100 χρόνια περίπου πριν από τώρα ο σκοτεινός Γερμανός οrdinarius Μάρτιν Χάιντεγκερ, επιχείρησε με το έργο του Το Είναι και ο Χρόνος να μετασχηματίσει το ερώτημα Τι είναι χρόνος; σε Ποιος είναι ο χρόνος; για να απαντήσει πως Εμείς είμαστε ο χρόνος, το dasein, το Είναι, το υπαρκτικό και οντικό Είναι.
2500 πριν από αυτόν, ο κορυφαίος σοφιστής, σχετικιστής και αγνωστικιστής Πρωταγόρας είπε το περίφημο πάντων χρημάτων μέτρον ἐστὶν ἄνθρωπος, τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστιν, τῶν δὲ οὐκ ὄντων, ὡς οὐκ ἔστιν …που σημαίνει ότι μέτρο για όλα τα πράγματα είναι ο άνθρωπος, εισάγοντας έτσι τη σχετικότητα.
12 χρόνια πριν από τα όσα έγραψε ο Χάιντεγκερ, ο Αλβέρτος Αϊνστάιν σπάει τη νευτώνια φυσική και τη μονοδιάστατη κίνηση του χρόνου από το παρελθόν προς το μέλλον και ανακοινώνει την ειδική Θεωρία της Σχετικότητας, σύμφωνα με την οποία, αυτή η κίνηση μπορεί να επιβραδυνθεί με ασύλληπτα μεγάλες ταχύτητες. Κι αυτό γιατί το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο συμβάντων εξαρτάται από το σύστημα αναφοράς στο οποίο μετρούνται. Η διαστολή του χρόνου είναι ένα πραγματικό φαινόμενο που έχει επιβεβαιωθεί με διάφορα πειράματα. Αυτό σημαίνει ότι στη σχετικότητα δεν υπάρχει η έννοια του απόλυτου μήκους ή του απόλυτου χρόνου…
Αρχικές θέσεις για το ζήτημα του χρόνου:
ü Είναι ο χρόνος ΠΑΝΤΑ χρήμα; Εννοείται πως όχι πάντα, γιατί τα πάντα αλλάζουν μέσα στην διάρκεια. Αλλά το ότι δεν είναι ΠΑΝΤΑ χρήμα, δεν σημαίνει ότι δεν είναι χρήμα τις περισσότερες φορές. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, ο χρόνος είναι χρήμα και ενίοτε … το χρήμα μετατρέπεται σε χρόνο!...
- Ο Ιδεότοπος θέτει προς συζήτηση και το αν ο ρόλος του χρόνου είναι επίκτητος ή όχι. Επειδή το ερώτημα είναι οντολογικό πρέπει εξ αρχής να δηλώσω πως Νομίζω πως δεν είναι επίκτητος ο χρόνος, καθώς η συνειδητότητά του αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπου, ΙΣΩΣ ΕΠΕΙΔΗ ο άνθρωπος είναι προικισμένος με την βεβαιότητα του τέλους, του θανάτου. Επίκτητη είναι η μέτρηση και η διαχείριση του χρόνου…
- Αν λοιπόν θεωρήσουμε σωστό αυτό που λέει ο Χάιντεγκερ, ότι δηλ. εμείς είμαστε ο χρόνος, και δεχθούμε και ότι ο χρόνος είναι χρήμα, τότε, θα μπορούσαμε να πούμε: αφού ο άνθρωπος είναι χρόνος και ο χρόνος είναι χρήμα, τότε, και ο άνθρωπος είναι χρήμα… γεγονός που αποδεικνύεται ιστορικά με την πορνεία, τη δουλεία και τη μισθωτική εργασία (μεροκάματο κλπ).
- Να βάλω λίγο νερό στο κρασί μου. Ο άνθρωπος είναι ΚΑΙ χρήμα…
- Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο χρόνος για τον άνθρωπο είναι ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟΣ
- Γι΄ αυτό ο χρόνος, θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά κρίσιμος στη νοηματοδότηση της ζωής και της περίπλοκης σχέσης Ανθρώπου-Κοινωνίας-Ιστορίας, με την έννοια της κατανόησης, της οργάνωσης και της αφήγησης της ζωής. Συνεπώς, ο χρόνος είναι καταλυτικός στον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου ως πρόσωπο και ως πολίτη μέσα στην κοινωνία.
- Βέβαια, ο χρόνος που είχε πάντα μια οικονομική/παραγωγική διάσταση -ιδίως στην αγροτική παραγωγή… εξελίχθηκε από τον 19ο αιώνα και μετά και σε ένα όλο και αυξανόμενης σημασίας κοινωνικό παράγοντα. Ο Διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση αστικοποίησαν, εκκοσμίκευσαν τον χρόνο, εισάγοντας τις έννοιες της εξέλιξης και της προόδου… (Στον μαρξισμό, ο ιστορικός χρόνος εννοείται σαν μια αλληλουχία τρόπων παραγωγής και αντιφάσεων που θα τερματίσει η εργατική τάξη ως φορέας του μέλλοντος).
Η οντότητα του χρόνου
Ενδιαφέρον έχει η βιωματική προσέγγιση του χρόνου από τον Άγιο Αυγουστίνο που βλέπει «το παρόν όπως το ζούμε, το παρόν ως ανάμνηση του παρελθόντος και το παρόν ως προσμονή του μέλλοντος».
Για τον χρόνο υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις, ως διάρκεια γεγονότων ή φαινομένων, ως συνολική διάσταση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.
Ένας άλλος ορισμός θέλει τον χρόνο να είναι ένα μη χωρικό γραμμικό συνεχές στο οποίο τα γεγονότα συμβαίνουν με εμφανώς μη αναστρέψιμη τάξη. Αυτή η ιδιότητα του χρόνου με ενδιαφέρει γιατί είναι οντική, σχετίζεται-ταυτίζεται με τη ζωή.
ü Συνεπώς, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι χρόνος είναι μια κατ΄ αρχήν εχθρική έννοια για τον άνθρωπο αφού λειτουργεί σαν μια αναποδογυρισμένη κλεψύδρα στο τέλος της οποίας επέρχεται αναπόφευκτα ο θάνατος.
Άλλωστε σε μας τους Έλληνες είναι γνωστό από την εποχή της αρχαιότητας ότι ο Χρόνος-Κρόνος, τρώει τα παιδιά του… Οι αρχαίοι είχαν -αν δεν κάνω λάθος- καμιά δεκαριά θεότητες για τον χρόνο, με πιο ενδιαφέροντα τον Καιρό, ο οποίος αναπαρίσταται σαν ένας φτερωτός νέος που ισορροπεί στην άκρη του ξυραφιού, γεγονός που τον σχετίζει με τη Μοίρα και τι Πεπρωμένο. …
Έτσι, μέσα στο χρόνο που ζούμε επιδιώκουμε την Επιβίωση, την Ευτυχία και την Ολοκλήρωση με την έννοια της αποκάλυψης του νοήματος της ζωής του καθενός ξεχωριστά και της ανθρωπότητας ως σύνολο.
Χρήμα, η δεύτερη μεγαλύτερη επινόηση του ανθρώπου
Δύο είναι οι σημαντικότερες επινοήσεις της ανθρώπινης διάνοιας κόντρα στην εχθρότητα της Φύσης:
- 1. Ο Θεός στον οποίο φορτώνουμε τη δημιουργία του κόσμου και την ευθύνη της λειτουργίας του. Ότι κακό κάνουμε είναι στο πλαίσιο του θεϊκού σχεδίου, το οποίο και εξυπηρετεί… και γι΄ αυτό, στο τέλος μας συγχωρεί. Είναι το απόλυτο σύστημα μεταφοράς ενοχής …
- 2. Η δεύτερη μεγάλη επινόηση είναι το Χρήμα, με το οποίο αγοράζουμε σχεδόν τα πάντα, μεταξύ των οποίων και χρόνο, ίσως και λίγο παραπάνω ζωή … με τοπ γιατρούς και περίθαλψη, συκώτι από ένα παιδάκι πρόσφυγα, αίμα, νεανική εμφάνιση και πολλά άλλα σημαντικά.
- 3. Το χρήμα ως αποταμιευτικό και ως αποθησαυριστικό μέσο … αποτελεί μια ψευδο-διασύνδεση με την «αθανασία»… κληρονομιά πλούτου, κατάψυξη ζωντανού ατόμου, εξαγορά ιστορίας (ιδιωτικοποίηση), εξαγορά μνήμης μέσω ιδρυμάτων (πχ. Ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης).
- 4. Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Κάντζη, ιδρυτή της Solon School of Economics, τα δεινά δημιουργήθηκαν από μια αναπόφευκτη, για την εποχή της δημιουργίας του χρήματος, ολέθρια ιδιότητα που φτιάχτηκε για την διευκόλυνση της ανταλλακτικής οικονομίας με την οποία οι άνθρωποι, στις κοινωνίες τους, κάλυπταν όλες τις ανάγκες της διαβίωσής τους και δημιουργούσαν τα απαραίτητα περισσεύματα, σε τρόφιμα, για τις πιθανές δυσοίωνες μελλοντικές ανάγκες επιβίωσης…
- 5. Ιδιότητα Αναπόφευκτη λόγω έλλειψης μέσων ελέγχου αποφυγής της κακής χρήσης του χρήματος και Ολέθρια γιατί μετέτρεψε τα φθαρτά περισσεύματα σε άφθαρτα (συσσώρευση πλούτου-κεφαλαίου). Από τότε και μετά η εξέλιξη της οικονομίας ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη.
- 6. Το χρήμα εξελίχθηκε σε ένα ιδιότυπο εμπόρευμα – φορέας κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων που στηρίζονται στην Εμπιστοσύνη, που όμως είχε μία σταθερή αναφορά, τον χρυσό
- 7.… Όμως, με την κατάρρευση του Bretton Woods και την αποδέσμευση του δολαρίου από το χρυσό, ο κόσμος παγιδεύτηκε σε ένα κομμάτι χαρτί …
- 8. Το ανεξέλεγκτο τύπωμα δολαρίων, οδήγησε στην επιτάχυνση της ανάπτυξης και την διεύρυνση της διαφοράς ισχύος και ευμάρειας μεταξύ του Δυτικού μπλοκ και του Ανατολικού, με συνέπεια την κατάρρευση του Σιδηρούν Παραπετάσματος…
- 9. Έκτοτε ζούμε με την απειλή του σκασίματος κάποιας φούσκας…
Η ανήθικη σχέση χρόνου και χρήματος
Ας αφήσουμε τους μύθους και τη μεταφυσική διάσταση του ερωτήματος ο χρόνος είναι χρήμα; … και ας πάμε στη φυσική του διάσταση, με δύο ιστορικά παραλειπόμενα:
· Στη μάχη του Βατερλό, υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον μη στρατιωτικό επεισόδιο. Ο Λονδρέζος τραπεζίτης Ροθτσάιλντ είχε στείλει ένα πράκτορα να παρακολουθήσει την έκβαση της μάχης. Όταν ο πράκτορας είδε πως η επίθεση του Ναπολέοντα εναντίον του Ουέλινγκτον δεν πήγαινε καθόλου καλά, γιατί ο στρατηγός του Γκροσί κυνηγούσε τους Πρώσους και δεν τους έβρισκε και δεν ήταν στο κεντρικό θέατρο της μάχης, έφυγε αμέσως με το άλογό του και πήγε στην Αμβέρσα όπου τον περίμενε ένα ειδικά ναυλωμένο πλοίο, το οποίο τον γύρισε στο Λονδίνο, όπου ανακοίνωσε στον Ροθτσάιλντ τη νίκη του Ουέλιγκτον πριν το μάθει οιοσδήποτε άλλος. Ο Ρόθτσάιλντ, με το που άνοιξε το χρηματιστήριο του Λονδίνου, αγόρασε τα πάντα. Την επομένη ανακοινώθηκε η ήττα του Ναπολέοντα και οι τιμές εκτινάχθηκαν στα ύψη και ο Ρόθτσάιλντ αποκόμισε τεράστια κέρδη τις επόμενες μέρες.
· Ένας άλλος γόνος της γνωστής βιενέζικης οικογένειας τραπεζιτών, ο Ρότσιλντ της Νέας Υόρκης, συνήθιζε κάθε πρωί πριν πάει στο γραφείο του να περνάει από ένα στιλβωτήριο παπουτσιών (υπήρχε ένα τέτοιο στην Πατησίων στην Ομόνοια, το πρόλαβα ως παιδάκι, όπου ο πελάτης καθόταν ψηλά σε μια πολυθρόνα σαν άρχοντας και ο λούστρος από κάτω του γυάλιζε τα παπούτσια). Μια δυό μέρες πριν το κραχ του 1929, ο λούστρος του Ρότσιλντ τον ρώτησε: αφεντικό έχω κάτι δεκάρες στην άκρη, πιο χαρτί λες να παίξω; Το αφεντικό του είπε να μην παίξει και έφυγε, πήγε στο γραφείο του και έδωσε αμέσως εντολή να πουληθούν όλες του οι μετοχές σε όλους τους κλάδους… καθώς είχε καταλάβει ότι η αγορά είχε μπει στη φάση της αγέλης. Δυο μέρες μετά έγινε το κραχ και λίγες μέρες αργότερα ο Ρότσιλντ αγόρασε σε γελοίες τιμές δεκάδες βιομηχανίες και ομίλους…
· Όσα δεν φέρνει ο χρόνος, τα φέρνει η στιγμή.
· ΝΑΙ! … ο χρόνος είναι και χρήμα.
… και ενίοτε, το χρήμα είναι και χρόνος.
Η τεχνολογία της πληροφορίας συσχετίζεται με τον χρόνο, επιταχύνει τις εξελίξεις, τις πολιτικές και τις οικονομικές αποφάσεις, ακόμη και τις πολεμικές συγκρούσεις (χρονοπολιτική). Η τεχνολογία ενοποίησε τον κόσμο μας. Ζούμε πλέον εκτός Τοπικού Χρόνου, ζούμε την Ιστορία on line. Δηλαδή, πέρα από τον συντονισμό και την σκυταλοδρομία των αγορών (ανοίγει Ασία, μετά Ευρώπη, κλείνει η Αμερική) έχουμε μια άλλη πτυχή της παγκοσμιοποίησης την ενοποίηση του χρόνου, την ιστορική. Η ιστορία πλέον είναι παγκόσμια….
*Talking points των θέσεων που υποστήριξα στη συζήτηση που διοργάνωσε ο κύκλος σκέψης Ιδεότοπος στις 28 Ιουνίου 2017 στην αίθουσα Αίτιον, με τίτλο «Ο χρόνος είναι πάντα χρήμα;» συνομιλητές τους Θανάση Γεωργά (ψυχίατρο – ψυχοθεραπευτή), την Δήμητρα Σάββα (διδακτορική φοιτήτρια)και την Ξένια Τσέλιγκα (μουσικό - εκπαιδευτικό).
Δημοσιεύτηκε 3 hours ago από τον χρήστη Makis Andronopoulos
ΠΗΓΗ
Σχόλια