Του Γιάννη Νικολή Οι τεράστιες ασυνέπειες των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι εμφανέστατες, αναντίρρητες και αποδεκτές απ’ όλους (σχεδόν). Tο περίφημο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης μοιάζει πλέον τόσο παλιό και μακρινό, μια σχεδόν μη υπάρξασα εξαγγελία-γεγονός, ένα jamais vu. Αλλά και καθημερινές τρέχουσες εξαγγελίες και προβλέψεις διαψεύδονται διαρκώς. Οι αλήστου μνήμης δηλώσεις εμείς θα καταργήσουμε τα μνημόνια (ΣΥΡΙΖΑ) ή δεν πρόκειται ΠΟΤΕ να ψηφίσουμε ΜΝΗΜΟΝΙΑ (ΑΝΕΛ) θεωρούνται είτε ως μη υπάρξασες ή ότι έτσι είναι η πολιτική μωρέ...
Μια ακόμη χαρακτηριστική ασυνέπεια λόγων και πράξεων που όμως επηρεάζει όλους μας είναι το πότε έρχεται η ανάπτυξη; Κατά τον πρωθυπουργό μαζί με την ανάσταση το Πάσχα του 2016. Στη συνέχεια εφευρέθηκαν και ειπώθηκαν τα περί εκτίναξης του συμπιεσμένου ελατηρίου της οικονομίας. Ακολούθησαν τα διάφορα άλλα φληναφήματα τα οποία εκφέρονται, κάνουν κάποια εντύπωση και στη συνέχεια καταρρέουν... και κανένας σχεδόν δεν δίνει σημασία...
Βρισκόμαστε δηλαδή σε μια κατάσταση όπου κοινός τόπος είναι η ασυνέπεια αλλά και η αποδοχή της ως κάτι το αναμενόμενο και "φυσιολογικό" ειδικά στην πολιτική και στους πολιτικούς...
Στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να διατυπωθούν ερωτήματα του τύπου γιατί συμβαίνουν αυτά; Γιατί υπάρχει τόση ασυνέπεια; Και γιατί γίνονται αποδεκτά από τους πολίτες και την κοινωνία; Θεωρώ μάλιστα ότι ελάχιστοι θέτουν ερωτήματα αυτού του τύπου και ακόμη λιγότεροι αναζητούν σχετικές απαντήσεις. Ως εκ τούτου είναι σκόπιμο και να τεθούν και να γίνει μια απόπειρα απάντησής τους.
Η υπόθεση εργασίας που κάνω είναι ότι ένας σημαντικός παράγων (όχι ο μόνος) για την ασυνέπεια των κυβερνώντων είναι η απώλεια του αισθήματος της ντροπής.
Είναι και το σημείο με το οποίο καταπιάνεται το παρόν άρθρο.
Ας ξεκινήσουμε από μια απόπειρα να προσδιορίσουμε το συναίσθημα της ΝΤΡΟΠΗΣ. Θα λέγαμε ότι είναι αυτό που νοιώθει το παιδί όταν "συλλαμβάνεται" να αφαιρεί χρήματα από την τσέπη του παντελονιού του μπαμπά ή να τρώει το γλυκό από το βάζο. Στην ενήλικη ζωή είναι το συναίσθημα που έχει αυτός που δεν ανταποκρίνεται σε μια συμφωνία-συμβόλαιο ή που κάνει κάτι λάθος και δίνει εμπρόσωπες εξηγήσεις. Ζητά συγγνώμη, λέει λυπάμαι και κοκκινίζει σκύβοντας το κεφάλι και έχοντας την "ουρά στα σκέλια"...
Σε μια γενίκευση θα λέγαμε ότι ΝΤΡΟΠΗ είναι το δυσάρεστο-βαρύ συναίσθημα που συνδυάζεται με ένα αίσθημα συστολής, αποδοχής του λάθους, κοκκινίσματος του προσώπου, χαμηλώματος του βλέμματος και απόδοσης εξηγήσεων προς αυτόν που αφορά το λάθος ή η ασυνέπεια. Είναι περιττό να ειπωθεί πόσο απαραίτητο είναι να διαθέτουν οι άνθρωποι την ικανότητα να ντρέπονται. Είναι το συναίσθημα που μας κάνει να είμαστε εντάξει προς τους άλλους αλλά και που μας βοηθά να αναγνωρίζουμε τα λάθη, την ευθύνη μας και φυσικά να εξελισσόμαστε ως προσωπικότητες...
Ήδη νομίζω ότι είναι σαφές ότι η ΝΤΡΟΠΗ είναι αρκετά μακριά από την ΕΝΟΧΗ που είναι ένα συναίσθημα μοναχικό και συνδυασμένο με την εξαμάρτιση. Όμως ο στόχος της στήλης δεν είναι να περιγράψει τις διαφορές ΝΤΡΟΠΗΣ- ΕΝΟΧΗΣ αλλά να εστιασθεί στην απώλεια της ΝΤΡΟΠΗΣ από τους κυβερνώντες.
Τι λέτε λοιπόν, με βάση τα ανωτέρω, είναι δυνατόν οι κυβερνώντες να διαθέτουν την ικανότητα να ντρέπονται; Κατά την εκτίμηση της στήλης οι κυβερνώντες δεν έχουν την ικανότητα να ΝΤΡΕΠΟΝΤΑΙ. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι απωθούν, καταπιέζουν τα αισθήματα ντροπής που όμως μας δίνει το ίδιο αποτέλεσμα.
Ας δούμε τώρα τα εμπειρικά δεδομένα που στηρίζουν την άποψη αυτή.
Κατ’ αρχήν είναι η ευχέρεια με την οποία λέγονται ψέματα, χωρίς να κοκκινίζουν. Υποθέτω με λίγη καλή θέληση όλοι θα θυμούνται ότι από τον Φεβρουάριο του 2015 μέχρι τα δραματικά γεγονότα του Ιουνίου (2015) "η συμφωνία ήταν κοντά ή καθαρογραφόταν". Όλοι σήμερα ξέρουμε τι γινόταν τότε. Βόλτες του ΓΙΑΝΗ ανά την Ευρώπη, με τα πουκάμισα έξω, φωτογραφήσεις σε life style περιοδικά και έναν πρωθυπουργό να αναμένει την επιβεβαίωση της θεωρίας των παιγνίων του ΓΙΑΝΗ...
Για τις κατοπινές διαψεύσεις προσδοκιών και εξαγγελιών έχει ήδη γίνει μνεία ακροθιγώς. Κανείς όμως δεν είδε κάποιο πρόσωπο να ερυθριά κάποιο βλέμμα να χαμηλώνει και μια αίσθηση συστολής να αναδύεται… αυτά είναι η έλλειψη ΝΤΡΟΠΗΣ…
Δεν είναι όμως μόνο η ευχέρεια της εκφοράς ψεμάτων που "υποστηρίζει" την θέση ότι υπάρχει απώλεια του αισθήματος της ΝΤΡΟΠΗΣ από τους κυβερνώντες. Είναι, κατά δεύτερον, η συνέχιση της ίδιας τακτικής με αμείωτη ένταση μέχρι τώρα. Την περίοδο που διανύουμε μιλούν για τον τερματισμό της λιτότητας, για τις σκληρές διαπραγματεύσεις που κάνουν και για την ανάπτυξη που έρχεται…ξανά και ξανά…
Η συνέχιση της ίδιας τακτικής είναι απολύτως ενδεικτική για την απώλεια του αισθήματος της ΝΤΡΟΠΗΣ από τους κυβερνώντες. Αν ντρέπονταν προφανώς θα ήταν πιο προσεκτικοί, πιο μετρημένοι, με πολύ χαμηλούς τόνους, θα έδειχναν ότι συναισθάνονται ότι οι προηγούμενες πρακτικές και τακτικές τους δεν οδήγησαν πουθενά…Δεν νομίζω ότι βλέπει κανείς κάτι τέτοιο… Αντίθετα βλέπει κανείς "τσαμπουκά", "μαγκιά", προπέτεια και ένα λόγο που χονδρικά ισχυρίζεται ότι εμείς είμαστε σωστοί… είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι ΔΕΝ ΝΤΡΕΠΟΝΤΑΙ…
Ένα τρίτο ισχυρό στοιχείο-ένδειξη για την απώλεια του αισθήματος της ντροπής είναι η μη εκφορά ενός ΣΥΓΓΝΩΜΗ. Δηλαδή πολλών ΣΥΓΓΝΩΜΗ. Τα έργα και οι ημέρες των νυν κυβερνώντων περιέχουν, μεταξύ των άλλων, "capital controls", υπερφορολόγηση, ληστρικές εισφορές, κατάρρευση επιχειρήσεων και θέσεων παραγωγικής εργασίας.
Δεν βγήκε όμως κανείς από τους πολυπράγμονες υπέρμαχους των λαϊκών συμφερόντων να ζητήσει ένα συγγνώμη, να πει ένα λυπάμαι, να δώσει εξηγήσεις με σκυμμένο το κεφάλι. Όλοι τους μιλούν με περισσή αυτοπεποίθηση και χωρίς ίχνος ΝΤΡΟΠΗΣ. Κάποια ψελλίσματα περί "αυταπατών" ουδόλως "ανέδειξαν" ανθρώπους που συναισθάνονται ότι οι αυταπάτες τους είχαν πολύ σκληρές συνέπειες για τους άλλους. Αν συναισθανόταν τις συνέπειες των "αυταπατών" τους θα ήταν μαζεμένοι και σεμνοί... θα ΝΤΡΕΠΟΝΤΑΝ.
Τελειώνοντας θα ήταν σκόπιμο να τεθεί και ένα ερώτημα που έθεσα και σε φίλους με μέτρια επιτυχία ως προς τις απαντήσεις. Αναφέρομαι στην λέξη (το ουσιαστικό όχι το επίθετο) που χαρακτηρίζει τις πράξεις που γίνονται χωρίς ντροπή και τις στάσεις που υιοθετούνται από ανθρώπους χωρίς αιδώ… Ποια είναι η λέξη; Ελπίζω οι αναγνώστες να συνεισφέρουν αρκετές λέξεις που να περιγράφουν αυτές τις καταστάσεις.
Βέβαια υπάρχει και το άλλο ακλόνητο αντεπιχείρημα. Καλά και οι άλλοι ήταν καλύτεροι; Θα απαντούσα ότι ως προς την ικανότητα να ντρέπονται μάλλον δεν ήταν καθόλου καλύτεροι, ήταν το ίδιο. Και το χειρότερο είναι ότι η Ελληνική κοινωνία έχει εθιστεί να κυβερνάται από ανθρώπους χωρίς ΧΩΡΙΣ ΝΤΡΟΠΗ, ΧΩΡΙΣ ΑΙΔΩ… Και τότε τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα όπως είναι και τώρα. Και να θυμίσω εδώ ότι πριν από πολλές εθνικές συμφορές στην εξουσία βρισκόταν άνθρωποι ΧΩΡΙΣ ΑΙΔΩ, ΧΩΡΙΣ ΑΙΣΧΥΝΗ…
Κατά ένα τρόπο είναι απαραίτητο και καλούμαστε να φωνάξουμε πολύ βροντερά ΑΙΔΩΣ ΑΡΓΕΙΟΙ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ και του ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΛΟΥ… Μήπως και μεταφέροντας το συναίσθημα της ΝΤΡΟΠΗΣ μεταφέρουμε και μια ελάχιστη δυνατότητα ΕΥΘΥΝΗΣ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ…
* O κ. Γιάννης Νικολής είναι Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής Ομάδας, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και ιδρυτής της Λέσχης Φιλελεύθερου Προβληματισμού στη Θεσσαλονίκη
ΠΗΓΗ
Λάλησε ο κ. 35.000 ευρώπουλα το μήνα: Ο συμβιβασμός στο Eurogroup της Μάλτας είναι δημοσιονομικά ουδέτερος!
Όταν δεν ντρέπονται οι ψεύτες, ντρέπονται τα ίδια τα ψέματα...
Σχόλια