Διαβάζοντας τις θεμελιώδεις δεσμεύσεις

του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*

Με αφορμή τη κρίση που κυρίως από τις αρχές του 2010 «μαστίζει» την Ελλάδα, με έναρξη τη συνομολόγηση των Δανείων και των συναφών Μνημονίων Συνεννόησης-Συνεργασίας, κυριαρχεί η «αντίθεση» μεταξύ των «Μνημονιακών-Αντιμνημονιακών», με εκατέρωθεν επιχειρήματα. Σημασία όμως έχει αφενός να μην λαϊκίζουμε και αφετέρου να υπηρετούμε το δημόσιο συμφέρον. Με τη θέση αυτή υπ’ όψιν τα εξής:

Είναι δεδομένο ότι πέραν των «Μνημονιακών δεσμεύσεων» υφίσταται το Ευρωπαϊκό Ενωσιακό Δίκαιο, το οποίο κινείται μεταξύ του νομικού δόγματος και της πολιτικής και καθορίζει την έννομη τάξη με  δεσμεύσεις επί των οποίων πρέπει να ασκούνται οι σχετικές πολιτικές. Επ’ αυτών δεν ακούγεται στις αντιπαραθέσεις το παραμικρό!.... Όλα απλοποιούνται.

Ωστόσο, το «κοινοτικό» και ήδη «ενωσιακό κεκτημένο», κινείται σ’ ένα ιδιόμορφο εκκρεμές, όπου στο ένα άκρο αναγορεύεται ως έννομο αγαθό η ελεύθερη αγορά και στο άλλο άκρο αναγορεύεται ως έννομο αγαθό η κοινωνική συνοχή. Επ’ αυτού πρέπει να τοποθετείται όποιος διατυπώνει δημόσιο πολιτικό λόγο.

·       περί του SixPack – TwoPack - «Ευρώ +»

Στην επικρατούσα φιλολογία αλλά και πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ «Μνημόνιου και Αντιμνημόνιου», παραλείπεται αναφορά επί επαχθών δεσμεύσεων που αφορούν στην αρχιτεκτονική και στη λειτουργία της ενωσιακής έννομης τάξης. Η φιλολογία περί των «Μνημονιακών δεσμεύσεων» είναι αιτία να μην γίνεται αναφορά στα περιγράμματα αυστηρών κανόνων της ενωσιακής έννομης τάξης, δυνάμει των οποίων ασφυκτιούν δραματικά και δραστικά οι όποιες επιλογές εσωτερικής πολιτικής. Η βάση δε του «όλου συστήματος» είναι επαρκώς θεμελιωμένη μέσα από τις αυστηρές επιταγές της Οικονομικής Διακυβέρνησης. 

Αξιοπρόσεκτο είναι δε ότι ενώ στο υψηλό επίπεδο των Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) γίνεται λόγος για τις δεσμεύσεις του πακέτου SixPack και του πακέτου TwoPack, παραδόξως στον πολιτικό λόγο στην Ελλάδα  είναι ανύπαρκτη αυτή η αναφορά και «ορολογία» ως εάν να αγνοούνται πλήρως οι σχετικές δεσμεύσεις, παρά που αφορούν στην Οικονομική Διακυβέρνηση της Ε.Ε.

Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης, ότι δεν γίνεται συζήτηση και για το «Σύμφωνο Ευρώ +» που αφορά συνομολόγηση πολιτικών κρατών-μελών της Ευρωζώνης και χωρών με «παρέκκλιση», κρατών-μελών της Ε.Ε. δηλαδή που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ (πχ.  Σουηδία, Δανία κλπ). Το σύμφωνο αυτό, αποσκοπεί στην εμβάθυνση και ενίσχυση κυρίως του ευρωσυστήματος, καθόσον υπαγορεύονται πολιτικές αλλά και δεσμεύσεις χωρών εκτός ευρωζώνης για την επίτευξη υψηλότερου βαθμού σύγκλισης.  Υπ’ όψιν βεβαίως ότι τόσο το «Σύμφωνο Ευρώ+» όσο και οι  δεσμεύσεις των πακέτων «SixPack - TwoPack» αφορούν το όλο σύστημα του «Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης» (Σ.Σ.Α.).

Ειδικότερα ως προς την Οικονομική Διακυβέρνηση  μέσω του συστήματος «SixPack – TwoPack» πρέπει να επισημειωθεί ότι αφορά οργάνωση δεσμεύσεων και  «πακέτο κανόνων άμεσης εφαρμογής» είτε το κράτος-μέλος έχει δεσμευθεί μέσω του ESM με δανειακή σύμβαση και Μνημόνιο είτε όχι. Οι κανόνες αυτοί εισάγουν και επιβάλουν αυστηρότερη εποπτεία επί των μακροοικονομικών πολιτικών. Αφορούν δηλαδή από καθέδρας αυστηροποίηση και εμβάθυνση, αλλά και διεύρυνση του πεδίου εποπτείας και του τρόπου συντονισμού των δημοσιονομικών πολιτικών. Αφορούν δε τόσο στο προληπτικό πεδίο όσο και στο κατασταλτικό πεδίο, προκειμένου οι πολιτικές που επιβάλει από καθέδρας η Ευρωπαϊκή ελίτ να είναι και λειτουργικότερες και αποτελεσματικότερες, στο πλαίσιο όμως της άρχουσας ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού.

·        Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και η Αριστερά

Στα προαναφερόμενα πρέπει να προστεθεί και ένας περαιτέρω μύθος: «ο μύθος του …καταραμένου Μάαστριχτ»! Τι άραγε έχει δημιουργήσει η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση που έλαβε χώρα στο Μάαστριχτ; (1992) Η Συνθήκη αυτή αφορούσε (αφορά) μια ανασύνταξη δυνάμεων και ανασύνθεση Θεσμών στην άκαμπτη βάση που θεμελίωσε ήδη η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (Ε.Ε.Π.) του Λουξεμβούργου (1986). Η Ε.Ε.Π. παρά που θεσμοθέτησε για πρώτη φορά την ευρωπαϊκή πολιτική συνεργασία, έδωσε ιδιαίτερο βάρος στην οικονομική συνεργασία,  σε περίοδο που ήταν φανερό πως ο «άλλος κόσμος» (ο κόσμος του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού») θα κατέρρεε!.. Όσοι «υβρίζουν το Μάαστριχτ» είναι … καθυστερημένοι και μεταξεταστέοι στο να διαβάζουν τις εξελίξεις που καθιέρωσε η Ε.Ε.Π. που αφορά τη βάση «του Μάαστριχτ». Ιδού τί ισχύει:

Με την Ε.Ε.Π. του Λουξεμβούργου τέθηκαν για πρώτη φορά οι βάσεις όπου η τότε «Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα» θα πορευόταν πέραν της οικονομίας και σε άλλα πολιτικά επίπεδα. Θα μετασχηματιζόταν δηλαδή σε «Ευρωπαϊκή Κοινότητα», με στόχο, ώστε σε επόμενο χρόνο να καταστεί υπερδομή με ομοσπονδιακά στοιχεία τύπου Συμπολιτείας, να μετασχηματιστεί δηλαδή σε «Ευρωπαϊκή Ένωση». Όλες λοιπόν οι βάσεις προς την κατεύθυνση αυτή, της δημιουργίας δηλαδή μιας Συμπολιτείας στην οποία θα απονέμονταν ιδιαίτερες εξουσίες και θα εκχωρούνταν από τα όποια κράτη-μέλη (ειδικότερα του λεγόμενου «σκληρού πυρήνα»), αυξημένα κυριαρχικά δικαιώματα, τέθηκαν στη συμφωνία αυτή του Λουξεμβούργου, που αφορά στην Ε.Ε.Π.  Η «Συνθήκη του Μάαστριχτ» κατ’ ουσίαν «επικαιροποίησε» τις βάσεις που τέθηκαν στο Λουξεμβούργο, όπου π.χ. με βάση το άρθρο 8Α (της Ε.Ε.Π.)  εγκαθιδρύθηκε η «εσωτερική αγορά», η οποία ορίσθηκε ως «χώρος χωρίς εσωτερικά σύνορα». Ειδικότερα η ελεύθερη αγορά επιβεβαιώθηκε ως χώρος όπου: «διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των ατόμων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων». Έτσι νομιμοποιήθηκε με διατάξεις πρωτογενούς δικαίου ο νεοφιλελευθερισμός και η νέα παγκοσμιοποιημένη τάξη πραγμάτων.

Προς την κατεύθυνση αυτή λειτουργούσε και η «Λευκή Βίβλος», όπου προνοούνταν ήδη με επικεφαλής τον Jacques Delors τα 279 Νομοθετήματα που υπερασπίζονταν τις πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού. Έτσι από την Ε.Ε.Π. και μετά και όχι κυρίως με «το Μάαστριχτ» εγκαθιδρύθηκαν οι βάσεις για μια «Ευρωπαϊκή Ένωση» που κατέληξε «μέσω Άμστερνταμ και Νίκαιας» στην αρχιτεκτονική της Λισαβόνας με ό,τι αυτό συνεπάγεται και ως προς την Οικονομική Διακυβέρνηση.

Υπ’ όψιν δε ότι η Αριστερά στην Ελλάδα που ξιφούλκησε δεόντως κατά της «Συνθήκης του Μάαστριχτ» πρέπει να δεχθεί την κριτική ότι παρέλειψε να εντοπίσει τις δεσμεύσεις του Λουξεμβούργου του 1986. Δεν διάβασε επαρκώς την Ε.Ε.Π. Κάπως αργά καταφέρθηκε κατά «του Μάαστριχτ».

·        η «βαλβίδα αντεπιστροφής»

Σε κάθε περίπτωση όμως η χώρα μας πέραν των Δανειακών Συμβάσεων και των Μνημονίων Συνεννόησης -Συνεργασίας, έχει ουσιαστικώς δεσμευθεί μέσω ροής καταστάσεων και γεγονότων σε μια κατ’ αναλογία (όπως από καιρό έχω προβάλει τον όρο) «βαλβίδα αντεπιστροφής». Η βαλβίδα αυτή προκειμένου περί υδραυλικών εγκαταστάσεων χρησιμοποιείται έτσι ώστε, όπου κινείται νερό ή όποιο άλλο υγρό να μην είναι δυνατή η ροή προς την αντίθετη κατεύθυνση. Δηλαδή η βαλβίδα αυτή επιβάλει το μονόδρομο της ροής!..

Το τεχνικό αυτό κατασκεύασμα, που δεν αφορά νόμο της φύσης, μπορεί να δοκιμάζεται «κατ’ αναλογία» στις κοινωνίες και στα κράτη. Ωστόσο, ειδικότερα οι κοινωνίες, δεν μπορούν να παραμένουν «ρευστές» ούτε μπορούν και να «υγροποιηθούν». Ας αποφασίσουν λοιπόν με θεμελιωμένο πολιτικό λόγο οι εν ενεργεία πολιτικοί να τοποθετηθούν ευθέως στο με «ποιό τρόπο», με «ποιά μέθοδο»  θα αντιμετωπίσουν την «βαλβίδα αντεπιστροφής». Τα μισόλογα, οι απλουστεύσεις, το «φύγε εσύ να έρθω εγώ», αφορούν «αντιπαραθέσεις» λαϊκιστών και πολιτικών προδήλως κατώτερων των περιστάσεων.

Διαβάζοντας τις θεμελιώδεις δεσμεύσεις, θα πρέπει με τεκμηριωμένο πολιτικό και επιστημονικό λόγο να υπάρξει αντιπαράθεση στο εκκρεμές ανάμεσα στον φιλελευθερισμό -ελεύθερη αγορά και στην κοινωνική συνοχή –κοινωνικό κράτος. Οι καιροί της δημαγωγίας παρέρχονται. Και ο νοών νοείτο!

---------------------------------------------

 * Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU). 
πηγη