του Κώστα Μελά –
Συγκεκριμένα για το 2016 οι εξαγωγές της Κίνας προς τη Ρωσία ήταν 37,3 δισ. δολάρια, ενώ οι αντίστοιχες εξαγωγές της Ρωσίας ανήλθαν σε 32,3 δισ. Επίσης, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία η αύξηση συνεχίστηκε και το πρώτο τρίμηνο του 2017 με το διμερές εμπόριο να ανέρχεται σε 18,1 δισ. δολάρια, αυξημένο κατά 30% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2016.Η ανάκαμψη και η διεύρυνση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Κίνας και Ρωσίας, που παρατηρείται το 2016, οδηγεί και στην ανάγκη για συνεχή μεγέθυνση της χρηματοπιστωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο οικονομιών. Το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών αυξήθηκε σε 69,5 δισ. δολάρια το 2016. Είχε πέσει κατά 27% το 2015 σε 64,2 δισ. δολάρια, από 95,3 δισ. που ήταν το 2014. (Γραφική παράσταση 1, 2). Συνέχεια εδώ
Η Κίνα και η Ρωσία εργάζονται από κοινού για την πραγματοποίηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων, όπως οι διασυνοριακοί αγωγοί φυσικού αερίου, η ανάπτυξη μεγάλων επιβατικών αεροσκαφών, η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Μόσχας-Καζάν μήκους 770 χλμ και η στρατηγική ανάπτυξη της άπω ανατολικής περιφέρειας της Ρωσίας.
Πεκίνο και Πόσχα έχουν τοποθετήσει πολλούς χρηματοδοτικούς πόρους σε αυτά τα κοινά σχέδια. Το 2015 οι κεντρικές τράπεζες των δύο χωρών υπέγραψαν μια συμφωνία currency swap ύψους 150 δισ. γουάν ή 815 δισ. ρουβλιών (24 δισ. δολάρια). Τα ποσά αυτά χρησιμοποιούνται στους διακανονισμούς του διμερούς εμπορίου των δύο χωρών.
Απάντηση στο εμπάργκο
Σε πρόσφατη συνάντησή τους στις 19 Ιουνίου, στη Σαγκάη, ο υπουργός Οικονομικών της Κίνας Xiao Jie και ο Ρώσος συνάδελφός του Anton Siluanov αποφάσισαν την ενδυνάμωση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών, ακολουθώντας τον δρόμο των εμπορικών συναλλαγών. Η συνάντηση έγινε στο πλαίσιο της 2ης συνδιάσκεψης των υπουργών Οικονομικών και των κεντρικών τραπεζιτών των χωρών BRICS.Ο Xiao Jie, κατά τη διάρκεια της συνάντησης, τόνισε ότι η Κίνα υποστηρίζει την απόφαση της Ρωσίας να προχωρήσει στην έκδοση ομολόγων με ρήτρα γουάν στο άμεσο μέλλον. Από τη στιγμή που οι ΗΠΑ και η ΕΕ συνεχίζουν να επιβάλουν κυρώσεις στη Ρωσία αναφορικά με το διεθνές εμπόριο και τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές ροές, η τελευταία όλο και περισσότερο στρέφεται προς το κινέζικο νόμισμα, το οποίο αποδέχεται ως νόμισμα διεθνών εμπορικών συναλλαγών.
Το 2016 οι ρωσοκινεζικές διασυνοριακές συναλλαγές σε γουάν αυξήθηκαν κατά 27,7% σε ετήσια βάση, ανερχόμενες σε 30,64 δισ. γουάν ή 6,41% του συνολικού (σε όγκο) διμερούς εμπορίου.
Τον Μάρτιο του 2017 η μεγάλη ρωσική εταιρεία αλουμινίου Rusal προχώρησε στην έκδοση του τμήματος του πρώτου Panda Bond (ομόλογο σε ρήτρα γουάν), ύψους ενός δισ. γουάν. Τον ίδιο μήνα η Industrial and Commercial Bank of China επισήμως εγκαινίασε τη λειτουργία τράπεζας εκκαθάρισης σε γουάν στη Μόσχα. Τα παραπάνω δείχνουν την αυξανόμενη σημασία του κινέζικου νομίσματος τόσο στο διμερές εμπόριο όσο και στις διασυνοριακές κινήσεις κεφαλαίων.
Επίσης, η National Development Bank of China, κρατική αναπτυξιακή τράπεζα για την υποστήριξη των εξωχωρίων επενδύσεων των κινέζικων επιχειρήσεων, υπέγραψε το 2015 συμφωνία συνεργασίας με τρεις από τις μεγαλύτερες ρωσικές τράπεζες. Σκοπός η χρηματοδότηση μεγάλης κλίμακας έργων για την ανάπτυξη της περιοχής της Ρωσικής Άπω Ανατολής. Η Κίνα και η Ρωσία έχουν επίσης υπογράψει συνεργασία στο πλαίσιο πολυμερών οργανισμών όπως το fund “Ο δρόμος του μεταξιού” και η Asia Infrastructure Development Bank.
Ενδιαφέρον σε δύο επίπεδα
Είναι χρήσιμο να εξεταστεί το εμπορικό ενδιαφέρον της Κίνας με τη Ρωσία σε δύο επίπεδα: το εθνικό και το περιφερειακό. Σε εθνικό επίπεδο η Κίνα φαίνεται να βγαίνει ωφελημένη από την επιβολή των κυρώσεων των ΗΠΑ και ΕΕ στη Ρωσία. Παρότι το 2015 το διμερές εμπόριο με την Κίνα, όπως είδαμε, υπέστη μια σοβαρή υποχώρηση, το 2016 παρουσίασε αυξητικές τάσεις.Δείχνει ότι η Ρωσία είναι τώρα περισσότερο εξαρτημένη οικονομικά από την Κίνα, αλλά και από άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας συγκριτικά με παλαιότερες εποχές. Αποκλεισμένη από τις παραδοσιακές δυτικές πηγές χρηματοδότησης, φαίνεται πως η Ρωσία είναι σήμερα αναγκασμένη να στραφεί προς την Ανατολή.
Το 2015 η Ρωσία προχώρησε στην υιοθέτηση του γουάν ως αποθεματικού νομίσματος. Σχεδόν ταυτόχρονα με την απόφαση του ΔΝΤ να εντάξει το κινεζικό νόμισμα στο καλάθι των νομισμάτων του που καθορίζει την αξία των Ειδικών Τραβηχτικών Δικαιωμάτων. Έτσι το κινέζικο νόμισμα, έστω και με χαμηλό ποσοστό, προστέθηκε στα υπόλοιπα αποθεματικά νομίσματα της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας (μαζί με το δολάριο, το ευρώ, τη στερλίνα και το γιέν).
Η Ρωσία αυτήν την περίοδο αποτελεί μια αγορά που βοηθά στη διεθνοποίηση του κινέζικου νομίσματος και διευρύνει τις επιλογές στο διμερές εμπόριο. Πρόκειται για εξελίξεις που βαδίζουν pari passu με το εθνικό νομισματικό και χρηματοπιστωτικό ενδιαφέρον της Κίνας.
Σε περιφερειακό επίπεδο, η βορειοανατολική επαρχία της Κίνας Heilongjiang έχει τον μεγαλύτερο ρόλο στη μεγέθυνση του διμερούς εμπορίου με τη Ρωσία, αντιπροσωπεύοντας το 63,5% του συνόλου του εμπορίου όλων των επαρχιών της Κίνας. Αποτελεί επί της ουσίας την ατμομηχανή της μεγέθυνσης του διμερούς εμπορίου. Το πρώτο τετράμηνο του 2017 το διμερές εμπόριο της επαρχίας Heilongjiang με τη Ρωσία ανήλθε στα 25,02 δισ. γουάν, αυξημένο κατά 45,8% σε ετήσια βάση. Το 2016 οι συνολικές διασυνοριακές συναλλαγές σε γουάν έφθασαν το ύψος των 7,76 δισ. γουάν ή το 25,5% του συνόλου σε εθνικό επίπεδο.
Τραπεζικές συμφωνίες
Κινεζικές και ρωσικές τράπεζες έχουν υπογράψει διασυνοριακές χρηματοπιστωτικές συμφωνίες συνολικού ύψους 33,5 δισ. γουάν. Έχουν δημιουργήσει ένα κοινό fund ύψους 10 δισ. γουάν με στόχο τη χρηματοδότηση του διμερούς εμπορίου και της αναβάθμισης των υποδομών.Οι κινεζικές τράπεζες της επαρχίας Heilongjiang ελπίζουν στη διεύρυνση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, κάτι που θεωρείται απαραίτητο για τη διεύρυνση του διμερούς εμπορίου. Στο ενδιαφέρον των τραπεζικών ιδρυμάτων της επαρχίας βρίσκεται σε πρώτη θέση κυρίως η διεύρυνση των ήδη υπαρχουσών συμφωνιών διακανονισμού των συναλλαγών σε κινέζικο νόμισμα (γουάν) σε μία σειρά από μικρές και μεσαίες πόλεις των ρωσικών περιοχών της Άπω Ανατολής. Βασική προτεραιότητα είναι τα ATM και τα POS στα καταστήματα των ρωσικών πόλεων να δέχονται China Union Pay.
Από την άλλη μεριά και η Ρωσία έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της για περαιτέρω επέκταση της χρηματοπιστωτικής συνεργασίας με την Κίνα. Πάντως η ρωσική κυβέρνηση βρίσκεται σε περίσκεψη σχετικά με τη διαδικασία επέκτασης των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με την Κίνα.
Η Μόσχα έχει καλωσορίσει το γουάν ως πηγή εξωτερικής χρηματοδότησης για να μειώσει την εξάρτηση της οικονομίας της από το αμερικανικό νόμισμα. Παράλληλα ελπίζει να αυξήσει τις εξαγωγές της στην Κίνα και να καταφέρει να προσελκύσει κινεζικές επενδύσεις κυρίως για έργα υποδομής.
Αλλά το Κρεμλίνο παραμένει σκεπτικό όσον αφορά το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε ένα μεγαλύτερο άνοιγμα στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες με την Κίνα. Φοβάται ότι μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να καταστήσει την περιοχή της άπω ανατολικής Ρωσίας πλήρως εξαρτημένη οικονομικά από την Κίνα.
Πενταπλός προβληματισμός
Παρά τον υπάρχοντα ενθουσιασμό, οι κινεζικοί χρηματοπιστωτικοί παράγοντες έχουν τους ενδοιασμούς τους για την περαιτέρω επέκταση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με τη Ρωσία.Πρώτα από όλα η σημερινή κλίμακα των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών περιορίζει τους όποιους μελλοντικούς σχεδιασμούς. Η Κίνα τα τελευταία χρόνια (πενταετία) επενδύει στη Ρωσία ετησίως περίπου 1 δισ. δολάρια -εκατό φορές περισσότερο από όσο επενδύει η Ρωσία στην Κίνα. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης: Οι κινέζικες Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στις ΗΠΑ το 2016, ανήλθαν σε 45,6 δισ. δολάρια. Ολόκληρη την περίοδο 1990-2015 οι κινέζικες Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στις ΗΠΑ ήταν 64,5 δισ. δολάρια. Γίνεται αντιληπτή μέσω αυτής της σύγκρισης η περιορισμένη δυνατότητα επέκτασης των κινεζικών επενδύσεων στη Ρωσία. (Γραφική παράσταση 3).
Δεύτερον, το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι εύθραυστο. Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση και οι επιβληθείσες κυρώσεις έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα. Κυρίως, έχουν πληγεί μεγάλες τράπεζες κρατικού ενδιαφέροντος, όπως: Sberbank, VTB, Vnesheconombank, Gazprombank και Rosselkhozbank (Russian Agriculture Bank).
Τα περιουσιακά στοιχεία του ρωσικού τραπεζικού συστήματος βρίσκονται συγκεντρωμένα σε λίγα μεγάλου και μεσαίου μεγέθους ιδρύματα. Τα υπόλοιπα παρουσιάζουν μικρή ικανότητα αντίστασης στους κινδύνους για δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας κάτω από το απαιτούμενο ελάχιστο όριο της Βασιλείας ΙΙΙ και για πολύ χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα.
Τρίτον, δεν υπάρχουν χρηματοοικονομικές εγγυήσεις ικανές να προστατεύσουν τις κινεζικές επενδύσεις στη Ρωσία.
Τέταρτον, η χρήση του γουάν εξακολουθεί να είναι περιορισμένη και οι μηχανισμοί διακανονισμού των πράξεων συναλλάγματος είναι πολύ ανώριμοι για να στηρίξουν δυναμικά μια τέτοια διαδικασία.
Πέμπτον, το ρωσικό ρούβλι είναι νόμισμα υψηλού κινδύνου. Το 2014 υποτιμήθηκε κατά 143% σε σχέση με το δολάριο. Και το 2016 βαθμολογήθηκε ως το πλέον αναποτελεσματικό νόμισμα. Πέντε χρόνια πριν, ένα δολάριο αναλογούσε σε 30 ρούβλια. Σήμερα ένα δολάριο αναλογεί σε 85 ρούβλια. Επίσης οι προοπτικές του ρωσικού νομίσματος είναι και σήμερα αρνητικές.
=================
Σχόλια