλάσμα εθνικού εισοδήματος/αριθμός εργαζομένων.
Με απλά λόγια; Κάποια κυβέρνηση επιτέλους πρέπει να δείξει σε Κομισιόν και ΔΝΤ το αυτονόητο: πώς επέδρασε η πτώση των μισθών,την οποία επέβαλλαν τα μνημόνια, στο εθνικό εισόδημα και στην απασχόληση γεγονός που μας οδήγησε στη μείωση της παραγωγικότητας και στην μη μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας, δηλαδή σε αυτά που επεδίωκαν τα μνημόνια!
Κάποιος πρέπει να τους εξηγήσει κάποτε, με μελέτη και ακριβή στοιχεία, ότι η αδικαιολόγητη μείωση των μισθών είναι το αυτοκαταστροφικό εργαλείο μιας οικονομίας που επιδιώκει στο όνομα της ανταγωνιστικότητας τις μακροπρόθεσμες προσαρμογές σε επιθυμητά επίπεδα, τα οποία είναι δήθεν εφικτά μόνο σε περιβάλλον εσωτερικής υποτίμησης. Και ότι η ύφεση και οι κρίσεις είναι αλληλένδετα στοιχεία του εσωτερικού ορίου του συστήματος. Άλλωστε το περιέγραψε πρόσφατα με συνοπτικό τρόπο ο Γ. Κιμπουρόπουλος (βλ http://www.avgi.gr/article/10811/8878623/e-krise-os-monadike-kanonikoteta) δείχνοντας την μεγάλη εικόνα.
Πηγή: europeanbusiness,
==================
Νέο χρήμα και αγορές στην Ευρωζώνη: μια δύσκολη σχέση
Στα τέλη του 2010 τόσο στο Bloomberg όσο και στο Reuters κυκλοφορούσε μια ριζοσπαστική πρόταση περί υποτίμησης του ευρώ μέσω έκδοσης νέου χρήματος που θα κατανέμονταν ανάλογα με το ΑΕΠ κάθε χώρας
Και ακριβώς εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος! Άλλωστε η περίπτωση της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας και της Μ. Βρετανίας, δεν οφείλοτανε σε ακόρεστη δίψα και ζήτηση δανείων από τους καταναλωτές, αλλά σε τραπεζική υπερεπέκταση, σε επισφαλείς πιστώσεις, με ενέχυρο υπερτιμημένα ακίνητα (όχι λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης αλλά λόγω υπερβάλλουσας πιστωτικής επέκτασης).
Και ακριβώς εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος! Άλλωστε η περίπτωση της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας και της Μ. Βρετανίας, δεν οφείλοτανε σε ακόρεστη δίψα και ζήτηση δανείων από τους καταναλωτές, αλλά σε τραπεζική υπερεπέκταση, σε επισφαλείς πιστώσεις, με ενέχυρο υπερτιμημένα ακίνητα (όχι λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης αλλά λόγω υπερβάλλουσας πιστωτικής επέκτασης).
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ
Οι αγορές πίσω απο την γεωπολιτική
Θεόδωρος Φέσσας: «Η Ελλάδα να επανενταχθεί επί ίσοις όροις στην παγκόσμια οικονομία»
Επενδυτικό σάλπισμα
Η πρώτη και σημαντικότερη έννοια προς διευκρίνιση, η «πτώχευση»
Ο νέος ψυχρός πόλεμος είναι οικονομικός
του Ηλία Καραβόλια
Η πρόταση εκείνη πέρα από τα συνηθισμένα περιοριστικά εργαλεία άσκησης παρεμβατικής πολιτικής από την ΕΚΤ στηριζότανε κυρίως στο εγχείρημα της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας (Fed) που τότε «έκοψε» μέσω του αμερικανικού δημοσίου 700 δις δολάρια νέο χρήμα στην οικονομία των ΗΠΑ.
Οι ενστάσεις των αναλυτών στην Ευρωζώνη τότε δεν ήταν, όπως θα ανέμενε κανείς, γύρω από το επιχείρημα του πληθωρισμού, αλλά ήταν σχετικές με την δομή, τις μεταβολές και την προοπτική του χρέους, που συνέχιζε (και συνεχίζει) να πλήττει τις κοινωνίες της Ε.Ε. Ας δούμε όμως γιατί επικράτησαν τότε εκείνες οι φωνές και τελικά δεν εκδόθηκε νέο χρήμα. Και ας δούμε κατά πόσο αυτό συνέβη με την ποσοτική χαλάρωση που ακόμα τρέχει η ΕΚΤ.
Ένσταση πρώτη: Ο μηχανισμός τόνωσης της οικονομίας των ΗΠΑ με νέο χρήμα δεν ήταν «πιστωτική ένεση», όπως πολλοί νομίζουν μέχρι σήμερα, αλλά ενίσχυση της πρωτογενούς πιστωτικής ρευστότητας (δηλαδή του διατραπεζικού τομέα) με αγορές κρατικών ομολόγων.
Το «πέρασμα» της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία ήταν και είναι αμφιβόλου αποτελέσματος και αποτελεί αντικείμενο διαμάχης μεταξύ οικονομολόγων καθώς η ανοιχτή, υπερκαταναλωτική και υπερχρεωμένη στους Ασιάτες τραπεζίτες και εξαγωγείς οικονομία των ΗΠΑ μπορεί εύκολα να πέσει στην παγίδα του στασιμοπληθωρισμού (ό, τι χειρότερο για να εγκατασταθεί μακροχρόνια ύφεση).
Ένσταση δεύτερη: Το μίγμα του χρέους στην Ευρωζώνη, αν τελικά δεν αναδιαρθρωθεί αποτελεσματικά κάποτε, θα ενσωματώσει τους αρνητικούς επιταχυντές της ανάπτυξης που περνάνε εύκολα κατα καιρούς (δίμηνα-τρίμηνα) σχεδόν όλες οι οικονομίες της ευρωζώνης.
Με την κυκλοφορία νέου, φρέσκου χρήματος, το συνολικό ΑΕΠ θα αυξήσει άμεσα με πληθωριστικό τρόπο το παλιό χρέος (καθότι νέο κυκλοφορούν χρήμα δεν σημαίνει και νέο παραγόμενο εθνικό προϊόν). Ακόμη και αν δημιουργηθεί ένα περιβάλλον ομαλής υποτίμησης του κοινού νομίσματος, μέσω κλιμακωτής απορρόφησης/ισοκατανομής που θα στηρίζεται στο ΑΕΠ και στους ρυθμούς μεγέθυνσης κάθε χώρας, τα αποτελέσματα δεν θα κατανεμηθούν ανάλογα αλλά – δυστυχώς- αντιστρόφως ανάλογα! Ο λόγος είναι ότι η Ευρωζώνη δεν είναι εθνική οικονομία με απλές ενδοκλαδικές ανισορροπίες ή ομοιόμορφα κατανεμημένες εισοδηματικές διαφορές (δηλαδή απλές διαφορές αγοραστικής δύναμης από χώρα σε χώρα) όπως θα δούμε παρακάτω.
Ένσταση τρίτη: Η Ευρωζώνη είναι μια ομοσπονδία κρατών με άνισα κατανεμημένα παραγόμενα αποτελέσματα, με διαφορετικούς δείκτες ανταγωνιστικότητας και το σημαντικότερο, διαφορετικούς απορροφητήρες πιστωτικής επέκτασης (πχ δώστε δάνειο-ακόμα και σήμερα - σε Έλληνα, Ιταλό, Ισπανό ή Πορτογάλο και να δούμε αν θα το διαχειριστεί όπως ένας Γερμανός ή ένας Αυστριακός !).
Και ακριβώς εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας του προβλήματος! Άλλωστε η περίπτωση της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας και της Μ. Βρετανίας, δεν οφείλοτανε σε ακόρεστη δίψα και ζήτηση δανείων από τους καταναλωτές, αλλά σε τραπεζική υπερεπέκταση, σε επισφαλείς πιστώσεις, με ενέχυρο υπερτιμημένα ακίνητα (όχι λόγω υπερβάλλουσας ζήτησης αλλά λόγω υπερβάλλουσας πιστωτικής επέκτασης).
Γράφω τα παραπάνω καθότι ζούμε την εποχή της ανάδυσης κρυμμένων ανισορροπιών στις μεγάλες οικονομίες με υψηλό βαθμό ομοιογένειας οικονομικών επιταχυντών και πολλαπλασιαστών (ΗΠΑ και Κίνα) και την εποχή της ανάδυσης εμφανών αδυναμιών της ανομοιογενούς παραγωγικά Ευρώπης. Οι εμπορικές ροές κεφαλαίων παγκοσμίως (κυρίως οι μοχλευμένες συναλλαγές εικονικών αξιών σε παράγωγα και προθεσμιακά συμβόλαια σε νομίσματα, πετρέλαιο, εμπορεύματα, χρυσό) αποτελούν βόμβα πολλών τρις έτοιμη να εκραγεί στην πραγματική οικονομία. Η πυρίτιδα βρίσκεται φυλαγμένη στις θέσεις επαγγελματιών κερδοσκόπων που ξέρουν να επιβάλλουν την γενεσιουργό αιτία του κέρδους τους :βίαιες μετατροπές και διακυμάνσεις σε πολλές αξίες ταυτόχρονα.
Η Ευρωζώνη χωρίς την ενιαία οικονομική διακυβέρνηση και μια ενιαία οικονομική και νομισματική πολιτική δεν μπορεί να τρέξει μπροστά από τις εξελίξεις διότι ζει με την ατέλεια της ανομοιόμορφης οικονομίας, με μια ανομοιογένεια οικονομικών δράσεων και αποτελεσμάτων.
Αύξηση στην κυκλοφορία του ευρώ, δηλαδή ισχυρότερο κυκλοφορούν νόμισμα στα ταμπλό των χρηματιστών, βολεύει τους μεγάλους παίχτες των ομολόγων και των νομισμάτων που θρέφονται με το να διαιωνίζουν τα ευρωπαϊκά κρατικά χρέη και να ποντάρουν στις χρεοκοπίες αδύναμων κρίκων( π.χ. Ελλάδα) ανεβάζοντας spreadς και ασφάλιστρα κινδύνου. Να είμαστε λοιπόν έτοιμοι και προετοιμασμένοι ότι αμέσως μόλις εκδοθεί νέο ευρωπαϊκό «φρέσκο» χρήμα, και όχι αυτό απο το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, θα σημαίνει ευκαιρία για νέες θέσεις στις προθεσμιακές ''αγορές χρεοκοπίας''.
Να το διατυπώσω πιο απλά: το ευρώ κυκλοφορεί περισσότερο στα τερματικά συστήματα των υψηλής συχνότητας χρηματιστηριακών συναλλαγών συγκριτικά με την κυκλοφορία του στο πιστωτικό και στο εμπορικό κύκλωμα. Και αυτό δεν εξηγεί το γιατί το Βερολίνο θεωρεί κίνδυνο τον πληθωρισμό (και ο Ντράγκι της ΕΚΤ τα όποια νέα δανειακά ανοίγματα προκύψουν για τις ευρωπαικές τράπεζες, αφού ακόμη δεν συμμάζεψαν τα κόκκινα δάνεια τους).
Με λίγα λόγια, αν αποτελεί κίνδυνο για τις χώρες της ΕΕ ο πληθωρισμός και το τραπεζικό σύστημα, ας αναλογιστούμε σοβαρά μήπως αυτοί που θα ποντάρουν σε αυτούς τους κινδύνους αποτελούν ακόμη μεγαλύτερη απειλή όταν ανοίξουν μοχλευμένες στοιχηματικές θέσεις στις αγορές.
Σχόλια