Δωρεάν μαθήματα επί των κλάδων αυτών της Οικονομικής Επιστήμης «παραδίδει» το Ευρωπαϊκό Δο Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής (ΕΔΕΚΟΠ-EReNSEP), με θέμα την αποτυχία της Ευρωζώνης και τη νέα κατεύθυνση για την Ελλάδα. Αν δεν το καταλάβατε, εκεί συνασπίζονται κάποιοι από τους οπαδούς της δραχμής και μερικοί εξ αυτών είναι πανεπιστημιακοί. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Σκοπός μου δεν είναι να αποδομήσω και να κρίνω επιστημονικά τους συγγραφείς, προς θεού. Απλά μπήκα στη βάσανο της αποδόμησης των δεδομένων τους καθ’ ότι κάποιες κρίσιμης σημασίας περιγραφές, κάποια κομβικά σημεία που χρήζουν υψηλής επιστημονικής εγκυρότητας ενδείξεις, αν όχι αποδείξεις, είναι εξόφθαλμα υπεραπλουστευμένες. Εννοείται ότι ο αναγνώστης οφείλει να διαβάσει και την μελέτη (105 σελ.) η οποία βρίσκεται εδώ, ώστε να συγκρίνει τα επιχειρήματα μου με τις διατυπώσεις των συγγραφέων.
Θα ξεκινήσω παραθέτοντας βασικές προτάσεις τους (σημ. ενδεχομένως κάποιος να επέλεγε διαφορετικές ή/και να συμφωνούσε με το νόημα τους ), οι οποίες επειδή επαναλαμβάνονται συχνά στην μελέτη, η παραπομπή στους αριθμούς των σελίδων μάλλον θα σας μπερδέψει. Δεν ασχολούμαι με τις τεχνικές δυσκολίες επιστροφής στη δραχμή (αυτό το έκανα εδώ) αλλά με τις παραδοχές τους για την ζωή της Οικονομίας, αλλά και την δική μας φυσικά, μετά την δραχμή .
Λένε λοιπόν κάπου στο μέσο της μελέτης:
«…είναι πιθανό η συναλλαγματική ισοτιμία της νέας δραχμής να ακολουθήσει μια πορεία τύπου «καμπύλης J» – μια απότομη μείωση κατά την αρχική περίοδο, αυξανόμενη προοδευτικά προς ένα νέο σημείο ισορροπίας. Η αρχική περίοδος της απότομης μείωσης, η οποία μπορεί να φτάσει ακόμη και το 50%, είναι απίθανο να κρατήσει περισσότερο από μερικές εβδομάδες, ενώ η περίοδος προσαρμογής στη νέα ισορροπία ίσως διαρκέσει αρκετούς μήνες».
Μα, τι εγγύηση παρέχουν ότι θα πέσει μόνο 50 % το νέο νόμισμα; Και πώς τεκμηριώνεται επιστημονικά το ότι είναι απίθανο να κρατήσει περισσότερο από μερικές εβδομάδες; Και πόσοι μήνες θα είναι αυτοί που «ίσως» θα διαρκέσει η περίοδος προσαρμογής; Είναι δυνατό στα πιο κρίσιμα ερωτήματα να παρατίθενται έννοιες όπως «απίθανο» , «ίσως διαρκέσει»; Αυτά απαιτούν ακρίβεια προσδιορισμού, χρονική, ώστε να αναπτυχθούν αμυντικές πολιτικές ενεργούς διαχείρισης.
Ενώ λοιπόν υιοθετεί η μελέτη το 50% ως πιθανό ποσοστό υποτίμησης της νέας δραχμής, γράφεται κάπου πιο κάτω:
«Είναι αδύνατο να προβλέψουμε με ακρίβεια το βαθμό υποτίμησης – τέτοιου είδους «εκτιμήσεις» δεν είναι τίποτα περισσότερο από εικασίες».
Άρα, να υποθέσω, μπορεί να πέσει και παρακάτω; Ποιος ξέρει άραγε; Και συνεχίζουν με το εξής αμίμητο:
«Αξίζει να ληφθεί υπόψη ότι, η Ελλάδα έχει φτάσει σε μια επισφαλή ισορροπία στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μετά από συνεχή ύφεση, και έτσι οι πιέσεις υποτίμησης θα εξασθενήσουν μερικώς».
Ένα λεπτό αγαπητοί σύντροφοι. Επειδή η ισορροπία του εμπορικού ισοζυγίου είναι επισφαλής (ωραία ανακάλυψη!) οι πιέσεις, λόγω ύφεσης, θα εξασθενήσουν μερικώς; Σώπα καλέ! Μέχρι που είναι το μερικώς δηλαδή; Και πόσο θα εξασθενήσουν; Ποια θεωρία δημοσιονομική/νομισματική τα λέει αυτά, εγώ εξακολουθώ να απορώ, ειλικρινά.
Συνεχίζω, παραθέτοντας άλλη μια παραδοχή τους, εντελώς αόριστη δυστυχώς:
«Η τροφοδοσία της αγοράς σε κομβικά αγαθά -φάρμακα, τρόφιμα και καύσιμα- βραχυπρόθεσμα θα απαιτήσει τη λήψη διοικητικών μέτρων για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε στοιχειώδη αγαθά για τη βιομηχανία και τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες».
Και αμέσως μετά δείτε τι γράφουν:
«Δεν θα χρειάζεται δελτίο με την μορφή κουπονιών ή κάρτες σίτισης του πληθυσμού».
Και ρωτάω ο φουκαράς: Ποια θα είναι αυτά τα διοικητικά μέτρα δηλαδή αν δεν είναι τα δελτία και τα κουπόνια; Μήπως πρέπει να διαβάσουμε ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης για να βρούμε κάποια παρόμοια μέτρα που θα ρυθμίζουν το φαγητό και την υγεία μας;
Πάμε σε μια άλλη «αυταπόδεικτη» παραδοχή των μελετητών:
«Η κυβέρνηση πρέπει ταυτόχρονα να ανακοινώσει τη συνέχιση και την ενίσχυση των τραπεζικών και κεφαλαιακών ελέγχων που έχουν τεθεί σε λειτουργία από το καλοκαίρι του 2015 μέχρι τη στιγμή που η οικονομία θα ανακάμψει».
Μα καλά, θα πάμε στη δραχμή και θα συνεχίσουμε πάλι με capital controls; Και άραγε θα ζούμε με χαμηλότερους ή υψηλότερους περιορισμούς αναλήψεων; Θα ζούμε δηλαδή με λιγότερη ή περισσότερη αγοραστική δύναμη από αυτά τα χρήματα που τραβάμε σήμερα από τα ΑΤΜ; Και μέχρι πότε θα ισχύουν οι περιορισμοί; (Σημ. Θα μου πουν κάποιοι ότι και σήμερα με ευρώ, δεν ξέρουμε πότε θα αρθούν. Σύμφωνοι. Όμως άρχισαν και χαλάρωναν από τους πρώτους μήνες και η οικονομία αντέχει, δεν στρεβλώθηκε προς το χείριστο ως προς την κυκλοφοριακή ταχύτητα του χρήματος).
Δεν μπορούν να μας πουν οι μελετητές ποια θα είναι αυτή η στιγμή της ανάκαμψης μετά την εισαγωγή της δραχμής στην ζωή μας; Ξέχασαν να το μελετήσουν ή μήπως, πολύ απλά, δεν μπορεί να διευκρινιστεί από κανένα οικονομετρικό μοντέλο; Και δηλαδή αν περάσουν κάποιοι μήνες ή κάποια χρόνια, τότε τι θα κάνουμε εμείς; Θα ζούμε σε ατέρμονη περίοδο εγκλωβισμού με υποτιμημένο πληθωριστικό χρήμα και θα βλέπουμε τα μηδενικά να προστίθενται στα χαρτονομίσματα μέχρι (κάποτε και όποτε) έλθει η ανάκαμψη; Δεν είναι δυνατόν να στηρίζονται τέτοιες θέσεις, τέτοια κρίσιμα σημεία, πάνω σε υποθετικούς συλλογισμούς απροσδιόριστης ισχύς των συμπερασμάτων που έτσι απλά παραθέτουν οι συγγραφείς.
Πάμε τώρα σε πιο επικίνδυνους ατραπούς αυταπόδεικτης «αλήθειας» του εθνικού μανιφέστου:
«…Η Ελληνική Κεντρική Τράπεζα θα παραμείνει μέλος του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών, ακόμη και μετά την έξοδο από το Ευρωσύστημα. Ωστόσο, είναι απαραίτητη η προσεκτική νομική εκτίμηση των υποχρεώσεων αποπληρωμής προς το Ευρωσύστημα, καθώς και προς τον μηχανισμό Έκτακτης Ενίσχυσης Ρευστότητας (ELA)».
Ωραία! Τουλάχιστον παραδέχονται ότι θα παραμείνουμε στο Ευρωσύστημα! Αλλά αυτό περί προσεκτικής νομικής εκτίμησης τι είναι πάλι; Δηλαδή κατόπιν εορτής να βάλει η Ελλάδα της δραχμής δικηγόρους ώστε να μας πουν τι, το αυτονόητο; Το ότι δηλαδή οι τράπεζες μας αν βγούμε από το ευρώ πρέπει να γυρίσουν πίσω τα άνω των 80 δις που έχουμε δανειστεί από την ΕΚΤ (πέραν του δημοσίου χρέους εννοείται) ώστε να κάνουμε αναλήψεις από τα ΑΤΜ; Μα δεν έχουν ποτέ διαβάσει τους όρους έκτακτης χρηματοδότησης από τον μηχανισμό ELA και τις δεσμευτικές του ρήτρες; Άντε, ας πούμε ότι αυτό δεν το έκαναν. Τον Draghi, τον διοικητή της ΕΚΤ, δεν τον άκουσαν ποτέ να λέει ότι όποιος φύγει από το ευρώ πρέπει πρώτα να ξεχρεώσει την δανεική ρευστότητα; Αλλά ξέχασα. Αφού θα αλλάξουμε τον δικό μας διοικητή, θα πάμε Φρανκφούρτη να τον αλλάξουμε και αυτόν τον Draghi, ήταν και στην Goldman Sachs, διαπλεκόμενος δηλαδή.
Πάμε τώρα στην «απλή» εκκαθάριση του ιδιωτικού μας χρέους στις τράπεζες, στην σύγχρονη Σεισάχθεια με την «μαγεία» της «δημιουργικής» τραπεζικής λογιστικής (αφού τα χρέη σε εφορίες και δημόσιους οργανισμούς θα κουρευτούν επίσης με μαγικό τρόπο, δηλαδή μέσω ψηφιακού κουρέματος προφανώς).
«Η «κακή τράπεζα» (σημ. εννοούν μια που θα φτιάξουμε να αγοράσει όλα τα σκάρτα δάνεια των τραπεζών) θα κεφαλαιοποιηθεί κυρίως με νέες εκδόσεις δημοσίων ομολόγων σε εθνικό νόμισμα».
Συμφωνώ με την κακή τράπεζα, αλλά έπρεπε να γίνει τώρα, μάλιστα στην αρχή της κρίσης, με ευρώ, όχι με δραχμή που θα υποτιμηθεί και οι ζημίες δεν θα μπορούν να καλυφθούν! Αλλά μάλλον κάτι δεν καταλαβαίνω πάλι. Κεφαλαιοποίηση τραπεζών με κρατικά ομόλογα εθνικού μας φρεσκοκομμένου νομίσματος ; Μα τι ωραία τραπεζική θεωρία είναι αυτή; Και γιατί δεν ζητήσαμε επί 6 χρόνια από την ΕΚΤ να μας γεμίσει τις δικές μας τραπεζούλες με ευρωομόλογα π.χ. (ή ομόλογα άλλων ισχυρών κρατών που θα ήταν και πιο φερέγγυα από αυτά της δραχμής) και πήγαμε και δανειστήκαμε σαν λαός τόσα δις από τα μνημόνια για να κρατήσουμε ανοιχτές τις τράπεζες; Επίσης, μήπως αγνοούν οι συγγραφείς, λέω μήπως, ότι οι τράπεζες έχουν Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα οπότε και η «κακή» τράπεζα οφείλει να εγγράψει στους ισολογισμούς τις αληθινές κεφαλαιοποιήσεις; (και όχι «χάρτινες» με…δημόσια ομόλογα φρεσκοεκτυπωμένα). Μα γιατί δεν τα διδαχθήκαμε αυτά στην Τραπεζική; Σε ποια βιβλία είναι άραγε αυτές οι θεωρίες;
Και η αποθεωτικά απλή μεταμόρφωση του τραπεζικού μας συστήματος (αφού εθνικοποιηθεί φυσικά), συμπληρώνεται ,ευτυχώς, από μια παράμετρο βασική, που πρέπει λένε να εξεταστεί:
«Πρέπει, επίσης, να εξεταστεί η συμβατότητα με τα πληροφοριακά συστήματα των τραπεζών της Ευρωζώνης».
Κατά τα άλλα, θα επιβάλουμε περιορισμούς εισροών/εκροών κεφαλαίων. Μα τότε γιατί θα «χρειαζόμαστε» συμβατότητα με ευρωπαϊκές τράπεζες; Λέτε να υπάρχει μυστικό σχέδιο με ξένους τραπεζίτες για διατραπεζικό δανεισμό με γραμμές πιστωτικές σε ευρώ που εμείς θα τα κάνουμε έτσι απλά, με ένα switch off, δραχμούλες; Και γιατί να μην το κάνουμε με τις αμερικανικές τράπεζες και το δολάριο ρε παιδιά; Μια χαρά πάει σε σχέση με το ευρώ. Έχει και Έλληνες ο Trump δίπλα του.
Τέλος, θα ήταν κρίμα να μην σχολιάσω την πιο ευαίσθητη παραδοχή για την ζωή του λαού μετά την έλευση της «εθνοσωτήριου» μας δραχμής. Αναφέρεται κάπου στην μελέτη ότι:
«Πρέπει να υιοθετηθούν μέτρα για την προστασία των εισοδημάτων των εργαζομένων με την κατάργηση των υψηλών φόρων στα καταναλωτικά αγαθά (π.χ. τρόφιμα, ρεύμα, πετρέλαιο), την αύξηση παροχών κοινωνικής προστασίας των ασθενέστερων στρωμάτων της μισθωτής εργασίας και της μεσαίας τάξης, καθώς και τη ρύθμιση βασικών τιμών, συμπεριλαμβανομένων των ενοικίων».
Έχει κανείς αντίρρηση να βοηθήσουμε τους φτωχούς και να ρίξουμε τους φόρους; Κόβουμε και μοιράζουμε χρήμα! Τόσο απλό είναι στην νέα εκδοχή της ανάκαμψης των εισοδημάτων. Ούτε ελλείμματα θα μας φοβίσουν ούτε τίποτα. Θα το κάνουμε όπως και στις ΗΠΑ. Θα κόβουμε χρήμα, απλά, τόσο απλά. Αλλά αν, λέμε αν, δεν έλθουν επενδύσεις (ποιος να έλθει σε κρατικοποιημένο τραπεζικό σύστημα χώρας με μικρό ΑΕΠ και οικονομία εντάσεως υπηρεσιών) και αν συνεχιστούν οι περιορισμοί κεφαλαίων (όπως υιοθετεί η μελέτη) οπότε ούτε εμείς οι ίδιοι δεν θα ανοίγουμε μαγαζιά ή δεν θα έχουμε λεφτά για λιπάσματα στα χωράφια που θα παράγουμε (η σταθερή εθνική φαντασίωση περί της επιστροφής στη μάνα γη που θα σώσει το έθνος), το ΑΕΠ μήπως δεν θα αυξηθεί ξανά τόσο εύκολα;
Με «δασμούς» κεφαλαίου και με κόστη προστιθέμενης αξίας σε ξένα νομίσματα, αφού θα πρέπει να εισάγουμε κάποια εμπορεύματα (ανταλλακτικά στα τρακτέρ, πετρέλαιο για μηχανήματα, εισαγωγές αγαθών που χρειάζονται για να παράγουμε δικά μας προϊόντα, κ.α.) πώς θα είναι βιώσιμο το νέο μας αγροτικό ή άλλο μοντέλο; Η καινοτομία θα αναπτύσσεται από μόνη της, ως εθνική λύση που δεν κοστίζει; Δεν θα υπάρχει άραγε με την δραχμή ανάγκη εισαγόμενης τεχνογνωσίας; Μήπως είμαστε χώρα υψηλής τεχνολογίας και δεν χρειάζεται να εισάγουμε απ’ έξω τίποτα; Έχει γούστο…
Υπάρχουν και άλλα μαργαριτάρια φυσικά. Μια απλοποιημένη εκδοχή εθνικοποίησης της ΤτΕ (με νέο λένε πρότυπο ισολογισμού σε εθνικό νόμισμα που θα αποτυπώνεις τις νέες αξίες) φυσικά χωρίς κουβέντα για το πώς θα κτίσουμε νομισματική βάση για τα νέα χαρτονομίσματα που θα κόψουμε. Αλλά μάλλον θα καταργήσουμε διεθνείς κανόνες περί ύπαρξης αντικρίσματος στην κεντρική τράπεζα κάθε χώρας. Επίσης, έτσι απλά, θα εθνικοποιήσουμε τράπεζες, δημεύοντας τις μετοχές των ιδιωτών (και των ξένων επενδυτών φυσικά, δηλαδή κάποιων που έχουν βάλει κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια) και φυσικά αυτό που υπονοεί αλλά δεν λέει ξεκάθαρα η μελέτη είναι ότι θα κατασχεθούν τα ευρώ από τα στρώματα, καθ’ ότι θα έχουμε εθνική επιστράτευση για την ανόρθωση της οικονομίας.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr
========================
Επιμένοντας στην Αποδόμηση: H Δραχμή, μια μελέτη και τα εύκολα νοητικά άλματα, τoυ Ηλία Καραβόλια
Νόμιζα ότι είχα συγκεντρώσει με το τελευταίο άρθρο μου τις περισσότερο σημαντικές απο τις παραδοχές της μελέτης για την επιστροφή στη δραχμή, που έχει συντάξει το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής (ΕΔΕΚΟΠ-EReNSEP), μελέτη 105 σελίδων που μπορείτε να διαβάσετε εδώ http://www.erensep.org/index.php/el/. Έκανα λάθος. Η μελέτη, που δημοσιεύεται αποσπασματικά στο διαδίκτυο και από κάποιου οπαδούς της δραχμής (σημ : μη ειδικούς κυρίως )για τους οποίους όσοι ασκούμε συγκεκριμένη κριτική σε συγκεκριμένα σημεία, είμαστε κάτι σαν… νοσταλγοί των Βαυαρών.
Πριν
πάμε στα της μελέτης, δυο λόγια μόνο. Σε όλους τους Έλληνες που δεν
κατέχουν Μακροοικονομικά, η πατριωτική έξαψη υπερβαίνει την γνωστική
ασυμφωνία με το αντικείμενο της Μακροοικονομίας. Φυσικά είναι σεβαστές
οι απόψεις όλων, ειδικά καθηγητών πανεπιστημίων, σχετικά με το ζήτημα
δραχμή ή ευρώ. Όπως έχω ξαναγράψει και πρόσφατα ανέλυσα σε φίλο που
θεωρεί λύση την δραχμή, η διάσωση της χώρας αυτής έπρεπε να στηριχθεί
πάνω σε δικά μας, εσωτερικά ‘μνημόνια’, που θα ρύθμιζαν παθογένειες ετών
και θα μείωναν ελλείμματα, σπατάλες, στρεβλώσεις, ώστε να κοπεί ο
ομφάλιος λώρος του άκρατου δανεισμού και να ελέγξουμε επιτέλους το
αδηφάγο χρέος. Η Ελλάδα μπορούσε να γλυτώσει την οργή του Σοιμπλε και
των δανειστών, την βίαιη επιδρομή λιτότητας με την οποία κανείς δεν
συμφωνεί. Και φυσικά, μπορούσε να μην ξαναδανειστεί με τίμημα την
εξαθλίωση μας,και μαλιστα να βρίσκεται σήμερα σε χειρότερη θέση, 7
χρόνια μετά την αρχή της κατάρρευσης. Όμως, η χώρα δεν μπορούσε και δεν
μπορεί να αλλάξει οικονομικό μοντέλο, έτσι απλά, είτε με την δραχμή είτε
με την καραμέλα των μεταρρυθμίσεων που ερμηνεύονται από τον καθένα κατά
το δοκούν. Δεν είναι εύκολο, δυστυχώς, ούτε ήταν ποτέ καθ ολη την
διάρκεια της κρίσης, να αυξηθούν εισοδήματα και περουσίες χωρίς να
εκκαθαριστεί η αγορά. Χωρίς να πάει ο καθε κατεργάρης στον πάγκο του,με
πρώτο το φαύλο, σαθρό και σπάταλο Δημόσιο.
Μια οικονομία της δραχμής, σήμερα,
τωρα, δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο σε τέτοιου είδους μελέτες, σαν αυτή
που εξετάζουμε.Μια προσωρινή ίσως επιστροφή στη δραχμή, στην αρχή της
ύφεσης,στο 2010 έστω,στηριγμένη όμως σε μελέτες άκρως επιστημονικές, με
δικλείδες ασφαλείας όπως την πρόσδεση της ισοτιμίας με το ευρώ, ίσως να
ηταν, ίσως λέω, μια κάποια λύση. Αυτοί που σήμερα μιλάνε έτσι εύκολα
υπερ της δραχμής όπως και τότε, οπότε λόγω της 7ετούς κρίσης νιώθουν ότι
δικαιώθηκαν, καλά θα κάνουν να καταλάβουν ότι δεν είχαν απόλυτο δίκιο
τότε, δεν έχουν μάλλον δίκιο σήμερα. Δεν προσφέρουν υπηρεσία για το
κοινό συμφέρον αν επικαλούνται διαρκώς τα αποτελέσματα της κρίσης ώστε
να δικαιωθούν για αυτό που τότε πρότειναν, και σήμερα, χωρίς να το
αλλάξουν ,ενώ άλλαξε η ελληνική οικονομία, το ξανασερβίρουν με την
λογική ότι δεν σωθήκαμε, οπότε αυτό που προτείνουν ισχύει.
Η
χωρα δυστυχώς, δεν θα ανακάμψει εύκολα. Αλλα άλλο είναι που δεν ξέρει ο
κόσμος: πιο δυσκολη ακόμη και απο αυτή την κατάσταση που ζουμε, θα
ειναι η οικονομία μας με την δραχμη. Αν υπηρχε ευκολη λυση, εναλλακτική,
εντός ή εκτός ευρωζώνης, ισως κάποιες δεκάδες ή εκατοντάδες φωνές
επιστημονικές, οχι εγώ, να την ειχαν προτείνει. Ο καθένας από εμάς που
επιθυμεί να δεί την μεγάλη αλλαγή, ας αναρωτηθεί για την σιωπή των
πολλών και ας μην γαντζώνετε, ας μην αγκυροβολεί, στην περίπτωση των
λίγων που μοιάζουν να είναι πολλοί, αλλά δεν είναι, πιστέψτε με.
Προχωρώντας λοιπόν στα ενδότερα της μελέτης αυτής, δεν μπορώ παρά να σχολιάσω την “ακρίβεια” των εκτιμήσεων:
“… Μια ονομαστική υποτίμηση στο εύρος
του 30% με 50%, θα προκαλούσε εισαγόμενο μέσο πληθωρισμό της τάξης του
6% με 10% για το πρώτο έτος, με τάση μείωσης στο 4% με 6% για το δεύτερο
έτος..”.
Από το 30 – 50 % η απόκλιση είναι 66% ! Πληθωρισμός τον πρώτο χρόνο 6-10% σημαίνει επίσης το ίδιο, απόκλιση 66% . Για τον δεύτερο χρόνο η απόσταση 4-6% αντιλαμβάνεστε ότι σημαίνει 50% διαφορά. Και φυσικά,άλλο είναι για μια κοινωνία ο ένας χρόνος, άλλο και ένας δεύτερος .Είναι δυνατόν να μην αντιλαμβανόμαστε ότι ένας ολόκληρος χρόνος παραμονής σε στάσιμο ή πτωτικό κανάλι οικονομίας, θα είναι πάλι- όπως και με τα μνημόνια, ουδείς αμφιβάλλει- επώδυνη περίοδος και μη υποφερτή για τον ρημαγμένο πλέον Έλληνα ; Αλλά τι να πείς, μόλις μιλήσεις, σου λένε εδώ 7 χρόνια περιμένεις. Δεκτόν.Οπότε, ας πούμε ότι αυτά τα προσπερνάμε, προσωρινά.Αν και δεν θα έβλαπτε να είναι ακριβή τα νούμερα…
Πάμε τώρα σε πιο συγκεκριμένες επιδράσεις της υποτίμησης για την νέα δραχμή (σημ: ευτυχώς που παραδέχονται κιόλας ότι θα υποτιμηθεί, βάζοντας φυσικά όριο στο… 50%! Έτσι, αυθαίρετα, μην ρωτάτε γιατί, δεν υπάρχει τεκμηρίωση, δυστυχώς):
“Πληθωριστικές πιέσεις, μεταξύ άλλων
θα είναι α) Πρωτογενής τομέας: 25% με 40% β) Βιομηχανία: 20% με 31% γ)
Υπηρεσίες: 25% με 40%…”.
Δηλαδή, για ζημιά στην κουζίνα (υπηρεσίες γαρ) που σημερα πληρώνεις 1000 ευρώ, θα δίνεις 1250 δρχ αλλά μπορεί να δίνεις μέχρι και…1400 δρχ! (σημ: ισοτιμία 1:1 υιοθετούν οι μελετητές, πάλι έτσι αυθαίρετα, χωρίς να τεκμηριώνουν με βάση κάποια νομισματική θεωρία την παραδοχή τους) Και φυσικά, ακούω ήδη την απάντηση τους: ‘’Μα θα έχει ανέβει και ο μισθός σου στις 1400 δρχ, απο 1000 ευρώ σήμερα΄΄. Απίστευτο νοητικό άλμα,ένα κλασικό σφάλμα της ανθρώπινης αντίληψης όταν δεν μπορεί να συλλάβει τον πληθωριστικό ρόλο των σχετικών τιμών σε εισοδήματα και δαπάνες. Ειδικά δε όταν υιοθετούνται όρια πληθωριστικών πιέσεων, με απόκλιση 50 %( στη βιομηχανία, λένε, θα είναι από 20-31% …)
Κάπου εδώ παραθέτουν κάτι εντελώς καταπληκτικό και “καινοτόμο” για τα Οικονομικά. Ελπίζω να καταλάβετε το γιατί:
“…η υποτίμηση μπορεί να αναμένεται ότι θα οδηγήσει σε άνοδο του επιπέδου των τιμών ίση με το μέγεθος της υποτίμησης. Θα οδηγήσει, όμως, σε άμεση εκτόξευση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, η οποία σταδιακά θα επανέλθει σε χαμηλότερα επίπεδα καθώς θα ανεβαίνουν οι τιμές. Και τα δύο αυτά αποτελέσματα είναι συναφή με τα γενικότερα ευρήματα της διεθνούς βιβλιογραφίας για το ζήτημα της υποτίμησης…”.
Ένα ένα. “Μπορεί να αναμένεται”. Μάλιστα. Άρα μπορεί και να ΜΗΝ αναμένεται! Μα τι ωραία πράγματα είναι αυτά. Μετά έχουμε το εκπληκτικό: άνοδος του επιπέδου τιμών “ίση” με το μέγεθος της υποτίμησης . Και πώς προκύπτει αυτή η απλή αριθμητική σύμπτωση ; Ούτε αισχροκέρδεια θα υπάρξει, ούτε μαύρη αγορά, ούτε στρογγυλοποιήσεις; Τίποτα ; Η ελληνική αγορά θα συμπεριφερθεί ορθολογικά και με γνώμονα το κοινό μακροπρόθεσμο συμφέρον ; Δηλαδή, όχι όπως την εποχή που αντικαταστάθηκε η δραχμή με το ευρώ, και ενώ πλήρωνες τον καφέ 250 δρχ, ο πιο φθηνός που έβρισκες μετά ήταν 1,5 ευρώ, δηλαδή 510 δρχ. και που μονιμοποίησε άνοδο > 100 % ! Σε πολλά αγαθά δε, ξεφύγαμε εντελώς. Οι μελετητές για την ανάποδη πράξη, από ευρώ σε δραχμές, υιοθετούν το μοντέλο της τέλειας ελληνικής ορθολογικότητας του δημοσίου συμφέροντος. Τα συμπεράσματα δικά σας.Όλοι θυμόμαστε τι συνέβη και όλοι ξέρουμε τι θα συμβεί, εννοείται.
Παρακάτω παραθέτουν και το εξής
εύρημα: “άμεση εκτόξευση” της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής
οικονομίας (σημ: κάπου άλλού στην μελέτη μιλάνε για αύξηση κατά 23% με
37% σε όρους «πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας», δηλαδή κάνουν απλή
αριθμητική αναγωγή με βάση την δική τους εκτίμηση για υποτίμηση …) Και
συνεχίζουν λέγοντας ότι η οικονομία “… σταδιακά θα επανέλθει σε
χαμηλότερα επίπεδα, καθώς θα ανεβαίνουν οι τιμές…” Τι είναι αυτό πάλι;
Πώς θα ανεβαίνουν δηλαδή οι τιμές ; Μην βιάζεστε, με ζήτηση εννοείται,
αλλά τι είδους ζήτηση! Έχω την απάντηση παρακάτω.Και φυσικά,
επικαλούνται για τα παραπάνω, διεθνή βιβλιογραφία.Ποια είναι αυτή άραγε;
Κρατάω μια επιφύλαξη, να μην τους αδικήσω, καθ ότι πρέπει να ανατρέξω
σε κάποια κείμενα για θεωρίες υποτίμησης, ανταγωνιστικότητας και
ζήτησης, καθ όλα επιστημονικά, δεν αντιλέγω, για να δώ τι εννοούν
τελικά.Ισως δε, να πρέπει να ξανακοιτάξει κανείς καλύτερα και τις πηγές
τους στο τέλος της μελέτης. Σαφέστατα όμως, θα προτιμούσα να αναφέρονταν
σε παραδείγματα χωρών, και όχι σε αρθρογραφία ή πηγές βιβλιογραφικές.
Δεκτόν όμως προς διερεύνηση…
Πάμε τώρα στα ‘’Νέα Οικονομικά της Ζήτησης’’. Αναφέρουν κάπου τα εξής :
“…Η μεταβολή της ζήτησης θα πρέπει να γίνει με συγκεκριμένο τρόπο σε εκείνα δηλαδή, τα εμπορεύματα και κλάδους, τα οποία προσφέρουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες ώστε να αυξηθεί στο μέγιστο βαθμό το συνολικά παραγόμενο προϊόν και η συνολική απασχόληση<….>Τα εμπορεύματα που παράγονται στην Ελλάδα μπορούν να διαιρεθούν σε δύο βασικές κατηγορίες: στα «εμπορεύματα-κλειδιά» και στα «εμπορεύματα-αντί-κλειδιά»…”
Εδώ είναι που εισάγεται στην μελέτη
μια θεωρία ‘’έυκολης’’ αλλαγής του μίγματος της οικονομικής πολιτικής,
στηριγμένη στο προφανές- που παρουσιάζεται ως καινοφανές- ότι πρέπει να
στρέψουμε αλλού τις καταναλωτικές μας δαπάνες, και το Δημόσιο και οι
πολίτες, διαχωρίζοντας τα εμπορεύματα. Προφανώς η κυβέρνηση εθνικής
σωτηρίας, με δραχμή, θα αναρτήσει διαδικτυακά (ή σε δημόσιους χώρους πχ)
εκείνα τα εμπορεύματα τα οποία πρέπει να προτιμάμε, σε μια υποθετική
κατάσταση όπου η οικονομία δεν χρησιμοποιεί εισαγόμενες εισροές ! Και
μάλιστα, διαφωτίζεται ο αναγνώστης, λένε πώς βγαίνει “…αβίαστα το
συμπέρασμα ότι ο Βιομηχανικός τομέας αποτελεί τον «αδύναμο κρίκο» και
για τους πολλαπλασιαστές αυτόνομης ζήτησης…’’ Ουπς, να η μαγική φράση!
Πολλαπλασιαστές αυτόνομης ζήτησης. Και φυσικά αναρωτιέται όποιος
σπούδασε την Δημοσιονομική Πολιτική: πόση ισχύ έχουν και πόση ακρίβεια
αυτές οι εκτιμήσεις για τους πολλαπλασιαστές, σε μια οικονομία που θα
μπεί σε δικό της νόμισμα με αναμενόμενη υποτίμηση –όπως λέει η μελέτη
50% – για μια οικονομία που ήδη έχει ένα ΑΕΠ με πτώση άνω του 25 %, που
έχει και θα έχει capital controls και φυσικά μειωμένο πραγματικό
διαθέσιμο εισόδημα για ζήτηση και δαπάνες κατανάλωσης; Καλή η θεωρία,
αλλά για οικονομίες σαν την σημερινή Ελλάδα, ας αποφεύγουμε τις απλές
μεταφορές των αξιωμάτων, ειδικά όταν πρόκειται για άγνωστα νερά, βαθιά
και επικίνδυνα, όπως αυτά της εξόδου από ένα σκληρό νόμισμα, όσο επώδυνο
και αν είναι( σημ: δεν φταίει φυσικά το νόμισμα, αλλά η αρχιτεκτονική
του, οι πολιτικές, η ανεπιτυχής λιτότητα, τα χρόνια ελλείμματα, το
αυξανόμενο χρέος, κ.α)
Και η μελέτη συνεχίζει να υιοθετεί παραδείγματα “εναλλακτικής” θεώρησης των πραγμάτων:
“…Δεδομένης της βαθιάς ύφεσης της ελληνικής οικονομίας, η υποαπασχόληση του επενδεδυμένου κεφαλαίου είναι υψηλή: ειδικότερα, βρίσκεται σε επίπεδα άνω του 30%, ενώ κατά τις εκτιμήσεις του Olenev, αυξάνεται συνεχώς από το έτος 2007 και προσεγγίζει το 50% κατά το έτος 2014. Επομένως, και μόνο στην βάση αυτή, η υποτίμηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε τόνωση της ζήτησης για τα εγχωρίως παραγόμενα εμπορεύματα…’’
Επικαλούνται μια μελέτη ενός μαθηματικού οικονομέτρη, που φτιάχνει μοντέλα οικονομικής προσομοίωσης, ένας σεβαστός μάλλον στο έργο του άνθρωπος, ο κος Olenev, η οποία μελέτη παραμένει αδημοσίευτη (εξ όσων γνωρίζω, αλλά ίσως και να κάνω λάθος) και της οποίας επομένως δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις παραμέτρους. Μέχρι τότε, είναι πολύ δύσκολο να δεχτούμε αυτό που ισχυρίζεται, δηλαδή ότι περίπου το 50% του παραγωγικού συστήματος παρέμενε αχρησιμοποίητο κατά το 2014. Ούτε είναι εύκολο να δεχθούμε την παραδοχή ότι σήμερα το αντίστοιχο αργούν παραγωγικό δυναμικό ανέρχεται σε περίπου 30%, για τον πολύ απλό λόγο ότι το ΑΕΠ μειώθηκε στη διάρκεια της κρίσης περίπου κατά το 1/4 και το παραγωγικό σύστημα, όπως όλοι γνωρίζουν, δεν επεκτείνεται πλέον, αλλά συρρικνώνεται .
Και το ερώτημα παραμένει,όσον αφορά το πώς θα αντικαταστήσουμε τα εισαγόμενα εμπορεύματα, ώστε να τονώσουμε την ζήτηση των εγχωρίως παραγόμενων προιόντων, (που κάποτε, κάπως, θα καταφέρουμε να παράγουμε, υποτίθεται). Και επειδή θα… γυρίσουμε στην μάνα γή, ρωτάω ο φουκαράς: αν χαλάσει από το τρακτέρ, το ιταλικό, ένα ανταλλακτικό, πχ μια αντλία νερού, η οποία φυσικά είναι ιταλική, τι θα κάνει ο αγρότης ; Θα περιμένει,αφού θα έχουμε εισέλθει στον αστερισμό της Νέας Δραχμής, να φτιαχτεί εργοστάσιο παραγωγής ανταλλακτικών τέτοιου τύπου στον νομό του μήπως ; Ή μήπως να περιμένει να φτιαχτεί εργοστάσιο παραγωγής τρακτέρ ; Που θα βρεθούν κεφάλαια ; Σωπάτε καλέ, το Δημόσιο θα κόβει χρήμα, δραχμούλες δηλαδή, θα βρίσκει κομισάριους και θα τους κάνει managers σε εργοστάσια- σοβιέτ. Τόσο απλά και τόσο γρήγορα !
Παραθέτω παραδείγματα χρονικής ασυνέπειας των βασικών παραδοχών της μελέτης, καθ ότι με ελαφρότητα υιοθετούνται κάποιες αποστάσεις και κάποιοι βουβοί αυτοματισμοί σύγκλισης μεγεθών, θαρρείς και είμαστε καμιά οικονομία εκτός δυτικού πολιτισμού, που θα προσαρμοστεί γρήγορα, θα ψωνίζουμε όλοι ‘πατριωτικά’ και θα αλλάξει δηλαδή το μοντέλο έτσι απλά….
Όταν παραθέτεις σε μια τέτοια μελέτη
εθνικής οικονομικής ανατροπής, τα τεχνικά σημεία δημοσιονομικής και
νομισματικής φυσεως, θα υποστείς την βάσανο της κριτικής, την οποία
απαιτεί ένα τέτοιο εγχείρημα για την χώρα. Επίσης: μια μακροοικονομική
μελέτη που περιλαμβάνει όρους παραγωγικής ανασυγκρότησης, και δυστυχώς
συμπεριλαμβάνει σαν a priori παραδοχές κάποιους εύκολους αυτοματισμούς
αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της χώρας, οφείλει στις κρίσιμες
επιστημονικές υποθέσεις της μεταβατικής περιόδου,να διέπεται απο υψηλού
βαθμού ακρίβειας παραμέτρους,χωρίς μεγάλες αποκλίσεις (όπως αυτές που
παρουσίασα στην αρχή), ώστε να ελαχιστοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό τα
οφέλη της αλλαγής παραδείγματος. Δεν είναι δυνατόν να επικαλούμαστε ένα
υποθετικό “μπορεί” σε κρίσιμα σημεία της μελέτης, ποσοστά που
αποκλίνουν μέχρι και 70%, παραδοχές αξιωμάτων για κλειστά μοντέλα
οικονομίας ( θαρρείς και θα πάμε να βάλουμε την Ελλάδα στην Σελήνη..)
Κάτι δε πορίσματα για ‘’καμπύλη J με υποτίμηση 50%’’,’’ απλή παραγωγή’’,
“αποδόσεις κλίμακας’’, “κλάδοι συμπαραγωγής” που θα είναι η ‘πρώτη ύλη’
για να εκτοξευθεί η ανταγωνιστικότητα, είναι έννοιες που απλά και μόνο
τονώνουν την επιθυμία των συγγραφέων, δηλαδή τον αρχικό προαποφασισμένο
στόχο της μελέτης….
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr
==================
Ilias Karavolias
29-12-2023
Στους Έλληνες εκείνους που είτε έχουν θεσμική αγνωσία είτε δεν κατέχουν μακροοικονομικά, η πατριωτική έξαψη υπερβαίνει την γνωστική τους ασυμφωνία.
Τα πακέτα Ντελόρ( πέθανε χθες ο άνθρωπος) είναι αυτά που χρηματοδότησαν πολλές υποδομές - και όχι μόνο- στην Ελλάδα και στο Νότο της Ευρωζώνης( άσχετα αν ξεκοκαλίστηκαν από κάποιους)
Το δε ευρώ - για το οποίο αγωνίστηκε ο Ζακ Ντελόρ- είναι μεν το σωσίβιο που μας πνιγεί αλλά δεν έπαψε ποτέ να είναι σωσίβιο όποτε χρειάστηκε (χωρίς να μας το εξηγούν ποτέ αυτό) : πχ. το 2008 με 147 δολάρια το βαρέλι στο πετρέλαιο( οπότε θα το πληρώναμε μερικές χιλιάδες δραχμές) ή όταν δανειστήκαμε από ESM και EFSF δεκάδες δις για τα χρεοκοπημένα ταμεία του κράτους το 2010 και για τις τράπεζες μετά…
Ο άλλος αποθανών σήμερα ( ο Σόιμπλε) υπήρξε πράγματι καταστροφέας για την ελληνική οικονομία.
Η προτεσταντική του ηθική είχε γίνει εμμονική στρατηγική λιτότητας για τους υπερχρεωμένους του Νότου.
Ο ίδιος έφερε σε επίπεδο εξευτελισμού την χώρα μας : δημόσια είπε «it s the implementation, stupid» τον Τσίπρα ενώ είχε προτείνει πρωτύτερα στον Βενιζέλο έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη…
Ήταν όμως - για να μην τον αδικούμε ως εύκολοι ιστορικοί κριτές - ο ίδιος άνθρωπος που «συντόνισε» από το 2010-2015 τις χρηματοδοτήσεις από τις Βρυξέλλες ώστε να μην χρεοκοπήσουμε και λογιστικά….
Η διάσωση της χώρας αυτής έπρεπε να στηριχθεί πάνω σε δικά μας «εσωτερικά μνημόνια» που θα ρύθμιζαν παθογένειες ετών και θα μείωναν ελλείμματα, σπατάλες και στρεβλώσεις ώστε να κοπεί ο ομφάλιος λώρος του άκρατου δανεισμού και να γίνει βιώσιμο το χρέος…
Η Ελλάδα μπορούσε να γλυτώσει την οργή του Σόιμπλε και των δανειστών, εκείνη την βίαιη επιδρομή λιτότητας…Και φυσικά μπορούσε να μην ξαναδανειστεί με τίμημα την εξαθλίωση και την «χειρότερη θέση» κυρίως για το ύψος του χρέους μας…
Ο Σόιμπλε αλλά και το Δ.Ν.Τ δεν ήταν η αιτία αλλά η αφορμή να πονέσουμε πολύ….
Η Ελλάδα δεν μπορεί να αλλάξει οικονομικό μοντέλο έτσι απλά : είτε με την δραχμή της είτε με την καραμέλα των μεταρρυθμίσεων….
Δεν έγινε ποτέ εκκαθάριση αγοράς και «δημιουργική καταστροφή» γιατί πολύ απλά δεν έχουμε pure καπιταλισμό (για να αναδιαρθρωθεί μέσα από τις κρίσεις του)
ΥΓ: Ήταν 2017 όταν μελέτη για την επιστροφή στη δραχμή είχε συντάξει το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής (ΕΔΕΚΟΠ-EReNSEP).
Την αποδόμησα (105 σελίδες) δημόσια σε τηλεόραση και εφημερίδες
Σχόλια