Ηθική εναντίον Πολιτικής

του Κώστα Μελά –

Η ηθική θεσπίζεται κοινωνικοπολιτικά, επειδή νομιμοποιείται από μια κοινωνικά προσδιορισμένη πολιτική ηθική και ένα συνδεδεμένο με αυτή σύστημα διανεμητικής δικαιοσύνης. Η πολιτική ηθική, όπως συγκροτείται και όπως αλλάζει στο εσωτερικό μιας πολιτικά κυρίαρχης Πολιτείας, έχει ως αποστολή τη ρύθμιση των διανεμητικών λειτουργιών της ισχύος, των πολιτικοοικονομικών δραστηριοτήτων και των κοινωνικοπολιτικών ιεραρχιών. Συνέχεια εδώ

Όσο περισσότερο εδραίο είναι το σύστημα διανεμητικής δικαιοσύνης μιας Πολιτείας τόσο περισσότερο οι πολιτειακές δομές είναι στέρεες και κοινωνικοπολιτικά νομιμοποιημένες. Και το αντίστροφο. Τουτέστιν, για να υπάρχει πολιτική ηθική απαιτείται εξ αντικειμένου να διαθέτει κοινωνική αναφορά. Ένα κοινωνικοπολιτικό σύστημα, εντός του οποίου διαρκώς ορίζονται οι συλλογικές ηθικές επιταγές, με τρόπο που νομιμοποιούν ακατάπαυστα την πολιτειακή διανεμητική δικαιοσύνη και τις κανονιστικές δομές και ιεραρχίες του κοινού βίου.
Οι νομιμοποιητικές βαθμίδες των αποτελεσμάτων της ακατάπαυστης διαμόρφωσης των οικείων ηθικών κριτηρίων, του συστήματος διανεμητικής δικαιοσύνης και του τρόπου ζωής μιας πολιτικά κυρίαρχης οντότητας συναρτώνται με τις βαθμίδες δημοκρατικής κοινωνικοπολιτικής συγκρότησης. Προφανώς, συναρτώνται σύμφωνα με την ετερότητα και τις πολιτικές παραδόσεις κάθε κοινωνικής οντότητας.
Λογικά και εξ αντικειμένου, λοιπόν, η πολιτική ηθική και τα συμπαρομαρτούντα θεσμικά ζητήματα, ή άλλες πτυχές της πολιτικής ζωής, ανάγονται σε κάποιο κοινωνικό ον. Πολιτική και ον είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: του πολιτικά πολιτισμένου βίου. Η πολιτική θεωρία που παρατηρεί, περιγράφει και ερμηνεύει τα πολιτικά φαινόμενα στον κάθε φορά συγκεκριμένο τόπο και χρόνο απαιτείται να διαθέτει οντολογική αναφορά.

Δημοκρατία ως αυτονομία

Η δημοκρατία αντικειμενικά δεν έχει σχέση με κατασκευασμένα εποικοδομήματα. Ούτε με άλλους προκαθορισμούς, οι οποίοι εκπορεύονται από θεωρητικές απόψεις που δεν τίθενται στη βάσανο της πολιτικής δράσης. Η δημοκρατία είναι ευθέως ανάλογη του μέτρου που οι πολίτες είναι εντολείς της ανακλητής εντολοδόχου εξουσίας, που είναι κάτοχοι του κράτους και αυτεξούσιοι διαμορφωτές του οικείου τρόπου ζωής. Πρόκειται για τη δημοκρατία ως αυτονομία.
Η δημοκρατία θα πρέπει να κινείται προς τη δημιουργία μιας κοινωνικοπολιτικής συγκρότησης, η οποία να είναι σταθερά προσανατολισμένη προς ολοένα και μεγαλύτερη εκπλήρωση της ατομικής, κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας. Σύμφωνα, πάντα, με τις πολιτικές, κοινωνικές και ανθρωπολογικές προϋποθέσεις κάθε κοινωνικής οντότητας, η οποία διαρκώς εξελίσσεται, διαμορφώνεται και αναδιαμορφώνεται. Η πολιτική συγκρότηση κάθε κοινωνικής οντότητας συναρτάται με αυτές τις προϋποθέσεις και όχι με κατασκευαστικούς δογματικούς θεωρητικούς-ιδεολογικούς προκαθορισμούς.
Αντί­θετα με τη ρασιοναλιστική φιλελεύθερη αισιοδοξία, η δημοκρατία δεν θεμελιώνεται στο κυνήγι της αρμονίας, που υπερβαίνει τον πολιτικό ανταγωνισμό. Θεμελιώνεται στους αγώνες, στα πάθη και στην πάλη ως σύστοιχα της πολιτικής. Θεμελιώνεται, δηλαδή, σε ό,τι προσπαθεί να απωθήσει η ορθολογική δια­βουλευτική παράδοση.
Η φύση της πολιτικής είναι συγκρουσιακή. Εμπεριέχει έναν ανεξάλειπτο χαρακτήρα ανταγωνισμού, ένα νιτσεϊ­κής καταγωγής εγχείρημα, αναγκαίο, ωστόσο, για την κατανόηση της πολιτικής ως συμπλόκου δικτύου σχέσεων εξουσίας. Σ’ αυτόν τον χώρο παίζεται η δύναμη, η εξουσία, εκφράζονται τα πάθη, συντελούνται οι συ­γκρούσεις και λαμβάνει χώρα η κυριαρχία των μεν επί των δε.
Η νιτσεϊκή βούληση για δύναμη του ατόμου αποτελεί ένα datum, το οποίο είναι και fatum. Οι μορφές μιας τέτοιας libido dominandi αλλάζουν συνεχώς στη διάρ­κεια της Ιστορίας. Η φύση της, όμως, δεν αλλάζει ποτέ. Στον βαθμό που η βούληση για δύναμη είναι ιστορικά συνώνυμη του ανθρώπου και του ανθρωπογε­νούς περιβάλλοντος που παράγει με την εργασία του, δεν είναι δυνα­τόν να υπάρξει μια κοινωνική υπέρβαση της αλλοτρίωσης που επι­βάλλει η βία.